Η νέα εισαγωγή των Λατινικών Β΄ Λυκείου (σχεδιάγραμμα) σελ. 11-16

Η λατινική γλώσσα:

• ήταν η διάλεκτος των Λατίνων,
• ανήκει στην ινδοευρωπαϊκή γλωσσική οικογένεια.
• Οι ομοιότητες της Λατινικής με την Ελληνική οφείλονται:

• • • • στην κοινή καταγωγή από την Ινδοευρωπαϊκή (π.χ. duo-δύο, fero-φέρω, pater -πατήρ),
      • στις επαφές που είχαν ¨έλληνες και Ρωμαίοι λόγω του ελλθνικού αποικισμού στην κεντρική και κάτω Ιταλία και στην Σικελία (8^ος /7^ος αι. π.Χ. )
      • στην κατάκτηση της ελληνικής Ανατολής από τους Ρωμαίους.
• Το λατινικό αλφάβητο διαμορφώθηκε από επίδραση του ελληνικού το οποίο μετέφεραν εκεί οι Έλληνες άποικοι που προέρχονταν από την Κύμη της Εύβοιας. (8^ος /7^ος αι. π.Χ. )
• Για τη χρονική περίοδο μέχρι τον 3ο αι. π.Χ. διαθέτουμε ελάχιστα γραπτά μνημεία χωρίς λογοτεχνική αξία.
• η παραγωγή αξιόλογων κειμένων έγινε μετά την ιστορική «συνάντηση» των Ρωμαίων με τους Έλληνες που πραγματοποιήθηκε το 240 π.Χ.

Η γένεση της ρωμαϊκής λογοτεχνίας

• Η ρωμαϊκή λογοτεχνία γεννήθηκε υπό την επίδραση της ελληνικής γραμματείας.
• Το 240 π.Χ. ένας έλληνας αιχμάλωτος πολέμου από τον Τάραντα, ο Λίβιος Ανδρόνικος, οργανώνει στη Ρώμη παραστάσεις θεάτρου με ελληνικά έργα διασκευασμένα στα Λατινικά. Ο ίδιος μεταφράζει και την Οδύσσεια  του Ομήρου. Στις ρίζες, λοιπόν, της ρωμαϊκής γραμματείας βρίσκεται ο πατέρας της ελληνικής

Γενικά χαρακτηριστικά της ρωμαϊκής λογοτεχνίας

• Η στενή σχέση της με την ελληνική γλώσσα και γραμματεία.

• Όλοι οι Ρωμαίοι λόγιοι και λογοτέχνες γνωρίζουν και αρχαία ελληνικά: το ιδανικό της κατοχής των δύο γλωσσών και λογοτεχνιών
• Το ρωμαϊκό λεξιλόγιο εμπλουτίζεται από πολλές ελληνικές λέξεις.
• Οι ρωμαίοι λογοτέχνες έχουν ελληνικά πρότυπα.
  • Ελληνική κωμωδία : Πλαύτος
  • Όμηρος: Βιργίλιος
  • έλληνες λυρικοί: Οράτιος
  • αττική τραγωδία: Σενέκας
• Ο Ρωμαίος λογοτέχνης προσλαμβάνει δημιουργικά [δημιουργική πρόσληψη(«imitatio»)] το ελληνικό πρότυπο ή το ανταγωνίζεται [ανταγωνισμός («aemulatio»)]
• Μετά από μια περίοδο μίμησης,  κατά την μετακλασική περίοδο οι Ρωμαίοι λογοτέχνες μιμούνται και ανταγωνίζονται τους μεγάλους λογοτέχνες της κλασικής περιόδου, όπως τον Κικέρωνα και τον Βεργίλιο.
• Επειδή η ρωμαϊκή λογοτεχνική παραγωγή, όπως σημειώθηκε, αρχίζει στα μέσα του 3^ου αι. π.Χ. οι Ρωμαίοι γνωρίζουν εξαρχής ολόκληρη την ελληνική λογοτεχνία στην ωριμότητά της ’ Έτσι, επιλέγουν τα πρότυπά τους από όλες τις περιόδους της ελληνικής λογοτεχνίας:
  • και από την ελληνιστική λογοτεχνία (3^ος-1^ος αι. π.Χ.)
  • και από την κλασική (5^ος-4^ος αι. π.Χ.)
  • και από την αρχαϊκή (8^ος – 6^ος αι. π.Χ.).

