ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡ.ΣΧ.ΔΡ 2016-17 -“ΟΙ 12 ΜΗΝΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΕΘΙΜΑ ΤΟΥΣ”

Για το τρίμηνο του καλοκαιριού οι δράσεις μας.

ΙΟΥΝΙΟΣ

Ο μήνας και τα προσωνύμια του:

Ποίημα για τον Ιούνιο και ζωγραφική:

https://drive.google.com/file/d/0B5r1YnyIa3wGaWJSdkpfUkt5ZWs/view?usp=sharing

Παροιμίες και ζωγραφική:

 ΕΘΙΜΑ ΙΟΥΝΙΟΥ

Για την αναπαράσταση των εθίμων του Ιουνίου και του Ιουλίου σχετικές με το θέρισμα,το αλώνισμα και το λίχνισμα είχαμε φυτέψει στην αρχή της σχολικής χρονιάς στο λαχανόκηπο σιτάρι,κριθάρι και βρώμη.

Θέρισμα Τα παλιά χρόνια, με το που έμπαινε ο Ιούνης άρχιζε ο θερισμός που ήταν αληθινή γιορτή και τελείωνε μέσα Ιουλίου. Οι οικογένειες φόρτωναν στα μουλάρια τα πράγματά τους, έπαιρναν τα ζώα τους και ξεκίναγαν για τα χωράφια όπου έμεναν σε καλύβες, σχεδόν όλο το καλοκαίρι. Στο θερισμό συμμετείχε όλη η οικογένεια, μικροί και μεγάλοι. Πολλές μικρομάνες που δεν είχαν πεθερά ή μάνα στο σπίτι, έπαιρναν τα μικρά στη σαρμανίτσα ή νάκα  και τα κρέμαγαν στον ίσκιο των δέντρων. Κάθε μέρα ξεκινούσαν νωρίς το πρωί, γιατί η ζέστη του καλοκαιριού ήταν αφόρητη. Οι γυναίκες φορούσαν μια άσπρη μαντίλα για τον ήλιο και οι άντρες τις ασκιάδες, που έφτιαχναν από στάχια. Οι γυναίκες θέριζαν και οι άντρες  έδεναν τα χερόβολα δεμάτια και τα κουβαλούσαν στις θημωνιές για το αλώνισμα.Τα εργαλεία τους ήταν το δρεπάνι και  η παλαμαριά. Η παλαμαριά, ήταν ένα ξύλινο γάντι, για να πιάνουν τα στάχια και να μην κόβονται. Το δρεπάνι είχε σχήμα μισοφέγγαρου με ξύλινη λαβή και με αυτό  έκοβαν τα στάχια. Τα στάχια τα έκαναν δεμάτια και  τα φόρτωναν στα μουλάρια και τα πήγαιναν στο αλώνι. Εκεί τα έβαζαν το ένα πάνω στο άλλο, τις θημωνιές. Με το τέλος του θερισμού, οι νοικοκυρές  ετοίμαζαν ένα γλυκό, που το μοίραζαν με ευχές «άντε και του χρόνου»

Πηγή κειμένου:http://mamababa.gr/index.php/12-politismos/15-june-tradition

Είναι πολλά τα έθιμα που ακολουθούν κατά το θερισμό .Εμείς επιλέξαμε το άρθρο του Παπαγεωργόπουλου Αντώνιου που περιγράφει αναλυτικά τη διαδικασία του θερισμού,του αλωνίσματος και του λιχνίαματος του σιταριού.

Πηγή των εθίμων: http://papageorgopoulos.blogspot.gr/2010/07/blog-post_05.html

Αη-Γιάννης Λαμπαδιάρης,Κλήδονας Η 24η Ιουνίου είναι από τις μεγαλύτερες καλοκαιρινές γιορτές της ελληνικής παράδοσης, αφού η γιορτή του Αϊ Γιάννη του Κλήδονα (ή Ριγανά, ή Ριζικάρη) συνοδεύεται από το παραδοσιακό έθιμο με το πέρασμα πάνω από τις φωτιές.Την παραμονή της γιορτής του Αϊ Γιάννη Ιωάννη, αναβιώνει και το γνωστό έθιμο με τις φωτιές: Στη πλατεία του χωριού στήνεται μια μεγάλη φωτιά πάνω από την οποία πηδάνε όλοι οι κάτοικοι του χωριού. Σύμφωνα με την παράδοση, η φωτιά, επιφέρει την κάθαρση και οι άνθρωποι απαλλάσσονται από το κακό.

Το προσωνύμιο «Κλήδονας» προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη «κλήδων» που σημαίνει προγνωστικός ήχος και χρησιμοποιούνταν για να περιγράψει τον συνδυασμό των τυχαίων και ασυνάρτητων λέξεων κατά τη διάρκεια μαντικής τελετής.

Ουσιαστικά ο «Kλήδονας» σχετίζεται με μια λαϊκή μαντική διαδικασία, η οποία λέγεται ότι αποκαλύπτει στις άγαμες κοπέλες την ταυτότητα του μελλοντικού τους συζύγου.

Σύμφωνα με το έθιμο, την παραμονή του Αϊ-Γιαννιού, οι ανύπαντρες κοπέλες μαζεύονται σε ένα από τα σπίτια του χωριού και μία από αυτές πηγαίνει στο πηγάδι να φέρει το «αμίλητο νερό» και στη διαδρομή μέχρι το σπίτι δεν πρέπει να μιλήσει σε κανέναν.

Στο σπίτι το νερό μπαίνει σε πήλινο δοχείο, στο οποίο η κάθε κοπέλα ρίχνει ένα προσωπικό της αντικείμενο, τα λεγόμενα ριζικάρια και στη συνέχεια σκεπάζουν το δοχείο με κόκκινο ύφασμα και το δένουν ενώ παράλληλα προσεύχονται στον Αϊ Γιάννη και τοποθετούν το δοχείο σε ανοιχτό χώρο, όπου μένει όλη νύχτα. Την ίδια εκείνη νύχτα λέγεται ότι τα κορίτσια θα δουν στα όνειρά τους το μελλοντικό τους σύζυγο.

Πηγή: Οι φωτιές του Αϊ Γιάννη του Κλήδονα: Tο δημοφιλέστερο έθιμο του καλοκαιριού | iefimerida.gr

Περισσότερα για το αμίλητο νερό

http://www.pontos-news.gr/article/12861/o-klidonas-kai-amilito-nero-pos-orize-tis-tyhes-ton-koritsion

 ΙΟΥΛΙΟΣ

Ο μήνας και τα προσωνύμια του:

Ποίημα για τον Ιούλιο και ζωγραφική:

https://drive.google.com/file/d/0B5r1YnyIa3wGcnY4ckpvbFdOaUk/view?usp=sharing

Παροιμίες και ζωγραφική:

ΕΘΙΜΑ ΙΟΥΛΙΟΥ

Αλώνισμα Η λαμπρότερη ιερουργία, μετά το θερισμό, ήταν ο αλωνισμός. Γραφική ή εικόνα του. Στον κάμπο φορτώνονταν τα δεμάτια σε ζώα ή σε κάρα και μεταφέρονταν στ’ αλώνια, όπου γίνονταν θημωνιές. Τ’ αλώνια, χωματένια και πλακόστρωτα, που ο λαός τα ήθελε μαρμαρένια, πρόβαλλαν στα ψηλώματα του κάθε χωριού, όπου φυσά ο αέρας. Χορταριασμένα όλο τον καιρό, σαν έφτανε η ώρα του αλωνισμού, καθαρίζονταν από τα αγριόχορτα. Τα χωματένια, βρέ­χονταν με νερό, σκεπάζονταν με λεπτό άχυρο και πατιούνταν με τα αργοκίνητα βόδια για να κολλήσει τ’ άχυρο αυτό στο χώμα και να δημιουργηθεί λεία και στερεά επιφάνεια. Σε μερικά χωριά αλείφονταν με βουνιά βοδιών όλο το αλώνι.

Περισσότερα εδώ:http://papageorgopoulos.blogspot.gr/2010/07/blog-post_05.html

Φυσικά δεν μπορούσαμε επισκεφθούμε ένα αλώνι όπως παλιά ,αλλά με πολλή φαντασία φτιάξαμε το δικό μας

Λίχνισμα σιταριού Μόλις άρχιζε το πρώτο φύσημα του αέρα, οι λιχνιστές, άντρας και γυναίκα, χαράζοντας στο λαμνί το σημείο του σταυρού, πετούσαν προς τα πάνω το μίγμα του άχυρου και του σιταριού με τα ειδικά καρπολόγια. Ο αέρας παρέσυρε το άχυρο κι άφηνε τους κόκκους του σιταριού να πέσουν στο αλώνι.

Ολοκληρώνοντας το πρόγραμμα έγινε τελική αξιολόγηση , από τους μαθητές που εργάστηκαν  σε «φύλλο εργασίας» (αντιστοίχιση μήνα-εθίμου) που είχε  φτιαχτεί  στον υπολογιστή( Hot potatoes) , απάντησαν σε  ερωτηματολόγια ( με τη βοήθεια μου) και τέλος  δημιουργήθηκε ένας νέος εννοιολογικός χάρτης με όσα έμαθαν ώστε να γίνει σύγκριση με τα όσα γνώριζαν αρχικά.

