ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

Α΄ ΦΑΣΗ Η εποχή του Ρήγα

 

 

Ο Θούριος του Ρήγα

 

 

 

Β΄ ΦΑΣΗ   Η Φιλική Εταιρεία

Ιωάννης Φιλήμωνας: «η γενναία σύλληψις και η γενναιοτέρα έναρξις της εφαρμογής της ελληνικής ενότητος απέκειτο τη μέση τάξει, την εμπορική ιδίως». Οι πρωτεργάτες της «Φιλικής Εταιρείας» «ήσαν έμποροι και γραμματείς εμπόρων». «Έμποροι εν Μόσχα εκυοφόρησαν την προς επανάστασιν εθνικήν ενότητα· έμποροι εν Οδησσώ εμαιεύσαντο και έμποροι εν Κωνσταντινουπόλει εθήλασαν ταύτην».

Ο Ιωάννης Φιλήμων ήταν από τους πρώτους ιστορικούς που συνέλεξαν και δημοσίευσαν κάποια οθωμανικά έγγραφα αναγνωρίζοντας ρητά τη σημασία των τουρκικών αρχείων για τη συγγραφή της ιστορίας της Ελληνικής Επανάστασης. Εξέδωσε την πρώτη μελέτη για την Φιλική Εταιρεία το 1934 στο Ναύπλιο, κατά την εκτίμηση του Μέξα, φτωχή και όχι ιδιαίτερα προσεγμένη.

Βαλέριος Μέξας,  Οι Φιλικοί. Κατάλογος τῶν μελῶν τῆς Φιλικῆς Έταιρείας ἐκ τοῦ Ἀρχείου Σεκέρη, Αθήνα, 1937.

«και κάθε ιστορικού ενδιαφέροντος αν εστερείτο η δημοσίευσης του καταλόγου των πρώτων φιλικών, πάλι θα την επιχειρούσαμε με την πεποίθηση ότι έτσι εκτελούμεν επιβεβλημένον καθήκον αποδίδοντες φόρον τιμής και ευγνωμοσύνης σ΄  όσους επρωτοστάτησαν στην αναγέννησιν της φυλετικής ελευθερίας του ελληνισμού.»

Οι Έλληνες της διασποράς εντασσόντουσαν σε εταιρείες θέλοντας να ανέβουν κοινωνικά και να μην αισθάνονταν παρίες. Ταυτόχρονα όμως τα επαναστατικά μηνύματα ερχόντουσαν από παντού, (διαφωτισμός, γαλλική επανάσταση). Όλοι αυτοί όμως δεν είχαν τη δυνατότητα ελεύθερης διακήρυξης των ιδεών τους γι’ αυτό ίδρυαν ή προσχωρούσαν σε μυστικές εταιρείες. Οι σοβαρότερες από αυτές ήταν τεκτονογενείς. Κάποιες είχαν το προσωπείο εκπαιδευτικών φορέων. Έντονη ήταν η προσπάθεια εξεύρεσης οικονομικής βοήθειας που συχνά ερχόταν από ανέλπιστες πηγές. Το 1814 εμφανίστηκε η Φιλική Εταιρεία.

  1. Οι 12 Απόστολοι της Φιλικής Εταιρείας ορίστηκαν από τον Σκουφά, την άνοιξη του 1818, όταν η έδρα της Εταιρείας μεταφέρθηκε στην Κωνσταντινούπολη.
  2. Ως κατηχητές των μυημένων στην Φιλική Εταιρεία καταγράφονται οι εξής:

