Στο πλαίσιο του εργαστηρίου δραστηριοτήτων στον θεματικό κύκλο “Ενδιαφέρομαι και ενεργώ Κοινωνική συναίσθηση και ευθύνη” υλοποιήσαμε το σχέδιο δράσης με τίτλο “ STEAM για μικρούς επιστήμονες και καλλιτέχνες “. Το εργαστήρι επικεντρώθηκε στην εξοικείωση των παιδιών με τις έννοιες στα Μαθηματικά, στις Φυσικές Επιστήμες, την Τεχνολογία Κατασκευών και την Τέχνη, ώστε να επεξεργάζονται έννοιες και μεθόδους των επιστημών μέσα από καθημερινές καταστάσεις και προβλήματα που καλούνται να επιλύσουν, με απώτερο στόχο να μυηθούν τα παιδιά σταδιακά στον επιστημονικό τρόπο σκέψης. Και φυσικά σκοπός ήταν να ανακαλύψουν τον κόσμο της μάθησης με τρόπο διερευνητικό μέσω του παιχνιδιού, δηλαδή η μάθηση γίνεται παιχνίδι και μέσω αυτού το παιδί αποκτά πολύτιμες δεξιότητες που θα του φανούν χρήσιμες τόσο στο σχολικό όσο και στο κοινωνικό περιβάλλον του.
1.Προετοιμασία εργαστηρίου
Για να ενεργοποιηθεί το ενδιαφέρον των παιδιών για το εργαστήριο STEAM, φτιάξαμε τη “Γωνιά των Μικρών Επιστημόνων”! Την εμπλουτίσαμε με σχετικό υλικό, όπως βιβλία γνώσεων, ζυγό ισορροπίας και βαρίδια, κουτί με μαγνήτες διαφόρων μεγεθών, μεγεθυντικό φακό, εργαλεία μέτρησης όπως χάρακες και μέτρο, φακό, τουβλάκια πλαστικά, τον πάγκο του μάστορα και φυσικά γραφική ύλη για τις καταγραφές. Αρχικά, αφήσαμε τα παιδιά να πειραματιστούν με τη γωνιά κατά τη διάρκεια των ελεύθερων δραστηριοτήτων και να ανακαλύψουν μόνα τους τα υλικά και τα χαρακτηριστικά τους. Μάλιστα, κάποια εργαλεία, όπως τον μεγεθυντικό φακό, τα χρησιμοποίησαν και στην αυλή κατά τη διάρκεια του διαλείμματος, για να παρατηρήσουν προσεχτικά τα έντομα που εντόπιζαν
Είμαστε οι μικρού επιστήμονες! Τι θα κάνουμε στην τάξη μας; Τι εργαλεία θα χρησιμοποιήσουμε;
Αυτό το ερώτημα θέσαμε στα παιδιά και αυτά ζωγράφισαν τις ιδέες τους στο χαρτί…σίγουρα περιμένουν με ανυπομονησία τα πειράματα, γιατί “οι επιστήμονες κάνουν πολλά πειράματα”, όπως μας είπαν!
Όμως, σαν “μικροί επιστήμονες” πρέπει να ξέρουμε το έργο μας, αφού υπάρχουν κάποια στάδια που πρέπει να ακολουθούμε κάθε φορά! Τα μάθαμε με τη βοήθεια καρτών, όπως για παράδειγμα πως πρώτα πρέπει να κάνουμε τις υποθέσεις μας, δηλαδή τι πιστεύουμε ότι θα συμβεί, και μετά να προχωράμε στο πείραμά μας. Τέλος, πρέπει να καταγράφουμε αυτά που βρίσκουμε! Τα παιδιά ανυπομονούν να ξεκινήσουμε !
2. Φυσικές επιστήμες
Αρχικά ασχοληθήκαμε με τους μαγνήτες! Άραγε, πού πιστεύουμε πως θα κολλήσουν οι μαγνήτες μέσα στην τάξη μας; Ίσως στο ψυγείο, στον πίνακα, στο παράθυρο, στο καλοριφέρ…ήταν μερικές από τις ιδέες των παιδιών που τις καταγράψαμε πρώτα στο χαρτί. Και ξεκινήσαμε να δοκιμάζουμε και να παρατηρούμε, τόσο με τους μεγάλους μαγνήτες όσο και τους μικρότερους. Τις παρατηρήσεις μας τις καταγράφαμε στο χαρτί και διαπιστώσαμε ότι τελικά είχαμε υποθέσει λανθασμένα ότι θα κολλήσουν στα παράθυρα και στα αυτοκινητάκια της τάξης μας, αλλά οι υπόλοιπες υποθέσεις μας επαληθεύτηκαν… τελικά οι μαγνήτες κολλάνε σε υλικά όπως το σίδερο αλλά όχι στο αλουμίνιο, ούτε στο πλαστικό, το ξύλο και το χαρτί.
