Μεγάλη Τεσσαρακοστή: Πορεία προς την Ανάσταση

Καθώς αρχίζουμε, καθώς κάνουμε το πρώτο βήμα στη «χαρμολύπη» της Μεγάλης Σαρακοστής, βλέπουμε μακριά τον προορισμό. Είναι η χαρά της Λαμπρής. Είναι η είσοδος στη δόξα της Βασιλείας. Αυτό το όραμα, η πρόγευση του Πάσχα κάνει τη λύπη της Μεγάλης Σαρακοστής φως και χαρά αναστάσιμη.
Προβάλλει το σχολείο της μετάνοιας, το Τριώδιο, που θα μας δώσει δύναμη να δεχτούμε το Πάσχα, όχι σαν μια απλή ευκαιρία να φάμε, να πιούμε, ν’ αναπαυτούμε, αλλά, βασικά, σαν το τέλος των «παλαιών» που είναι μέσα μας και σαν είσοδό μας στο «νέο».
Η απέκδυση του «παλαιού ανθρώπου» κατά την περίοδο αυτή τονίζεται ιδιαίτερα μέσα από τα αναγνώσματα και τους ύμνους του ιερού βιβλίου του «Τριωδίου». Το «Τριώδιο» μας προσκαλεί στην πραγματική νηστεία, που είναι η εσωτερική καθαρότητα και η ένδεια των παθών.
Ο αγώνας και η πνευματική προσπάθεια που γίνεται κατά τη Μεγάλη Σαρακοστή σε ένα στοχεύουν. Στη γνήσια προετοιμασία για το μεγάλο «σήμερον» του Πάσχα.
Καθ’ όλη τη διάρκεια του Τριωδίου, η μητέρα Εκκλησία μας προτρέπει να αυτοσυγκεντρωθούμε, να πολεμήσουμε τη σάρκα και τα πάθη, το πονηρό και κάθε άλλη αμαρτία. Μας συνιστά τη νηστεία των τροφών αλλά και των παθών πρωτίστως.
Η νηστεία μόνο σαν μια σωματική προσπάθεια δεν έχει κανένα νόημα χωρίς το πνευματικό συμπλήρωμά της, «…εν νηστεία και προσευχή». Αυτό σημαίνει ότι χωρίς την αντίστοιχη πνευματική προσπάθεια, χωρίς να τρεφόμαστε με τη θεία Πραγματικότητα –το Σώμα και το Αίμα του Χριστού– χωρίς να ανακαλύψουμε την ολοκληρωτική μας εξάρτηση από το Θεό και μόνο απ’ Αυτόν, η σωματική νηστεία θα καταντήσει τύπος χωρίς περιεχόμενο.

Η σωματική νηστεία που «κατευνάζει της ψυχής τα παθήματα και της σαρκός τα οιδήματα» είναι απαραίτητη, αλλά χάνει κάθε νόημα και γίνεται αληθινά επικίνδυνη, αν ξεκοπεί από την πνευματική προσπάθεια, από την προσευχή και την αυτοσυγκέντρωση.
Το στάδιο των αρετών που ανοίγεται και αρχίζει με το Τριώδιο, χαρακτηρίζεται από τις δυο μεγάλες αρετές, τη μετάνοια και την αγάπη.
Το «μετανοείτε» του Κυρίου απευθύνεται σε όλους και όχι μόνο κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Σαρακοστής. Το «μετανοείτε» δεν νοείται ως «μετανοήστε» μία φορά, ούτε σημαίνει το να μετανοεί κανείς κάθε τόσο μόνο –θα αρχίσει ίσως από εκεί– αλλά σημαίνει το να γίνει η ζωή του μια μετάνοια. Να υπάρχει μια παντοτινή στάση μετάνοιας και συντριβής μέσα του. Αυτή να διαποτίζει όλη την ύπαρξη. Οι μετανοημένοι, και μετανοούντες συνεχώς άνθρωποι, βρίσκονται συγχρόνως στη Μεγάλη Παρασκευή και στην Κυριακή του Πάσχα. Στο Τριώδιο και το Πεντηκοστάριο. Ζουν τη «ζωηφόρο νέκρωσι» και το «χαροποιόν πένθος» ακατάπαυστα.
Ο ταπεινός άνθρωπος, που θεωρεί «εαυτόν υποκάτω πάσης της κτίσεως», είναι το ίδιο ευαίσθητος τόσο στη μετάνοια όσο και στο μυστήριο της αγάπης. Βλέπει το δρόμο της θυσίας, της προσφοράς, που οδηγεί αμέσως και σίγουρα στην αιώνια ζωή. Κανείς κόπος που προσφέρεται από αγάπη στο Θεό και τον αδελφό, δεν πάει χαμένος. Ο «πλησίον» δεν είναι απλώς απαραίτητος σύντροφος της ζωής μας, μα αναπόσπαστο στοιχείο της πνευματικής μας αυτοσυνειδησίας. Ο άλλος είναι ο πιο ακριβός εαυτός μας, που μας χαρίζει –όταν προσφερόμαστε σ’ αυτόν– την έννοια και την πραγματικότητα της αιώνιας ζωής, που ήδη –με το μυστήριο της θυσιαστικής αγάπης– άρχισε: «Ημείς οίδαμεν ότι μεταβεβήκαμεν εκ του θανάτου εις την ζωήν, ότι αγαπώμεν τους αδελφούς».
Με την αναφορά στην αγάπη και τη μετάνοια, και θέτοντας τη νηστεία στη σωστή της βάση, κανείς πλέον δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι η πνευματική πρόοδος εξαρτάται μόνον από το πόσο νήστεψε ή ασκήθηκε κάποιος κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Σαρακοστής. Η πρόοδος εξαρτάται από το πόσο με τη μετάνοια και την όλη προσπάθεια, την πνευματική, έγινε ο άνθρωπος κοινωνός της Χάριτος του Αγίου Πνεύματος, που φέρνει την ανάπαυση της ψυχής.
Με κάθε μέσο που μετέρχεται και προσφέρει η Εκκλησία για τη σωτηρία μας, με το ταπεινό φρόνημα, τη μετάνοια, τα Άγια Μυστήρια, ξαναγυρίζουμε σ’ Αυτόν και δι’ Αυτού σε όλα όσα Εκείνος μας έδωσε από την τέλεια αγάπη και το έλεός Του. Όλες οι ευλογίες και όλες οι ευκαιρίες της Μεγάλης Σαρκοστής μάς γεμίζουν με προσδοκία. Την προσδοκία της αγίας δόξας του Θεού, της «αρχής που δεν έχει τέλος.
(Από την Ιερά Μονή Τιμίου Προδρόμου Αγιάς, περιοδικό «Πληροφόρηση»)