Δόθηκαν στις 5/3/2014 στη δημοσιότητα οι οδηγίες που αφορούν στις εξετάσεις της Α΄Λυκείου σχετικά με τον τρόπο εξέτασης των μαθημάτων και ποια θέματα θα αντληθούν από την Τράπεζα Θεμάτων. Ειδικά για τα φιλολογικά μαθήματα ισχύουν τα εξής:
- Αρχαία Ελληνικά: από την Τράπεζα θα προέρχεται το κείμενο από το πρωτότυπο και το απόσπασμα του οποίου τη μετάφραση θα κληθούν να γράψουν οι μαθητές(30 μονάδες), η ερώτηση εισαγωγής (10 μον) και η λεξιλογική (10 μον).
- Νέα Ελληνική Γλώσσα: Το κείμενο ή τα κείμενα από τον έντυπο ή/και τον
ηλεκτρονικό λόγο (βιβλία, εφημερίδες, περιοδικά, διαδίκτυο), που αναφέρονται σε
κοινωνικά, πολιτικά, πολιτιστικά, επιστημονικά ή άλλα θέματα της καθημερινής ζωής , το πρώτο θέμα: (α) να απαντήσουν σε δύο (2) ερωτήσεις που έχουν σχέση με:i. την κατανόηση του κειμένου (οπτικές από τις οποίες προσεγγίζεται η πραγματικότητα,
στόχοι και επιχειρήματα συγγραφέα, προβληματισμοί που θέτει, θέσεις που υποστηρίζει
κ.λπ.)·
ii. την οργάνωση του λόγου (διάρθρωση, δομή, διαίρεση, τίτλοι ενοτήτων, συνοχή,
αλληλουχία, τρόποι ανάπτυξης, συλλογιστική πορεία κ.λπ.)· και το δεύτερο θέμα (β) να απαντήσουν σε δύο (2) ερωτήσεις που αφορούν:i. σε σημασιολογικά στοιχεία (σημασίες λέξεων, συνώνυμα, αντώνυμα, κατασκευή φράσεων ή παραγράφων με συγκεκριμένες λέξεις, αντικατάσταση λέξεων ή φράσεων με σημασιολογικά ισοδύναμες κ.λπ.)· ii. στην επισήμανση της λειτουργίας μορφοσυντακτικών δομών και υφολογικών στοιχείων του κειμένου που σχετίζονται με τους επικοινωνιακούς στόχους του συγγραφέα (ενεργητική ή παθητική σύνταξη, γλωσσικές ποικιλίες, αναφορική και ποιητική λειτουργία της γλώσσας [δηλωτική και συνυποδηλωτική χρήση], στοιχεία προφορικού λόγου, χρήση ειδικού λεξιλογίου, είδος κειμένου κ.λπ.). επιλέγονται από την τράπεζα θεμάτων. - Νέα Ελληνική Λογοτεχνία: Για την εξέταση του μαθήματος της Νέας Ελληνικής Λογοτεχνίας στην Α’ Τάξη
Ημερησίου ΓΕΛ και στην Α’ Τάξη Εσπερινού ΓΕΛ δίνεται στους μαθητές αδίδακτο κείμενο,
ομοειδές ή ομόθεμο με τις διδακτικές ενότητες που έχουν διδαχθεί («Τα φύλα στη
λογοτεχνία», «Παράδοση και μοντερνισμός στη νεοελληνική ποίηση» και «Θέατρο»), το
οποίο λαμβάνεται από την τράπεζα θεμάτων. - Ιστορία: Τα θέματα της ομάδας Α΄ επιλέγονται από την τράπεζα θεμάτων.
Στην ομάδα Α΄ περιλαμβάνονται δύο (2) θέματα που αναλύονται σε επιμέρους
ερωτήσεις, με τις οποίες ελέγχονται οι ιστορικές γνώσεις των μαθητών (χρονολογίες,
ιστορικές έννοιες, ιστορικά φαινόμενα ή γεγονότα, δράση προσώπων κ.λπ.):
1. Το πρώτο θέμα περιλαμβάνει: α) ερωτήσεις αντικειμενικού τύπου (1.α), που
βαθμολογούνται με δέκα (10) μονάδες· β) εξήγηση δύο ή τριών ιστορικών όρων/εννοιών
(1.β), που βαθμολογείται με δεκαπέντε (15) μονάδες.
2. Το δεύτερο θέμα περιλαμβάνει δύο ερωτήσεις σύντομης απάντησης (2.α.) και (2.β.)
