“ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ”
“Η δημιουργία μυστικών (παράνομων) οργανώσεων που αυτοαποκαλούνταν «Εταιρείες» και βαθμιαία έθεταν ως στόχο την έκρηξη εθνικών επαναστατικών κινημάτων είναι φαινόμενο που παρουσιάζει ιδιαίτερη ανάπτυξη στην Ευρώπη στα τέλη του 18ου αιώνα. Το φαινόμενο αυτό θα βρει πρόσφορο έδαφος και μεγάλη απήχηση στους λαούς που ζούσαν υπό την κυριαρχία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας…
Το εταιρικό κίνημα αναπτύχθηκε και στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες, λόγω της χαλαρής εξάρτησής τους από την οθωμανική διοίκηση, καθώς και σε άλλες περιοχές της Ευρώπης όπου υπήρχε οικονομική ανάπτυξη του ελληνικού στοιχείου (ιδιαίτερα στις ελληνικές παροικίες της Αυστροουγγρικής Μοναρχίας). Οι εταιρείες αυτές εξέφραζαν τις πνευματικές αναζητήσεις των μελών τους, σε πολλές περιπτώσεις όμως απέκρυπταν συνωμοτική δράση και εθνικούς σκοπούς.
Μεταξύ των σημαντικότερων εταιριστικών κινήσεων στις περιοχές που προαναφέραμε περιλαμβάνεται η ελληνική λέσχη «Αλέξανδρος», που ιδρύθηκε από τον ηγεμόνα της Βλαχίας Αλέξανδρο Μουρούζη το 1777, η «Εταιρεία των Φίλων», που ιδρύθηκε το 1780 στο Βουκουρέστι (μέλος της οποίας υπήρξε ενδεχομένως και ο Ρήγας Φερραίος), η «Ελληνοδακική Φιλολογική Εταιρεία», που ιδρύθηκε το 1780 στο Βουκουρέστι και ανέπτυξε πλούσια δράση, καθώς και η εταιρεία «Φοίνιξ», την οποία ίδρυσε ο ηγεμόνας της Βλαχίας Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος, ο αποκαλούμενος Φιραρής (δηλ. φυγάς), το 1787, και είχε μασονική δομή”
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΣΥΛΛΟΓΩΝ ΜΕ “ΕΘΝΙΚΗ” ΔΡΑΣΗ
“Φιλανθρωπική Ελληνική Αδελφότητα Γαλατσίου” (Γαλάτσι,1861)
“Φιλανθρωπική Εταιρεία «Η Πρόνοια»” (Γαλάτσι, 1864)
“Κεντρικός Φιλανθρωπικός Σύλλογος εν Δακία” (Βουκουρέστι, 1866) με παραρτήματα σε πολλές πόλεις, μεταξύ των οποίων και στη Βραϊλα, Τζιούρτζιου, Πλοέστι.
“Κοινός παρανομαστής αυτών των τριών συλλόγων είναι ότι ενώ τυπικά είχαν θέσει στόχους «φιλανθρωπικούς» και επιδίωκαν να βοηθήσουν υλικά «άπορους αδελφούς», αλλά και να συντελέσουν στην ηθική διάπλασή τους μέσω της παιδείας και του χριστιανισμού, ουσιαστικά ανέπτυξαν πολιτική ή «εθνική» δράση. Είναι αλήθεια ότι δεν γνωρίζουμε σήμερα τις ακριβείς επιδιώξεις της Φιλανθρωπικής Αδελφότητας Γαλατσίου, αλλά, σύμφωνα με τον Έλληνα πρόξενο της πόλης, είχαν σαφώς χαρακτήρα πολιτικό, γεγονός που εξάγεται άλλωστε και από την πρώτη ονομασία του συλλόγου («Φιλόπατρις Εταιρεία»), ενώ η δράση του ανησύχησε και τις τοπικές αρχές.
Πιο συγκεκριμένους στόχους είχε ο Κεντρικός Φιλανθρωπικός Σύλλογος εν Δακία, που συγκέντρωνε χρήματα και εφόδια για να ενισχύσει την επανάσταση στην Κρήτη. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο σύλλογος αυτός συνδεόταν πολύ στενά τόσο με το ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών, μέσω του πρίγκηπα Γρηγόριου Υψηλάντη απεσταλμένου του βασιλιά Γεωργίου στον ηγεμόνα Κάρολο, όσο και με αντίστοιχες οργανώσεις στην Αθήνα («Κεντρική Επιτροπή της Εταιρείας των Φιλικών»), ενώ ένας αξιόλογος αριθμός Ελλήνων παροίκων, κυρίως έμποροι και γαιοκτήμονες, ήταν μέλη.
Κοντογεώργης, 2007
“Επίσης, είναι αξιοσημείωτο ότι η «Πρόνοια», που είχε γενικό γραμματέα το μεγαλέμπορο Μενέλαο Νεγρεπόντη και διατηρούσε στενούς δεσμούς με Κωνσταντινουπολίτες τραπεζίτες και εμπόρους, είχε περισσότερο το χαρακτήρα μασονικής στοάς και κινούνταν στο πλαίσιο αντιοθωνικών ομάδων, καθώς άλλωστε οι Έλληνες από το Γαλάτσι είχαν δραστηριοποιηθεί έντονα εναντίον του Όθωνα”
ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΤΗΝ ΕΠΙΣΤΡΑΤΕΥΣΗ ΤΟΥ 1880
“Το φθινόπωρο του 1880 διατάχθηκε επιστράτευση στην Ελλάδα, εξ αιτίας της άρνησης εφαρμογής της Συνθήκης του Βερολίνου από πλευράς της Υψηλής Πύλης ( απόδοση της Θεσσαλίας-Ηπείρου στην Ελλάδα). Η επιστράτευση έγινε αφορμή να καταγραφεί έμμεσα μεγάλο μέρος της ελληνικής διασποράς στη Ρουμανία, αφού περισσότεροι από 700 νέοι από τις Κοινότητες Γαλάτσι, Βραΐλα, Γιούργεβο, Κωνστάντσα, Σουλινά, Τούλτσα, Μπουζέου, Μπαρλάτ, Ολτένιτσα, Καλαράσι, Τούρνου Μαγκουρέλε, Ρίμνικου Σαράτ, Ρένι, Τεκούτσι, κ.ά, κατατάχθηκαν εθελοντές και αναχώρησαν για την Ελλάδα, με έξοδα των Κοινοτήτων και ευπόρων Ελλήνων. Παράλληλα συγκεντρώθηκαν σημαντικά ποσά χρημάτων, προϊόντα και χρήσιμα υλικά για τον ελληνικό στρατό που στάλθηκαν στην Ελλάδα, ενώ στάλθηκε και οικονομική ενίσχυση σημαντικού ύψους από εμπόρους, κτηματίες και άλλα εύπορα μέλη της ελληνικής διασποράς”
Φλώρος, 2013:141-142