Παρακολουθήσαμε και σχετικό εκπαιδευτικό βιντεάκι για τους μαγνήτες στον διαδραστικό μας πίνακα, ενώ ένα από τα αγαπημένα μας παιχνίδια έγινε το ψάρεμα, όπου τα παιδιά έπρεπε να μαντέψουν ποιο αριθμό έχει από την κάτω μεριά το ψαράκι που θα ψαρέψουν !
Ώρα για τις ατομικές καταγραφές μας! Ποια αντικείμενα από το κουτί των μαγνητών που έχουμε στη γωνιά των μικρών επιστημόνων κολλάνε στους μαγνήτες; Μαζευτήκαμε στην ολομέλεια, πήραμε τα φύλλα των καταγραφών, τα μολύβια μας και ξεκινήσαμε τη διαδικασία του πειράματος! Εξαιρετική δουλειά!
Σειρά είχαν τα πειράματα με τη μέτρηση του βάρους (την έννοια της μάζας θα τη μάθουμε αργότερα στη σχολική μας ζωή)… ποιο αντικείμενο είναι βαρύτερο; γιατί το ζάρι από αφρολέξ παρότι είναι μεγαλύτερο είναι πιο ελαφρύ από το ξύλινο που είναι πολύ μικρότερο; Τα παιδιά έκαναν τις υποθέσεις τους, πειραματίστηκαν και έδωσαν και τις δικές τους εξηγήσεις για όσα διαπίστωσαν….στο τέλος καταγράψαμε τις παρατηρήσεις μας στο αντίστοιχο φύλλο σαν γνήσιοι επιστήμονες!
Άλλη μέρα, πειραματιστήκαμε με το νερό! Αφού είχαμε βάλει στην κατάψυξη, σε διαφορετικά κυπελάκια νερό, ήρθε η μέρα να παρατηρήσουμε τι είχε συμβεί….φυσικά το νερό είχε μετατραπεί σε πάγο! Πώς θα λιώσει άραγε πιο γρήγορα ο πάγος; Οι προτάσεις των παιδιών πολλές και τις δοκιμάσαμε όλες…το ένα κυπελάκι το βγάλαμε στον ήλιο, το άλλο το βάλαμε στον φούρνο μικροκυμάτων, το άλλο το βυθίσαμε σε ένα δοχείο με νερό και το άλλο στο ράφι της τάξης μας. Τελικά παρατηρήσαμε πως στο φούρνο μικροκυμάτων έλιωσε πιο γρήγορα γιατί “είχε πιο ζέστη” όπως διαπίστωσαν τα παιδιά
Όμως υπήρχε ένα πρόβλημα ήταν ότι σε ένα από τα δοχεία είχε “εγκλωβιστεί” ένα αυτοκινητάκι από τα παιχνίδια μας κι έπρεπε να το “ελευθερώσουμε”… αλλά με ποιο τρόπο θα πετυχαίναμε το αποτέλεσμα; “Να το πατήσουμε δυνατά”, “να το τρυπήσουμε με το τρυπάνι του μάστορα”, “να το χτυπήσουμε με ένα ξύλινο τουβλάκι”… τις δοκιμάσαμε όλες τις ιδέες κι όπως φάνηκε ήμασταν πολύ δυνατοί γιατί το αυτοκινητάκι ελευθερώθηκε γρήγορα! Η ομαδική δουλειά απέδωσε!
Καταγράψαμε και τις διαπιστώσεις μας στο φύλλο εργασίας και μάθαμε και τις λέξεις “Πάγος” “Νερό”
Τέλος, αγαπημένη μας δραστηριότητα ήταν η βύθιση/επίπλευση. Ποια αντικείμενα πιστεύουμε θα βυθιστούν; Ποια θα επιπλεύσουν; Εδώ είναι αλήθεια προβλέψαμε αρκετά λανθασμένα και διαπιστώσαμε ότι δε μετρά το μέγεθος, δηλαδή πόσο μεγάλο είναι ένα αντικείμενο, αλλά πόσο βαρύ είναι… και φυσικά πάλι καταγράψαμε τις παρατηρήσεις μας!
3. Μηχανική
Στο επόμενο εργαστήριο ασχοληθήκαμε με τις βασικές έννοιες της μηχανικής προκειμένου να ενθαρρυνθούν τα παιδιά ώστε να αναπτύξουν δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων, ανάπτυξη κριτικής σκέψης καθώς και και πρακτικές γνώσεις, ενισχύοντας την κατανόηση του φυσικού κόσμου και των μηχανισμών. Και φυσικά, όλα αυτά μέσω του παιχνιδιού, αφού το παιχνίδι είναι πάντα ο πιο ευχάριστος τρόπος μάθησης για ένα παιδί.
Στο ελεύθερο παιχνίδι τους τα παιδιά πάντα παίζουν με τουβλάκια από το οικοδομικό υλικό της τάξης μας. Αρχικά, τους ζητήσαμε να συνεργαστούν με έναν φίλο τους και να φτιάξουν πύργους με τα τουβλάκια. Τους ενθαρρύναμε να σκεφτούν με ερωτήσεις όπως “Τι χρειάζεται για να στηθούν σταθεροί οι πύργοι;” , “πώς μπορούμε να τους κάνουμε πιο ψηλούς;” Τα παιδιά ενθουσιάστηκαν με το παιχνίδι με τα τουβλάκια και γρήγορα ανακάλυψαν μόνα τους την έννοια της ισορροπίας καθώς έκαναν έναν άτυπο διαγωνισμό μεταξύ τους για το ποιος θα καταφέρει να φτιάξει τον πιο ψηλό πύργο.