και βαθμολογείται με είκοσι πέντε (25) μονάδες.
ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΟΛΑ ΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΤΗΣ Α’ ΛΥΚΕΙΟΥ:
ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ ΓΙΑ ΤΑ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΑ :
Αρχαία Ελληνική Γλώσσα και Γραμματεία
Για την εξέταση της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας και Γραμματείας δίνεται στους
μαθητές σε φωτοαντίγραφο απόσπασμα κειμένου διδαγμένου από το πρωτότυπο, 12-20
στίχων, με νοηματική συνοχή και ζητείται από αυτούς:
α) να μεταφράσουν στη Νέα Ελληνική ένα τμήμα του οκτώ έως δέκα (8-10) στίχων·
β) να απαντήσουν επί του δοθέντος κειμένου (με εξαίρεση την υπό το στοιχείο «i»
ερώτηση επί μεταφρασμένου κειμένου) σε:
i. τρεις (3) ερωτήσεις ερμηνευτικές που μπορεί να αναφέρονται σε ιδέες, αξίες,
προβλήματα, στη στάση, στο ήθος ή στο χαρακτήρα προσώπων, στο ιστορικό, κοινωνικό,
πολιτιστικό πλαίσιο της εποχής της συγγραφής του έργου, στη δομή του κειμένου, σε
υφολογικά και αισθητικά θέματα. Οι δύο (2) από τις ερωτήσεις αυτές αναφέρονται στο δοθέν
απόσπασμα και η τρίτη σε τμήμα διδαγμένου από μετάφραση κειμένου. Για τις απαιτήσεις
της τρίτης ερώτησης δίνεται στους μαθητές σε φωτοαντίγραφο το συγκεκριμένο
μεταφρασμένο τμήμα κειμένου·
ii. μία (1) ερώτηση που αναφέρεται στο γραμματειακό είδος του κειμένου, στον
συγγραφέα ή στο έργο του·
iii. μία (1) ερώτηση λεξιλογική-σημασιολογική που αναφέρεται στην παραγωγή και
σύνθεση λέξεων της Αρχαίας Ελληνικής, σε ομόρριζες λέξεις, σε απλές ή σύνθετες, στη
σύνδεση λέξεων της Αρχαίας και της Νέας Ελληνικής, στη διατήρηση ή στην αλλαγή της
σημασίας τους, σε συνώνυμα και αντώνυμα κ.λπ.·
iv. μία (1) ερώτηση γραμματικής·
v. μία (1) ερώτηση συντακτικού·
Οι ερωτήσεις υπό τα στοιχεία «iii», «iv» και «v» μπορεί να αναλύονται σε δύο (2)
ισοδύναμα βαθμολογικώς υποερωτήματα.
Η μετάφραση βαθμολογείται με τριάντα (30) μονάδες και καθεμιά από τις επτά (7)
ερωτήσεις με δέκα (10) μονάδες.
Το διδαγμένο κείμενο από το πρωτότυπο, και μαζί με αυτό το οριζόμενο προς
μετάφραση τμήμα του, η ερώτηση υπό το στοιχείο «ii» και η ερώτηση υπό το στοιχείο «iii»
επιλέγονται από την τράπεζα θεμάτων. Οι υπόλοιπες ερωτήσεις (καθώς και το τμήμα του
διδαγμένου από μετάφραση κειμένου της υπό το στοιχείο «i» ερώτησης) ορίζονται από τους
διδάσκοντες.
Νέα Ελληνική Γλώσσα
Για την εξέταση στο μάθημα της Νέας Ελληνικής Γλώσσας δίνονται στους μαθητές σε
φωτοαντίγραφο ένα ή δύο κείμενα περιορισμένης έκτασης από τον έντυπο ή/και τον
ηλεκτρονικό λόγο (βιβλία, εφημερίδες, περιοδικά, διαδίκτυο), που αναφέρονται σε
κοινωνικά, πολιτικά, πολιτιστικά, επιστημονικά ή άλλα θέματα της καθημερινής ζωής και
έχουν νοηματική πληρότητα. Τα κείμενα σχετίζονται με θέματα με τα οποία ασχολήθηκαν οι
μαθητές κατά τη διάρκεια του σχολικού έτους. Οι μαθητές εξετάζονται σε τρία (3) θέματα.
