Το Βουκουρέστι διακρίθηκε ως πνευματικό κέντρο κυρίως.
Οι συνθήκες στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες ήταν σαφώς καλύτερες από άλλες περιοχές στις οποίες η Οθωμανική διοίκηση ήταν πιο αισθητή.
Στη Μολδοβλαχία το ιδιότυπο καθεστώς αυτονομίας σε συσχετισμό με τη ρωσική παρεμβατικότητα τον 18ο και 19ο αιώνα στην περιοχή εις βάρος της Πύλης λειτούργησε ευεργετικά για τους Έλληνες της περιοχής οι οποίοι κινούνται πολύ δραστήρια στους τομείς των Γραμμάτων και των Τεχνών, της πολιτικής, της οικονομίας και στα μέσα του 19ου αιώνα
Η Βλαχία ειδικά είχε μετατραπεί στην ουσία σε ένα νέο κέντρο ελληνισμού της ΝΑ Ευρώπης. Το γεγονός ότι οι κάτοικοι των Ηγεμονιών βίωσαν ένα ιδιότυπο αυτόνομο καθεστώς απέναντι στην Πύλη βοήθησε στη διάδοση ιδεών και στην ανάπτυξη του πνεύματος του Διαφωτισμού από τους Έλληνες.
Ο ιστορικός Τραγιάν Στογιάνοβιτς σημειώνει:
«Η αυγή του 18ου αιώνα θα συναντήσει τον κατακτητή ορθόδοξο Βαλκάνιο έμπορο να οργώνει κυριολεκτικά τη Βαλκανική. Ο Έλληνας ορθόδοξος, έμπορος, φορέας νέων ιδεών, έδωσε πνοή στην κοινωνική και πνευματική αναγέννηση της Βαλκανικής. Αυτός ο νέος κοινωνικός τύπος έδρασε επίσης με θετικό τρόπο προς αυτή την κατεύθυνση και στις ρουμανικές χώρες».
Η Ελληνική πνευματική επιρροή θα ενταθεί ακόμα περισσότερο, όταν το 1679 ιδρύεται από τον Ελληνορουμάνο Σέρμπαν Καντακουζηνό η Ελληνική Ακαδημία του Βουκουρεστίου. Φυσικά, στη διάδοση των Ελληνικών γραμμάτων αναγκαίο ρόλο έπαιξαν τα τυπογραφεία. Μάλιστα, το πρώτο ελληνικό τυπογραφείο λειτούργησε το 1690 στην Μητρόπολη του Βουκουρεστίου. Ο ηγεμόνας Κωνσταντίνος Μπρανκοβεάνου αναδιοργανώνει το ελληνικό τυπογραφείο του Βουκουρεστίου και πολλοί Ρουμάνοι βογιάροι συγγράφουν βιβλία στα ελληνικά και γίνονται συνδρομητές ελληνικών βιβλίων ή τα τυπώνουν με δικά τους έξοδα.
Κατά τη Φαναριώτικη περίοδο, η ελληνική πολιτιστική επιρροή ενισχύθηκε περισσότερο, ενώ οι ιδέες του Διαφωτισμού χάρη στην ελληνική παρουσία μεταφυτεύθηκαν στο Βουκουρέστι και το Ιάσιο.
Το Βουκουρέστι ήταν από τα βασικά κέντρα δραστηριοποίησης των μελών της Φιλικής Εταιρείας. Αρκετοί απ’ αυτούς που μύησαν και μυήθηκαν στην Φιλική Εταιρεία προέρχονταν από την ευρύτερη περιοχή του Βουκουρεστίου (Βλαχία).
1829 – 1835, Η επάνοδος των Ελλήνων στις Ηγεμονίες
Πολλοί θα περίμεναν μετά το κλίμα που δημιουργήθηκε στα Πριγκηπάτα το 1821 και το τέλος του φαναριώτικου συστήματος πως ο Ελληνισμός της περιοχής θα παρήκμαζε. Ωστόσο, ούτε η κοινωνική ζωή των κοινοτήτων μα ούτε και η εμπορική δραστηριότητα των Ελλήνων πλήττονται στο σύνολό τους.
Σε οικονομικό όμως επίπεδο η ελληνική εμπορική δραστηριότητα συνεχιζόταν. Σ’ αυτό συνετέλεσε και μια συμφωνία – σταθμός για την εποχή. Η συνθήκη της Αδριανούπολης (1829) ανοίγει νέους δρόμους εμπορικής ανάπτυξης στους Έλληνες που πάντα διακρίνονταν σ’ αυτό τον τομέα. Άλλωστε, είναι χαρακτηριστική η φράση του Ρουμάνου συγγραφέα Ion Slavici: «ο ρουμανικός λαός εταύτιζε την λέξιν Grec μετά της λέξεως Έμπορος». Συγκεκριμένα, η συνθήκη της Αδριανούπολης διαμόρφωσε νέες οικονομικές συνθήκες στις Ηγεμονίες τις οποίες εκμεταλλεύτηκαν οι Έλληνες. Τα ευνοϊκά μέτρα που προέβλεπε η συγκεκριμένη συνθήκη για την απρόσκοπτη ανάπτυξη των εμπορικών συναλλαγών οδήγησαν νέες ομάδες Ελλήνων να μεταναστεύσουν στη Ρουμανία.