Έγινε επίσης παρουσίαση του προγράμματος ,στους γονείς και την τοπική κοινωνία, στην αποχαιρετιστήρια γιορτή με το θεατρικό “Παραδοσιακός γάμος” ,όπου υπήρχε έκθεση με τις φωτογραφίες των παιδιών από τα έθιμα όλου του σχολικού έτους και δόθηκε ως αναμνηστικό  “Το ημερολόγιο εθίμων” 

Το πολιτιστικό πρόγραμμα ολοκληρωμένο με τα έθιμα :https://blogs.sch.gr/4nipgast/files/2017/06/ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ-ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ-ΣΧΟΛΙΚΩΝ-ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ-4ο-ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ-ΓΑΣΤΟΥΝΗΣ_signed.pdf

Για το τρίμηνο της  Άνοιξης οι δραστηριότητες μας για το πρόγραμμα με τα έθιμα:

ΜΑΡΤΙΟΣ

Προσωνύμια και παροιμίες

Ζωγραφίζοντας τις παροιμίες

Ποίημα για το Μάρτιο

https://drive.google.com/file/d/0B5r1YnyIa3wGclJsLTM1ZUt2SDQ/view?usp=sharing

και ζωγραφική

ΕΘΙΜΑ ΜΑΡΤΙΟΥ

Μάρτηδες ή μαρτάκια Από τη 1η ως τις 31 του Μάρτη, συνηθίζεται να φοριέται στον καρπό του χεριού ένα βραχιολάκι, φτιαγμένο από στριμμένη άσπρη και κόκκινη κλωστή, τον «Μάρτη» ή «Μαρτιά». Είναι ένα έθιμο σύμφωνα με το οποίο αυτός που φορά το Μάρτη, κυρίως τα μικρά παιδιά, προστατεύονται είτε από ασθένειες γενικά ή «για να μην τα κάψει ο ήλιος», για να «μην τα μαυρίζει ο ήλιος» ή για να «μην τα πιάνει το μάτι». Συμβολικά το λευκό και το κόκκινο χρώμα το συναντάμε συχνά στη δεισιδαιμονία όταν είναι να αποτρέψουμε κάποιο κακό.Ο «Μάρτης» φτιάχνεται την τελευταία ημέρα του Φεβρουαρίου και φοριέται είτε σαν δαχτυλίδι στα δάχτυλα, είτε στον καρπό του χεριού σαν βραχιόλι. Καμμιά φορά φοριέται ακόμα και στο μεγάλο δάχτυλο του ποδιού, ώστε να μην σκοντάφτει ο κατοχός του.Σε κάποιες περιοχές της χώρας κρεμούσαν την κλωστή όλη τη νύχτα στα κλαδιά μιας τριανταφυλλιάς για να χαρίσουν ανθοφορία, ενώ σε άλλες περιοχές την έβαζαν γύρω από τις στάμνες για να προστατέψουν το νερό από τον ήλιο και να το διατηρήσουν κρύο. Σε άλλες περιοχές το φορούσαν μέχρι να φανούν τα πρώτα χελιδόνια, οπότε και το άφηναν πάνω σε τριανταφυλλιές, ώστε να τον πάρουν τα πουλιά για να χτίσουν τη φωλιά τους.

Πηγή των πληροφοριών εδώ:http://www.thetoc.gr/koinwnia/article/o-martis–to-ethimo-i-istoria-kai-oi-ermineies

Χελιδονίσματα,Πρωτομαρτιάτικο έθιμο της Β. Ελλάδας & των νησιών του Αιγαίου. Ένα μελωδικό καλωσόρισμα της Άνοιξης με ειδικά τραγούδια που λέγουν τα παιδιά γυρίζοντας από σπίτι σε σπίτι κρατώντας στεφάνι λουλουδιών ή ένα κλαδί από κισσό & ομοίωμα χελιδονιού, που έχει ένα «μαγικό χαρακτήρα»:

Χελιδόνα έρχεται, από Μαύρη θάλασσα
Θάλασσα επέρασε. Έκατσε και λάλησε
Μάρτης μας ήρθε, τα λουλούδια ανθίζουν
Όξω ψύλλοι και κοριοί, μέσα υγεία και χαρά…

Στην περιοχή του Πύργου Ηλείας τραγούδαγαν:
                                    χελιδονάκι πέταξε, ήβρε κήπον κι έκατσε,
και γλυκοκελάηδησε, Μάρτη, Μάρτη μου καλέ.
Μάρτη, Μάρτη μου καλέ  και Απρίλη θαυμαστέ,
τα πουλάκια αβγά γεννούν κι αρχινούν να τα κλωσούν.

Τα παιδιά, με το τραγούδι τους, επικαλούνται τα αληθινά χελιδόνια, να έρθουν στον τόπο τους και μαζί μ’ αυτά η άνοιξη. Η νοικοκυρά παίρνει λίγα φύλλα κισσού από το καλάθι της χελιδόνας, τα τοποθετεί στο κοτέτσι, για να γεννούν πολλά αυγά οι κότες, και δίνει ένα ή δυο αυγά στα παιδιά που ξεκινούν για άλλο σπίτι. Όπως είναι γνωστό, ο βαθυπράσινος κισσός είναι σύμβολο της αειθαλούς βλαστήσεως και θεωρείται μέσο ικανό να μεταδώσει τη θαλερότητα και τη γονιμότητα στις όρνιθες και τα άλλα ζώα. Έπαιρναν για αμοιβή  γλυκίσματα και χρήματα, κάτι ανάλογο με την αμοιβή από τα κάλαντα, δίνοντας ευχές για ευημερία και ευγονία. Πρόκειται για έθιμο που κατάγεται από την αρχαιότητα, όπως αποδεικνύει το «χελιδόνισμα», δηλαδή το τραγούδι της χελιδόνας, που μας παρέδωσε ο Αθήναιος γύρω στα 200μ.Χ., αλλά ανάγεται σε πολύ παλιότερα χρόνια. Η ομοιότητα του τραγουδιού με το σημερινό όχι μόνο εννοιολογική αλλά εν μέρει λεκτική, είναι ολοφάνερη

Πηγή των πληροφοριών εδώ:http://users.sch.gr/vaxtsavanis/martios.html

Φίδια Σε κάποιες περιοχές της Πιερίας, την παραμονή του Ευαγγελισμού, τα παιδιά γυρνάνε όλο το χωριό από πόρτα σε πόρτα, και κάνουν πολύ δυνατό θόρυβο, κουνώντας πάνω-κάτω μεγάλες κουδούνες και φωνάζοντας: «να φύγουν τα φίδια, να φύγουν οι σαύρες, έρχεται ο Ευαγγελισμός με το σπαθί στο χέρι!». Η διαδρομή των παιδιών τελειώνει στην πλατεία του χωριού, όπου σερβίρεται σε όλους τους κατοίκους, εκείνη τη μέρα, κρασί και διάφορα εδέσματα. Στην περιοχή της Ηπείρου έχουμε μια παραλλαγή αυτού του εθίμου, καθώς τα παιδιά την παραμονή της 25ης Μαρτίου, παίρνουν ό,τι κατσαρολικό βρουν και τρέχουν στους αγρούς και στα χωράφια, χτυπώντας δυνατά τα μεταλλικά κουζινικά μεταξύ τους, για να διώξουν όσα φίδια υπάρχουν σ΄ εκείνες τις περιοχές,λέγοντα “φευγάτε φίδια φευγάτε γουστερίτσες,  Έρχεται ο Αγγελισμός, να σας πάρει το κεφάλι “… γιατί σύμφωνα με την παράδοση, εκείνη τη μέρα ξυπνάνε από τη χειμερία νάρκη.

Πηγή εθίμου:http://www.vimaorthodoxias.gr/theologikos-logos-diafora/martios-o-minas-tis-sarakostis/

Πηγή των πληροφοριών για τα έθιμα:http://users.sch.gr/vaxtsavanis/martios.html

ΑΠΡΙΛΙΟΣ

Προσωνύμια και παροιμίες  Απριλίου

Ζωγραφίζοντας τις παροιμίες

Ποίημα για τον Απρίλιο:https://drive.google.com/file/d/0B5r1YnyIa3wGRk5qM0lwdE1qYWs/view?usp=sharing

Ζωγραφική

ΕΘΙΜΑ ΑΠΡΙΛΙΟΥ

Τα περισσότερα έθιμα του Απριλίου αφορούν τη μεγάλη γιορτή της Χριστιανοσύνης το Πάσχα

Πηγή και περισσότερα έθιμα(εκτός από αυτά που κάναμε στο σχολείο μας) :http://users.sch.gr/vaxtsavanis/aprilios.html

http://egpaid.blogspot.com/2009/04/blog-post_07.html

Πρωταπριλιά. Αρχαίο έθιμο της δύσης, που ήρθε στην Ελλάδα την εποχή των Σταυροφοριών, από τη Γαλλία. Κατά το έθιμο αυτό συνηθίζουμε να λέμε μικρά αθώα ψέματα, για να πειράξουμε τους φίλους μας με σκοπό το γέλιο.
Στη Σύμη τον Απρίλη ανάβουν φωτιές και πηδώντας λένε: «Έξω ψύλλοι και κοριοί  και μεγάλοι ποντικοί» . Στη Θράκη το πρωταπριλιάτικο νερό της βροχής θεωρείται  ευεργετικό για τις «θερμές» (πυρετούς) . Στη Κύπρο δεν απλώνουν ρούχα την 1^η  Πέμπτη του Απρίλη («πρωτόπεφτο»), ούτε βγάζουν έξω από το σπίτι εργαλεία,  γιατί  καταστρέφεται η καλή τύχη του σπιτιού, «αναθεμελιώνεται» .Την ημέρα αυτή δεν  κάνει να σκάψει κάποιος, γιατί «σκάφτει το λάκκο του».

Πασχαλινά έθιμα

Βάψιμο αβγών  Το έθιμο αυτό το πήραμε μάλλον από τους Εβραίους, αφού κι αυτοί γιορτάζοντας το δικό τους Πάσχα, έκαναν κάτι αντίστοιχο. Τη Μ. Πέμπτη το πρωί, οι γυναίκες έβαφαν τα αβγά κόκκινα (στις περισσότερες περιοχές, γι’ αυτό κι ο λαός μας την ονομάζει Κόκκινη Πέμπτη ή Κοκκινοπέφτη), ή πολύχρωμα. Για το κόκκινο χρώμα δίνουν διάφορες εξηγήσεις. Άλλοι λένε ότι θυμίζει το αίμα του Χριστού, άλλοι λένε ότι είναι το χρώμα της χαράς κι άλλοι διηγούνται ότι όταν αναστήθηκε ο Χριστός, η πρώτη που τον είδε, ήταν η Μαρία η Μαγδαληνή. Έτρεξε να το αναγγείλει στους μαθητές του. Την ώρα εκείνη συνάντησε μια γνωστή της γυναίκα που γύριζε από το κοτέτσι, κρατώντας στην ποδιά της αβγά.
-Πού τρέχεις έτσι; Τη ρώτησε η γυναίκα.
-Τρέχω να πω στους μαθητές του Κυρίου, πως εκείνος αναστήθηκε, απάντησε η Μαγδαληνή.
-Δεν το πιστεύω. Θα το πιστέψω μόνο όταν αυτά τα αβγά που μάζεψα, γίνουν κόκκινα.

