Κωνσταντίνος Ξενοκράτης (1803-1876)
Γεννήθηκε στο Σαμάκοβο της Ανατολικής Θράκης. Μετανάστευσε σε μικρή ηλικία μαζί με τα αδέλφια του, Πασχάλη, Θεόδωρο και Αθανάσιο, στο Βουκουρέστι της Ρουμανίας. Εκεί δραστηριοποιήθηκαν στις επιχειρήσεις και στη γεωργία και απέκτησαν σημαντική περιουσία. Όλα τα αδέλφια προεπαναστατικά μυήθηκαν στη Φιλική Εταιρεία. Με την έναρξη του Αγώνα, ο ίδιος σε ηλικία 18 ετών και ο αδελφός του ο Πασχάλης λίγο μεγαλύτερος κατατάχθηκαν στον Ιερό Λόχο. Πολέμησαν μαζί στη μάχη του Δραγατσανίου και στη μάχη του Σκουλενίου. Στη δεύτερη ο αδελφός του σκοτώθηκε. Υπήρξε ευεργέτης του Ελληνισμού, καθώς ίδρυσε σχολείο στη γενέτειρά του και το Ξενοκράτειο Παρθεναγωγείο στο Μεσολόγγι. Επίσης ίδρυσε Ξενοκράτειο Νοσοκομείο στο Βουκουρέστι. (Ζυγούρη, 2011)
Αγουρόπουλος, Ιωάννης
Αγωνιστής του 1821 από το Επιτάλιο της Ολυμπίας. Νεαρός πήγε στην Κωνσταντινούπολη και από εκεί στο Ιάσιο, όπου ασχολήθηκε με το εμπόριο. Στο Ιάσιο μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία (1818) και ενίσχυσε οικονομικά τους πατριωτικούς σκοπούς της. Όταν ο Αλ. Υψηλάντης αποβιβάστηκε στη Μολδοβλαχία, ο Α. έσπευσε να καταταχθεί στον στρατό του. Πολέμησε εναντίον των τουρκικών δυνάμεων του διοικητή της Βραΐλας Γιουσούφ Μπερκόφτσαλη. Μετά την ατυχή έκβαση του αγώνα στο Δραγατσάνι, κατόρθωσε να διαφύγει στην Αυστρία και από κει, έπειτα από πολλές περιπέτειες, πήγε στην Πελοπόννησο όπου και συνέχισε τον αγώνα. (Εκδοτική Αθηνών)
Σταύρος Κομπένος
Γεννήθηκε στην Κομοτηνή. Ασχολήθηκε με το εμπόριο και ταξίδευσε στη Μολδαβία για επαγγελματικούς λόγους το 1809, όπου εγκαταστάθηκε για 12 χρόνια στο Μποτοσάνι μεταφέροντας και την οικογένειά του. Λίγο πριν το ξέσπασμα της Επανάστασης ήταν ήδη μυημένος στη Φιλική Εταιρεία. Μυήθηκε σε ένα επαγγελματικό του ταξίδι στη Ρωσία και στη συνέχεια αγωνίστηκε με τον Ιερό Λόχο του Αλέξανδρου Υψηλάντη, ως αξιωματικός. (Νεστωράκης, 2005)
Άγγελος (Αγγελής) Κίρζαλης
Γεννήθηκε στην Κομοτηνή. Ασχολήθηκε με το εμπόριο και το 1814 ταξίδευσε στη Μολδαβία για επαγγελματικούς λόγους, όπου διέμενε για 7 χρόνια. Λίγο πριν το ξέσπασμα της Επανάστασης ήταν ήδη μυημένος στη Φιλική Εταιρεία. Μυήθηκε σε ένα επαγγελματικό του ταξίδι στη Ρωσία και στη συνέχεια αγωνίστηκε στον Ιερό Λόχο του Αλέξανδρου Υψηλάντη. (Νεστωράκης, 2005)
Γεώργιος Ευαγγελίδης
Καταγόταν από τα Αμπελάκια της Όσσας και δούλευε αρχικά στο εμπορικό συγκρότημα του Σβαρτς. Το 1808 καταδιωκόμενος από όργανα του Αλή Πασά αναγκάστηκε να καταφύγει στη Βιέννη και από εκεί στο Βουκουρέστι όπου και συνέχισε τις εμπορικές του δραστηριότητες. Εμπορεύονταν νήματα και συνεργαζόταν με όλους τους εμπόρους των βαλκανικών περιοχών.
