ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

 

«Για τρεις και πλέον αιώνες (XVII – XIX), επί ρουμανικού εδάφους μεταφραζόταν εντυπωσιακός αριθμός χειρογράφων, ενώ εδώ γράφτηκε κι ένα σημαντικό “κεφάλαιο” της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας. Επομένως, πρόκειται για έναν οικείο πολιτιστικό χώρο για το Ρουμάνο αναγνώστη. Μια οικειότητα που αναπτύχθηκε για αρκετούς αιώνες. Μιλάμε για κάτι περισσότερο από τον όρο “φιλελληνισμό”, μιλάμε για συγγένειες που έχουν βαθιές ρίζες στην ιστορία”», υπογραμμίζει η κ. Λαζάρ.

Το video ¨Παραδουνάβιες Ηγεμονίες: τόπος ελεύθερης ελληνικής παιδείας¨, που ακολουθεί, φτιάχτηκε από τους μαθητές για την συμμετοχή του Γυμνασίου-Λυκείου του Ελληνικού Σχολείου “Αθηνά” Βουκουρεστίου στην επετειακή εκδήλωση της Περιφέρειας Εκπαίδευσης Κεντρικής Μακεδονίας και του Νόησις, για τα 200 χρόνια της Ελληνικής Επανάστασης, στις 20 Απριλίου 2021 Από την πλάκα και το κοντύλι στην οθόνη και το πληκτρολόγιο”.

Στις πηγές αναφέρεται ότι ήδη από το 1670 υπήρχαν ελληνικές τάξεις στο εκπαιδευτήριο που λειτουργούσε στο μοναστήρι του Αγίου Σάββα, ενώ το 1714 ο Φαναριώτης ηγεμόνας της Μολδαβίας Νικόλαος Μαυροκορδάτος ίδρυσε σχολείο στο οποίο διδάσκονταν τόσο η νέα όσο και η αρχαία ελληνική γλώσσα. Θεμελιωτής των ελληνικών γραμμάτων, στις Ηγεμονίες, ειδικά στο Ιάσιο, υπήρξε ο Ρουμάνος ηγεμόνας Βασίλε Λούπου (μέσα 17ου αι.), ο οποίος ανέθεσε σε μοναχούς τη διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας για τα παιδιά των ευγενών Ρουμάνων. Η ελληνική έγινε η γλώσσα των εκκλησιαστικών και κοσμικών αρχών και των λογίων κάτι που υποστηρίχθηκε και από τους ηγεμόνες που ακολούθησαν. Αργότερα με την επισημοποίηση της διδασκαλίας της ελληνικής γλώσσας, πολλά σλάβικα σχολεία μετατρέπονται σε ελληνικά. Τα ανώτερα ελληνικά σχολεία απόκτησαν την εποχή εκείνη πανορθόδοξο και παμβαλκανικό χαρακτήρα και φοιτούσαν σ’ αυτά όχι μόνο Έλληνες αλλά και Βλάχοι, Ρουμάνοι, Βούλγαροι, Σέρβοι, Αλβανοί, ακόμη και Τούρκοι.

Η επικράτηση της ελληνικής παιδείας φαίνεται και από την αφήγηση του Negruzzi, τον οποίο επικρίνει ο πατέρας του, που ως μικρό παιδί μετείχε της ελληνικής παιδείας αντί να καλλιεργεί την ρουμανική γλώσσα και κουλτούρα. Αντίστοιχα και ο μικρός Heliad-Rǎdulescu, γοητεύτηκε από τα ελληνικά αλλά μίσησε τον Έλληνα δάσκαλο. Και οι δύο εθνεγέρτες-λόγιοι της Ρουμανίας, επιχειρούν να καταδείξουν την απήχηση της ελληνικής σε βάρος της ρουμανικής. (Petrescu, 2014:38-9)

Φαίνεται λοιπόν ότι η επίκριση στους Φαναριώτες για επιβολή της ελληνικής παιδείας δεν είναι εύστοχη, αφού τα ελληνικά σχολεία έχουν την απαρχή τους ήδη στα μέσα 17ου, πολύ πριν την καθιέρωση του ελληνο-φαναριώτικου συστήματος. Η ελληνική παιδεία με σχολεία και μέσω της ορθόδοξης παράδοσης, προηγείται κατά πολύ της φαναριώτικης εποχής. Εξάλλου, υπάρχει η άποψη ότι υπήρξε ευεργετική στη διαμόρφωση της ρουμανικής γλώσσας, καθώς συνέβαλε στην εκκαθάριση σλαβικών στοιχεία από αυτή.(Petrescu, 2014:61-3)

 

                         

Ο Ναός Σταυροπόλεως (Biserica Stavropoleos) είναι ορθόδοξος ναός στο κέντρο του Βουκουρεστίου, 1724.

