ΑΡΧΑΙΩΝ ΓΝΩΜΕΣ

μην αναβάλλεις ποτέ για αύριο ή μεθαύριο· ποτέ ο χασομέρης δε γεμίζει με αγαθά τ᾿ αμπάρι του ούτε αυτός που είναι αναβλητικός· με δράση προκόβει η δουλειά
μηδ᾿ ἀναβάλλεσθαι ἔς τ᾿ αὔριον ἔς τε ἔνηφιν· οὐ γάρ ἐτωσιοεργός ἀνήρ πίμπλησι καλιήν οὐδ᾿ ἀναβαλλόμενος· μελέτη δέ τό ἔργον ὀφέλλει

αυτός είναι ο καλύτερος που τα πάντα ο ίδιος σκέφτεται και μελετάει και στο τέλος βγάζει τα καλύτερα· καλός, βέβαια, και όποιος ακούει αυτόν που μιλά καλά· αυτός, όμως, που μήτε ο ίδιος σκέφτεται και καταλαβαίνει μήτε ακούγοντας κάποιον άλλο συνετίζεται, αυτός πάλι είναι άχρηστος άνθρωπος
οὗτος, μέν πανάριστος, ὅς αὐτός πάντα νοήσῃ φρασσάμενος, τά κ᾿ ἔπειτα καί ἐς τέλος ᾖσιν ἀμείνω· ἐσθλός δ᾿ αὖ κἀκεῖνος, ὅς εὖ εἰπόντι πίθηται· ὅς δέ κε μητ᾿ αὐτός νοέῃ μητ᾿ ἄλλου ἀκούων ἐν θυμῷ βάλληται, ὅ δ᾿ αὖτ᾿ ἀχρήιος ἀνήρ

Όταν το κέρδος εξαπατά το νου του ανθρώπου, αυτός κατακλύζεται από αδιαντροπιά κι αναίδεια
εὖτ᾿ ἄν δή κέρδος νόον ἐξαπατήσῃ ἀνθρώπων, αἰδῶ δέ τ᾿ ἀναδείη κατοπάζῃ

Ο πιο ακριβός θησαυρός στους ανθρώπους είναι η φειδωλή γλώσσα και έχει ανεκτίμητη χάρη αν μιλά με μέτρο. Αν πεις κάτι κακό, γρήγορα θ’ ακούσεις κι ο ίδιος ακόμη πιο μεγάλο
γλώσσης τοι θησαυρός ἐν ἀνθρώποισιν ἄριστος φειδωλῆς, πλείστη δέ χάρις κατά μέτρον ἰούσης. εἰ δέ κακόν εἶποις, τάχα καὐτός μεῖζον ἀκούσαις

Η εργασία δεν είναι ντροπή, η αεργία είναι, κι όταν εργάζεσαι θα σε φθονήσει ο άεργος που είσαι πλούσιος, αφού η τιμή και η δόξα συνοδεύουν τον πλούτο
ἔργον δ’ οὐδέ ὄνειδος, ἀεργίη δέ τ’ ὄνειδος· εἰ δέ καί ἐργάζῃ, τάχα σε ζηλώσει ἀεργός πλουτεῦντα· πλούτῳ δ’ ἀρετή καί κῦδος ἀπηδεῖ

Να αγαπάς την ταπεινή εργασία, για να ‘χεις, όταν πρέπει, γεμάτα κελάρια απ’ όλα όσα χρειάζεται η ζωή
σοί δ’ ἔργα φιλ’ ἔστω μέτρια κοσμεῖν, ὥς καί τοι ὡραίου βιότου πλήθωσι καλιαί

Η πείνα τον άνεργο-άεργο άνδρα πάντα συντροφεύει
λιμός γάρ τοι πάμπαν ἀεργῷ σύμφορος ἀνδρί

Αρχικά είναι μακρύς και όρθιος ανηφορικός ο δρόμος προς την αρετή. Όταν όμως φτάσει κανείς στην άκρη της, εύκολη γίνεται, παρ’ ότι ήταν δύσκολη πριν
μακρός δέ καί ὄρθιος οἶμος ἐς αὐτήν καί τρηχύς τό πρῶτον· ἐπήν δ’εἰς ἄκρον ἵκηται, ῥηιδίη δή ἔπειτα πέλει, χαλεπή περ ἐοῦσα

Την κακότητα εύκολα και άφθονα την παίρνει κανείς. Άλλωστε ο δρόμος της είναι ίσιος, ενώ βρίσκεται και πολύ κοντά μας
τήν μέν τοι κακότητα καί ἰλαδόν ἔστιν ἑλέσθαι ῥηιδίως· λείη μέν ὁδός, μάλα δ’ ἐγγύθι ναίει

Κάνει κακό στον εαυτό του όποιος κάνει κακό στον άλλον, ενώ η κακή σκέψη είναι χειρότερη για όποιον την κάνει
οἷ γ’ αὐτῷ κακά τεύχει ἀνήρ ἄλλῳ κακά τεύχων, ἡ δέ κακή βουλή τῷ βουλεύσαντι κακίστη

Πολλές φορές χάθηκε ολόκληρη πόλη από κακό άνδρα που σφάλλει και μηχανεύεται άδικα έργα.
πολλάκις καί ξύμπασα πόλις κακοῦ ἀνδρός ἐπηῦρεν, ὅς τίς ἀλιτραίνῃ καί ἀτάσθαλα μηχανάαται

Πάρε γυναίκα παρθένα, για να της μάθεις εσύ αυτά που πρέπει. Μάλιστα, να παντρευτείς κάποια γειτονοπούλα κοντά στο σπίτι σου, όλα της να τα γνωρίζεις, μην παντρευτείς “χαρά” για τους γείτονες. Γιατί τίποτα καλύτερο δεν αποκτά ο άντρας απ’ την καλή γυναίκα, αλλά και τίποτα χειρότερο απ’ την κακιά και τη λαίμαργη, που και τον πιο δυνατό άντρα τον ψήνει χωρίς δαυλί και τον γερνά πρόωρα.
παρθενικήν δέ γαμεῖν, ὥς κ’ ἤθεα κεδνά διδάξῃς. τήν δέ μάλιστα γαμεῖν, ἥτις σέθεν ἐγγύθι ναίει, πάντα μάλ’ ἀμφιιδών, μή γείτοσι χάρματα γήμῃς. οὐ μέν γάρ τι γυναικός ἀνήρ ληίζετ’ ἄμεινον τῆς ἀγαθῆς, τῆς δ’ αὖτε κακῆς οὐ ῥίγιον ἄλλο, δειπνολόχης · ἥ τ’ ἄνδρα καί ἴφθιμόν περ ἐόντα εὔει ἄτερ δαλοῖο καί ὠμῷ γήραϊ δῶκεν

Πρώτα απ’ όλα σπίτι να ‘χεις, και γυναίκα και βόδι για τ’ όργωμα -κτήμα σου και όχι με γάμο να ‘χεις τη γυναίκα, για ν’ ακολουθεί και τα βόδια.
οἶκον μέν πρώτιστα γυναῖκα τε βοῦν τ’ ἀροτῆρα, [κτητήν οὐ γαμετήν, ἥτις καί βουσίν ἕποιτο]

Γιατί όποιος εμπιστεύεται γυναίκα, πιστεύει σε κάτι ψεύτικο.
ὅς δέ γυναικί πέποιθε, πέποιθ’ ὁ γε φηλῄτησιν