Παιδαγωγικές προσεγγίσεις στη μάθηση
από το έγγραφο: JISC (Joint Information Systems Committee) (2004) Effective practice with e-learning: A good practice guide in designing for learning
διαθέσιμο στη διεύθυνση: http://www.jisc.ac.uk/uploaded_documents/ACF5D0.pdf
Πώς σχεδιάζει τη διδασκαλία του ένας διδάσκων; Λαμβάνει υπόψη του το μαθησιακό αντικείμενο, τους μαθητευόμενους αλλά και την ουσία του μαθήματος;
Το συγκεκριμένο έγγραφο παρουσιάζει τρεις διαφορετικές προοπτικές για το σχεδιασμό της διδασκαλίας. Η υιοθέτηση της καθεμιάς γίνεται ανάλογα με την κατάρτιση του διδάσκοντος, τις συζητήσεις με συναδέλφους και την ειδική γνώση που διαθέτει.
Προοπτική |
Υποθέσεις |
Αντίστοιχη παιδαγωγική |
Συσχετιστική προοπτική |
Μάθηση ως απόκτηση ικανότητας Οι μαθητευόμενοι αποκτούν γνώση χτίζοντας συνδέσεις ανάμεσα σε διαφορετικές έννοιες.
Αποκτούν δεξιότητες με προοδευτικά σύνθετες ενέργειες από συστατικές δεξιότητες (component skills) |
_εστίαση στις ικανότητες _ρουτίνες οργανωμένων δραστηριοτήτων _προοδευτική δυσκολία _καθαροί στόχοι και ανατροφοδότηση |
κονστρουκτιβιστική προοπτική (εστίαση στο άτομο) |
Μάθηση ως επίτευξη κατανόησης Οι μαθητευόμενοι ενεργά κατασκευάζουν νέες ιδέες χτίζοντας και εξετάζοντας υποθέσεις |
_διαδραστικά περιβάλλοντα για την κατασκευή γνώσης _δραστηριότητες που ενθαρρύνουν πειραματισμό και ανακάλυψη αρχών _υποστήριξη για αναστοχασμό και αξιολόγηση |
κονστρουκτιβιστική προοπτική (εστίαση στην κοινωνία) |
Μάθηση ως επίτευξη κατανόησης Οι μαθητευόμενοι ενεργά κατασκευάζουν νέες ιδέες μέσω συνεργατικών δραστηριοτήτων και/ή διαλόγου |
_διαδραστικά περιβάλλοντα για κατασκευή γνώσης _δραστηριότητες που ενθαρρύνουν τη συνεργασία και την ανταλλαγή ιδεών ή έκφρασης _υποστήριξη για αναστοχασμό, κριτική ομοτίμων (peer review) και αξιολόγηση |
Εγκαθιδρυμένη προοπτική (situated perspective) |
Μάθηση ως κοινωνική πρακτική Οι μαθητευόμενοι αναπτύσσουν την ταυτότητά τους μέσω συμμετοχής σε συγκεκριμένες κοινότητες και πρακτικές |
_συμμετοχή σε κοινωνικές πρακτικές έρευνας και μάθησης _υποστήριξη για ανάπτυξη μαθησιακών δεξιοτήτων _διάλογος για τη διευκόλυνση μαθησιακών σχέσεων |
Θεωρίες Μάθησης
Από το άρθρο του Bobby Elliot:
E-PEDAGOGY, Does e-learning require a new approach to teaching and learning?, SCOTTISH QUALIFICATIONS AUTHORITY, MAY 2008
διαθέσιμο στην διεύθυνση: http://www.scribd.com/doc/932164/EPedagogy
Ο συγγραφέας του άρθρου επισημαίνει ότι χρειάζεται μια νέα παιδαγωγική στήριξη της μάθησης με τις νέες τεχνολογίες και παρουσιάζει τις τρεις βασικές θεωρίες μάθησης, τον συμπεριφορισμό (μάθηση ως συμπεριφορά), την γνωστική θεωρία (μάθηση ως κατανόηση) και τον εποικοδομητισμό (μάθηση ως οικοδόμηση της γνώσης).
Ο συμπεριφορισμός βλέπει τη μάθηση ως αλλαγή ή ενίσχυση της συμπεριφοράς μέσα από ένα σύστημα αμοιβών και ποινών. Με την δοκιμή και εξάσκηση επιτυγχάνεται η απόκτηση δεξιοτήτων και η επανάληψη θεωρείται μητέρα της μάθησης. Δεν ενδιαφέρεται για τις γνωστικές διαδικασίες στον εγκέφαλο του μαθητή, που τον θεωρεί ως ένα black box. Ο δάσκαλος ενέχει κεντρικό ρόλο και το περιβάλλον επίσης είναι ελεγχόμενο.