Συγκεκριμένα καλούνται:
α) να απαντήσουν σε δύο (2) ερωτήσεις που έχουν σχέση με:
i. την κατανόηση του κειμένου (οπτικές από τις οποίες προσεγγίζεται η πραγματικότητα,
στόχοι και επιχειρήματα συγγραφέα, προβληματισμοί που θέτει, θέσεις που υποστηρίζει
κ.λπ.)·
ii. την οργάνωση του λόγου (διάρθρωση, δομή, διαίρεση, τίτλοι ενοτήτων, συνοχή,
αλληλουχία, τρόποι ανάπτυξης, συλλογιστική πορεία κ.λπ.)·
β) να απαντήσουν σε δύο (2) ερωτήσεις που αφορούν:
i. σε σημασιολογικά στοιχεία (σημασίες λέξεων, συνώνυμα, αντώνυμα, κατασκευή
φράσεων ή παραγράφων με συγκεκριμένες λέξεις, αντικατάσταση λέξεων ή φράσεων με
σημασιολογικά ισοδύναμες κ.λπ.)·
ii. στην επισήμανση της λειτουργίας μορφοσυντακτικών δομών και υφολογικών
στοιχείων του κειμένου που σχετίζονται με τους επικοινωνιακούς στόχους του συγγραφέα
(ενεργητική ή παθητική σύνταξη, γλωσσικές ποικιλίες, αναφορική και ποιητική λειτουργία
της γλώσσας [δηλωτική και συνυποδηλωτική χρήση], στοιχεία προφορικού λόγου, χρήση
ειδικού λεξιλογίου, είδος κειμένου κ.λπ.).
γ) να συνθέσουν δικό τους κείμενο (ενταγμένο σε επικοινωνιακό πλαίσιο), το οποίο
σχετίζεται θεματικά με το κείμενο ή τα κείμενα που τους δόθηκαν, στο πλαίσιο του οποίου
απαντούν με πειστική επιχειρηματολογία στα ζητούμενα, διατυπώνουν κρίσεις και σχόλια ή
αναπτύσσουν τεκμηριωμένα προσωπικές απόψεις. Η έκταση του κειμένου κυμαίνεται από
350 έως 400 λέξεις.
Το πρώτο (α) θέμα βαθμολογείται με είκοσι πέντε (25) μονάδες, το δεύτερο (β) με
είκοσι πέντε (25) και το τρίτο (γ) με πενήντα (50). Η κατανομή της βαθμολογίας στις
ερωτήσεις του α΄ και του β΄ θέματος, οι οποίες μπορεί να αναλύονται σε υποερωτήματα,
διαφοροποιείται ανάλογα με τον βαθμό της δυσκολίας τους και οι βαθμολογικές μονάδες
καθορίζονται κατά τη διατύπωση των θεμάτων και ανακοινώνονται γραπτώς στους μαθητές.
Το κείμενο ή τα κείμενα, το πρώτο και το δεύτερο θέμα (υπό τα στοιχεία «α» και «β»)
επιλέγονται από την τράπεζα θεμάτων, ενώ το τρίτο θέμα (υπό το στοιχείο «γ») ορίζεται από
τους διδάσκοντες το μάθημα.
Νέα Ελληνική Λογοτεχνία
Για την εξέταση του μαθήματος της Νέας Ελληνικής Λογοτεχνίας στην Α’ Τάξη
Ημερησίου ΓΕΛ και στην Α’ Τάξη Εσπερινού ΓΕΛ δίνεται στους μαθητές αδίδακτο κείμενο,
ομοειδές ή ομόθεμο με τις διδακτικές ενότητες που έχουν διδαχθεί («Τα φύλα στη
λογοτεχνία», «Παράδοση και μοντερνισμός στη νεοελληνική ποίηση» και «Θέατρο»), το
οποίο λαμβάνεται από την τράπεζα θεμάτων.
1. Σε περίπτωση που το κείμενο αναφέρεται στις θεματικές ενότητες «Τα φύλα στη
Λογοτεχνία» και «Θέατρο», οι μαθητές καλούνται:
α) να επισημάνουν τα πρόσωπα που αναφέρονται στο κείμενο και να τα εντάξουν στον
τόπο και στον χρόνο της αφήγησης·
β) να διακρίνουν και να περιγράψουν ένα ή δύο λογοτεχνικούς χαρακτήρες, κάνοντας
αναφορές στις σχέσεις των δύο φύλων, στον κοινωνικό τους ρόλο ή σε κοινωνικά
στερεότυπα σχετιζόμενα με το θέμα του κειμένου, και να αιτιολογήσουν τις απαντήσεις
τους με αντίστοιχες παραπομπές στο κείμενο·
γ) να βρουν τον αφηγητή της ιστορίας και να αλλάξουν το πρόσωπο του αφηγητή ώστε
να φανεί η αντίστοιχη αλλαγή στην οπτική της αφήγησης ή να μετατρέψουν το διαλογικό
μέρος του κειμένου σε συνεχή αφηγηματικό λόγο·
δ) να διατυπώσουν σε μία ή δύο παραγράφους την άποψή τους για το περιεχόμενο του
κειμένου συσχετίζοντάς το με τις αντιλήψεις της εποχής μας.