Πασχαλινά  κουλούρια

 Σάββατο του Λαζάρου Συμβολίζει το φως της ανάστασης και τη σκιά της ανθρώπινης μοίρας. Ο Λαζαρίτικος παιδικός αγερμός: Μικρά κορίτσια (σε άλλες περιοχές και μεγάλες γυναίκες), οι Λαζαρίνες, το Σάββατο του Λαζάρου , γυρνούν από σπίτι σε σπίτι, με μια κούκλα (πάνω σε 2 ξύλα που τα δένουν σταυρωτά με λογιών-λογιών κουρέλια, σχηματίζουν μια μεγάλη κούκλα με τα χέρια τεντωμένα στα πλάγια, ύστερα τη ντύνουν μετά μ’ ένα μωρουδίστικο φορεματάκι κι από πάνω της ρίχνουν ένα όμορφο χρωματιστό κεφαλομάντηλο) στο χέρι & ένα ανθοστόλιστο καλαθάκι, φέρνοντας την είδηση της ανάστασης του Λάζαρου, τραγουδώντας:

                       Ξύπνα Λάζαρη κι μην κοιμάσι, τώρα μέρα σου, τώρα χαρά σου,
τώρα που ‘ρθαμι στην αφεντιά σου.
Τα κουτάκια σας αβγά γιννούνι κι οι φωλίτσες σας δεν τα χουρούνι
δόσι μας κι μας να τα χαρούμι.
Δόμ’ αφέντη μου λίγον νεράκι πούν’ τα χ’λάκια μου πικρό φαρμάκι.
                 Στη Χίο:
                                      Ήρθεν ο Λάζαρος, ήρθαν τα Βάγια
  ήρθε κι η Κυριακή που τρων’ τα ψάρια.
Βάγια-Βάγια των Βαγιών (ρεφρέν) τρώνε ψάρι και κολιό
και την άλλη Κυριακή τρων’ το κόκκινο αβγό.
Εις την πόλη Βηθανία κλαίει η Μάρθα κι η Μαρία
Μάρθα κλαίει τον αδελφό της, τον γλυκό τον καρδιακό της.
-Λάζαρέ μου ίντα είδες, εις τον Άδη που επήγες;
-Είδα πόνους, είδα τρόμους, είδα βάσανα και πόνους.
Δώστε μου λίγο νεράκι, να ξεπλύνω το φαρμάκι
της καρδιάς μου των χειλέων και μη με ρωτάτε πλέον.
Το αυγουλάκι στο καλαθάκι και το φραγκάκι μες στο τσεπάκι.
Και του χρόνου και να ζείτε, την Ανάσταση να δείτε.

Σαν φιλοδώρημα τυπικό, μάζευαν στο καλαθάκι άβαφα αβγά (ή και χρήματα) για να τα βάψουν τη Μ. Πέμπτη.
Στην Κρήτη, Τα παιδιά γυρίζουν από σπίτι σε σπίτι, κρατώντας ένα σταυρό που έχουν φτιάξει από καλάμια και τον έχουν στολίσει με λεμονανθούς και «μαχαιρίδες» (αγριόχορτα, με κόκκινο λουλούδι) και λένε τον «Λάζαρο».
Στη Στ.Ελλάδα, Μακεδονία και Θράκη, γυρίζουν μόνο κορίτσια. Ένα απ’ αυτά κρατά ένα κόπανο (μ’ αυτό κοπανίζουν τα ρούχα της μπουγάδας), τυλιγμένο με χρωματιστά υφάσματα, σαν να είναι μωρό, και τραγουδούν το Λάζαρο.
Σε ορισμένα νησιά του Αιγαίου (Σκύρος, Χίος), τα παιδιά φτιάχνουν το Λάζαρο με μια κουτάλα, ενώ δένουν ένα ξύλο σταυρωτά πάνω στην κουτάλα, πως είναι δήθεν τα χέρια. Ντύνουν την κουτάλα με ρουχαλάκια μωρού, τη στολίζουν με λουλούδια και την περιφέρουν από σπίτι σε σπίτι. Το ένα παιδί της παρέας κουνάει την κούκλα, το «Λάζαρο», ανάλογα με το ρυθμό του τραγουδιού. Ένα άλλο παιδί κρατάει ένα καλαθάκι, όπου οι νοικοκυρές βάζουν μέσα τα φιλέματα. Αυτά μπορεί να είναι αβγά, κουλούρια ή και χρήματα.

Λαζαράκια Για την ψυχή του Λάζαρου οι γυναίκες ζύμωναν ανήμερα το πρωί ειδικά κουλούρια, τους “λαζάρηδες”, τα “λαζαρούδια” ή και “λαζαράκια”. “Λάζαρο αν δεν πλάσεις, ψωμί δεν θα χορτάσεις” έλεγαν, μια και ο αναστημένος φίλος του Χριστού πίστευαν πως είχε παραγγείλει: “Όποιος ζυμώσει και δε με πλάσει, το φαρμάκι μου να πάρει…”

Στα “λαζαράκια” έδιναν το σχήμα ανθρώπου σπαργανωμένου, όπως ακριβώς παριστάνεται ο Λάζαρος στις εικόνες. Όσα παιδιά είχε η οικογένεια τόσους “λαζάρηδες” έπλαθαν και στη θέση των ματιών έβαζαν δυο γαρίφαλα. Στην Κω οι αρραβωνιασμένες θα έφτιαχναν ένα λαζαράκι σε μέγεθος μικρού παιδιού, γεμισμένο με χίλια δυο καλούδια και κεντημένο σχεδόν σαν τις κουλούρες του γάμου, για να το στείλουν στο γαμπρό. Τα “λαζαρούδια” πολλές νοικοκυρές τα γέμιζαν με αλεσμένα καρύδια, αμύγδαλα, σύκα, σταφίδες, μέλι, πρόσθεταν πολλά μυρωδικά και τα παιδιά ξετρελλαίνονταν να τα τρώνε ζεστά.

Συνταγή

Υλικά

Εκτέλεση

Φτιάχνουμε το κανελόζουμο και το αφήνουμε να χλιάνει.
Μέσα σε αυτό διαλύουμε τη μαγιά.
Σε ένα μπωλ ρίχνουμε το αλεύρι με το αλάτι κοσκινισμένα, κάνουμε λακουβίτσα και τοποθετούμε τα υπόλοιπα υλικά και ζυμώνουμε μέχρι να έχουμε μία μαλακή ζύμη που να ξεκολλάει από τα χέρια μας. Γίνεται αμέσως γιατί τη βοηθάει το ελαιόλαδο.

Αφήνω σκεπασμένο το μπωλ σε ζεστό μέρος να φουσκώσει η ζύμη μου για περίπου 2 ώρες και μετά πλάθω ανθρωπάκια με τα χεράκια τους, μπήγω τα γαρύφαλλα για ματάκια, στόμα και στα χέρια τους και τα αφήνω να ξεκουραστούν και αυτά για καμιά ώρα περίπου, σε αντικολλητικό χαρτί στη λαμαρίνα του φούρνου μέσα σε προθερμασμένο φούρνο στους 50 βαθμούς.

Τα τοποθετώ με σχετική απόσταση μεταξύ τους γιατί απλώνουν λίγο.

Ψήνω στους 180 βαθμούς για 20 λεπτά στις αντιστάσεις σε μεσαία σχάρα.

Αποσύρω από το φούρνο και τα αφήνω να σταθούν για να σφίξουν λίγο.
Η δοσολογία αυτή βγάζει 10 λαζαράκια, όπως τα έπλασα εγώ. Επειδή όμως όπως είπαμε απλώνουν και δεν με ικανοποίησε το πλάτος τους εσείς φροντίστε να πλάσετε σωματάκι σε πλάτος 3 εκατοστών. Θα σας βγουν μερικά παραπάνω αλλά θα είναι πιο όμορφα.

Επίσης έχετε υπόψη σας ότι μπορείτε να τα κάνετε με όποια κουλουρένια ζύμη αρέσει σε εσάς. Το σκεπτικό είναι να έχουν χεράκια σταυρωμένα και γαρυφαλλάκι. Αλλοι τα φτιάχνουν με ποδαράκια.

Πηγή:http://www.topeiros.gr/toperos/pasxa/

Μια άλλη εκδοχή-πηγή:http://argiri-laimou.gr/blog/?p=1883

Τα Βαγιοχτυπήματα γίνονται παραδοσιακά την Κυριακή των Βαΐων. Είναι ένα έθιμο που θυμίζει τις γιορτές της άνοιξης των αρχαίων, ενώ γίνεται σε ανάμνηση της εισόδου του Χριστού στα Ιεροσόλυμα. Δυνάμεις ιαματικές και αποτρεπτικές αποδίδονται στα βάγια, που χτυπούν τα παιδιά τραγουδώντας:

«Έξω ψύλλοι ποντικοί,

μέσα γιορτινή λαμπρή,

με τα κόκκινα αβγά

και το σουβλιστό αρνί.

Μέσα βάγια και χαρές,

έξω ψύλλοι και κοριοί»!

Κάψιμο Ιούδα Γαστούνη Ηλείας.Λίγα λόγια για την παράδοση του εθίμου αυτού βρίσκουμε στο Βιβλίο του συντοπίτη μας, πρώην Δημάρχου Κωνσταντίνου Λούρμπα, με τίτλο ” ΓΑΣΤΟΥΝΗ – ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ”.Γράφει ο συγγραφέας:
«…Η γιορτή της Τρίτης του Πάσχα καθιερώθηκε μετά τα γεγονότα του 1767 (Το 1767, Δευτέρα του Πάσχα, γιορτή της Παναγίας και ξημερώνοντας Τρίτη του Πάσχα αναμενόταν μεγάλο κακό σαν εκδίκηση στους ραγιάδες που άρχισαν να επαναστατούν. Όμως τα γεγονότα μεταξύ Τουρκίας και Ρωσίας δεν ήταν καθόλου καλά και οι Τούρκοι αναγκάστηκαν να περιοριστούν σε γενικές απαγορεύσεις και πράξεις, που θα αφόπλιζαν κάθε διάθεση για επανάσταση. Την ανακοπή της καταστροφής οι κάτοικοι της Ηλείας και ιδιαίτερα της Γαστούνης την θεώρησαν σαν θαύμα της Παναγίας και για αυτό την επομένη όλοι έτρεξαν στις εκκλησίες να δοξάσουν την χάρη της.)
Το κάψιμο του Αράπη την ίδια μέρα συμβολίζει την απαλλαγή της περιοχής μας από την αγριότητα που έφερε ο Ιμπραήμ. Μπορεί ακόμα η ενέργεια αυτή να περιέχει λίγο ξέσπασμα των Ελλήνων για όσα προξένησαν οι αραπάδες στον τόπο.
Μερικοί το πυροτέχνημα το λένε Ιούδα και το έθιμο συμβολίζει ότι καίμε τον παλιό κακό εαυτό μας μετά την Λύτρωση του Πάσχα για να γεννηθεί ο νέος εαυτός μας αγνός και κατακάθαρος, απαλλαγμένος από την μαυρίλα που του άφησε το παρελθόν.»