Συνεχίσαμε με την ανάγνωση του παραμυθιού με τίτλο : “Mια τρελή τρελή εφεύρεση”. Ο ήρωας του παραμυθιού είναι ένας πολυμήχανος λαγός που του αρέσουν οι εφευρέσεις και σκέφτεται με έξυπνο τρόπο πώς να υλοποιήσει τις ιδέες του. Τα παιδιά απόλαυσαν την ανάγνωση του βιβλίου και ακολούθησε συζήτηση για τα κατορθώματα του λαγού στην παρεούλα. Με το βιβλία τα παιδιά αναπτύσσουν τη φαντασία τους και καλλιεργούν την κοινωνική και συναισθηματική τους νοημοσύνη. Παράλληλα τα παιδιά έρχονται σε επαφή σε ένα πλούσιο και ποικιλόμορφο λεξιλόγιο, προσφέροντάς τους την ευκαιρία να βελτιώσουν τη γλωσσική τους ικανότητα. Μέσω του παραμυθιού τα παιδιά κατάλαβαν τι σημαίνει η λέξη “εφεύρεση” και όλοι μαζί αποφασίσαμε πως θα γίνουμε κι εμείς στο σχολείο “μικροί εφευρέτες” σαν τον λαγό!
Οι μικροί εφευρέτες της τάξης μας λοιπόν, πειραματίστηκαν να επιλύσουν διάφορα προβλήματα, βρίσκοντας πραγματικές λύσεις μέσα από παιγνιώδεις δραστηριότητες. Ο πρώτος προβληματισμός που μας τέθηκε ήταν με ποιον τρόπο θα μπορούσαν να περάσουν τα αυτοκινητάκια στην απέναντι όχθη ενός μεγάλου ποταμιού. Τα παιδιά εργάστηκαν σε ομάδες και αμέσως βρήκαν τη λύση να κατασκευάσουν μια γέφυρα. Μετά από πολλές προσπάθειες και πολλούς πειραματισμούς με διάφορα υλικά, αποφάσισαν πως το ποτάμι είναι τόσο μεγάλο που μια γέφυρα δεν θα ήταν τόσο σταθερή, οπότε η καλύτερη λύση θα ήταν να φτιαχτεί ένας δρόμος που να διασχίζει το ποτάμι! Οι δημιουργικές ιδέες των παιδιών ήταν πολλές και ακόμα αν και οι λύσεις που σκέφτηκαν στην πραγματική ζωή φαίνονται ανέφικτες, στον κόσμο της φαντασίας όλα επιτρέπονται!
Στην επόμενη φάση του προβληματισμού, το ποτάμι έγινε στενότερο και τα παιδιά σκέφτηκαν ότι μια ψηλή γέφυρα πάνω από το ποτάμι θα ήταν ό,τι έπρεπε για να περάσουν απέναντι τα αυτοκινητάκια. Τα παιδιά πειραματίστηκαν αρκετά και χρησιμοποίησαν ξύλινα και πλαστικά τουβλάκια για την κατασκευή της γέφυρας. Στο τέλος δοκίμασαν την αντοχή της περνώντας ένα αυτοκινητάκι απέναντι. Χάρηκαν πολύ που κατάφεραν να κατασκευάσουν μια μεγάλη και σταθερή γέφυρα! Μέσα από το παιχνίδι, τα παιδιά ήρθαν αντιμέτωπα με απλές επιλύσεις προβλημάτων και μέσω της συνεργασίας μεταξύ τους κατάφεραν να πετύχουν τον στόχο τους!
Στα παιδιά άρεσε να γίνονται “μικροί εφευρέτες” και ακόμα και στο ελεύθερο παιχνίδι τους, έθεταν τα ίδια προβληματισμούς και έφτιαχναν διάφορες κατασκευές δουλεύοντας σε μικρές ομάδες κάνοντας υποθέσεις, επαναλαμβάνοντας διαδικασίες, προκειμένου να βελτιώσουν αυτό που φτιάχνουν και να δώσουν λύσεις ή απαντήσεις σ’ αυτό που ψάχνουν. Οι ιδέες των παιδιών ήταν εξαιρετικές και η δημιουργικότητά τους αστείρευτη!