⇒ Οι Ρωμαίοι δηλαδή δεν είναι «υποχρεωμένοι» να επηρεαστούν από τους Έλληνες ακολουθώντας τη χρονολογική εξέλιξη της ελληνικής λογοτεχνίας. Επιλέγουν τα πρότυπά τους από το σύνολο των ελληνικών έργων που έχουν στη διάθεσή τους.

• Ανόμοια χρονολογική εξέλιξη σε σχέση με την ελληνική :η κωμωδία  είναι το πρώτο είδος που ωριμάζει στη Ρώμη, ενώ το έπος ωριμάζει τελευταίο.
• Οι Ρωμαίοι συχνά μεταμορφώνουν τα ελληνικά είδη : λ.χ. η ρωμαϊκή ελεγεία απέχει πάρα πολύ από την ελληνική ελεγεία,
• Παράγουν νέα είδη:  η σάτιρα είναι ένα σχεδόν νέο, καθαρά ρωμαϊκό, είδος.
• Οι Ρωμαίοι λογοτέχνες εξειδικεύονται σε συγκεκριμένο είδος με στόχο την ποιότητα και την τεχνική τελειότητα.

Η εξέλιξη της ρωμαϊκής λογοτεχνίας

Προκλασική εποχή (απαρχές – περίπου 100π.Χ.)

Γενικά χαρακτηριστικά

Στην κοινωνική ζωή:

• Πολύπλευρη επίδραση του ελληνικού πολιτισμού:
  • Ένταξη ελληνικών θεών στο ρωμαϊκό πάνθεο
  • Μύηση στην ελληνική γλώσσα και λογοτεχνία μέσω μορφωμένων Ελλήνων που εγκαθίστανται στην ρώμη
  • Μεταφορά ελληνικών έργων τέχνης στη Ρώμη
  • Τα ελληνικά ήθη γίνονται «μόδα»
• Αντίδραση σε αυτή την επίδραση από συντηρητικούς Ρωμαίους, π.χ. ο Κάτων.

Στο κράτος και την πολιτική ζωή:

• Κατακτάται η Ελλάδα στην Ανατολή
• Εξοντώνεται η Καλχηδόνα στην Δύση
• Η Ρώμη μόνη κυρίαρχη στην Μεσόγειο
• Το πολίτευμα (res publica) εξελίχθηκε σε αριστοκρατική δημοκρατία
• Οι ανισότητες προκαλούν κοινωνικές ταραχές και εμφύλιες συρράξεις
• Μεταρρυθμίσεις των αδελφών Γράκχων.

Στα γράμματα:

Θαυμασμός για την ελληνική λογοτεχνία ⇒ μίμηση ⇒ δημιουργικός μετασχηματισμός.

Κωμωδία

• Το πρώτο είδος που ωριμάζει
• Δέχεται επίδραση από τη Νέα κωμωδία (Ελληνιστική εποχή)
• Τα έργα έχουν ελληνικές κυρίως υποθέσεις
• Οι κυριότεροι εκπρόσωποι είναι ο Πλαύτος και ο Τερέντιος που άσκησαν επίδραση στον Μολιέρο και σε άλλους λογοτέχνες της Δύσης, όπως στον Σαίξπηρ, τον Θερβαντες κ. ά.

Τραγωδία

• Επίδραση από την Μεγάλη Ελλάδα
• Τρωική θεματολογία
• Ο εθνικός ρωμαϊκός μύθος έχει ως γενάρχη τον Τρωικό ήρωα Αινεία
• Υπάρχουν και έργα με ρωμαικό ιστορικό περιεχόμενο.

Έπος

• Ο Λίβιος Ανδρόνικος μετέφρασε στην Οδύσσεια στα Λατινικά (σε Σατούρνιο στίχο).
• Ο Έννιος συνθέτει ένα ιστορικό έπος (Χρονικά- Annales) σε δακτυλικό εξάμετρο (ομηρικό μέτρο). Θεωρείται το εθνικό τους έπος (μέχρι τη σύνθεση της Αινειάδας)

Σάτιρα

Νέο λογοτεχνικό είδος με το οποίο διακωμωδούνται επιφανείς αλλά και άσημοι Ρωμαίοι.

Πεζογραφία

Το αρχαιότερο πεζό είναι του Κάτωνα (φανατικού εχθρού της ελληνικής επίδρασης) με τίτλο Για τη γεωργία (De agricultura). Θέμα του η ζωή του γεωργού και οδηγίες για τη οργάνωση του οίκου.