Χριστούγεννα

Ξημερώνοντας παραμονή Χριστουγέννων (24 Δεκεμβρίου), τα μικρά παιδιά γυρίζουν και ψάλλουν τα κόλιντα (κάλαντα) κρατώντας καθένα από ένα «κόλιντο» (δεκανίκι). Το πιο συνηθισμένο τραγούδι που λένε στα Χριστουγεννιάτικα κάλαντα είναι: το γνωστό: Καλήν εσπέραν άρχοντες, σαν είναι ορισμός σας …

Την παραμονή συνήθιζαν να σφάζουν τα οικόσιτα γουρούνια. Κάθε σπίτι έτρεφε τα παλιά χρόνια γουρούνι. Μόλις το έσφαζαν, η νοικοκυρά το θύμιαζε γύρω-γύρω, για να ευτυχήσουν, να το φάνε με υγεία. Τέλος, την παραμονή οι γυναίκες συνήθιζαν να απλώνουν «φύλλα» χωρίς λίπος. Αφού τα έψηναν, τα έκοβαν κομματάκια και τα έριχναν σ’ ένα δοχείο που είχε σιρόπι με κάστανα και καρύδια. Το παρασκεύασμα αυτό το έλεγαν «ξυλουπτάρια» (πιττάκια ξηρά σαν ξύλο) και σύμφωνα με τη λαϊκή πίστη, συμβόλιζε τα σπάργανα του Χριστού («πανιά»).

Όμως, εκτός από τα κάλαντα, τα υπόλοιπα έθιμα δεν τηρούνται εδώ και αρκετές δεκαετίες.

πηγή: http://xouakina.blogspot.com/2008/04/blog-post_641.html

Πανηγύρι Αγίας Παρασκευής. Κουρμπάνι

Στο Χορτιάτη της Αγίας Παρασκευής γίνεται ακόμη και σήμερα πανηγύρι (που αρχίζει από την παραμονή και τελειώνει την επόμενη) με ντόπια όργανα και δημόσιους χορούς (Κουρμπάνι).
Πολλοί χωριανοί συνήθιζαν να προσφέρουν στην Αγία Παρασκευή (εκκλησία στην άκρη του χωριού) μοσχάρια ή γιδοπρόβατα, που ανήμερα της γιορτής η εκκλησιαστική επιτροπή τα έσφαζε και έκανε φαγητό σε μεγάλο καζάνι (κρέας με ρύζι). Η σούπα προσφερόταν δωρεάν σ’ όλους τους πανηγυριώτες, ντόπιους και ξένους.

πηγή: http://xouakina.blogspot.com/2008/04/blog-post_641.html

Αϊ Γιάννη του Κλήδωνα

Στο Χορτιάτη του Αϊ-Γιάννη τα πολύ παλαιά χρόνια τελούνταν το γνωστό έθιμο του κλήδονα: έριχναν οι κοπέλες διάφορα σημάδια σ’ ένα «μπακράτς» και μάντευαν ποιον θα παντρευτούν. Το έθιμο αυτό σταμάτησε γύρω στα 1930-1935.

Εκείνο όμως που μέχρι σήμερα, αν και πλέον τείνει να εκλείψει, τελείται κάθε χρόνο είναι το έθιμο να ανάβουν φωτιές την παραμονή του Αϊ-Γιαννιού (23 Ιουνίου). Με «τσαλιά» (κλαδιά) από τα σπίτια και από το βουνό άναβαν σ’ όλες τις γειτονιές, μεγάλες φωτιές και μετά πήδαγαν από πάνω μικροί και μεγάλοι, άντρες και γυναίκες.

πηγή: http://xouakina.blogspot.com/2008/04/blog-post_641.html

Εορτή του Αγίου Γεωργίου

Στις 23 Απριλίου οι κάτοικοι του Χορτιάτη γιόρταζαν τον Αϊ-Γιώργη. Η γιορτή του ήταν ανοιξιάτικη και χαρούμενη κι αυτό γιατί με τη γιορτή του Αϊ-Γιώργη, όπως και του Αγίου Δημητρίου, αλλάζουν οι συνθήκες της ζωής των κτηνοτρόφων. Την άνοιξη βγαίνουν στα βουνά. Το φθινόπωρο γυρίζουν στα χειμαδιά.