Συνεχίσαμε με ένα παιχνίδι ισορροπίας που το ονομάσαμε “τα δεντράκια με τα μαγνητικά γράμματα”. Χρησιμοποιήσαμε ρολά από χαρτί για τον κορμό των δέντρων, ξύλινα γλωσσοπίεστρα σε διάφορα μεγέθη και τέλος πλαστικά μαγνητικά γράμματα από ένα επιτραπέζιο παιχνίδι που έχουμε στο σχολείο μας. Σκοπός του παιχνιδιού ήταν να στήσουμε σταθερά ένα δεντράκι και πάνω του να βάλουμε όσα πιο πολλά γράμματα μπορούμε χωρίς να πέσει το δέντρο. Τα παιδιά χωρίστηκαν σε ομάδες και συζητούσαν μεταξύ τους με ποιον τρόπο θα φτιάξουν πιο σταθερό το δέντρο τους, πόσα γλωσσοπίεστρα θα χρησιμοποιήσουν και φυσικά να τοποθετήσουν με προσοχή τα μαγνητικά γράμματα χωρίς να γκρεμιστεί το δέντρο της ομάδας τους. Η νικήτρια ομάδα ήταν αυτή που θα κατάφερνε να ισορροπήσει τα περισσότερα μαγνητικά γράμματα στο δεντράκι της. Τα παιδιά ανταποκρίθηκαν με ενθουσιασμό στο παιχνίδι, εξερεύνησαν τα διαθέσιμα υλικά, πειραματίστηκαν και συνεργάστηκαν για να τα καταφέρουν. Τέλος, ανακάλυψαν την έννοια της ισορροπίας και της βαρύτητας εξασκώντας την λεπτή τους κινητικότητα και τον συντονισμό των κινήσεών τους.
Tο παιχνίδι ήταν ασταμάτητο στην “γωνιά των μικρών επιστημόνων”! Τα παιδιά πειραματίστηκαν με τα υλικά του “μάστορα” , όπως σφυριά και πριόνια για να φτιάξουν δικές τους κατασκευές και δοκίμασαν την αντοχή των πλαστικών τουβλακίων φτιάχνοντας ευφάνταστες δημιουργίες όπως κτίρια με κολώνες και κάστρα! Τέλος, ενεπλάκησαν στις βασικές αρχές της μηχανικής με την ενασχόληση τους με βίδες, τροχαλίες και γρανάζια , επιχειρώντας να φτιάξουν απλές μηχανές!
4. Tέχνη
Ας πειραματιστούμε με την τέχνη! Και ξεκινήσαμε το ταξίδι μας στον κόσμο της ζωγραφικής μέσα από έναν ευφάνταστο και παιχνιδιάρικο τρόπο! Πρώτη μας τεχνική…η ζωγραφική με μαγνήτες! Χρησιμοποιήσαμε ένα μεγάλο ξύλινο πλαίσιο με βάθος και τοποθετήσαμε μέσα του ένα λευκό χαρτί. Πάνω στο χαρτί βάλαμε μικρές ποσότητες από τέμπερες σε διάφορα χρώματα. Στη συνέχεια, ρίξαμε δύο μπαλάκια-μαγνητάκι μέσα στο πλαίσιο και από κάτω αρχίσαμε να κουνάμε απαλά τον μεγάλο μαγνήτη προς όλες τις κατευθύνσεις. Τα μπαλάκια, καθώς μετακινούνταν πάνω στις πιτσιλιές χρώματος, τις παρέσυραν μαζί τους, δημιουργώντας ακαθόριστα, απρόβλεπτα και μοναδικά σχέδια. Οι μικροί μας καλλιτέχνες ενθουσιάστηκαν με τη διαδικασία και το αποτέλεσμα ήταν μια δραστηριότητα που συνδύασε την ελεύθερη έκφραση με τον πειραματισμό και την ανακάλυψη!
Μέσα από αυτήν την τεχνική, τα παιδιά ήρθαν σε επαφή με νέους τρόπους δημιουργίας, παρατήρησαν πώς αναμειγνύονται τα χρώματα μεταξύ τους και κατανόησαν ότι η τέχνη δεν έχει πάντα κανόνες… έχει όμως φαντασία, παιχνίδι και προσωπική έκφραση!
Συνεχίζοντας το ταξίδι μας στον κόσμο της τέχνης, δοκιμάσαμε μια εντυπωσιακή τεχνική ζωγραφικής που ενθουσίασε τους μικρούς μας καλλιτέχνες: τα μαγικά σχέδια με αφρό ξυρίσματος και τέμπερες! Ξεκινήσαμε με ένα απλό χάρτινο κουτί, το οποίο γεμίσαμε με αφρό ξυρίσματος. Πάνω στον αφρό στάξαμε σταγόνες από διάφορα χρώματα τέμπερας και με τη βοήθεια ενός γλωσσοπίεστρου αρχίσαμε να δημιουργούμε υπέροχα, αφηρημένα σχέδια. Τα παιδιά πειραματίστηκαν ελεύθερα, ανακατεύοντας τα χρώματα και τον αφρό, σχηματίζοντας κάθε λογής σχέδιο… από σπείρες και γραμμές μέχρι κυματισμούς και ουράνια τόξα!