Η ΑΥΘΕΝΤΙΚΗ ΑΚΑΔΗΜΙΑ ΒΟΥΚΟΥΡΕΣΤΙΟΥ

Η ΑΥΘΕΝΤΙΚΗ ΑΚΑΔΗΜΙΑ ΙΑΣΙΟΥ

ΑΛΛΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΣΧΟΛΕΙΑ ΣΤΙΣ ΡΟΥΜΑΝΙΚΕΣ ΧΩΡΕΣ

Στο Γαλάτσι, κατά τον Απριλίου του 1765 με το χρυσόβουλο του ηγεμόνα Γρηγορίου Αλ. Γκίκα τίθενται οι βάσεις ενός σχολείου, όπου οι παραδόσεις μαθημάτων γίνονταν στα Ελληνικά, στα πλαίσια αρχικά μιας μονής. Με την ακμή της πόλης τον επόμενο αιώνα ιδρύθηκαν περισσότερα ελληνικά ιδιωτικά σχολεία.

Στο Μπρασόβ, μετά το 1781 και μέχρι το 1825 η ελληνική παρουσία εδραιώνεται με την άφιξη σημαντικού αριθμού προσφύγων. Είναι η χρυσή εποχή της παρουσίας των Ελλήνων στην πόλη του Μπρασόβ, όταν χτίζεται και η ελληνική εκκλησία και ιδρύεται το ελληνικό σχολείο. Σημειώνεται ταυτόχρονα κοινωνική και οικονομική ακμή. Το σχολείο λειτούργησε έως το 1908, όταν έκλεισε λόγω έλλειψης μαθητών.

           

Στην περιοχή του Βουρλατίου η ελληνική γλώσσα φαίνεται να διδάσκεται την περίοδο 1803-1860 στα κελιά που βρίσκονταν δίπλα στο Ι.Ν. Κοιμήσεως της Θεοτόκου της πόλης. Πρόκειται για εκκλησιαστικό σχολείο στο οποίο φοιτούσαν μελλοντικοί δάσκαλοι, ψάλτες και πιθανόν και ιερείς.

Στην Βραΐλα, η Ελληνική κοινότητα σχηματίστηκε κατά το β’ ήμισυ του 15ου αιώνα και θα συνεχίσει να δέχεται κύματα Ελλήνων κατά τους επόμενους αιώνες. Όμως μόνο μετά την επανάσταση θα ευοδωθούν οι κινήσεις για οργάνωση σχολείου αλλά και ελληνικού τυπογραφείου.

      

 

Η Ελληνική Κοινότητα του Πιτέστι έδωσε αρκετούς δημάρχους, νομάρχες, δικαστικούς, δικηγόρους, καθηγητές, κτήτορες σχολείων και ναών. Είναι γνωστά ονόματα Ελλήνων οι οποίοι συμμετείχαν στην πολιτική ζωή του τόπου και στις επαναστάσεις του 1821 και 1848. Η ελληνόγλωσση εκπαίδευση στην πόλη Πιτέστι καλλιεργήθηκε από Έλληνες δάσκαλους, στο πλαίσιο των ορθόδοξων ναών και των μοναστηριών, κυρίως από το 1820 και μετά. Με την ελληνόγλωσση εκπαίδευση της πόλης συνδεόταν ο Ιλαρίων Γεωργιάδης, ο επίσκοπος επαναστάτης του 1821.

Μια από τις σημαντικότερες μεταξύ των μεγάλων κομπανιών των Ελλήνων της Τρανσυλβανίας εμφανίζεται στο Σιμπίου από το 1639. Την εποχή εκείνη δεν τους επιτρεπόταν η ελεύθερη θρησκευτική και εκπαιδευτική δράση. Η Ελληνική Κοινότητα του Σιμπίου, που δεν διακρίθηκε για τον μεγάλο αριθμό των μελών της, διακρίθηκε στη σκληρή μάχη για την απόκτηση δικαιωμάτων στο ελεύθερο εμπόριο και διαμονής σ’ εκείνο το κομμάτι της χώρας.  Από το 1755, όμως, οι Έλληνες είχαν ήδη διαμορφώσει και στην πόλη ένα παρεκκλήσι, που με δυσκολία διατήρησαν για κάποιο διάστημα. Προς το τέλος του αιώνα έχουν αποδοθεί σταδιακά αρκετά αστικά δικαιώματα. Το ελληνικό σχολείο της πόλης Σιμπίου ξεκίνησε τη δραστηριότητά του το 1766. Ανάμεσα στα μαθήματα που διδάσκονται ακόμα από την αρχή είναι η ελληνική γλώσσα, στοιχεία Αγίας Γραφής και Δογματικής. Το πρόγραμμα σπουδών προέβλεπε την υποχρέωση εκμάθησης προσευχών στην ελληνική γλώσσα καθώς και την υποχρέωση των διδασκόντων να συμμετέχουν με τους μαθητές του σχολείου στις θρησκευτικές ακολουθίες. Το σχολείο γίνεται γνωστό και εκτός Τρανσυλβανίας και συνδέει τη λειτουργία του με σημαντικούς οικονομικούς παράγοντες της πόλης. Ένας από τους μεγάλους δωρητές του σχολείου εμφανίζεται ο έλληνας έμπορος Χατζή Κωνσταντίνος Ποπ.