Οι ερωτήσεις υπό τα στοιχεία «α» και «β» βαθμολογούνται με 50 μονάδες (α = 25
μονάδες + β = 25 μονάδες) και συνοδεύουν το αδίδακτο κείμενο που κληρώνεται από την
τράπεζα θεμάτων.
Οι ερωτήσεις υπό τα στοιχεία «γ» και «δ» βαθμολογούνται με 50 μονάδες (γ= 25
μονάδες + δ= 25 μονάδες) και ορίζονται από τους διδάσκοντες το μάθημα.
2. Σε περίπτωση που το ποίημα ανήκει στην ενότητα «Παράδοση και Μοντερνισμός στη
νεοελληνική ποίηση», οι μαθητές καλούνται:
α) να αναγνωρίσουν στο ποίημα γενικά χαρακτηριστικά της παραδοσιακής ή της
μοντέρνας ποίησης·
β) να επισημάνουν στο ποίημα εκφραστικά μέσα και εκφραστικούς τρόπους
(μεταφορές, παρομοιώσεις, εικόνες, στοιχεία που αφορούν τη γλώσσα, όπως λόγιες, λαϊκές
ιδιωματικές ή αντιλυρικές λέξεις κ.λπ.) και να σχολιάσουν τη λειτουργία τους·
γ) να επισημάνουν στο ποίημα βασικά χαρακτηριστικά του λογοτεχνικού ρεύματος (π.χ.
ρομαντισμός, συμβολισμός κ.λπ.) στο οποίο ανήκει·
δ) να σχολιάσουν σε μία ή δύο παραγράφους βασικά σύμβολα ή θέματα του ποιήματος
και να αιτιολογήσουν τις απαντήσεις τους με αντίστοιχες παραπομπές στο κείμενο.
Οι ερωτήσεις υπό τα στοιχεία «α» και «β» βαθμολογούνται με 50 μονάδες (α = 25
μονάδες + β = 25 μονάδες) και συνοδεύουν το αδίδακτο κείμενο που κληρώνεται από την
τράπεζα θεμάτων.
Οι ερωτήσεις υπό τα στοιχεία «γ» και «δ» βαθμολογούνται με 50 μονάδες (γ = 25
μονάδες + δ = 25 μονάδες) και ορίζονται από τους διδάσκοντες το μάθημα.
Για την εξέταση στη Νέα Ελληνική Λογοτεχνία της Β΄ Τάξης του Εσπερινού Γενικού
Λυκείου δίνεται στους μαθητές σε φωτοαντίγραφο πεζό ή ποιητικό κείμενο, που
περιλαμβάνεται στη διδαχθείσα ύλη και ορίζεται από τον διδάσκοντα, καθώς και αδίδακτο
πεζό ή ποιητικό κείμενο ίσης κατά προσέγγιση δυσκολίας με το διδαγμένο, που επιλέγεται με
κλήρωση από την τράπεζα θεμάτων, με τις αναγκαίες διευκρινίσεις. Οι μαθητές καλούνται να
απαντήσουν σε τέσσερα (4) θέματα, από τα οποία δύο (2), και συγκεκριμένα τα υπό τα
στοιχεία «α» και «β», προέρχονται από την τράπεζα θεμάτων και συνοδεύουν το αδίδακτο
κείμενο, και δύο (2), τα υπό τα στοιχεία «γ» και «δ», ορίζονται από τον διδάσκοντα και
αναφέρονται στο διδαγμένο κείμενο. Τα θέματα αφορούν:
α) στον ερμηνευτικό σχολιασμό του αδίδακτου λογοτεχνικού κειμένου·
β) σε παρατηρήσεις επί των εκφραστικών μέσων και τρόπων που εμπεριέχονται στο
αδίδακτο κείμενο (π.χ. ζητείται από τους μαθητές να βρουν μεταφορές, παρομοιώσεις,
εικόνες, στοιχεία που αφορούν τη γλώσσα, όπως λόγιες, λαϊκές ιδιωματικές ή αντιλυρικές
λέξεις κ.λπ.)
