Τμήμα Ένταξης
«Αν το παιδί δεν μπορεί να μάθει με τον τρόπο που το διδάσκουμε τότε πρέπει να το διδάξουμε με τον τρόπο που μπορεί να μάθει» ( Maria Montessori)
Τι είναι το Τμήμα Ένταξης.
Το Τμήμα Ένταξης είναι μια δομή της Ειδικής Αγωγής και λειτουργεί μέσα στα σχολεία γενικής αγωγής.
Ποιος είναι ο στόχος του Τμήματος Ένταξης.
Στόχος του Τμήματος ένταξης είναι η διαχείριση των δυσκολιών του μαθητή, η αυτονόμησή του και τελικά η όσο το δυνατόν πιο λειτουργική ένταξη του μέσα στην τάξη.
Αυτό μπορεί να συμβεί μέσα από την εκπαιδευτική παρέμβαση με ομαδικά, ατομικά ή εξατομικευμένα προγράμματα εκπαίδευσης στους μαθητές με αναπηρία ή ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες.
Επομένως το Τμήμα Ένταξης στο νηπιαγωγείο δεν δρα ανεξάρτητα από το υπόλοιπο πλαίσιο.
Εμπλέκεται στην καθημερινή ζωή της τάξης και αλληλεπιδρά με το σύνολο των μαθητών.
Εξάλλου με σχετική απόφαση (ΦΕΚ Β 449/2007) ορίζεται ότι ο εκπαιδευτικός του Τμήματος Ένταξης πρέπει να συνεργάζεται με τον εκπαιδευτικό της τάξης, ώστε να υπάρχει σύνδεση μεταξύ του κοινού και του εξατομικευμένου προγράμματος (συνδιδασκαλία, co-teaching).
Επομένως ο στόχος αποκτά και μια άλλη διάσταση αφού για να επιτευχθεί η ένταξη των μαθητών με αναπηρία και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, απαραίτητη είναι η κατανόηση και αποδοχή της έννοιας της μοναδικότητας και διαφορετικότητας από όλο τον πληθυσμό του σχολείου.
Διαδικασία φοίτησης στο Τμήμα Ένταξης.
Στο Τμήμα Ένταξης συμμετέχουν τα νήπια που έχουν γνωμάτευση από διαγνωστική υπηρεσία, ή που δεν έχουν γνωμάτευση αλλά έχει παρατηρηθεί από τον εκπαιδευτικό της τάξης ότι παρουσιάζουν κάποιες δυσκολίες.
Σε αυτή την περίπτωση ακολουθείται μια συγκεκριμένη διαδικασία κατά την οποία εκτός των άλλων, ενημερώνεται ο σύμβουλος ειδικής αγωγής και οι παραπομπές που θα γίνουν θα πρέπει να είναι σύμφωνες με το ν.3699/2008.
Και στις δύο περιπτώσεις για να φοιτήσει ο μαθητής στο Τμήμα Ένταξης απαιτείται, τουλάχιστον με την ισχύουσα νομοθεσία, η ενυπόγραφη υπεύθυνη δήλωση του γονέα.
Πως λειτουργεί το Τμήμα Ένταξης.
Ο εκπαιδευτικός του Τμήματος Ένταξης διαμορφώνει Εξατομικευμένο Πρόγραμμα Εκπαίδευσης (ΕΠΕ) που είναι κοινό για ομάδες μαθητών με παρόμοιες εκπαιδευτικές ανάγκες, ή ατομικό όταν απευθύνεται σε μαθητές που έχουν ανάγκη για εξατομικευμένη υποστήριξη.
Σε κάθε περίπτωση ο εκπαιδευτικός του Τμήματος Ένταξης λαμβάνει υπόψη του τις προτάσεις του εκπαιδευτικού της τάξης, αλλά και τις διαγνώσεις ή τις προτάσεις, όταν αυτές υπάρχουν, που προέρχονται από τις διαγνωστικές υπηρεσίες.
Επίσης καθορίζονται από τον εκπ/κό του Τμήματος, σε συνεργασία με τον νηπιαγωγό, οι ώρες παρακολούθησης στο Τμήμα Ένταξης, ώστε η συμμετοχή του νηπίου στο Τ.Ε. να μην εμποδίζει την συμμετοχή του μέσα στην γενική τάξη και να μην χάνει πολύτιμες δραστηριότητες με τους συμμαθητές του.