Η μαγεία όμως δεν σταμάτησε εκεί. Κάθε παιδί πήρε ένα φύλλο χαρτί Α4 και το τοποθέτησε προσεκτικά πάνω στην πολύχρωμη επιφάνεια του αφρού. Όταν σηκώσαμε το χαρτί, μια μοναδική εικόνα είχε αποτυπωθεί επάνω του! Με ένα απαλό βουρτσάκι αφαιρέσαμε τα υπολείμματα του αφρού και ανακαλύψαμε τις εντυπωσιακές μας δημιουργίες. Αφού τα έργα στέγνωσαν και τα παιδιά τα απόλαυσαν με χαρά και υπερηφάνεια, αξιοποιήσαμε αυτά τα ζωγραφισμένα χαρτιά με έναν ακόμη πιο δημιουργικό τρόπο: τα μετατρέψαμε σε πολύχρωμα καραβάκια! Τα καραβάκια αυτά έγιναν οι πρωτότυπες και χειροποίητες προσκλήσεις μας για την καλοκαιρινή μας γιορτή!
Μέσα από αυτή τη βιωματική διαδικασία, τα παιδιά καλλιέργησαν τη φαντασία, την αισθητική αντίληψη, τη λεπτή κινητικότητα αλλά και τη χαρά της δημιουργίας με σκοπό. Η τέχνη έγινε και πάλι παιχνίδι, έκφραση και γέφυρα επικοινωνίας με τις οικογένειες και την καλοκαιρινή μας διάθεση!
Μια ακόμη τεχνική με την οποία πειραματίστηκαν τα παιδιά ήταν ήταν αυτή της χαρακτικής, που μας έδωσε εντυπωσιακά αποτελέσματα και ξεχωριστές στιγμές δημιουργίας! Ξεκινήσαμε κόβοντας λευκά χαρτιά Α4 σε μικρά κομμάτια. Τα παιδιά κλήθηκαν να χρωματίσουν όλη την επιφάνεια του χαρτιού με πολύχρωμα λαδοπαστέλ και στη συνέχεια, με μαύρη κηρομπογιά κάλυψαν ολόκληρη την επιφάνεια του χαρτιού, καλύπτοντας προσωρινά τα έργα τους. Το μαγικό όμως ξεκινούσε στο επόμενο βήμα: με ένα μικρό ξυλάκι, κάθε παιδί χάραξε ελεύθερα σχέδια πάνω στη μαύρη επιφάνεια όπως ουράνια τόξα, λουλούδια, καλοκαιρινά τοπία με ήλιο και θάλασσα κ.α., αποκαλύπτοντας σιγά-σιγά τα χρώματα που κρύβονταν από κάτω. Πολύχρωμα σχέδια ξεπρόβαλλαν μέσα από το μαύρο φόντο, σαν να φωτίζονται από μέσα, και για τα παιδιά το τελικό αποτέλεσμα φάνταζε σαν να είχαν ζωγραφίσει με έναν «μαγικό μαρκαδόρο»!
Η τεχνική αυτή, που συνδυάζει ζωγραφική και χαρακτική, ενίσχυσε τη λεπτή κινητικότητα, την παρατηρητικότητα, αλλά και τη φαντασία των παιδιών, δίνοντάς τους την ευκαιρία να πειραματιστούν με μια διαφορετική μορφή έκφρασης.
5. Μαθηματικά
Στον τομέα των μαθηματικών, σχεδιάσαμε μια βιωματική δραστηριότητα που προσέγγισε τις μαθηματικές έννοιες μέσα από το παιχνίδι, την παρατήρηση και τη συνεργασία. Αξιοποιώντας ως υλικά μια μετροταινία, μεγάλα πλαστικά τουβλάκια και , το πιο αγαπημένο μας εργαλείο , τα ίδια τα χεράκια των παιδιών, πειραματιστήκαμε με τρόπους μέτρησης και καταγραφής. Πόσα χεράκια χρειάζονται για να μετρήσουμε το ύψος ενός παιδιού; Πόσα τουβλάκια; Τι μας δείχνει η μεζούρα; Τα παιδιά, με ενθουσιασμό, μέτρησαν το ύψος τους χρησιμοποιώντας διαδοχικά όλα τα διαθέσιμα υλικά και στη συνέχεια, κατέγραψαν τα αποτελέσματα σε μια λίστα με το όνομα κάθε παιδιού και δίπλα τ τον αριθμό των παλαμών, τον αριθμό των τουβλακιών και την ένδειξη του μέτρου που αντιστοιχούσαν στο ύψος τους.
Μέσα από αυτή τη δραστηριότητα, τα παιδιά, εξασκήθηκαν στις έννοιες της μέτρησης και της σύγκρισης, κατανόησαν ότι μπορούμε να μετρήσουμε με διαφορετικούς τρόπους, ανέπτυξαν βασικές δεξιότητες καταγραφής και αντιστοίχισης και κυρίως, ένιωσαν ότι τα μαθηματικά είναι κάτι απτό, ευχάριστο και… καθημερινό! Γενικά, η προσέγγιση των μαθηματικών με βιωματικό τρόπο βοηθά τα παιδιά να αποκτήσουν θετική στάση απέναντι στις πρώτες μαθηματικές έννοιες και να χτίσουν γερές βάσεις με παιγνιώδη τρόπο.