Κωνσταντίνος Πεντεδέκας, Ν. Γαλάτης, Παναγιώτης Αναγνωστόπουλος, Αθανάσιος Σέκερης, Χριστ. Λουριώτης, Γεωργίος Γάτζος, Θεόδωρος Νέγρης (στο Ιάσιο), Ρίζος Καρεάδης, Αντώνιος Τζούνη (στο Ισμαήλ), Εμμανουήλ Βερνάρδος Καμινάρης, Π. Φοιβαπόλλων, Δημήτριος Ροδιάδης, Στέργιος Πρασάς, Δ. Θέμελης (Γαλάτσι), Φώτιος και Βυζάντιος Αγγελίδης, Βελισσάριος Διογενίδης, Αδάμ Πάγκαλος, Γρηγόριος Δικαίος (Παπαφλέσσας), Γεώργιος Μάνος, Μύηση Μιχαήλ Σούτσου υπό Ρίζου Νερουλού ή υπό του Αρχιμανδρίτη Φλωρεστίου Λουκά.

  1. Ορισμένες αξιοσημείωτες περιπτώσεις

-Κωνσταντίνος Πεντεδέκας για τη Ρουμανία, μικρέμπορος, κατηχούμενος στη Μόσχα, ο οποίος θα παίξει μεγάλο ρόλο τα επόμενα έτη ως κατηχητής της Φιλικής Εταιρείας, αλλά και στα του «Ιερού Λόχου».

-Θεόδωρος Νέγρης, Κωνσταντινουπολίτης, αξιωματούχος σε Αυλή του Ιασίου, κατηχηθείς στην Κωνσταντινούπολη από τον Γεώργιο Γάντζο.

-Μιχαήλ Χρησταρή, ιατρός και μεγάλος λόγιος, ο οποίος κατηχήθηκε στο Βουκουρέστι από τον Κωνσταντίνο Πεντεδέκα. Ο Μιχαήλ Χρησταρής, προκειμένου να ενθουσιάσει την ελληνική νεολαία στο Βουκουρέστι, οργάνωσε πατριωτικές θεατρικές παραστάσεις. Υπήρξε μέλος του πολεμικού «Βουλευτηρίου» του Υψηλάντη, μαζί με τον Αθανάσιο Τζακάλωφ.

-Αριστείδης Παπάς ή Πωπ, ο άγνωστος Τρικαλινός της Φιλικής (1783-1821) ονομάσθηκε διδάσκαλος, αργότερα, χειροτονήθηκε ιερέας.

-Γεώργιος Λασσάνης. Παρά το ότι δεν δραστηριοποιήθηκε στις Παραδουνάβες Ηγεμονίες αλλά στην Οδησσό τον αναφέρουμε ως έναν από τους πιο πιστούς συντρόφους του Αλέξανδρου Υψηλάντη. Έγινε χιλίαρχος του Ιερού Λόχου και πολέμησε. Στον επιτάφιο λόγο για τον Γεώργιο Λασσάνη, (1870) από τον Τ. Φιλήμονα, διαβάζουμε: «… Η ιστορία διέσωσε την σειράν πολλών γραμμάτων αυτού προς τους ισχυρούς του ημέτερου γένους, δι’ ων υπέθαλπεν αυτών τον προς τον αγώνα έρωτα. Ουχί δ’ ολίγον συνετέλεσαν αι εύγλωτται παρορμήσεις του, όπως εξωθήσωσιν εις ταχυτέραν έκρηξιν του αγώνος τον υπέρτατον Έλληνα, προς ον τότε εστρέφοντο τα βλέμματα σύμπαντος του Έθνους και ως σωτήρα εκάλουν τον Αλέξανδρον Υψηλάντη… Τούτον εξελέξατο απόστολον προς συννενόησιν πάρα τον ηγεμόνα της Μολδαυίας, τον αείμνηστον και ένδοξον Μιχαήλ Σούτσον, τούτον έσχε παρ’ εαυτώ επιστήθιον συνεργάτην και ταμίαν των εθνικών φρονημάτων του… Ο Υψηλάντης δεν είδε απομακρυνόμενον τον πιστόν αυτού φίλον, συμμέτοχον γενόμενον εν ευφροσύνη και των ευτυχημάτων και των δυστυχιών…»

4. Μυήσεις εκκλησιαστικών: ας σημειώσουμε εδώ σχετικά τις περιπτώσεις: του Βασίλειου Συναγωβίου, Ιωαννίτη, αρχιμανδρίτη, δια του Κωνσταντίνου Πεντεδέκα στο Βουκουρέστι, και το 1819 του επίσης Ιωαννίτη Άνθιμου ιερομόναχου Αργυρόπουλου.