Το πρωί  κάθε  Τρίτης μετά το Πάσχα γίνεται Αρχιερατική λειτουργία στον Ιερό Ναό Παναγίας Καθολικής με κάθε μεγαλοπρέπεια και ακολουθεί το κάψιμο του Αράπη. Πλήθος κόσμου από την Γαστούνη και τα γύρω χωριά παρακολουθεί την δοξολογία  και μετά   ακολουθεί την περιφορά της θαυματουργής εικόνας της Παναγίας περνώντας από συνοικίες της πόλης  μέχρι να καταλήξει στον Ιερό Ναό του Αγίου Κωνσταντίνου. Εκεί η εικόνα θα παραμείνει μέχρι την Πέμπτη.
Την Πέμπτη το πρωί γίνεται Αρχιερατική λειτουργία και  με το τέλος αυτής  η εικόνα μεταφέρεται στο μικρό εκκλησάκι της Παναγίτσας που βρίσκεται δίπλα από το Γυμνάσιο-Λύκειο Γαστούνης.
Την Παρασκευή, εορτή της Ζωοδόχου Πηγής, μετά από την καθιερωμένη λειτουργία  η εικόνα ακολουθώντας  μια καθορισμένη διαδρομή  με συνοδεία πιστών μεταφέρεται στο Ιερό Ναό Αγίου Νικολάου  πολιούχου της πόλης μας.
Την Κυριακή του Θωμά   γίνεται  Αρχιερατική λειτουργία στον Ναό και ακολουθεί περιφορά της εικόνας  μέχρι την επιστροφή στην θέση της στον Ιερό Ναό της Παναγίας Καθολικής.

Πηγή:https://www.ilialive.gr/%CE%BA%CE%BF%CE%B9%CE%BD%CF%89%CE%BD%CE%AF%CE%B1/item/%CE%B7-%CE%BA%CE%B1%CF%8D%CF%83%CE%B7-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CE%B1%CF%81%CE%AC%CF%80%CE%B7-%CF%83%CE%AE%CE%BC%CE%B5%CF%81%CE%B1-%CF%83%CF%84%CE%B7-%CE%B3%CE%B1%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%8D%CE%BD%CE%B7.html

 ΜΑΪΟΣ

Ο μήνας Μαϊος , προσωνύμια και παροιμίες:

Ζωγραφίζοντας τις παροιμίες:

ΠΟΙΗΜΑ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΪΟ

https://drive.google.com/file/d/0B5r1YnyIa3wGVEVPZVA2TkxMb3M/view?usp=sharing

Ζωγραφική του ποιήματος

 ΕΘΙΜΑ ΜΑΪΟΥ

Πρωτομαγιάτικο στεφάνι: Το στεφάνι που πλέκεται την παραμονή της Πρωτομαγιάς είναι το μοναδικό σχεδόν έθιμο, που εξακολουθεί να μας δένει με την παραδοσιακή πρωτομαγιά, μια γιορτή της άνοιξης και της φύσης με πανάρχαιες ρίζες πλούσια σε εκδηλώσεις σε παλιότερες εποχές. Το στεφάνι κατασκευαζόταν με βέργα από ευλύγιστο και ανθεκτικό ξύλο κρανιάς ή κλήματος και στολιζόταν με λουλούδια και θαλερά κλαδιά από καρποφόρα δέντρα (αμυγδαλιά με αμύγδαλο, συκιά με τα σύκα, ροδιά με ρόδι ) αλλά και στάχυα από σιτάρι και κριθάρι, κρεμμύδι και σκόρδο για το μάτι.

Η χρησιμοποίηση πρασινάδας και όχι τόσο λουλουδιών με σκοπό τη μετάδοση της θαλερότητας και της γονιμότητάς τους στον άνθρωπο είναι το κύριο χαρακτηριστικό των μαγιάτικων συνηθειών. Στον αγροτικό μάλιστα χώρο δεν ήταν απαραίτητο το πλέξιμο στεφανιών αλλά η τοποθέτηση πάνω από την πόρτα του σπιτιού δέσμης από χλωρά κλαδιά  ελιάς, συκιάς, νερατζιάς, πορτοκαλιάς κ.ά.  μαζί με λουλούδια. Απαραίτητη ήταν η ύπαρξη μεταξύ των λουλουδιών και χλωρών κλαδιών φυτών αποτρεπτικών του κακού, όπως  τσουκνίδα, σκόρδο, δαιμοναριά, αγκάθια. Σε ορισμένες περιοχές οι μαγικές ενέργειες για υγεία συνοδεύονται από ομαδικές εκδηλώσεις, όπως αγερμούς (παιδιά στεφανωμένα με λουλούδια και κρατώντας κλαδιά καρποφόρων δένδρων έλεγαν τραγούδια του Μάη:

Μάη, Μάη χρυσομάη,
τι μας άργησες;
να μας φέρεις τα λουλούδια
και την άνοιξη;
ή
Μάη, Μάη δροσερέ κι Απρίλη λουλουδάτε (με τα ρόδα)  κ.ά.

Πηγή των πληροφοριών: http://www.kathimerini.gr/907434/gallery/epikairothta/ellada/prwtomagia-ta-e8ima-to-magiatiko-stefani-kai-ta-arxegona-latreytika-stoixeia

Περπερούνα ή Πιρπιρούνα: Σύμφωνα με το έθιμο, ένα ορφανό και φτωχο κοριτσάκι ντυνόταν με αγριόχορτα, τα οποία στερεόνονταν στο κορμάκι του με φλούδες από μουριά. Το κοριτσάκι αυτό παρίστανε την λεγόμενη πιρπιρούνα. Η πιρπιρούνα συνοδευόμενη από τα υπόλοιπα μικρά κορίτσια του χωριού γυρνούσαν από πόρτα σε πόρτα τραγουδώντας ένα τραγούδι που λεγόταν επίσης “πιρπιρούνα”. Κάθε φορά που τα κορίτσια έφταναν σε κάποιο σπίτι, βουτούσαν τα βούζια (αγριόχορτα) στο μαστραπά (δοχείο γεμάτο νερό) που κρατούσαν και μ΄  αυτό κατέβρεχαν τη νοικοκυρά. Το ίδιο έκανε και η νοικοκυρά βρέχοντας τα χόρτα.Κάθε φορά που η παρέα των κοριτσιών περνούσε απο κάποιο  σπίτι, η νοικοκυρά κερνούσε σε αυτήν φαγώσιμα. Αφού τελείωνε η “περιφορά” της πιρπιρούνας στο χωριό, οι γυναίκες μαζεύονταν σ’ ένα σπίτι και έφτιαχναν πίτες για το γλέντι που θα ακολοθούσε το βράδυ.

ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΙ: Το ντυμένο με φύλλα κορίτσι, συμβόλιζε τη διψασμένη βλάστιση που αναζητούσε απεγνωσμένα το νερό για να καρποφορίσει. Επίσης, επιλεγόταν ένα ορφανό παιδί, γιατί πίστευαν ότι έτσι θα δημιουργηθεί μεγαλύτερο αίσθημα λύπης στο θεό.

Τραγούδι

Περπερούνα περπατεί,

για βροχή παρακαλεί.

Κύριε, ρίξε μια βροχή

μια βροχή καματερή.

Μπάρες μπάρες τα νερά

λίμνες λίμνες τα κρασιά .

κάθε κούτσουρο καλάθι

κάθε στάχυ και ταγάρι,

για να σκάζ’ ο αλευράς

γιατί δεν πωλεί ακριβά

και να χαίρεται ο φτωχός

μ’ όλη του τη φαμελιά.

Υπάρχουν πολλές παραλλαγές του τραγουδιού αναλόγα με τις περιοχές της Ελλάδας.

Πηγή πληροφοριών: http://www.e-evros.gr/gr/pages/20383/pirpiroyna-h-perperoyna

Το έθιμο αυτό μπορεί να γίνει και την εποχή της σποράς τον Οκτώβριο αλλά και την Άνοιξη….φέτος όμως λόγω των καιρικών συνθηκών -λόγω συνεχόμενων βροχών -προτιμήσαμε να το αναπαραστήσουμε τον μήνα αυτό.

Στη δεύτερη ,σύμφωνα με το σχολικό έτος φυσικά, εποχή το Χειμώνα γνωρίζουμε τα έθιμα κάθε μήνα του.

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ

Μαθαίνοντας και ζωγραφίζοντας παροιμίες του Δεκέμβρη.

Ποίημα για το μήνα Δεκέμβριο και ζωγραφική.

https://drive.google.com/file/d/0B5r1YnyIa3wGcUxiUlBzV3FlS00/view?usp=sharing

ΕΘΙΜΑ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ

Ο Δεκέμβριος μιας και ονομάζεται Χριστουγεννάς έχει πολλά έθιμα που σχετίζονται με τη μεγάλη γιορτή της Χριστιανοσύνης τη γέννηση του Χριστού.

1ο έθιμο

ΤΟ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΟ ΔΕΝΤΡΟ. Σύμφωνα με τους περισσότερους λαογράφους, το έθιμο αυτό ήρθε στην Ελλάδα, μάλλον, την εποχή του Όθωνα (πρώτα στο Ναύπλιο και μετά στην Αθήνα), από τη δύση (Γερμανία ή Αγγλία). Προϋπήρχε όμως στο Βυζάντιο από τον 6^ο αιώνα. Παλαιότερα για τη διακόσμηση των σπιτιών χρησιμοποιούσαν κλαριά από δέντρα. Η χρήση τους συμβόλιζε το τέλος του χειμώνα, την αναβλάστηση και την καινούργια ζωή, γι’ αυτό και τα κλαριά έπρεπε να είναι καταπράσινα και από φυτά αειθαλή. Τα κλαριά (δάφνης, λεμονιάς, κουμαριάς, σκίνου, μυρτιάς και ελιάς) στολίζονταν με φρούτα, ξηρούς καρπούς και νομίσματα, τυλιγμένα σε χρυσόχαρτο ή βαμμένα με χρυσομπογιά. Αργότερα, οι πραματευτάδες (γυρολόγοι) πούλαγαν στα πανηγύρια και στα παζάρια στολίδια του δέντρου από χαρτί, ζυμάρι και γύψο. Ειδικά για τα γύψινα στολίδια χρησιμοποιούσαν γερμανικές σιδερένιες φόρμες για σοκολάτες και έφτιαχναν τα ζώα της φάτνης, αγιοβασίληδες κ.α., που τα χρωμάτιζαν με όμορφα χρώματα και τα πουλούσαν στους πάγκους τους μαζί με τα παιχνίδια.