Ορεινό χωριό ο Χορτιάτης είχε τα έθιμά του για τη γιορτή του Αϊ-Γιώργη: Στο χωριό γινόταν πανηγύρι. Οι γεωργοί συνήθιζαν να προσφέρουν στην εκκλησία σιτάρι (όσο ήθελε ο καθένας. συνήθως 20-25 κιλά), οι κτηνοτρόφοι αρνιά, κατσίκια, μοσχάρια. Η εκκλησιαστική επιτροπή τα έβγαζε κατόπιν στην «κόπια» (δημοπρασία) και μάζευε χρήματα για την εκκλησία. Το απόγευμα γινόταν γλέντι (δημόσιος χορός) με ντόπια λαϊκά όργανα.

Πάσχα

Στον Χορτιάτη το Πάσχα γλεντούσε όλο το χωριό με τα «παιχνίδια», τα τοπικά δηλαδή λαϊκά όργανα. Τα «Πασκαλόγιορτα» συνεχίζουν ως την Πεντηκοστή και στο διάστημα αυτό κάθε Κυριακή γλεντούσαν όλοι με δημόσιους χορούς.

Την πρώτη μέρα του Πάσχα, μετά την απόλυση της εκκλησίας, τα μικρά παιδιά -πήγαιναν στη νουνά με «κλικ» (ειδικό ψωμί) και 5 ή 7 κόκκινα αυγά. Η νουνά τα φίλευε και, όταν έφευγαν, τους έδινε «μαχτσίς» (κέρματα). Το φαγητό ήταν πάντα το ίδιο: Σαρδέλες με φρέσκα κρεμμύδια στο ταψί. Το έψηναν στη γάστρα. Επίσης τους προσέφεραν γιαούρτι.
Την πρώτη μέρα, επίσης, συνήθιζαν οι αρραβωνιασμένοι να πηγαίνουν στις αρραβωνιαστικιές λαμπάδα (άσπρη με κορδέλα) και ακόμη ένα δώρο, συνήθως παπούτσια ή παντόφλες.

Στους δημόσιους χορούς της Πασχαλιάς αλλά και των άλλων εορτών, οι γυναίκες χόρευαν πάντοτε με χωριάτικες ενδυμασίες με κεντητές ποδιές («τελαρένιες»). Φορούσαν επίσης παλαιότερα και τσεμπέρια (οι νέες μεταξωτά με μια νταντέλα γύρω-γύρω). Τέλος, στο λαιμό συνήθιζαν οι νέες να φορούν φλουριά. Ένα από τα πιο συνηθισμένα πασχαλιάτικα τραγούδια ήταν το «Ανήμερα στην Πασχαλιά».

Αφότου κάηκε ο Χορτιάτης (1944), σπανίζουν oι ντόπιες ενδυμασίες.
Πέρα απ’ αυτό, τα τελευταία χρόνια σταμάτησαν και τα δημόσια υπαίθρια γλέντια. Έτσι, τα πασχαλιάτικα έθιμα περιορίστηκαν πολύ.

πηγή: http://xouakina.blogspot.com/2008/04/blog-post_641.html

Πεντηκοστή

Την Πεντηκοστή στον Χορτιάτη μετά την πρώτη -κανονική- λειτουργία γινόταν δεύτερη για τους νεκρούς. Την ώρα που ο παπάς έλεγε «επί των γονάτων», γονάτιζαν όλοι πάνω σε καρυδόφυλλα, που από νωρίτερα είχαν φέρει μαζί τους και ο παπάς διαβάζει διάφορα «γράμματα». Τη μέρα αυτή πίστευαν ότι οι ψυχές των νεκρών, που έρχονται με την Ανάσταση, επιστρέφουν στον κάτω κόσμο. Γενικά θεωρούταν μεγάλη γιορτή και τα παλαιότερα χρόνια γινόταν δημόσιος χορός. Οι γυναίκες φορούσαν τα καλύτερα ρούχα και στολίδια (φλουριά, πεντόλιρα κλπ.).
Σήμερα τελείται μόνο το θρησκευτικό μέρος της γιορτής.

πηγή: http://xouakina.blogspot.com/2008/04/blog-post_641.html