Η συναισθηματική νοημοσύνη αναφέρεται στην ικανότητα αντίληψης, έκφρασης και χειρισμού των συναισθημάτων, στον αυτοέλεγχο, στην ενσυναίσθηση, στην ποιοτική επικοινωνίας, στη διαδικασία επίλυσης συγκρούσεων και προβλημάτων, στη διεκδικητική στάση, στην προσωπική υπευθυνότητα, στην αυτεπίγνωση και αυτοαποδοχή.
Πώς μπορεί ένας γονέας να καλλιεργήσει και να εφαρμόσει συναισθηματική αγωγή; Να μάθει τις δεξιότητες εκείνες οι οποίες είναι απαραίτητες, έτσι ώστε να μπορεί να έχει ουσιαστική, δηλαδή «συναισθηματική», επικοινωνία με το παιδί του; Μπορεί ένας γονέας να μάθει πώς να γίνει ένας «συναισθηματικός μέντορας»;
Συναισθηματικοί μέντορες, σύμφωνα με την τυπολογία του Gottman (1997) είναι οι γονείς, οι οποίοι:
- Έχουν επίγνωση των συναισθημάτων των παιδιών τους.
- Áκούν προσεκτικά, δείχνουν ενσυναίσθηση και αναγνωρίζουν τα συναισθήματα του παιδιού.
- Βοηθούν το παιδί να λεκτικοποιήσει τα συναισθήματά του.
- Θέτουν όρια και εξετάζουν πιθανές στρατηγικές για την επίλυση προβλημάτων.
Παραδείγματα εκμάθησης δεξιοτήτων συναισθηματικής αγωγής στην πράξη
- Ενεργητική ακρόαση – ανατροφοδότητηση
Πώς μπορείτε να ακούσετε το παιδί σας, να αναγνωρίσετε τα συναισθήματά του και να το βοηθήσετε να τα λεκτικοποιήσει;
- Βρείτε χρόνο να ακούτε το παιδί σας. Με αυτόν τον τρόπο αποδεικνύετε στα παιδιά σας ότι οι γονείς τους τα νοιάζονται, τους συμπαραστέκονται στα προβλήματα που αντιμετωπίζουν καθημερινά και τους βοηθούν να ξεκαθαρίσουν τα συναισθήματά τους.
- Ç ακοή-ανατροφοδότηση εμπεριέχει την ανάγκη να ακούσετε τα συναισθήματα του παιδιού σας και αυτό που εννοεί – και να το λεκτικοποιήσετε – ώστε το παιδί να νιώσει ότι το καταλαβαίνετε. Με την ανατροφοδότηση γίνεστε ένας καθρέφτης των συναισθημάτων και των καταστάσεων που προκαλούν αυτά τα συναισθήματα στο παιδί σας.
- Ένας αποτελεσματικός ακροατής καλό είναι να προσπαθεί να «ακούει» και τα λεκτικά και τα μη λεκτικά μηνύματα.
- Για να ενθαρρύνετε το παιδί σας να μοιραστεί τα συναισθήματά του μαζί σας:
- Προσπαθήστε να μαντέψετε τα μη λεκτικά μηνύματα και ξεκινήστε από αυτά. Αν, για παράδειγμα, βλέπετε ότι το παιδί σας είναι κακόκεφο ή αναστατωμένο, μπορείτε να πάρετε την αφορμή και να ξεκινήσετε τη συζήτηση με το παιδί σας.
- Να γίνετε το πρότυπο που θέλετε τα παιδιά σας να ακολουθήσουν. Αν εσείς μάθετε να εντοπίζετε και να εκφράζετε το συναίσθημα σας, είστε το καλύτερο παράδειγμα για να μάθετε στα παιδιά να σας πώς να το κάνουν και εκείνα με τη σειρά τους.
- Μην προσπαθείτε να πιέσετε το παιδί σας να μοιραστεί τα συναισθήματα του. Δώστε του χρόνο, δείχνοντάς του ότι το σέβεστε. Δείξτε του ότι είστε διαθέσιμοι να το ακούσετε όταν θα είναι έτοιμο.
- Μην κάνετε πολλές ερωτήσεις.
- Ìην χρησιμοποιείτε σε υπερβολικό βαθμό την ανατροφοδότηση, θα καταντήσει κουραστικό, ενδεχομένως και γραφικό.
- Μην έχετε την απαίτηση να γίνετε ξαφνικά τέλειος ακροατής.
- Επικοινωνία – εκφορά μηνυμάτων σε πρώτο πρόσωποΠώς μπορείτε με άλλα λόγια, να εκφράσετε αυτό που σας προκαλεί η συμπεριφορά του παιδιού, να λεκτικοποιήσετε πώς αισθάνεστε, χωρίς να το κατηγορείτε ή να το επικρίνετε;Ας υποθέσουμε ότι μιλάτε με το διευθυντή σας στο τηλέφωνο. Τα παιδιά σας τρέχουν γύρω-γύρω φωνάζοντας και γελώντας δυνατά. Δυσκολεύεστε να ακούσετε το συνομιλητή σας. Πώς μπορείτε να αντιδράσετε;
- Περιγράψτε τη συμπεριφορά η οποία σας εμποδίζει/σας ενοχλεί δεν π.χ.Όταν φωνάζετε την ώρα που τηλεφωνώ….
- Εκφράστε πώς νιώθετε για τη συνέπεια που έχει σε σας αυτή η συμπεριφορά:
……εκνευρίζομαι…..
- Αναφέρεται τη συνέπεια:
…επειδή δεν μπορώ να ακούσω τι μου λέει ο συνομιλητής μου στο τηλέφωνο…..
- Συμπεριφορά : όταν
- Συναίσθημα : αισθάνομαι
- Συνέπεια : επειδή
Με αυτόν τον τρόπο μαθαίνετε στο παιδί ότι δεν φταίει το ίδιο που νιώθετε έτσι, αλλά η συμπεριφορά του, και πιο συγκεκριμένα, η συνέπεια που έχει σε σας αυτή του η συμπεριφορά.