Πηγή: http://users.sch.gr/babaroutsoup/today/ethima/laografiax.htm#%CE%9B%CE%B1%CE%BF%CE%B3%CF%81%CE%B1%CF%86%CE%AF%CE%B1_%CE%94%CE%B5%CE%BA%CE%B5%CE%BC%CE%B2%CF%81%CE%AF%CE%BF%CF%85

2ο έθιμο

ΤΟ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΟ ΚΑΡΑΒΑΚΙ. Ως χώρα της θάλασσας, η Ελλάδα είχε το έθιμο του στολισμού του καραβιού…
Έθιμο πανάρχαιο της ναυτικής πατρίδας μας, το καράβι συμβολίζει την καινούργια πλεύση του ανθρώπου στη ζωή, μετά τη γέννηση του Χριστού. Έθιμο που υποχώρησε με το χρόνο, μπροστά σε αυτό του δέντρου, αλλά κανένας δεν δείχνει να το έχει ξεχάσει.
Το ελληνικό παραδοσιακό καραβάκι αποτελεί παράδοση των παλαιών εποχών της χώρας μας, που τα παιδιά με αγάπη, χαρά και δημιουργικό νου κατασκεύαζαν τα παιχνίδια τους. Αποτελούσε, όμως, και ένα είδος τιμής και καλωσορίσματος στους ναυτικούς, που επέστρεφαν από τα ταξίδια τους.
Πριν από 50 χρόνια, δηλαδή έως και την πρώτη μεταπολεμική δεκαετία, συναντούσαμε το καραβάκι σε πολλά ελληνικά σπίτια και στα χέρια των παιδιών που έλεγαν τα κάλαντα.

Πηγή:http://www.kinderella.gr/ena-christougenniatiko-ethimo-gia-kathe/

Το δικό μας καραβάκι που φέτος θα πούμε τα κάλαντα με αυτό….

Επαφή με πίνακες ζωγραφικής για τα Χριστούγεννα και τα έθιμα τους.

3ο έθιμο

ΚΑΛΙΚΑΝΤΖΑΡΟΙ .Λέγανε οι γιαγιάδες τα παλιά χρόνια στα εγγονάκια τους για να κάθονται ήσυχα ότι κάθε νύχτα του Δωδεκαήμερου στους δρόμους του χωριού και στα χαλάσματα κυκλοφορούν οι τρομεροί Καλικάντζαροι!

Διαβάστε περισσότερα εδώ:http://tovaltino.blogspot.gr/2011/01/blog-post_06.html

Εμείς διαβάσαμε ιστορίες με καλικάντζαρους  ,είδαμε αρκετό υλικό από το διαδίκτυο και τους ζωγραφίσαμε.

Τα καλικαντζαράκια κάνουν αταξίες….

4ο έθιμο

Χριστούγεννα χωρίς τα παραδοσιακά γλυκά,όπως μελοκακάρονα,κουραμπιέδες,δίπλες δεν γίνετε.Έτσι στο σχολείο φτιάξαμε μελομακάρονα….

5ο έθιμο

ΚΑΛΑΝΤΑ.Τα κάλαντα είναι ελληνικό έθιμο που διατηρείται αμείωτο ακόμα και σήμερα με τα παιδιά να γυρνούν από σπίτι σε σπίτι 2 μαζί ή και περισσότερα και να τραγουδούν τα κάλαντα συνοδεύοντας το τραγούδι τους με το τρίγωνο ή ακόμα και κιθάρες, ακορντεόν, λύρες, ή φυσαρμόνικες.Τα παιδιά γυρνούν από σπίτι σε σπίτι, χτυπούν την πόρτα και ρωτούν: «Να τα πούμε;». Αν η απάντηση από τον νοικοκύρη ή την νοικοκυρά είναι θετική, τότε τραγουδούν τα κάλαντα για μερικά λεπτά τελειώνοντας με την ευχή «Και του Χρόνου. Χρόνια Πολλά». Ο νοικοκύρης τα ανταμοίβει με κάποιο χρηματικό ποσό, ενώ παλιότερα τους πρόσφερε μελομακάρονα ή κουραμπιέδες.

Πηγή:http://users.sch.gr/aiasgr/Hthi_kai_ethima/Xristougenniatika_ethima/Ta_kalanta.htm

http://coolweb.gr/giati-leme-kalanta/

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ

Ζωγραφίζοντας και γράφοντας παροιμίες για τον Ιανουάριο:

Ποίημα για το μήνα Ιανουάριο και ζωγραφική.

https://drive.google.com/file/d/0B5r1YnyIa3wGV25YWTFPVl9uczg/view?usp=sharing

ΕΘΙΜΑ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ

1ο έθιμο

ΒΑΣΙΛΟΠΙΤΑH βασιλόπιτα είναι το γλύκισμα – σύμβολο της Πρωτοχρονιάς και συνδέεται με την εορτή του Αγίου Βασιλείου από τον οποίο πήρε το όνομά της.Τη βρίσκουμε με πολλές μορφές και διάφορους τρόπους παρασκευής, σ’ όλα τα ελληνικά σπίτια, αστικά και αγροτικά. Ζυμώνεται κυρίως με αλεύρι, αυγά, ζάχαρη και γάλα, και συνηθέστατα πάνω στην επιφάνειά της γράφεται ο αριθμός του νέου έτους με αποφλοιωμένα αμύγδαλα.Μέσα στο ζυμάρι τοποθετείται ένα νόμισμα, που όποιος το βρει κατά το μοίρασμα της βασιλόπιτας θα είναι ο τυχερός της χρονιάς. Σε κάποιες αγροτικές περιοχές αντί για νόμισμα τοποθετούσαν παλαιότερα ένα κομματάκι άχυρο, κλήμα ή κλώνο ελιάς, ανάλογα με την παραγωγή της περιοχής, και όποιος το έβρισκε θα είχε καλή σοδειά κατά τη διάρκεια του χρόνου.Η βασιλόπιτα κόβεται και μοιράζεται με εθιμικό τελετουργικό τη νύχτα της παραμονής του νέου χρόνου ή ανήμερα την Πρωτοχρονιά. Το γενικό πρόσταγμα έχει ο νοικοκύρης του σπιτιού, που αφού τη σταυρώσει, κόβει και μοιράζει τα κομμάτια της πίτας στα μέλη της οικογένειάς του και τους τυχόν φιλοξενούμενους, ενώ ιδιαίτερα κομμάτια ξεχωρίζονται για τον Χριστό, την Παναγία, τον Άγιο Βασίλειο, το σπίτι και τους ξενιτεμένους της οικογένειας.Το έθιμο δεν περιορίζεται μόνο στο σπίτι και την ημέρα της Πρωτοχρονιάς. Από τις επόμενες ημέρες και σχεδόν μέχρι και τα τέλη Φλεβάρη, σωματεία, επαγγελματικές ενώσεις και οργανώσεις κόβουν τη δική τους βασιλόπιτα. Η συνήθεια αυτή είναι νεώτερη και κατάγεται από στις παλαιότερες συντεχνίες, τα μέλη των οποίων έκοβαν την πρωτοχρονιάτικη πίτα και τη μοιράζονταν για το καλό το δικό τους και του κοινού τους επαγγέλματος.Υπάρχει και η χριστιανική παράδοση για το έθιμο της βασιλόπιτας. Όταν ο Άγιος Βασίλειος ήταν επίσκοπος Καισάρειας, ο έπαρχος της Καππαδοκίας πήγε να εισπράξει φόρους με άγριες διαθέσεις. Οι κάτοικοι φοβήθηκαν και ζήτησαν την προστασία του επισκόπου τους. Αυτός τους είπε να συγκεντρώσουν ό,τι πολύτιμα αντικείμενα είχαν για να τα προσφέρουν στον έπαρχο. Ο άγιος, όμως, τον έπεισε να φύγει χωρίς να πάρει τίποτε. Ήταν παραμονή της Πρωτοχρονιάς.Επειδή η επιστροφή των αντικειμένων στους κατόχους τους ήταν πρακτικά αδύνατη, με συμβουλή του αγίου ζυμώθηκαν πλακούντια (μικρές πίτες) και μέσα σ’ αυτούς τοποθετήθηκε από ένα πολύτιμο αντικείμενο. Έγινε η διανομή και, σαν από θαύμα, έτυχε στον καθένα ό,τι είχε δώσει. Από τότε, λέγει η παράδοση, κάνουμε στη γιορτή του Αγίου Βασιλείου πίτες με νομίσματα μέσα.Νεώτερες παραλλαγές αυτής της παράδοσης από τον Πόντο και τη Μικρά Ασία παρουσιάζουν τον Άγιο Βασίλειο να κερδίζει τον εισπράκτορα των φόρων σε χαρτοπαίγνιο και στη συνέχεια να γίνεται η διανομή με μικρά ψωμιά ή με μια μεγάλη πίτα.

ΘΕΟΦΑΝΕΙΑ-ΑΓΙΑΣΜΟΣ ΥΔΑΤΩΝ -ΚΑΛΙΚΑΝΤΖΑΡΟΙ

Τα Θεοφάνεια ή Φώτα ή Επιφάνεια γιορτάζουμε την βάπτιση του  Ιησού Χριστού από τον Ιωάννη τον Πρόδρομο ή Βαπτιστή. Στην Ελλάδα ο αγιασμός γίνεται για πρώτη φορά την παραμονή των Θεοφανίων και λέγεται «Μικρός Αγιασμός» ή «Πρωτάγιαση» ή «Φώτιση». Με την Πρωτάγιαση, ο ιερέας γυρίζει όλα τα σπίτια και με το Σταυρό και ένα κλωνί βασιλικό «αγιάζει» ή «φωτίζει» (ραντίζει) τους χώρους των σπιτιών για να φύγει μακριά κάθε κακό. Παλαιότερα, οι λαϊκές δοξασίες συνέδεαν τον φωτισμό των σπιτιών με την εξαφάνιση των καλικάντζαρων, τους οποίους φαντάζονταν να φεύγουν περίτρομοι με την έλευση του ιερέα…Ο μεγάλος αγιασμός γίνεται ανήμερα τα Θεοφάνεια στις 6 Ιανουαρίου. Μια μεγάλη πομπή σχηματίζεται και παίρνει το δρόμο που οδηγεί στη θάλασσα ή σε κάποιο ποτάμι, μπορεί και σε μια δεξαμενή. Μπροστά τα εξαπτέρυγα, πίσω οι παπάδες με τα καλά τους άμφια, ύστερα οι αρχές του τόπου και παραπίσω το πλήθος. Στις πόλεις η πομπή γίνεται πιο πλούσια με τη μουσική και τη στρατιωτική παράταξη.Όταν γίνει ο αγιασμός, ρίχνει ο παπάς το Σταυρό στο νερό, πραγματοποιώντας έτσι τον Αγιασμό των Υδάτων.Το πιάσιμο του Σταυρού γίνεται από κολυμβητές, τους λεγόμενους Βουτηχτάδες, κατά την τελετή της Κατάδυσης του Τιμίου Σταυρού. Νεαρά κυρίως άτομα βουτούν στα παγωμένα νερά για να πιάσουν τον Σταυρό και να λάβουν την ευλογία του ιερωμένου, αλλά και να δεχθούν τις τιμές και τις ευχές των συντοπιτών τους. Οι καμπάνες ηχούν χαρμόσυνα, το ίδιο και οι σειρήνες των πλοίων. Όλοι οι πιστοί πίνουν με ευλάβεια από τον αγιασμό, συμβολικά με τρεις γουλιές, και ραντίζουν μ’ αυτόν τα σπίτια, τα δέντρα, τα χωράφια και τα ζώα τους.Για τα Φώτα ο λαός πιστεύει πως είναι ο καιρός, η γιορτή που φεύγουν οι καλικάντζαροι γιατί φοβούνται την αγιαστούρα του παπά. Ο τρόμος τους αρχίζει από την παραμονή των Φώτων που γίνεται ο μικρός αγιασμός. Γι αυτό και το έθιμο του λαού λέει:

Στις πέντε του Γενάρη
Φεύγουν οι καλικαντζάροι

Αλλά ο μεγάλος τους τρόμος είναι τα Φώτα.