Εκτός όμως των παραπάνω χωρών, στις Ηγεμονίες εμφανίστηκε και ο αυστριακός παράγοντας με επίκεντρο το Βουκουρέστι. Στο έργο του Σπυρίδωνος Φωκά αναφέρεται το εξής:
«Αι Ρουμανικαί Ηγεμονίαι, όντας σπουδαία αγορά για τα αυστριακά προϊόντα όπως και πλούσιες πηγές πρώτων υλών, ανάγκασαν την Αυστρία να ιδρύσει προξενεία στο Βουκουρέστι και Ιάσιο καθώς και σε άλλα παραδουνάβια λιμάνια».
Οι Έλληνες αρχίζουν να διαπιστώνουν πως πρέπει να συνεργαστούν. Η ρωσική πλευρά είναι αυτή με την οποία θα συνεργαστούν πιο έντονα ενώ απ’ ότι φαίνεται το ελληνικό στοιχείο δε συνάντησε ανταγωνισμό εκ μέρους των Οθωμανών.
Τα επόμενα χρόνια ένας σοβαρός αντίπαλος που θα προκύψει θα είναι η αγγλική πλευρά. Οι Έλληνες έμποροι όμως χάρη στην πείρα που διέθεταν και τις κατάλληλες συνεργασίες που πέτυχαν κατάφεραν να διατηρηθούν στις υψηλές θέσεις του εμπορίου της περιοχής των Ηγεμονιών. Σημαντικό ρόλο θα παίξει και το γεγονός ότι το 1835 ιδρύεται στο Βουκουρέστι ελληνικό προξενείο (όπως και στο Ιάσιο). Μάλιστα, στο βαθμό του προξένου, οι έμποροι της ελληνικής παροικίας ανακάλυψαν το συνδυασμό της εμπορικής δραστηριότητας με την εθνική διπλωματική εκπροσώπηση. Το κύριο κίνητρο εκτός από το όφελος των προξενικών δικαιωμάτων ήταν η απόκτηση κύρους, εξουσίας και προνομιακής πρόσβασης σ’ ένα σύστημα πληροφοριών. Η ανάληψη της προξενικής θέσης συνεπαγόταν και προνομιακά οφέλη και στην ιδιωτική εμπορική δραστηριότητα σε κάποιες περιπτώσεις. Πρέπει να τονιστεί πως οι Έλληνες κατάφεραν να σταθούν και να πετύχουν.
Μία από τις μεγαλύτερες παροικίες– αν όχι η μεγαλύτερη – ήταν αυτή του Βουκουρεστίου, η οποία γνώρισε μεγάλη ανάπτυξη, ιδιαίτερα δε από το 1856 και μετά. Το έτος αυτό υπήρξε σημαντική στιγμή για τις ελληνικές κοινότητες των Ηγεμονιών, καθώς η Συνθήκη των Παρισίων δημιούργησε ευνοϊκούς όρους για την εμπορική τους επέκταση και ανάπτυξη.
Στο 2ο μισό του 19ου αρχίζει να διαμορφώνεται και μία εικόνα της ελληνικής παροικίας του Βουκουρεστίου όσον αφορά τη σύνθεσή της. Τα μέλη της παροικίας, όπως σ’ όλες σχεδόν τις παροικίες των Πριγκηπάτων, ήταν έμποροι, οι λεγόμενοι μπακάληδες, που προέρχονταν οι περισσότεροι από την Ήπειρο και τα νησιά και στο Βουκουρέστι είχαν ανοίξει μαγαζιά στους κυριότερους εμπορικούς δρόμους, Κοβάτσι, Σέπκαρυ, Γκραμποβένι, που αποτελούσαν την περίφημη πιάτσα. Δεν έλειπαν και οι φουρνάρηδες (Σάπαρης, Σταυρόπουλος, Χελιώτης, Σαπατίνος), ενώ από τους επιτυχημένους επιχειρηματίες αναφέρουμε τον Ηπειρώτη Δημήτριο Παπαγιαννόπουλο, ιδιοκτήτη των θεάτρων «Αλάμπρα» και «Μαξίμ». Επίσης γνωστό μας είναι και το όνομα ενός δικηγόρου. Πρόκειται για τον Μανωλάκη Μάνο, πλούσιο δικηγόρο της περιοχής του Βουκουρεστίου, «συγγενής του Χρυσοβελόνη».
Το 1898-1899 είναι εγκατεστημένοι στο Βουκουρέστι 1.358 Έλληνες, από τους οποίους οι 665 ασχολούνταν με το εμπόριο, από το λιανεμπόριο έως το χονδρεμπόριο.
ΠΗΓΕΣ
Χρήστος Βακάλης, «Ο Ελληνισμός της Ρουμανίας τον 19ο αιώνα. Η περίπτωση του Βουκουρεστίου»
Γιώργος Καραπέτσας, «Η Ένωση Ελλήνων Ρουμανίας μετά την κατάρρευση του κομμουνιστικού καθεστώτος»
