ΑΡΧΑΙΩΝ ΓΝΩΜΕΣ

Γιατί εγώ, και μάρτυράς μου ο Δίας ο παντεπόπτης, ούτε θα σιωπούσα βλέποντας τη συμφορά να πλησιάζει την πόλη αντί τη σωτηρία, ούτε ποτέ θα έκανα φίλο τον εχθρό της πατρίδας μου, γνωρίζοντας πως αυτή είναι η μόνη που μας σώζει και μόνο πάνω στης πόλης το καράβι, ορθό σαν πλέει, κάνουμε τις φιλίες μας
Έγώ γάρ, ἴστω Ζεύς ὁ πάνθ᾿ ὁρῶν ἀεί, οὔτ᾿ ἄν σιωπήσαιμι τήν ἄτην ὁρῶν στείχουσαν ἀστοῖς ἀντί τῆς σωτηρίας, οὔτ᾿ ἄν φίλον ποτ᾿ ἄνδρα δυσμενῆ χθονός θείμην ἐμαυτῷ, τοῦτο γιγνώσκων ὅτι ἥδ᾿ ἔστίν ἡ σώζουσα καί ταύτης ἔπι πλέοντες ὀρθῆς τούς φίλους ποιούμεθα

Και ποιοι άλλοι θρήνοι και οδυρμοί μεγαλύτεροι υπάρχουν από το να εγκαταλείπει κάποιος την πατρίδα του;
καί τίνες ἄλλαι στοναχαί μείζους ἤ γῆς πατρίας ὅρου ἐκλείπειν;

Δε σκέφτεται σωστά μια πολιτεία που τη μαστίζουν διχόνοια και κακές συμβουλές
οὐ γάρ εὖ φρονεῖ πόλις στάσει νοσοῦσα καί κακοῖς βουλεύμασιν

Αν από αλαζονεία κορδωνόμαστε και κάνουμε το σπουδαίο την ώρα που η πόλη μας βρίσκεται σε μεγάλο κίνδυνο, αργότερα θα φανεί πως δε δείξαμε καθόλου σύνεση
εἰ δέ ταῦτ᾿ ὀγκωσόμεσθα κἀποσεμνυνούμεθα, τήν πόλιν καί ταῦτ᾿ ἔχοντες κυμάτων ἐν ἀγκάλαις, ὑστέρῳ χρόνῳ ποτ᾿ αὖθις εὐ φρονεῖν οὐ δόξομεν

Τα χρήματα δεν μπορείς να τα έχεις για πολύ καιρό. Η φύση του ανθρώπου είναι μόνο σταθερή και όχι τα χρήματα. Γιατί αυτή παραμένοντας μαζί μας για πάντα διώχνει τις συμφορές· ενώ ο πλούτος φεύγει μακριά από το σπιτικό μας, αφού μόνο για λίγο καιρό ανθίσει
[χρήματα] τά δ᾿ οὐδέν εἰ μή βραχύν ὁμιλῆσαι χρόνον. ἡ γάρ φύσις βέβαιος, οὐ τά χρήματα. ἥ μέν γάρ αἰεί παραμένουσ᾿ αἴρει κακά· ὁ δ᾿ὄλβος ἀδίκως καί μετά σκαιῶν ξυνών ἐξέπτατ᾿ οἴκων, σμικρόν ἀνθήσας χρόνον

Παρατηρώ πόσο μεγάλη δύναμη έχουν τα χρήματα· και βοηθάς τους φίλους σου μ᾿αυτά και από την αρρώστια που θα σ᾿ έβρει γιατρεύεσαι όταν έχεις να πληρώνεις
σκοπῶ τά χρήμαθ᾿ ὡς ἔχει μέγα σθένος, ξένοις τε δοῦναι σῶμα τ᾿ ἐς νόσον πεσόν δαπάναισι σῶσαι

Γλυκιά η ελπίδα στους ανθρώπους, είναι, όμως, άπληστη και φέρνει συμφορές· αναζητώντας μεγάλα πλούτη οι άνθρωποι περιφέρονται σε φουσκωμένα πέλαγα, διαβαίνουν χώρες βαρβάρων, όλοι κυνηγώντας την ίδια ιδέα· σε κάποιους ο πόθος για τον πλούτο είναι φορτικός και σε άλλους με μέτρο
φίλα γάρ ἐλπίς γ᾿, ἐπί τε πήμασιν βροτῶν ἄπληστος ἀνθρώποις, ὄλβου βάρος οἵ φέρονται πλάνητες ἐπ᾿ οἶδμα πόλεις τε βαρβάρους περῶντες, κοινᾷ δόξα· γνῶμα δ᾿ οἷς μέν ἄκαιρος ὄλβον, τοῖς δ᾿ ἐς μέσον ἥκει