Φεύγουν τότε λέγοντας:

Φεύγετε να φεύγουμε
κι έφτασε ο τουρλόπαπας
με την αγιαστούρα του
και με τη βρεχτούρα του…

Η εορτή των Θεοφανίων περικλείει άλλωστε και πολλές εκδηλώσεις που αποτελούν διαιώνιση αρχαίων ελληνικών εθίμων. Ο Αγιασμός στη χώρα μας έχει και την έννοια του καθαρμού, του εξαγνισμού των ανθρώπων, καθώς και της απαλλαγής του από την επήρεια των δαιμονίων. Η τελευταία αυτή έννοια δεν είναι αυστηρά χριστιανική, αλλά έχει τις ρίζες της στην αρχαία λατρεία.

Πηγή:http://users.sch.gr/aiasgr/Hthi_kai_ethima/Xristougenniatika_ethima/Hthi_kai_ethima_twn_Theofaneiwn.htm

4ο έθιμο

ΓΙΑΛΑ-ΓΙΑΛΑ  -έθιμο από την Ερμιόνη

Τα μελωδικά στιχάκια του γιάλα-γιάλα αποτελούν ποιητικό μνημείο, σύμβολο της ταυτότητας και της ιστορικής μνήμης τόσο σε τοπικό επίπεδο, όσο και σε πανελλήνιο. Μιλούν για την ξενιτιά, τον έρωτα, τη θάλασσα και τραγουδιούνται από τους νέους μας που αγκαλιασμένοι τριγυρνούν την παραμονή το βράδυ στα γραφικά σοκάκια της πόλης. Η μελωδία, ο στίχος εκφράζουν τη συναισθηματική και κοινωνική πραγματικότητα της εποχής και συνταιριάζουν αρμονικά βίωμα και συναίσθημα. Το ντύσιμό των νέων που τραγουδούν το γιάλα-γιάλα, πάντα ίδιο. Ναυτικό λευκό παντελόνι, μάλλινη μπλε μπλούζα, επενδύτης ναυτικός και λευκό μαντήλι τρίγωνο δεμένο στο λαιμό, ή στο μέτωπο, που συμβολίζει τον αφρό του κύματος.Την παρέα των παλληκαριών που θα πέσουν στο σταυρό απαρτίζουν οι κληρωτοί, εκείνοι δηλαδή που πρόκειται να πάνε στο στρατό και για την ακρίβεια, όσοι πρόκειται να καταταγούν στο ναυτικό, που κατά κύριο λόγο ήσαν ναυτικοί.
Την παραμονή των Φώτων οι νέοι ψαράδες κατεβαίνουν στο λιμάνι και στολίζουν τις βάρκες που τους έχουν οι καραβοκύρηδες παραχωρήσει με κλώνους από φοίνικες, σμυρτιές, κουμαριές, νεραντζιές , αγριοχουρμαδιές και χρωματιστές γιορτινές σημαίες. Το στόλισμα και το ολονύχτιο γλέντι που θα ακολουθήσει, συνοδεύει το τοπικό τραγούδι του << γιάλα γιάλα >>.
ΓΙΑΛΑ – ΓΙΑΛΑ
Καράβι καραβάκι
που πας γιαλό – γιαλό, γιάλα- γιάλα
αν είσαι για την πόλη
κάτσε να ‘ ρθω κι εγώ.

Δεν είμαι για την πόλη
αλλά για το Καστρί, γιάλα- γιάλα
Που έχει όμορφα κορίτσια
κι ολόγλυκο κρασί.

Δυό ήλιοι δυό φεγγάρια
βγήκανε σήμερα , γιάλα-γιάλα
Το ένα στο πρόσωπό σου,
τ’ άλλο στα σύννεφα.

Εσύ ‘σαι ένας ήλιος
φεγγάρι λαμπερό, γιάλα-γιάλα.
Μου θάμπωσες το φως μου ……..

Δείτε περισσότερα εδώ(πηγή):http://www.argolikeseidhseis.gr/2013/01/blog-post_522.html

 5ο έθιμο

ΜΠΑΜΠΩ  Κάθε χρόνο, στις 8 Ιανουαρίου, στις περιοχές του νομού Σερρών, Νέα Πέτρα, Μονοκκλησιά και Χαρωπό, μία διαφορετική μέρα ξημερώνει. Την ημέρα αυτή πραγματοποιείται το έθιμο της “Μπάμπως” η “Βρεξούδια” κι επειδή σ’ αυτό το έθιμο κυρίαρχο ρόλο έχουν οι γυναίκες, με τους άνδρες να παραμένουν στα σπίτια τους ή να παρακολουθούν από μακριά, ονομάστηκε μεταγενέστερα “Ημέρα της Γυναικοκρατίας”.Κατά την ημέρα αυτή, όλες οι παντρεμένες γυναίκες του χωριού, κάτω από τους ήχους μουσικών οργάνων (παλιότερα με τους ήχους της γκάιντας), μαζεύονται στην κεντρική πλατεία και από εκεί πορεύονται προς το σπίτι της μπάμπως για να της προσφέρουν δώρα. Μπάμπω λέγεται η γηραιότερη γυναίκα του χωριού, που εκτελούσε κατά το παρελθόν και χρέη μαμής.Την ημέρα της γιορτής, η γριά-Μπάμπω δηλ. η μαμή του χωριού, κρατά στην ποδιά της : δέρμα φιδιού και  ρόδι  για τύχη – ψωμί για αφθονία – κρεμμύδι για γονιμότητα – σταυρό για φυλαχτό – κάρβουνο για κάθαρση – κι ένα ψαλίδι για να κόβει τα μάγια.Παραλληλίζουμε αυτά τ’ αγαθά με εκείνα στο έθιμο του ποδαρικού  της Πρωτοχρονιάς αφού και στα δύο έθιμα χρησιμοποιούν όμοια σύμβολαΣτη συνέχεια, σχηματίζοντας πομπή, με σκωπτικά τραγούδια χορό και κρασί, την περιφέρουν στην πλατεία. Κατά τη διάρκεια όλων των παραπάνω δεν επιτρέπεται να πλησιάσει κανείς άντρας. Αν παρ’ όλα αυτά τολμήσει κάποιος να πλησιάσει, τότε οι γυναίκες τον κυνηγούν, τον καταβρέχουν και προσπαθούν να του βγάλουν ένα ρούχο, το οποίο στη συνέχεια θα δημοπρατήσουν. Μετά το πέρας της πομπής ακολουθεί γλέντι “κεκλεισμένων των θυρών”, με σκωπτικά τραγούδια, παραδοσιακά εδέσματα και κρασί, μέχρι τελικής πτώσης!

Μάθετε περισσότερα εδώ(πηγή): https://www.sansimera.gr/articles/487

και εδώ:http://laografiaparadosi.blogspot.gr/2015/01/blog-post_8.html

 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ

Παροιμίες και προσωνύμια

Ζωγραφίζοντας και γράφοντας παροιμίες για τον Φεβρουάριο

Ποίημα για τον Φλεβάρη

https://drive.google.com/file/d/0B5r1YnyIa3wGcjVZTzRiS1M0OWs/view?usp=sharing

ΕΘΙΜΑ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ

Τα έθιμα του Φλεβάρη σχετίζονται με τις Απόκριες φυσικά!!!!!

Το καρναβάλι μέσα από πίνακες ζωγραφικής: ΠΙΝΑΚΕΣ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗΣ ΚΑΡΝΑΒΑΛΙ

1ο έθιμο

ΓΕΝΙΤΣΑΡΟΙ ΚΑΙ ΜΠΟΥΛΕΣ(Νάουσα)

Ένα έθιμο με βαθιές ρίζες, που στο πέρασμα της μακραίωνης ιστορίας του ενσωμάτωσε στοιχεία της τοπικής παράδοσης και των ηρωικών αγώνων.
Πρώτη μαρτυρία για το δρώμενο έχουμε το 1706, αντί μνημόσυνου για το παιδομάζωμα της προηγούμενης χρονιάς. Την μεγαλύτερη ακμή του γνώρισε στα τέλη του 19ου και τις αρχές του 20ου αιώνα και φθάνει αναλλοίωτο μέχρι τις μέρες μας.
Οι άνδρες συνηθίζουν να μεταμφιέζονται σε Γενίτσαρους και Μπούλες. Μπούλες ντύνονται οι λεπτοκαμωμένοι, ενώ Γενίτσαροι οι γεροδεμένοι. Η Μπούλα φορεί την τοπική γυναικεία νυφική φορεσιά και στολίζει το κεφάλι της με λευκό πέπλο, χρωματιστές κορδέλες και πολλά χάρτινα λουλούδια. Ο Γενίτσαρος φορεί φουστανέλα, τσαρούχια μάλλινες μακριές κάλτσες και γιλέκο. Στολίζει το στήθος και την πλάτη του με πολλά νομίσματα και τη φουστανέλα του με πολλές αλυσίδες. Όταν περπατά, κουνάει το σώμα του και χοροπηδάει, για να κουδουνίζουν όσα φορεί. Στο κεφάλι, στη μέση και στο χέρι του δένει από ένα μαντίλι, ενώ στο λαιμό κρεμά σταυρό και αλυσίδα με φυλακτό. Η Μπούλα κι ο Γενίτσαρος φορούν στο πρόσωπο κέρινες μάσκες. Μαζεύονται παρέες-παρέες και κατεβαίνουν στην πλατεία της πόλης χορεύοντας.
Οι κάτοικοι της Νάουσας λένε, ότι στα χρόνια της τουρκοκρατίας, οι αρματολοί έβρισκαν στις Απόκριες την ευκαιρία να έλθουν στην πόλη μασκαρεμένοι και να γλεντήσουν με τους συγγενείς και τους φίλους τους, χωρίς να φοβούνται ότι θα τους αναγνωρίσουν οι Τούρκοι.

Το έθιμο αυτό αναβιώνεται κάθε χρόνο τις Αποκριές και στα Λεχαινά Ηλείας.