Ακόμη μια δραστηριότητα που δοκιμάσαμε με θέμα τα μαθηματικά ήταν το “μπασκετάκι με τους αριθμούς” που συνδύασε το παιχνίδι με την εκμάθηση των αριθμών και την καταμέτρηση. Χρησιμοποιήσαμε ένα μεγάλο κουτί, στο πίσω μέρος του οποίου κολλήσαμε πέντε πλαστικά ποτηράκια, αριθμημένα από το 1 έως το 5. Στη συνέχεια, με τα πολύχρωμα μπαλάκια από τα παιχνίδια της τάξης μας, οργανώσαμε το αγαπημένο μας «μπασκετάκι». Ο στόχος ήταν απλός και διασκεδαστικός: κάθε παιδί προσπάθησε να τοποθετήσει στον κάθε αριθμημένο ποτήρι ακριβώς όσα μπαλάκια έδειχνε ο αριθμός που ήταν κολλημένος πάνω του. Με κάθε προσπάθεια, τα παιδιά εξασκούσαν την καταμέτρηση, τη συγκέντρωση και την ακρίβεια.
Το παιχνίδι άρεσε πολύ σε όλους και μέσα από αυτό, τα παιδιά έμαθαν με διασκεδαστικό και βιωματικό τρόπο τις πρώτες έννοιες των αριθμών και την αξία της ποσότητας. Μπάσκετ και μαθηματικά, μια τέλεια ομάδα για να μάθουμε παίζοντας!
Η επόμενη δραστηριότητα ήταν το κυνήγι θησαυρού με αριθμούς και το υλοποιήσαμε στην αυλή του σχολείου μας, χρησιμοποιώντας πολύχρωμα αντικείμενα που σχετίζονται με το καλοκαίρι και τη φαντασία. Σε ένα φύλλο χαρτί ετοιμάσαμε έναν πίνακα διπλής εισόδου με εικόνες από ένα κάστρο, ένα καραβάκι, ένα παγωτό, κοχύλια και ψαράκια. Στη συνέχεια, κρύψαμε στην αυλή τα αντίστοιχα αντικείμενα που τα παιδιά καλούνταν να βρουν. Χωρισμένα σε ομάδες, τα παιδιά ξεκίνησαν την αναζήτηση με μεγάλη όρεξη και ενθουσιασμό. Ο σκοπός ήταν κάθε ομάδα να εντοπίσει όλα τα αντικείμενα και να καταγράψει με ακρίβεια τον αριθμό που βρήκε δίπλα στην κάθε εικόνα του πίνακα.
Το παιχνίδι αυτό ενίσχυσε την παρατηρητικότητα, την ομαδικότητα και φυσικά την κατανόηση των αριθμών και της καταμέτρησης. Τα παιδιά διασκέδασαν πολύ, ανταγωνίστηκαν φιλικά και χαμογέλασαν με κάθε επιτυχή καταγραφή! Μια υπέροχη εμπειρία που συνέδεσε τη μάθηση με το παιχνίδι και τη συνεργασία!
Τέλος, συνδυάσαμε τα μαθηματικά με την τεχνολογία, ώστε να εξασκήσουν τα παιδιά τις μαθηματικές τους δεξιότητες μέσω της επαφής τους με ψηφιακά εκπαιδευτικά λογισμικά. Συγκεκριμένα, αξιοποιήσαμε τη ψηφιακή πλατφόρμα elpeida.github.io και τον διαδραστικό πίνακα της τάξης μας. Η δραστηριότητα περιλάμβανε τρία πλαίσια, καθένα από τα οποία είχε επάνω του έναν αριθμό. Τα παιδιά καλούνταν να πατήσουν το κουμπί και να τοποθετήσουν στο κάθε πλαίσιο τόσα κυβάκια, όσα έδειχνε ο αντίστοιχος αριθμός.
Μέσα από αυτό το διασκεδαστικό και διαδραστικό παιχνίδι, τα παιδιά ενίσχυσαν την κατανόηση των ποσοτήτων, εξασκήθηκαν στην αντιστοίχιση αριθμού-πλήθους, ήρθαν σε επαφή με τη χρήση των Τ.Π.Ε. και φυσικά… πέρασαν υπέροχα!
6. Προγραμματισμός
Στο τελευταίο εργαστήρι ασχοληθήκαμε με τον προγραμματισμό. Ο προγραμματισμός στο νηπιαγωγείο μπορεί να είναι διασκεδαστικός και εκπαιδευτικός βοηθώντας τα παιδιά να αναπτύξουν υπολογιστική σκέψη και δεξιότητες, αξιοποιώντας κωδικοποιημένες οδηγίες. Αρχικά γνωρίσαμε τον καινούριο μας φίλο τον BOTLEY, το ρομποτάκι της τάξης μας. Στα παιδιά αρέσουν τέτοιου είδους βιωματικές δραστηριότητες και ανυπομονούσαν να παίξουν με τον BOTLEY. Eξηγήσαμε πώς λειτουργεί το τηλεχειριστήριό του και πώς πρέπει να το προγραμματίσουμε για να κινηθεί μέσα στον χώρο. Πειραματιστήκαμε με τις λειτουργίες του ρομπότ ελεύθερα στον χώρο της τάξης και στη συνέχεια βάζαμε έναν προορισμό που έπρεπε να φτάσει το ρομπότ. Ενθαρρύναμε τα παιδιά να σκεφτούν, να κάνουν υποθέσεις και να απαντήσουν σε ερωτήσεις όπως “Τι πρέπει να πατήσουμε για να φτάσει ο ΒΟΤLEY στο αυτοκινητάκι;”, “Πόσα βήματα μπροστά πιστεύετε ότι πρέπει να κάνει;”. Τα παιδιά εξοικειώθηκαν με τις λειτουργίες και τον προγραμματισμό του ρομπότ και ανυπομονούσαν να έρθει η σειρά τους για να παίξουν.