Ο μεγάλος πλούτος και η ευτυχία δε γνωρίζω να μένουν σταθεροί για πάντα σε κάποιον
ὁ δ᾿ ὄλβος ὁ μέγας ἥ τε δόξ᾿ οὐκ οἶδ᾿ ὅτῳ βέβαιος ἐστί

Άλλος είναι γεννημένος να κάνει το καλό στους συνανθρώπους του και άλλος να έχει το μυαλό του μόνο στο κέρδος, άχρηστος για την πόλη του, επαχθής σε κάθε του συναλλαγή και συμφεροντολόγος
ὁ μέν δίκαιος τοῖς πέλας πέφυκ᾿ ἀνήρ, ὅ δ᾿ ἐς τό κέρδος λῆμ᾿ ἔχων ἀνειμένον πόλει τ᾿ ἄχρηστος καί συναλλάσσειν βαρύς, αὑτῷ δ᾿ ἄριστος

Κι εσείς, να χαίρεστε με τη χαρά που κάθε μέρα χαρίζει, όσο δυστυχισμένοι κι αν είστε , αφού στους νεκρούς τα πλούτη δεν ωφελούν
ὑμεῖς δέ, χαίρετ᾿, ἐν κακοῖς ὅμως ψυχῇ διδόντες ἡδονήν καθ᾿ ἡμέραν, ὡς τοῖς θανοῦσι πλοῦτος οὐδέν ὠφελεῖ

Απ᾿ τα χρέη μόνο να γλιτώσω, κι ας φαίνομαι στους ανθρώπους θρασύς, γλυκόφωνος, τολμηρός, αυθάδης, σιχαμένος, ψευταράς, δεξιοτέχνης στα λόγια, κινητό βιβλίο των νόμων, αερολόγος, πονηρή αλεπού, ξιπασμένος, χέλι που γλιστράει, θεομπαίχτης, απατεώνας, κάθαρμα, διεστραμμένος, που μπαίνει στο ρουθούνι των άλλων και μίζερος
εἴπερ τά χρέα διαφευξοῦμαι τοῖς τ᾿ ἀνθρώποις εἶναι δόξω θρασύς, εὔγλωττος, τολμηρός, ἴτης, βδελυρός, ψευδῶν συγκολλητής, εὑρησιεπής, περίτριμμα δικῶν, κύρβις, κρόταλον, κίναδος, τρύμη, μάσθλης, εἴρων, γλοιός, ἀλαζών, κέντρων, μιαρός, στρόφις, ἀργαλέος, ματιολοιχός

Έτσι και με τους πολίτες, αυτούς που γνωρίζουμε πως είναι ευγενούς καταγωγής, συνετοί και δίκαιοι, καλοί και ηθικοί, που έχουν ανατραφεί με γυμναστική, χορό και μουσική, τους ταπεινώνουμε, ενώ τους χαλκωματένιους, τους ξένους και τους βαρβάρους, τους πονηρούς των πονηρών, που μόλις έχουν έρθει, τους προσφέρουμε τα πάντα, αυτούς που πριν η πόλη δε θα τους δεχόταν εύκολα ούτε για σκουπίδια
Τῶν πολιτῶν θ᾿ οὕς μέν ἴσμεν εὐγενεῖς καί σώφρονας ἄνδρας ὄντας καί δικαίους καί καλούς τε κἀγαθούς καί τραφέντας ἐν παλαίστραις και χοροῖς καί μουσικῇ, προσελοῦμεν, τοῖς δέ χαλκοῖς καί ξένοις καί πυρρίαις καί πονηροῖς κἀκ πονηρῶν εἰς ἅπαντα χρώμεθα ὑστάτοις ἀφιγμένοισιν, οἷσιν ἡ πόλις πρότοῦ οὐδέ φαρμακοῖσιν, εἰκῇ ῥᾳδίως ἐχρήσατ᾿ ἄν

Λαέ, πόσο ωραία είναι η εξουσία σου, αφού όλοι οι άνθρωποι σε φοβούνται όπως ακριβώς έναν τύραννο. Όμως, παρασύρεσαι εύκολα, χαίρεσαι να σε χαϊδεύουν και να σε εξαπατούν και μένεις με το στόμα ανοιχτό μπροστά σ᾿ αυτόν που κάθε φορά μιλά· κι ο νους σου, αν και είναι εδώ, είναι αλλού
Ὦ Δῆμε καλήν γ᾿ ἔχεις ἀρχήν, ὅτε πάντες ἄνθρωποι δεδίασί σ᾿ ὥσπερ ἄνδρα τύραννον. Ἀλλ᾿ εὐπαράγωγος εἶ, θωπευόμενός τε χαίρεις κἀξαπατώμενος, πρός τόν τε λέγοντ᾿ ἀεί κέχηνας· ὁ νοῦς δέ σου παρών ἀποδημεῖ