ΧΕΡΣΑΙΟΙ ΔΡΟΜΟΙ
“Το βαμβάκι της Ανατολής θα γίνει περιζήτητο, μαζί με τις βαφικές ύλες, το λάδι για τις σαπωνοποιίες, καθώς και άλλα προϊόντα για την επεξεργασία δερμάτων κ.λπ.
Καραβάνια των βαλκάνιων εμπόρων διασχίζουν τους ηπειρωτικούς δρόμους, καταλήγουν στις αγορές των τρανσυλβανικών και ουγγρικών πόλεων (Μπρασόβ, Σιμπίου, Μίσκολτς, Τόκαϊ κ.α.), όπου ακμάζουν οι “κομπανίες” τους, φτάνουν στην κεντρική Πέστη και τα γύρω εμπορικά κέντρα (Κέτσκεμετ, Gyöngyös, Széged, Eger κ.ά.) και από εκεί καταλήγουν στην αψβουργική πρωτεύουσα, τη Βιέννη, ή προωθούνται στη μεγάλη ευρωπαϊκή εμποροπανήγυρη της Λειψίας. Τα προϊόντα τους διοχετεύονται στις αυξανόμενες υφασματοβιομηχανίες της Κάτω Αυστρίας, της Βοημίας, της Μοραβίας, της Σαξονίας” (Βουλή των Ελλήνων, 2006. Οι Έλληνες στη Διασποράς 15ος -21ος, σ. 39).
ΚΑΡΑΒΑΝΙΑ
Ηπειρώτης κυρατζής Ρόβας, τον περασμένο αιώνα στα αγώγια του για τις Παραδουνάβιες περιοχές, το καραβάνι του άγγιζε τα 200 αλογομούλαρα. Aπό τις αρχές Αυγούστου έστελνε τελάληδες σ’ όλη την Ήπειρο και ενημέρωνε πότε θα ξεκινήσει, για να του φέρουν εμπορεύματα, επιστολές και παραγγελιές για αγορές. Στις 14 Σεπτεμβρίου ξεκινούσε από την Ελάτη και έφθανε στο Βουκουρέστι στις 26 του Οκτώβρη, παραμονή ή ανήμερα του Αγίου Δημητρίου.
«Ο Ρόβας εξεκίνησε μες στη Βλαχιά να πάει.
Νύχτα σελώνει τ’ άλογα, νύχτα τα καλιγώνει.
Σαράντα μέρες έκαμε σαράντα μερονύχτια,/
ώσπου να φτάκει στη Βλαχιά, στο έρμο Μπουκουρέστι».
Την ώρα που ξεπέζευε όλοι τον τριγυρίζουν
Ρόβα τι μας έφερες από τα μαύρα Γιάννενα;
Σας έφερα εκατό παιδιά, όλα Γιαννιωτοπαίδια,/
τα τρία τα καλύτερα της ομορφιάς στολίδια.
Το ‘να το λένε Κωνσταντή και τ’ άλλο Νικολάκη,/
το τρίτο τ’ ομορφότερο το λένε Δημητράκη./
Σας ήφερα γλυκό κρασί να πιουν τα παλικάρια».
Οι γονείς και οι άλλοι συγγενείς του αναχωρούντος για την ξενιτειά ήταν γεμάτοι συγκίνηση, θλίψη και πίκρα για τον αποχωρισμό
«Ανάθεμά την τη Βλαχιά, Γιάσι και Μπουκορέστι.
Ανάθεμα το Δούναβη, δεν πνίγει τα καράβια,
να μην περνούνε τα παιδιά π’ αφήνουνε τ’ς μανάδες,
να μην περνούν οι νιόγαμπροι στα ξένα να γηράζουν.
Θέλω να τα καταραστώ τα τρία βιλαέτια,
της Πόλης και της Βενετιάς, της Μπογδανιάς αντάμα
Και η κόρη παραπονιέται
“Μάνα με κακοπάντρεψες
και μώδωκες βλαχιώτη
δώδεκα χρόνους στη Βλαχιά
και τρεις μέσα στο σπίτι…”.
ΕΜΠΟΡΙΚΟΙ ΔΡΟΜΟΙ
ΜΗΛΙΟΥ Α. ΘΕΟΔΩΡΑ (Διδακτορική διατριβή)
ΝΑΥΤΙΚΟΙ ΔΡΟΜΟΙ
“140 οικογένειες, περίπου, που κινούνταν επιχειρηματικά από τα λιμάνια του Δούναβη (Βραΐλα, Γαλάτσι και Σουλινά) και της Αζοφικής (Ταγανρόγκ, Ροστόφ, Μπερντιάνσκ), διασυνδέοντάς τα με τη Μασσαλία και τα λιμάνια της Αγγλίας. Διακινούσαν σιτηρά στα ταξίδια του πηγαιμού και κάρβουνο στα ταξίδια του γυρισμού”.
Το Γκαλάτσι το 1826
“Η διακίνηση των σιτηρών μέσω του Δούναβη γινόταν με κατεύθυνση στο στόμιο του ποταμού Σουλινά. Τα κυριότερα λιμάνια του ποταμού ήταν η Βραΐλα και το Γαλάτσι. Κατά την απογραφή του 1860 το Γαλάτσι είχε πληθυσμό 36.000 κατοίκων, η Βραΐλα 26.000, ενώ ο Σουλινάς αριθμούσε 3.000 ψυχές. Ήδη στα 1865 στις ρουμανικές ηγεμονίες ήταν εγκατεστημένοι 13.000 Έλληνες, από τους οποίους οι περισσότεροι κατοικούσαν στα τρία αυτά λιμάνια. Συνεπώς, το ένα πέμπτο, σχεδόν, του πληθυσμού των κυριότερων παραδουνάβιων λιμανιών ήταν Έλληνες.
Η αγορά σιτηρών των Ηγεμονιών άνοιξε για τις άλλες χώρες μόνο μετά τη Συνθήκη της Αδριανούπολης, το 1829. Από τότε ήταν που οι κάτοικοι, κυρίως των Ιονίων νήσων, άρχισαν να εγκαθίστανται στα λιμάνια του Δούναβη και να εργάζονται εκεί, κατά κανόνα υπό την προστασία της Μ. Βρετανίας. Μαζί τους και άλλοι Έλληνες, κυρίως Χιώτες, κατάφεραν να εισχωρήσουν και να εκμεταλλευτούν την αγορά σιτηρών των παραδουνάβιων περιοχών κατά τη διάρκεια της περιόδου 1829-1856.” (Βουλή των Ελλήνων, 2006. Οι Έλληνες στη Διασπορά 15ος-21ος, σ. 60)
ΔΡΟΜΟΙ ΚΑΙ ΟΙ ΣΤΑΘΜΟΙ ΤΩΝ ΠΡΑΜΑΤΕΥΤΑΔΩΝ – ΔΟΥΝΑΒΗΣ
“…ΔΟΥΝΑΒΗΣ το ποτάμι της Ευρώπης είναι και το ποτάμι των Ελλήνων. Στο μήκος του…μεταφέρει ιδέες, μύθους και τραγούδια. Ανακατεύει πολιτισμούς και συνενώνει κράτη και λαούς” (32.28-33)