Συνεχίσαμε βάζοντας ένα επιδαπέδιο πλέγμα στο παιχνίδι μας. Η οδηγία ήταν προγραμματίσουμε την διαδρομή του BOTLEY και να τον κατευθύνουμε σωστά για να βρει τους φίλους του. Χρησιμοποιήσαμε ζωάκια από το υλικό του σχολείου και τα τοποθετούσαμε σε ένα κουτάκι. Έπειτα τα παιδιά μάντευαν τις κινήσεις που έπρεπε να κάνει το ρομποτάκι μετρώντας τα κουτάκια και υπολογίζοντας αν θα στρίψει δεξιά ή αριστερά. Με τα κατάλληλα ερωτήματα θέταμε τα παιδιά σε προβληματισμό και όλοι μαζί ως ομάδα συζητούσαμε και βρίσκαμε λύσεις ώστε να κατευθύνουμε σωστά τον BOTLEY στον προορισμό του.
Σε επόμενο στάδιο τα ίδια τα παιδιά επέλεγαν θέσεις για τους φίλους του BOTLEY και χρησιμοποιώντας τις σχετικές κάρτες με τα βελάκια, συζητούσαν και σχεδιάζαν πρώτα την διαδρομή του , πριν το προγραμματίσουν. Μετά προγραμμάτιζαν το ρομπότ για να φτάσει στον προορισμό του και πατούσαν το πλήκτρο “GO”. Με την χρήση του πλέγματος και των καρτών με τα βελάκια τα παιδιά εξοικειώθηκαν στην απεικόνιση κωδικοποιημένων εντολών για να δημιουργήσουν ένα συγκεκριμένο αποτέλεσμα. Μας άρεσε πολύ το παιχνίδι με τον BOTLEY και ζητούσαμε να το παίξουμε και στο ελεύθερο παιχνίδι μας!
Σειρά είχε ένας προσομοιωτής ψηφιακού ρομπότ από το Εκπαιδευτικό Λογισμικό Προσχολικής Εκπαίδευσης για Ικανότητες Δημιουργικότητας και γνωστικής , συναισθηματικής και κοινωνικής ανάπτυξης (ΕΛΠειΔΑ). Αυτή τη φορά μέσω του διαδραστικού μας πίνακα, έπρεπε να οδηγήσουμε μια πασχαλίτσα να φτάσει σε συγκεκριμένα λουλούδια, προγραμματίζοντας την διαδρομή της ψηφιακά. Κάθε φορά που προγραμματίζαμε την πασχαλίτσα να φτάσει στο λουλούδι της συζητούσαμε με τα παιδιά τις κινήσεις που θα επιλέξουμε και πραγματοποιούσαμε αναστοχασμό σε περίπτωση αποτυχίας. Τα παιδιά εξοικειώθηκαν σύντομα με τον διαδικτυακό προγραμματισμό και αντιλήφθηκαν πως οι ίδιοι ελέγχουν το ρομπότ μέσα από τις ενέργειες που εισάγουν σε αυτό. Επιπλέον, εξάσκησαν την αλγοριθμική τους σκέψη με παιγνιώδη τρόπο και ήρθαν σε επαφή με τις βασικές αρχές του προγραμματισμού και της υπολογιστικής σκέψης. Τέλος, εξοικειώθηκαν με τις βασικές εντολές κατεύθυνσης και προσανατολισμού καθώς και με τις βασικές έννοιες της κωδικοποίησης.
Το παιχνίδι με τον προγραμματισμό δεν σταμάτησε εδώ… Σκεφτήκαμε να κατασκευάσουμε το δικό μας επιτραπέζιο παιχνίδι προγραμματισμού! Χρησιμοποιήσαμε μια κούτα από ανακυκλώσιμο υλικό και αφού την κόψαμε, σχεδιάσαμε πάνω έναν δρόμο και τον ζωγραφίσαμε με τέμπερες και πινέλα. Στη συνέχεια κολλήσαμε πάνω στον δρόμο μας κομμένα ρολά από χαρτί τουαλέτας, τα οποία τα είχαμε χρωματίσει και πάνω τους είχαμε κολλήσει αριθμούς. Τα ρολά σχημάτιζαν μικρά τούνελ πάνω στον δρόμο μας. Εκτυπώσαμε καρτέλες με διαδρομές διαφορετικών επιπέδων δυσκολίας. Σκοπός του παιχνιδιού ήταν να βοηθήσουμε το αυτοκινητάκι να περάσει από τα τούνελ με τους αριθμούς ανάλογα με την καρτέλα που είχαμε επιλέξει κάθε φορά. Έτσι τα παιδιά εξοικειώθηκαν με την χρήση κωδικοποιημένων εντολών σε καρτέλες και εξασκήθηκαν στις γνώσεις τους στην αριθμητική.