                         

Στην περιοχή Turnu-Severin επίσης δραστηριοποιούνται Έλληνες έμποροι και γίνεται αναφορά από λογίους. Μεταξύ των πιο γνωστών Ελλήνων εμπόρων του Cerneci ήταν και ο Χατζής-Γεωργάκης. Με τη διαθήκη του, το 1806, ο έλληνας έμπορος άφηνε την περιουσία του για την ίδρυση τριών σχολείων, δύο στο Cerneci και ένα στη Banoviţa, με την επιθυμία σε ένα από αυτά τα μαθήματα να γίνονται στην ελληνική γλώσσα.

Γενικά, καταγόμενοι από όλες τις γωνίες της Ελλάδας, οι Έλληνες σκορπίστηκαν σε όλη την επικράτεια των ρουμάνικων χωρών, ιδρύοντας συμπαγείς κοινότητες ή σε μεγάλο αριθμό μετατρεπόμενοι σε πλειοψηφίες των συγκεκριμένων πόλεων.  Μαζί με τη λατινική, η ελληνική γλώσσα θεωρούταν μία από τις δύο «linguas francas» με μακρά παράδοση στην Ευρώπη και επιβλήθηκε στο έδαφος των παραδουνάβιων χωρών, μέσω της εκπαίδευσης και υπό την επίδραση ισχυρών οικονομικών και πολιτικών παραγόντων.

Για τα ελληνικά σχολεία κατά τον 19ο αιώνα και κυρίως μετά την αναγνώριση των ελληνικών κοινοτήτων(Petrescu, 2014:295 κ.ε.)

 

Βιβλιογραφικές πηγές

https://www.greece2021.gr/timeline.
https://www.greek-language.gr/greekLang/literature/studies/essays/05.html.

-Αργυροπούλου, Ρωξ., «Οι Ελληνικές Ακαδημίες του Βουκουρεστίου και του Ιασίου», «Ιστορικά» Ελευθεροτυπίας, 5 Ιουλίου 2001, σ. 26-28.
-Κουρμαντζή, Ελένη, Το βιβλίο στην ακμή του νεοελληνικού διαφωτισμού 1761-1820 Ποσότητες, ποιότητες, ιδέες, Αθήνα, 2002.

-Λάζαρ, Ελ., Μορφές Ελλήνων Λογίων στην Ρουμανία του 19ου αιώνα, Συνέδριο Ρήγας Φερραίος, Ιωάννης Καποδίστριας, Φραντσίσκο Ντε Μιράντα- η Ελληνική Σκέψη στην Αυτοθέσμιση των Κοινωνιών, τον Διαφωτισμό και την Γνώση,www.academy.edu.gr

-Ντίνας, Κ., Σούτσιου, Τσ., Χατζηπαναγιωτίδη, Α. & Χρηστίδης, Γ. 2011. Η Ελληνόγλωσση Εκπαίδευση στη Ρουμανία και τη Βουλγαρία. Στο πλαίσιο του έργου «Ελληνόγλωσση Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Διαπολιτισμική Εκπαίδευση στη Διασπορά». Φορέας υλοποίησης Εργαστήριο Διαπολιτισμικών και Μεταναστευτικών Ερευνών (ΕΔΙΑΜΜΕ). Πανεπιστήμιο Κρήτης. https://docplayer.gr/790073-I-ellinoglossi-ekpaideysi-sti-roymania-kai-ti-voylgaria.html.
-Παπαϊωάννου Δημ., Σχολές του ευρύτερου Ελληνισμού επί Τουρκοκρατίας: Η Αυθεντική Ακαδημία Βουκουρεστίου.
http://www.elemedu.upatras.gr/eriande/synedria/synedrio2/praktika/papaioannou.htm.

– Petrescu, Stefan, Οι Έλληνες ως “άλλοι” στη Ρουμανία (Η εσωτερική οικοδόμηση του ρουμανικού έθνους – κράτους κατά τον δέκατο ένατο αιώνα και οι Έλληνες, Πρόλογος: Πασχάλης Μ. Κιτρομηλίδης, Επίκεντρο, Θεσσαλονίκη 2014.

-Ταμπάκη, Άννα, «Οι δραστηριότητες των ελληνικών κοινοτήτων στη Ρουμανία. Η λειτουργία τους μέσα από τα κοινά αγαθά, την εκκλησία, τα σχολεία, τον περιοδικό τύπο, τις εκδόσεις, την πολιτική δραστηριότητα. Στη Βραΐλα, στο Γαλάτσι», εφημερίδα «Το Βήμα», 05.10.1997.

Άνοιγμα μενού
Αλλαγή μεγέθους γραμματοσειράς
Αντίθεση