Υπήρξε από τους πρώτους που μυήθηκαν στη Φιλική Εταιρία και σ΄ αυτόν ανατέθηκε από την Εφορεία της Μολδοβλαχίας η μύηση του Ηγεμόνα των Σέρβων Μιλός Ομπρένοβιτς. Στη πορεία όμως προδόθηκε μαζί με τον συνεργάτη του Αριστείδη Παπά και εξαφανίστηκαν στις αρχές του 1821. (“Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια” τομ.ΙΑ΄, σελ.689)
Αθανάσιος Ξόδιλος, 1780-1846
Έλληνας έμπορος από την Πελοπόννησο που ανέπτυξε σημαντική εμπορική δραστηριότητα στη Βεσσαραβία και εντάχθηκε στη Φιλική Εταιρεία το 1820. Στήριξε οικονομικά τις δραστηριότητες του Αλέξανδρου Υψηλάντη και στρατολόγησε πολλούς άνδρες για την επανάσταση στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες το 1821. Το βιβλίο του «Πρόοδος της Εταιρείας των Φιλικών εν τη Επαναστάσει» αποτελεί σημαντική ιστορική πηγή για την οργάνωση και τις δραστηριότητες της Φιλικής Εταιρείας. (Εκδοτική Αθηνών)
Ιωάννης Θεοφιλάτος
Γεννήθηκε στην Ιθάκη το 1827. Έφυγε σε ηλικία δεκαέξι ετών για τη Ρουμανία. Αρχικά το 1843 εγκαταστάθηκε στο Γαλάτσι και εργάστηκε στις επιχειρήσεις του ομογενούς Σακομάνου. Αργότερα αποχώρησε και διέμενε στο Σουλινά, όπου ήταν και το κέντρο των ναυτεμπορικών επιχειρήσεών του. Στη συνέχεια ο Ιωάννης Θεοφιλάτος μετέφερε τις ναυτεμπορικές επιχειρήσεις του στη Βραΐλα, όπου ασχολήθηκε με την αγορά σαλεπιών και το σιτεμπόριο. Το 1863, ίδρυσε μαζί με τον αδελφό του Πάνο μία ελληνική επιχείρηση ποταμοπλοΐας, με την επωνυμία «Πάνος και Ιωάννης Θεοφιλάτος», η οποία αναπτύχθηκε τόσο πολύ και ανταγωνίζονταν την Αυστριακή εταιρεία και τους Eβραίους εμπόρους.
Πέρα, όμως, από τις ναυτικές και εμπορικές του επιχειρήσεις, ο Ιωάννης Θεοφιλάτος ασχολήθηκε και με τα εθνικά θέματα. Υπήρξε προϊστάμενος της ελληνικής κοινότητας στην Βραΐλα και με την ιδιότητα αυτή, κατά την Κρητική Επανάσταση του 1886, ανέλαβε την πρωτοβουλία να συγκεντρωθούν χρήματα από τους προύχοντες της ελληνικής κοινότητας, για να ενισχυθεί η εξέγερση των Κρητών.
Ο ίδιος πρόσφερε είκοσι χιλιάδες χρυσά φράγκα. Συνολικά, συγκεντρώθηκαν διακόσιες χιλιάδες χρυσά φράγκα. Παράλληλα, ο ίδιος συντηρούσε στην Ιθάκη εκατό οικογένειες Κρητών προσφύγων. Την ίδια εθνική δράση ανέπτυξε και κατά την Επανάσταση στη Θεσσαλία και τη Μακεδονία το 1878, προσφέροντας όχι μόνο οικονομική ενίσχυση στις επαναστατικές επιτροπές και στην ελληνική κυβέρνηση αλλά και τα ίδια του τα πλοία για πολλούς μήνες. (Παϊζη, 2011:56-58)
Όθων Σταθάτος (1844-1924)
Το 1850 περίπου μετανάστευσε στη Ρουμανία, όπου ζούσαν τα πρώτα ξαδέλφια του (οικογένεια Θεοφιλάτου). Μαζί και με τα αδέλφια του ασχολήθηκαν με το εμπόριο του άνθρακα στον Δούναβη και με τα σλέπια (μικρά πλοία που μετέφεραν τον άνθρακα). Η συνεργασία τους ήταν τόσο επιτυχημένη και αποτελεσματική, ώστε το 1868 ίδρυσαν την πρώτη ελληνική εφοπλιστική εταιρεία, τη «Θεοφιλάτος και Σταθάτος». Κατά τον πόλεμο 1877-78 μετέφεραν στη Βουλγαρία με τα πλοία τους τα ρουμανορωσικά στρατεύματα και γι’ αυτό παρασημοφορήθηκαν από τη ρωσική και τη ρουμανική κυβέρνηση. Παρασημοφορήθηκε το 1889 και από ελληνική κυβέρνηση για τις υπηρεσίες του υπέρ της ελληνικής ναυτιλίας.
Στα πλοία των αδελφών Σταθάτου εργάζονταν εκατοντάδες Ιθακήσιοι και ίδρυσε στην Ιθάκη το 1906 την «Εμπορική και Ναυτική Σχολή», η οποία υπήρξε η καλύτερη στα Βαλκάνια και μία από τις καλύτερες στην Ευρώπη.
Κατάλογος των Μακεδόνων Φιλικών
Περδίκης Νάνος του Χριστοδούλου
Έμπορος έκ Βεροίας, διαμένων είς Βουκουρέστιον ετών 40. Έμυήθη ύπό Κωνστ. Πεντεδέκα τήν 1 ‘Οκτωβρίου 1818.
Ί . Φ ι λ ή μ ο ν ο ς , Δοκ. Ίστ. Α! σ. 408. Β . Μ έ ξ α , Φιλικοί, σελ. 12.
Καμινάρης Κυριάκος του Χρίστου
“Εμπορος έκ Καστοριάς διαμένων είς Βουκουρέστιον. Έμυήθη ύπό Κ. Σαϊτσή κατά τό έτος 1819 (σελ. 395)
Σκαρλάτος ‘Ιωάννης
“Εμπορος έξ ‘Ολύμπου. Έμυήθη κατά τό έτος 1819 είς Βουκουρέστιον ύπό Γρηγ. Δικαίου Παπαφλέσσα (σελ. 411)
Τραμπάζογλους Νικόλαος
“Εμπορος έκ θεσσαλονίκης. Έμυήθη κατά τό έτος 1821 είς Ισμαήλ ύπό Ίωάν. Βελισσαρίου (σελ. 414).
(Βασδραβέλλης, 2017)
Ηπειρώτες έμποροι και Ελληνική επανάσταση (Εθνικοί Ευεργέτες
Ο 18ος αι. είναι αιώνας μαζικής μετανάστευσης των Ηπειρωτών… συνέχεια