Τελειώνοντας, για να αποτυπώσουμε τις καινούριες γνώσεις μας στο χαρτί, συμπληρώσαμε ένα φύλλο εργασίας όπου έπρεπε να ακολουθήσουμε την διαδρομή που έκανε ένα χταποδάκι, χρωματίζοντας τα κατάλληλα κουτάκια! Τα καταφέραμε περίφημα!
Η εκπαιδευτική ρομποτική είναι ένα πολύτιμο εργαλείο για την εκπαίδευση των παιδιών νηπιαγωγείου, προσφέροντας τους ευκαιρίες να μάθουν, να εξερευνήσουν και να αναπτύξουν δεξιότητες με έναν διασκεδαστικό και ενδιαφέροντα τρόπο.
Aξιολόγηση
Έχοντας ολοκληρώσει το εργαστήριο δεξιοτήτων, προχωρήσαμε στην τελική αξιολόγηση του εργαστηρίου, αξιοποιώντας μια μεγάλη ποικιλία εκπαιδευτικών λογισμικών και ψηφιακών περιβαλλόντων, κατάλληλων για παιδιά προσχολικής ηλικίας, όπως το Φωτόδεντρο, που αποτελεί την κεντρική διαδικτυακή υπηρεσία του ΥΠΑΙΘΑ και περιλαμβάνει ψηφιακό εκπαιδευτικό περιεχόμενο για τη σχολική εκπαίδευση όπως πειράματα, διαδραστικές προσομοιώσεις, διερευνήσεις, εκπαιδευτικά παιχνίδια κ.α. Έτσι, τα παιδιά εξοικειώθηκαν με την προσομοίωση ενός ζυγού ισορροπίας για τον υπολογισμό μαζών και τοποθετούσαν βάρη στους δυο δίσκους του ζυγού και παρατηρούσαν τι συνέβαινε. Φυσικά, ως μικροί επιστήμονες, είχαν μάθει ότι πρώτα κάνουμε τις υποθέσεις μας και μετά προχωράμε στο πείραμα! Κατάφεραν να πετύχουν και ισορροπία στον ζυγό, τοποθετώντας τα ίδια βάρη!
Συνεχίσαμε με το Φωτόδεντρο, αξιοποιώντας λογισμικά προγραμματισμού ρομπότ με επεξεργασία δαπέδου. Αυτή τη φορά χρησιμοποιήσαμε μια πίστα με εμπόδια. Βοηθήσαμε μια πεταλούδα να φτάσει στο λουλούδι της, αλλά χωρίς να περάσει από το εμπόδιο που ήταν η λίμνη. Τα παιδιά τα κατάφεραν εξαιρετικά, αποδεικνύοντας πως έχουν αναπτύξει συγκεκριμένες δεξιότητες προγραμματισμού, όπως η οργάνωση, ο σχεδιασμός, η λύση προβλημάτων και η εκτέλεση οδηγιών.
Στη συνέχεια, χρησιμοποιήσαμε τις διαδραστικές προσομοιώσεις PhET, ένα έργο του Πανεπιστημίου του Colorado για τη διδακτική των φυσικών επιστημών και τη μελέτη περιβάλλοντος. Συγκεκριμένα, χρησιμοποιήσαμε το σύστημα προσομοίωσης για τη βύθιση και την επίπλευση. Τα παιδιά υπέθεσαν αρχικά ποιο/ποια από τα κουτιά, που είχαν ίδιο όγκο αλλά διαφορετική μάζα, θα βυθίζονταν. Διάβασαν τη μάζα κάθε κουτιού και υπέθεσαν ότι αυτά που ήταν 8 κιλά και 6 κιλά θα βυθίζονταν, ενώ αυτά που ήταν 2 και 4 κιλά θα επέπλεαν. Στη συνέχεια, τα τράβηξαν με το δάχτυλό τους και τα έριξαν στη δεξαμενή με το νερό…οι προβλέψεις τους επαληθεύτηκαν!
Τέλος, χρησιμοποιήσαμε το ψηφιακό περιβάλλον του προσομοιωτή του ρομπότ της γνωστής μελισσούλας BEEBOT από την εκπαιδευτική κοινότητα e-twinning. Tα παιδιά έπαιξαν με δάπεδα βάζοντας το BEEBOT να περάσει από συγκεκριμένα σχήματα και τα κατάφεραν περίφημα!
Ευχόμαστε οι μικροί μας επιστήμονες να θυμούνται τα πρώτα τους βήματα στο νηπιαγωγείο και να γίνουν….Μεγάλοι Επιστήμονες!