γ) στον συγγραφέα του διδαγμένου κειμένου και σε γραμματολογικά στοιχεία που
προκύπτουν άμεσα ή έμμεσα από αυτό·
δ) στον ερμηνευτικό ή αισθητικό σχολιασμό του διδαγμένου κειμένου ή στην ανάπτυξη,
σε μία (1) ή δύο (2) παραγράφους, χωρίων του.
Η βαθμολογία κατανέμεται κατά 25% σε κάθε θέμα, το οποίο μπορεί να αναλύεται σε
δύο ερωτήσεις. Η κατανομή της βαθμολογίας στις ερωτήσεις μπορεί να διαφοροποιείται
ανάλογα με τον βαθμό της δυσκολίας τους και οι βαθμολογικές μονάδες κάθε ερώτησης
καθορίζονται κατά τη διατύπωση των θεμάτων και ανακοινώνονται γραπτώς στους μαθητές.
Ιστορία
Οι μαθητές αξιολογούνται στο μάθημα της Ιστορίας με συνδυασμό θεμάτων/ερωτήσεων,
που ταξινομούνται σε δύο (2) ομάδες:
Ι. Στην ομάδα Α΄ περιλαμβάνονται δύο (2) θέματα που αναλύονται σε επιμέρους
ερωτήσεις, με τις οποίες ελέγχονται οι ιστορικές γνώσεις των μαθητών (χρονολογίες,
ιστορικές έννοιες, ιστορικά φαινόμενα ή γεγονότα, δράση προσώπων κ.λπ.):
1. Το πρώτο θέμα περιλαμβάνει: α) ερωτήσεις αντικειμενικού τύπου (1.α), που
βαθμολογούνται με δέκα (10) μονάδες· β) εξήγηση δύο ή τριών ιστορικών όρων/εννοιών
(1.β), που βαθμολογείται με δεκαπέντε (15) μονάδες.
2. Το δεύτερο θέμα περιλαμβάνει δύο ερωτήσεις σύντομης απάντησης (2.α.) και (2.β.)
και βαθμολογείται με είκοσι πέντε (25) μονάδες.
ΙΙ. Στην ομάδα Β΄ περιλαμβάνονται δύο (2) θέματα, που το καθένα μπορεί να αναλύεται
σε δύο επιμέρους ερωτήσεις, με τις οποίες ελέγχονται η ικανότητα των μαθητών στη
σύνθεση των ιστορικών γνώσεων και η κριτική προσέγγισή τους (ανάλυση ή σύνθεση αιτίων
ή συνθηκών, αποτίμηση της δράσης προσώπων, αξιολόγηση αποτελεσμάτων, σύγκριση
απόψεων, προέκταση ιστορικών πληροφοριών κ.λπ.). Τα θέματα αυτής της ομάδας
επιλέγονται από ενότητες της εξεταστέας ύλης διαφορετικές εκείνων από τις οποίες
προέρχονται οι ερωτήσεις (2.α) και (2.β) της ομάδας Α΄ και βαθμολογούνται αθροιστικά με
50 μονάδες. Στην περίπτωση αυτής της ομάδας χρησιμοποιούνται και ερωτήσεις
επεξεργασίας ιστορικού υλικού, το οποίο δίνεται στους μαθητές φωτοτυπημένο. Το υλικό
αυτό προέρχεται από ιστορικές μαρτυρίες, αρχαιολογικές μελέτες, έργα τέχνης,
φωτογραφίες, στατιστικούς πίνακες, χάρτες, διαγράμματα και από όλα εκείνα τα στοιχεία
που χρησιμοποιούνται ως ιστορικά τεκμήρια ή ως μέσα άντλησης πληροφοριών για την
εξαγωγή ιστορικών συμπερασμάτων.
Η βαθμολογία κάθε ερώτησης των παραπάνω θεμάτων και των δύο ομάδων
διαφοροποιείται ανάλογα με τον βαθμό δυσκολίας της. Οι βαθμολογικές μονάδες καθεμιάς
καθορίζονται κατά τη διατύπωση των θεμάτων και ανακοινώνονται γραπτώς στους μαθητές.
Τα θέματα της ομάδας Α΄ επιλέγονται από την τράπεζα θεμάτων, ενώ τα θέματα της
ομάδας Β΄ ορίζονται από τους διδάσκοντες.