Νεόφυτος Δούκας, στο Βουκουρέστι, Αρχιμανδρίτης και διδάσκαλος Βενιαμίν Ελευθεριάδης, Βουκουρέστι, Αρχιμανδρίτης

Γρηγόριος Καλλονάς, Ιάσιο, ιερομόναχος

Βενιαμίν ο Λέσβιος: Δυστυχώς, οι πολιτικές αντιθέσεις τον εκτοπίζουν από την Ακαδημία του Βουκουρεστίου, μαζί με τους πολιτικούς προστάτες του, και καταφεύγει στο Ιάσιο. Εκεί μυήθηκε στα μυστικά της Εταιρείας. Αρχίζει αδιάκοπη εργασία ως βαθμοφόρος της οργάνωσης.

5. Λόγιοι και σπουδαστές 

Δημήτριος Παρυσιάδης, Δάσκαλος στο Ιάσιο

Δημήτριος Παναγιωτάδης, σπουδαστής στην Αυθεντική Σχολή Ιασίου

Δημήτριος Κωνσταντινίδης Κουτμάνος, Δάσκαλος στο Ιάσιο

Δημήτριος Ροδιάτης

Γεώργιος Γεννάδιος Καθηγητής στο Βουκουρέστι. Φιλικός, συνεργάτης του Αλεξάνδρου Υψηλάντη, διοργανώνει τον Ιερό Λόχο

Στέφανος Κανέλλος, μαθηματικός και Ιερολοχίτης, στο Βουκουρέστι

Γεώργιος Λεντούδης, δάσκαλος στο Ιάσιο

Ιωάννης Χριστοδούλου Σόμωφ  στο Ισμαήλ, διδάσκαλος, γλωσσομαθής και αξιωματικός

6. Φαναριώτες και Αξιωματούχοι

Αλέξανδρος Μαυρογορδάτος, Πρώην αυθέντης Μολδαβίας

Θεόδωρος Νέγρης, Ιάσι, Μέγας Κόμισος στο Ιάσιο

Γεώργιος Λεβέντης, Δραγουμάνος του ρώσου κονσόλου στο Ιάσι

Εμμανουήλ Βερνάρδος Καμηνάρης, Ιάσι, διπλωματικός

Σέργιος Βυζάντιος ο Αργυρόπουλος, Βουκουρέστι, διπλωματικός του αυθέντη Βουκουρεστίου

Σπυρίδων Βαλέτας, διπλωματικός στον αυθέντη Βουκουρεστίου

Σταμάτης Αντωνιάδης, Γαλάτζι, εις την δούλεψη Υψηλάντηδων Μολδοβλαχία

Ιάκωβος Ρίζος ο Νερουλός, Ιάσιο, ποστέλνικος στο Ιάσιο Μολδαβίας

Γεώργιος Ευαγγελίδης, Βουκουρέστι,  πολιτικός στη υπηρεσία του διοικητή Σερβίας

Γρηγόριος Αλεξ. Σούτσος, Βουκουρέστι, Φαναριώτης

Ιάκωβος Γεωργίου Ρίζος (Ραγκαβής), Βουκουρέστι, μέγας Ποστέλνικος Ουγγροβλαχίας

Μιχαήλ Σούτσος, Μύηση υπό Ρίζου Νερουλού και άλλες εκδοχές, ηγεμών Μολδαβίας

Άνοιγμα μενού
Αλλαγή μεγέθους γραμματοσειράς
Αντίθεση