 2ο έθιμο

ΧΑΣΚΑΣ ή ΧΑΣΚΑΡΗΣ ή ΧΑΨΑΡΟΣ ή ΧΑΨΑΛΟΣ (Πανελλήνιο). Το πιο διασκεδαστικό έθιμο. Ένα παιχνίδι με αβγό καθαρισμένο, σπανιότερα ακαθάριστο. Έδεναν το αβγό με μια κλωστή από το ταβάνι και κάποιος το στριφογύριζε. Όποιος το έπιανε με το στόμα ήταν ο τυχερός. Αλλού το αβγό το έδεναν με κλωστή σ’ ένα μακρύ ξύλο που το κουνούσε ο νοικοκύρης. Αλλού πάλι προσπαθούσαν να το πιάσουν τα παιδιά με το στόμα, γονατιστά και με τα χέρια δεμένα.

3ο έθιμο

ΑΛΕΥΡΟΜΟΥΤΖΟΥΡΩΜΑΤΑ (Γαλαξίδι). Στο Γαλαξίδι την Καθαρά Δευτέρα δεν παίζουν με σερπαντίνες και χαρτοπόλεμο, αλλά παίζουν “αλευροπόλεμο” με βασικό υλικό το αλεύρι. Αυτό το έθιμο διατηρείται από το 1801. Εκείνα τα χρόνια, παρ’ όλο που το Γαλαξίδι τελούσε υπό την Τουρκική κατοχή, όλοι οι κάτοικοι περίμεναν τις Απόκριες για να διασκεδάσουν και να χορέψουν σε κύκλους. Ένας κύκλος για τις γυναίκες, ένας για τους άνδρες. Φορούσαν μάσκες ή απλά έβαφαν τα πρόσωπά τους με κάρβουνο. Στην συνέχεια προστέθηκε το αλεύρι, το λουλάκι, το βερνίκι των παπουτσιών και ή ώχρα. Στο μουντζούρωμα συμμετέχουν όλοι ανεξαιρέτως ηλικίας.
Ο γαμπρός και η νύφη (πάλι άντρας παρελαύνουν στη παραλία και στη συνέχεια οι παρευρισκόμενοι στο έθιμο, που ραίνουν το ζευγάρι με φούμο (αλεύρι), αρχίζουν να αλληλομουτζουρώνονται, χορεύοντας και διασκεδάζοντας.

4o έθιμο

Γαϊτανάκι Το γαϊτανάκι, το οποίο κάνει ιδιαίτερα αισθητή την παρουσία του τα τελευταία χρόνια στις εκδηλώσεις των αστικών κέντρων, πέρασε στην Ελλάδα από πρόσφυγες του Πόντου και της Μικράς Ασίας και έδεσε απόλυτα με τα άλλα τοπικά έθιμα, αφού η δεξιοτεχνία των χορευτών αλλά και ο ιδιαίτερος χαρακτήρας του δεν αφήνουν κανέναν αδιάφορο.Η λέξη «γαϊτανάκι» είναι υποκοριστικό της μεσαιωνικής λέξης «γαϊτάνιν», που σημαίνει μεταξωτό κορδόνι, λωρίδα, ταινία, και δημιουργείται χάρη στην τάση που έχει η γλώσσα μας να προσθέτει την κατάληξη «-άκι» για να δηλώσει τον υποκορισμό. Προέρχεται από τα ελληνιστικά χρόνια, μετά τον θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου, από την ελληνιστική λέξη γαϊτάνη. Χωρίς να είμαστε βέβαιοι για την ετυμολογία της, η ονομασία της έχει να κάνει με την πόλη Gaeta της Ιταλίας, ιωνική αποικία των Σαμίων, γνωστή για την παραγωγή κορδέλας. Οι κορδέλες συνήθως ήταν από βαμβάκι, μαλλί ή μετάξι και αποτελούσαν διακοσμητική πινελιά των φορεμάτων.

Πώς παίζεται
Χρειάζονται δεκατρία άτομα για να στήσουν τον ιδιότυπο χορό. Ο ένας κρατά έναν μεγάλο στύλο στο κέντρο, από την κορυφή του οποίου ξεκινούν δώδεκα μακριές κορδέλες, καθεμιά με διαφορετικό χρώμα. Οι κορδέλες αυτές λέγονται γαϊτάνια και είναι αυτές που δίνουν το όνομά τους και στο έθιμο. Γύρω από τον στύλο δώδεκα χορευτές κρατούν από ένα γαϊτάνι και χορεύουν ταυτόχρονα ανά ζευγάρια, τραγουδώντας το παραδοσιακό τραγούδι.

 Πηγή των πληροφοριών εδώ:http://www.tovima.gr/society/article/?aid=782077

5ο έθιμο

Χαρταετός .Ο χαρταετός που πετάμε την Καθαρά Δευτέρα, δεν είναι απλώς ένα ακόμα παιχνίδι, που ίπταται στον αέρα εδώ και χιλιάδες χρόνια.Το πέταγμά του στα ύψη και ο χορός του με τον άνεμο, ψηλά στον καταγάλανο ουρανό, υποδηλώνει την ανάταση, την κάθαρση της ψυχής μετά το διονυσιακό ξεφάντωμα της Αποκριάς. Μολονότι ο χαρταετός πρωταγωνιστεί στα δικά μας Κούλουμα, θα πρέπει να θυμηθούμε ότι πατρίδα του είναι η μακρινή Ανατολή.

Πηγή:http://now24.gr/to-ethimo-tou-chartaetou-pios-ine-o-simvolismos-tou-ke-pote-xekinise/

Πίνακες ζωγραφικής με θέμα το χαρταετό:ΧΑΡΤΑΕΤΟΣ-ΚΑΘΑΡΗ ΔΕΥΤΕΡΑ

6ο έθιμο

Σαρακοστή και κούκουρας .Σαράντα μέρες κράταγε η νηστεία πριν το Πάσχα. Τόσες νήστεψε και ο Χριστός στην έρημο. Τις τρεις πρώτες μάλιστα μερικές γυναίκες δεν έβαζαν στο στόμα τους τίποτα, ούτε καν ψωμί ή νερό και την τέταρτη έτρωγαν μόνο ειδικά φαγητά – καρυδόπιτα, σούπα με φασόλια, πετιμέζι. Πόσο αργά περνούσε η σαρακοστή για όσους νήστευαν και νήστευαν οι περισσότεροι.
Η “κυρά Σαρακοστή” ήταν το ημερολόγιό τους. Την παρίσταναν ως καλογριά. Έπαιρναν μια κόλλα χαρτί και σχεδίαζαν μια γυναίκα. Δεν της έκαναν στόμα γιατί συνέχεια νήστευε και τα χέρια της ήταν σταυρωμένα γιατί όλο προσευχόταν. Είχε 7 πόδια, τις 7 βδομάδες της Σαρακοστής. Κάθε Σάββατο έκοβαν και ένα πόδι. Το τελευταίο το έκοβαν το Μεγάλο Σαββάτο. Στη Χίο το έβαζαν μέσα σε ένα ξερό σύκο ή σε ένα καρύδι και όποιος το έβρισκε πίστευαν πως θα ήταν καλότυχος. Αλλού την έκαναν και πάνινη την “κυρά Σαρακοστή” τους και τη γέμιζαν με πούπουλα. Στον Πόντο έπαιρναν μια πατάτα ψημένη ή ένα κρεμμύδι, έμπηγαν 7 φτερά κότας, το έδεναν στο ταβάνι και κρεμόταν όλη τη Σαρακοστή. Κάθε βδομάδα έβγαζαν και ένα φτερό. Ο “κουκουράς”, έτσι το έλεγαν, ήταν ο φόβος των παιδιών.

Πηγή:http://paterikos.blogspot.gr/2011/03/blog-post_6250.html

Περισσότερα έθιμα εκτός από αυτά που θα υλοποιήσουμε στο σχολείο μας εδώ(πηγή) :http://users.sch.gr/vaxtsavanis/fevrouarios.html

Φέτος στην τάξη μας θα ασχοληθούμε με ένα Πολιτιστικό Πρόγραμμα Σχολικών Δραστηριότητων που έχει σαν θέμα του,τους 12 μήνες του έτους και τα έθιμας τους.

Θα γνωρίσουμε έθιμα από κάθε μήνα ,θα τα δραματοποιήσουμε,θα μάθουμε τις ονομασίες τους(λαογραφία),την ημερολογιακή αρίθμηση τους,παροιμίες,τραγούδια και άλλα πολλά…..

Να τονίσω ότι πηγές για τις δραστηριότητες μας αποτελούν ιστοσελίδες που μιλούν για τη λαική μας παραδόση και κληρονομιά:

1)http://users.sch.gr/babaroutsoup/today/ethima/ethima%20k.htm#%CE%97%CE%98%CE%97_%CE%9A%CE%91%CE%99_%CE%95%CE%98%CE%99%CE%9C%CE%91,_%CE%97_%CE%A6%CE%A5%CE%A3%CE%99%CE%9F%CE%93%CE%9D%CE%A9%CE%9C%CE%99%CE%91_%CE%95%CE%9D%CE%9F%CE%A3_%CE%9B%CE%91%CE%9F%CE%A5

2)http://fysiognwsia.blogspot.gr/

3)http://mhnes-12.weebly.com/omicronkappatauomegabetarhoiotaomicronsigma.html

4)http://laogra-ika.webnode.gr/%CF%80%CE%B1%CF%81%CE%BF%CE%B9%CE%BC%CE%AF%CE%B5%CF%82-%CE%B3%CE%B9%CE%B1-%CF%84%CE%BF%CF%85%CF%82-%CE%BC%CE%AE%CE%BD%CE%B5%CF%82/

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ

ΕΘΙΜΑ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ

Η Ύψωση του Τιμίου Σταυρού  και η λαογραφία:

• Η γιορτή του Σταυρού έχει ιδιαίτερη σημασία για τους γεωργούς, διότι αποτελεί την αφετηρία της νέας χρονιάς, ενόψει της σποράς. Οι γεωργοί φέρνουν στην εκκλησία μείγμα από τα δημητριακά που θα σπείρουν για να δεχθούν την ειδική ευλογία του ιερέα: «Βλαστήσαι την γην, και δούναι σπέρμα το σπείροντι, και άρτον εις βρώσιν» («Ευχή επί ευλογήσει του σπόρου»).
• Την ημέρα του Σταυρού, οι ναυτικοί συνήθιζαν να σταματούν τα μακρινά ταξίδια με ιστιοφόρα, όπως συμβούλευε η παροιμία: «Του Σταυρού, σταύρωνε και δένε».
• Με το βασιλικό που παίρνουν από την εκκλησία, οι νοικοκυρές συνηθίζουν να φτιάχνουν το προζύμι της χρονιάς (Πήλιο, Κορώνη,Γαστούνη κ.ά).