Αντίθετα, η Γνωστική θεωρία βλέπει τη μάθηση ως εσωτερίκευση εννοιών και γεγονότων του εξωτερικού κόσμου. Όπως ο υπολογιστής, ο εγκέφαλος του μαθητή επεξεργάζεται τα στοιχεία που εισάγουν οι αισθήσεις του, με τη βοήθεια νοητικών μοντέλων. Ο δάσκαλος προσφέρει το περιεχόμενο και την καθοδήγηση, αλλά ο μαθητής κάνει τα υπόλοιπα. Απαραίτητα στοιχεία είναι το κατάλληλο περιεχόμενο, η σωστή κατεύθυνση από το δάσκαλο, η αντιμετώπιση των ατομικών διαφορών και η ανταπόκριση στα προτιμητέα στυλ μάθησης. Ο ρόλος του δασκάλου γίνεται διευκολυντικός (facilitator).
Η θεωρία του Εποικοδομητισμού (κοσντρουκτιβισμού) θεωρεί τη γνώση ως κάτι υποκειμενικό, ως προσωπική υπόθεση του μαθητή, ο οποίος οικοδομεί τη νέα γνώση πάνω στις προϋπάρχουσες εμπειρίες και γνώσεις του.
Οι έννοιες του Piaget (1977) assimilation ? accommodation περιγράφουν πώς η μάθηση λαμβάνει χώρα. Ο όρος assimilation αναφέρεται στην ένταξη των αντιλήψεων στα υπάρχουσα νοητικά μοντέλα. Ο όρος accommodation περιλαμβάνει την αλλαγή των νοητικών μοντέλων για την ερμηνεία αντιλήψεων που αλλιώς δεν θα γίνονταν κατανοητές. Η μάθηση συμβαίνει όχι από παθητική αποδοχή αλλά από ενεργητική κατασκευή του νοήματος. Όταν οι μαθητευόμενοι αντιμετωπίσουν μια εμπειρία ή κατάσταση που συγκρούεται με την τρέχουσα σκέψη, δημιουργείται μια κατάσταση ανισορροπίας (disequilibrium). Πρέπει να αλλάξουμε τη σκέψη μας για να αποκαταστήσουμε την ισορροπία. Για να το πετύχουμε αυτό βγάζουμε νόημα από την νέα πληροφορία συνδέοντάς τη με αυτό που ήδη ξέρουμε, δηλαδή την αφομοιώνουμε στην υπάρχουσα γνώση μας. Όταν δεν τα καταφέρνουμε, πράγμα που η ψυχολόγοι ονομάζουν γνωστική δυσαρμονία (cognitive dissonance), βολεύουμε την νέα πληροφορία στον παλιό τρόπο σκέψης μας αναδομώντας την παρούσα γνώση σε ένα υψηλότερο επίπεδο σκέψης. Ο δάσκαλος διευκολύνει τη μάθηση, αλλά δεν μπορεί να την κατευθύνει.
Ο κοινωνικός εποικοδομητισμός δίνει έμφαση στην κοινωνική φύση της μάθησης. Ο πολτισμός, η γλώσσα και το κοινωνικό πλαίσιο καθορίζουν τη μάθηση. Δανείζεται από τον Vygotsky τη ζώνη της επικείμενης ανάπτυξης (zone of proximal development), που υποστηρίζει ότι οι μαθητές μπορούν να κατακτήσουν έννοιες που δεν μπορούν να κατανοήσουν μόνοι τους με τη βοήθεια ενήλικων ή συναδέλφων που είναι πιο προχωρημένοι.
Ο Κονεκτιβισμός ή Δικτυωμένη Μάθηση (connectivism or networked learning) είναι μια νέα θεωρία μάθησης που αναφέρεται ειδικά στην ηλεκτρονική μάθηση. Θεωρεί ότι η γνώση είναι ένα δίκτυο από κόμβους και συνδέσεις που αναδιαμορφώνονται και επανασυνδέονται δημιουργώντας νέα γνώση. Στοιχεία της θεωρίας αυτής είναι τα δεδομένα, η πληροφορία, η γνώση και το νόημα. Ορισμένες ουσιαστικές αρχές της θεωρίας αυτής είναι ότι η γνώση βρίσκεται στην διαφορετικότητα της γνώμης, ότι προκύπτει από τη διαδικασία σύνδεσης κόμβων ή πηγών πληροφορίας, ότι η διατήρηση των συνδέσεων προάγει την συνεχή μάθηση.