Στη συνέχεια συντάσσεται ένα Εβδομαδιαίο Ωρολόγιο Πρόγραμμα (ΕΩΠ) το οποίο εγκρίνεται από το σύμβουλο ειδικής αγωγής.
Η ύλη του Τμήματος Ένταξης.
Η ύλη διαμορφώνεται από τον εκπαιδευτικό του Τμήματος Ένταξης, σε συνεργασία με τον εκπαιδευτικό της τάξης, αλλά και τις τυχόν προτάσεις από τις διαγνωστικές υπηρεσίες, λαμβάνοντας πάντα υπόψη την ανάγκη των νηπίων για ανάπτυξη των δεξιοτήτων τους και κυρίως την ανάγκη για την όσο το δυνατόν ομαλότερη ένταξή τους στην ομάδα.
Επομένως στο Τμήμα Ένταξης χρησιμοποιούνται πολλά εποπτικά μέσα και εναλλακτικοί τρόποι μάθησης.
Παιχνίδια δραματοποίησης, παιχνίδια στον υπολογιστή, καθώς και υλικό πού έχει δημιουργηθεί από τον εκπαιδευτή του Τ.Ε. ώστε να καλύψει τις ανάγκες των μαθητών του, ή ακόμα και υλικό που έχει προκύψει μέσα από τροποποιήσεις και προσαρμογές εγχειριδίων της γενικής τάξης .
Που στεγάζεται το Τμήμα Ένταξης.
Διαμορφώνεται κάποιος χώρος μικρός, με λίγα θρανία και προστατευμένος, όσο αυτό είναι εφικτό, από πολλά ερεθίσματα, ακουστικά και οπτικά.
Έτσι περιορίζεται η διάσπαση των μαθητών ενώ ο χώρος είναι φιλικός, προσιτός και πάντα «ανοικτός» για όλο τον πληθυσμό του σχολείου.
Ποιος είναι ο εκπαιδευτικός του Τμήματος Ένταξης.
Η στελέχωση του Τμήματος Ένταξης στο Νηπιαγωγείο, γίνεται από εκπαιδευτικούς της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, δηλαδή από Νηπιαγωγούς, με σπουδές στην ειδική αγωγή, οι οποίοι τοποθετούνται με τα ισχύοντα κριτήρια της γενικής εκπαίδευσης.
Ο φόβος στο διαφορετικό.
Αρκετοί είναι εκείνοι οι γονείς, οι οποίοι είναι αντίθετοι με τα Τμήματα Ένταξης στο γενικό σχολείο καθώς θεωρούν ότι μειώνεται το επίπεδο εκπαίδευσης των παιδιών που δεν αντιμετωπίζουν ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες.
Με τον τρόπο αυτό όμως ενισχύουν μια στάση για «προφύλαξη» των παιδιών από τις «παρενοχλήσεις» των αναπήρων συνιστώντας έτσι τον κοινωνικό εφησυχασμό και τον φόβο απέναντι στο διαφορετικό.
Ενώ αξίες όπως «ίσες ευκαιρίες» παραβλέπονται.
Μετά την παγκόσμια διάσκεψη της Ειδικής Αγωγής το 1994 στη Σαλαμάνκα της Ισπανίας σε συνεργασία με την UNESKO, υιοθετήθηκε η αρχή της Συμπεριληπτικής Εκπαίδευσης (inclusive education).
Εκεί η Ελλάδα μαζί με 91 κυβερνήσεις συνυπέγραψαν την ομώνυμη διακήρυξη, όπου μεταξύ άλλων στο άρθρο 2 αναφέρεται το θεμελιώδες δικαίωμα κάθε παιδιού στην εκπαίδευση καθώς και την ανάγκη των παιδιών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες για πρόσβαση στο «κανονικό» σχολείο.
Στη χώρα μας σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία η ειδική αγωγή είναι προαιρετική για τους γονείς, αλλά υποχρεωτική για το κράτος.
Αυτό σημαίνει ότι κανείς δε δικαιούται να εγγράψει ένα μαθητή, ακόμη κι αν είναι άτομο με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες στις εκπαιδευτικές δομές της ειδικής αγωγής, χωρίς τη συγκατάθεση του γονέα.
Από την άλλη αν ο γονέας ζητήσει ειδική αγωγή για το παιδί του το κράτος είναι υποχρεωμένο να του τη δώσει.
Ο φόβος του στιγματισμού.
Από την άλλη, πολλοί είναι εκείνοι οι γονείς που βιώνουν το άγχος του «στιγματισμού» και αρνούνται να προβούν σε διαγνώσεις ή να δεχτούν την ένταξη του παιδιού σε ένα πλαίσιο που θα ανταποκρίνεται στις ανάγκες του.
Κι εδώ ακριβώς είναι που παραβλέπεται η σημασία της πρώιμης και έγκαιρης παρέμβασης, για την οποία πρώτη φορά ουσιαστικά έγινε λόγος στις αρχές του 20ου αιώνα από την σπουδαία και πρωτοπόρα για την εποχή της ιταλίδα παιδαγωγό Μαρία Μοντεσσόρι.
Η Μοντεσσόρι, η οποία αρχικά σπούδασε ιατρική και στη συνέχεια Παιδαγωγική, Φιλοσοφία και Ψυχολογία, αναγνώρισε ότι η παιδαγωγική πρέπει να συνεργάζεται με την ιατρική.
Η επιτυχία της μεθόδου της αναστάτωσε τον παιδαγωγικό κόσμο διεθνώς, καθώς παιδιά με χαμηλό δείκτη νοημοσύνης έμπαιναν σταδιακά στο γενικό σχολείο.
Η Μοντεσσόρι διαπίστωσε ότι στα πρώτα έξι χρόνια υπάρχουν σε όλα τα παιδιά κοινές ευαίσθητες περίοδοι, τα λεγόμενα «παράθυρα ευκαιρίας», περίοδοι δηλαδή που ο εγκέφαλος είναι πιο «φιλικός» στο να προσλάβει πληροφορίες και να αναπτύξει δεξιότητες.
Επομένως, χρειάζεται να «εκμεταλλευτούμε» τις χρονικές αυτές περιόδους και να μην αναβάλλουμε για αργότερα την εκπαίδευση του παιδιού καθώς εμποδίζουμε το παιδί να φτάσει στο καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα.
Κι αυτό γιατί η αυξανόμενη γνώση στον τομέα της εξέλιξης του εγκεφάλου επισήμανε τη σπουδαιότητα των πρώτων εμπειριών που επηρεάζουν την ανάπτυξη των νευρικών κυττάρων.
Οι έρευνες της ψυχοπαιδαγωγικής που ακολούθησαν τονίζουν διεθνώς τη σημασία της έγκαιρης παρέμβασης και τον εντοπισμό των παιδιών που αντιμετωπίζουν δυσκολίες όσο το δυνατό πιο νωρίς.
Ο εκπαιδευτικός του Τμήματος Ένταξης κατά την έναρξη της σχολικής χρονιάς και για όσο χρειαστεί βρίσκεται κυρίως μέσα στην τάξη ή στις τάξεις του νηπιαγωγείου.
Στην διάρκεια αυτής της περιόδου προσπαθεί μαζί με το νηπιαγωγό να σχεδιάσουν από κοινού κάποιες δραστηριότητες ρουτίνας ώστε να είναι όμοιες με το Τμήμα Ένταξης.
Για παράδειγμα το Ημερολόγιο που είναι μια καθημερινή και σταθερή δραστηριότητα προσπαθούμε να έχει την ίδια μορφή και να γίνεται κατά τον ίδιο τρόπο και στο Τμήμα Ένταξης.
Έτσι σταδιακά τα νήπια που παρακολουθούν και το Τ. Ε. καταφέρνουν να αποδώσουν εξίσου καλά με τα υπόλοιπα νήπια της τάξης τους καθώς έχουν εξασκηθεί λίγο παραπάνω κι έτσι εμποδίζουμε την έκθεση των συγκεκριμένων νηπίων στην υπόλοιπη ομάδα.
Κατά τον ίδιο τρόπο προσεγγίζουμε και άλλες θεματικές ενότητες που προκύπτουν, πάντα όμως σε συνεργασία με τη νηπιαγωγό