Πηγή:https://www.sansimera.gr/articles/562

Τρύγος

Ο τρυγητής είναι η πιο γνωστή και διαδεδομένη από τις ονομασίες του Σεπτεμβρίου στο λαϊκό καλαντάρι και συνδέεται βέβαια με τον «τρύγο» την κύρια αγροτική απασχόληση το μήνα αυτό. Στην εικονογραφία των Μηνών ο Σεπτέμβριος παριστάνεται ως τρυγητής με το τρυγοκόφινο, να τρυγάει ο ίδιος ή να πατά σταφύλια στο πατητήρι, περιστοιχισμένος από άνδρες και γυναίκες σε ευθυμία που τρυγούν τον μεθυστικό καρπό του αμπελιού.

Τα έθιμα του τρύγου έχουν τις ρίζες τους στην αρχαιότητα, όπου τα Διονυσιακά έθιμα κρατούσαν μέρες ολόκληρες, αφιερωμένες στο θεό του κρασιού τον Διόνυσο. Κατά την μυθολογία ο άμπελος ήταν γιος σατύρου και νύμφης και ευνοούμενος του Θεού Διονύσου. Όπως αναφέρεται, μια μέρα ο άμπελος βγήκε πάνω στο δέντρο για τον τρύγο, έπεσε όμως στο έδαφος και σκοτώθηκε. Τότε ο Διόνυσος παρεκάλεσε τον Δία και μεταμόρφωσε τον άμπελο σε ομώνυμο φυτό.

Επίσης τα Διονύσια ήταν γιορτές των αρχαίων Ελλήνων αφιερωμένες στον Διόνυσο, στο Βάκχο και στην Αφροδίτη και γινόταν μεγάλη κατανάλωση κρασιού, μέχρι μέθης. Ακολουθούσε τρικούβερτο γλέντι είτε στο σπίτι είτε στην ύπαιθρο, στα αλώνια, που παρέθεταν οι καλλιεργητές, σε όλους όσους βοήθησαν για τον τρύγο.Αλλά και αργότερα, καθώς τα έθιμα αυτά μεταφέρθηκαν από γενιά σε γενιά, το γλέντι εξακολούθησε να είναι μεγάλο κατά την εποχή του τρύγου. Πάνω στη διασκέδαση και το φαγοπότι γίνονται χοροί με συνοδεία βιολιού, λαούτου. Άλλοι τραγουδούσαν δίστιχα, κλέφτικα και γινόταν μεγάλη κατανάλωση κρασιού. Τραγούδια της εποχής μαρτυρούν το μέγεθος του γλεντιού.

Πηγή: http://www.lightlife.gr/02-food-nutrition/%CF%83%CE%B5%CF%80%CF%84%CE%AD%CE%BC%CE%B2%CF%81%CE%B9%CE%BF%CF%82-%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%B9%CE%BA%CE%AD%CF%82-%CE%B1%CE%BD%CE%B1%CF%86%CE%BF%CF%81%CE%AD%CF%82-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CF%80/

Σάτυροι και Σειληνοί:http://www.pronews.gr/portal/item/%CF%83%CE%AC%CF%84%CF%85%CF%81%CE%BF%CE%B9-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CE%BF%CE%B9-%CF%83%CE%B5%CE%B9%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%BF%CE%AF-%CE%B7-%CF%83%CF%85%CE%BD%CE%BF%CE%B4%CE%B5%CE%AF%CE%B1-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CE%B4%CE%B9%CE%BF%CE%BD%CF%8D%CF%83%CE%BF%CF%85

Μαθαίνοντας και ζωγραφίζοντας τις παροιμίες του Σεπτέμβρη:

Ποίημα για το Σεπτέμβριο:https://drive.google.com/file/d/0B5r1YnyIa3wGM2ZVTDJrcmpFVms/view?usp=sharing

Πίνακες ζωγραφικής για τα έθιμα Σεπτεμβρίου.

 ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ

 ΕΘΙΜΑ ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ

• Ανήμερα της γιορτής του Αγίου Δημητρίου(26/10) γίνεται  το άνοιγμα των κρασιών και η δοκιμή τους με την ευχή «καλόπιοτο» ή «και του χρόνου».
  “Καλοκαιράκι του Αγ. Δημητρίου” ο λαός μας ονομάζει τις λίγες μέρες κοντά στη γιορτή του Αγίου, όπου ο καιρός είναι σαν καλοκαιρινός. Αυτή η καλοκαιρία χρειάζεται για το όργωμα και συμβολική εγγύησή της είναι τα χρυσάνθεμα (ή αγιοδημητριάτικα).Τον Οκτώβριο σε κάποιες περιοχές τον ονομάζουν και «Χρυσανθεμά» μιας και θεωρείται ο κατ εξοχήν μήνας άνθισης του λουλουδιού.Μια κυπριακή παράδοση λέει για τα χρυσάνθεμα: «Ο Οκτώβρης περιπλανιόταν στη γη και μοιρολογούσε για τα χαμένα λουλούδια και για τα φύλλα των δέντρων που πέφτανε στη γη, καθώς και για τις ζεστές ημέρες που χάνονταν και για τα σύννεφα που μαζεύονταν στον ουρανό. Τα χρυσάνθεμα τότε παρακάλεσαν τον Θεό να κάμει καλωσύνες γι’αυτά και να τ’ αφήσει ν’ανθίζουν όλον τον Οκτώβρη. Τ’ακουσε ο Θεός και τα’αφησε κοντά του, κι έτσι στην Κύπρο τα λένε Οκτωβρούδες».

Πηγή:http://users.sch.gr/babaroutsoup/today/ethima/laografiaf.htm#%CE%9B%CE%B1%CE%BF%CE%B3%CF%81%CE%B1%CF%86%CE%AF%CE%B1_%CE%9F%CE%BA%CF%84%CF%89%CE%B2%CF%81%CE%AF%CE%BF%CF%85

• Επίσης η γιορτή του Αγ.Δημητρίου θεωρείται ορόσημο του χειμώνα και οι νοικοκυρές καθαρίζουν τα σπίτια και στρώνουν τα χαλιά για το χειμώνα που έρχετε….
• Ένα επίσης παλιό έθιμο είναι η Περπερούνα ,(Μακεδονία,Θεσσαλία,Θράκη)που είναι μια δέηση στο Θεό για βροχή ,και τελείται σε περιόδους παρατεταμένης ξηρασίας,ώστε να μη χαθούν οι σοδειές.Εξάλλου  ο Οκτώβριος είναι ο μήνας της σποράς.

Πηγή:http://stinkoiladatonmouson.blogspot.gr/2015/01/blog-post_60.html

Λόγω όμως που ο μήνας Οκτώβριος φέτος, ήταν μήνας πολλών βροχοπτώσεων δεν κάναμε το έθιμο αυτό…Αλλά γίνετε και τον Μάρτιο σε περίπτωση ξηρασίας.

• Tέλος υπάρχει και αυτό το έθιμο που γίνεται όταν ξεκινά η σπορά.Στο Δρυμό Θεσ/νίκης ο πρώτος σπόρος παρασκευάζεται με πολλή επιμέλεια. Μέσα στον σάκο του σπόρου βάζουν βασιλικό (συμβολισμός να πρασινίσει), ρόδι (ευφορία), σκόρδο (αποτροπή βασκανίας) και ασημένιο νόμισμα ή δακτυλίδι (καλή ποιότητα μέλλουσας σοδειάς). Όλα αυτά φυλάγονται και είναι δεμένα με μια κόκκινη  μεταξωτή κλωστή ως το τέλος της σποράς μέσα στον σάκο που είπαμε. Η πρώτη ημέρα που θα βγάλουν το σπόρο έχει εξαιρετική σημασία για την μέλλουσα ευφορία. Την ημέρα αυτή δεν δίνουν ούτε παίρνουν χρήματα, δεν δανείζουν ψωμί, ούτε δίνουν πράγματα έξω από το σπίτι, για να μη διώξουν έξω το μπερεκέτι.

Ζωγραφίζοντας τις παροιμίες του Οκτώβρη:

Ποίημα για τον Οκτώβριο:https://drive.google.com/file/d/0B5r1YnyIa3wGSEJQWnpIQmVvTFU/view?usp=sharing

Πίνακες ζωγραφικής για έθιμα Οκτωβρίου:

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ

Οι παροιμίες του Νοέμβρη:

Ποίημα για το Νοέμβριο:https://drive.google.com/file/d/0B5r1YnyIa3wGaFUzRHZ3UXQ0anc/view?usp=sharing

ΕΘΙΜΑ ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ

• Στις 21 Νοεμβρίου, γιορτή των Εισοδίων της Θεοτόκου, η σπορά βρίσκεται περίπου στη μέση και γι’ αυτό η Παναγία λέγεται «μεσοσπορίτισσα ή πολυσπορίτισσα». Την ημέρα αυτή βράζουν διάφορα δημητριακά και όσπρια, το πολυσπόρια, και τα πηγαίνουν στην εκκλησία να ευλογηθούν. Έπειτα, όλη η οικογένεια τρώει από αυτά και εύχεται καλή καρποφορία. Λένε πως τα σπαρτά που σπέρνονται μέχρι τις 21 Νοεμβρίου φυτρώνουν γρηγορότερα.
  Εξορκίζουν την ανομβρία της άνοιξης με την περιφορά εικόνας και με λιτανείες.

Πηγές:http://firiki.pblogs.gr/2009/11/panagia-polysporitissa.html

http://paterikos.blogspot.gr/2012/11/21.html

• Έθιμα για το λιομάζωμα:Στην Αγιάσο της Λέσβου, στο τέλος της συγκομιδής, γινόταν ολόκληρη γιορτή. Ένας από τους ραβδιστές μπήγει ανάποδα το ραβδί του στη γη και του βάζει φωτιά, πιστεύοντας πως όταν λυγίσει το μακρύ ραβδί, θα λυγίσουν και οι ελιές του χρόνου από το βάρος των καρπών.
  Οι γυναίκες στύβουν τις ελιές, με το μαύρο ζουμί τους, αλείφουν το πρόσωπό τους και χορεύουν γύρω από τη φωτιά, πετώντας τα καλάθια τους με ευχές στο νοικοκύρη, να έχει του χρόνου περισσότερο καρπό και στις ανύπαντρες να παντρευτούν.Πηγή:http://users.sch.gr/babaroutsoup/today/ethima/laografiaf.htm#%CE%9B%CE%B1%CE%BF%CE%B3%CF%81%CE%B1%CF%86%CE%AF%CE%B1_%CE%9D%CE%BF%CE%B5%CE%BC%CE%B2%CF%81%CE%AF%CE%BF%CF%85

Πίνακες ζωγραφικής και εικόνες για έθιμα Νοεμβρίου: