ΑΡΧΑΙΩΝ ΓΝΩΜΕΣ

Πολλές φορές στις μεγάλες νύχτες σκέφτηκα πώς έχουν χαλάσει οι άνθρωποι τη ζωή τους. Και νομίζω πως δεν είναι στη φύση τους να δυστυχούν, αφού έχουν μυαλό οι περισσότεροι· αλλά έτσι πρέπει να σκεφτούμε γι’ αυτό· γνωρίζουμε όλοι πάρα πολύ καλά το σωστό, αλλά δεν το κάνουμε, άλλοι γιατί βαριούνται και άλλοι γιατί προτιμούν κάτι άλλο που τους αρέσει αντί για το καλό. Υπάρχουν πολλές ηδονές μες στη ζωή μας
ἤδη ποτ’ ἄλλως νυκτὸς ἐν μακρῷ χρόνῳ θνητῶν ἐφρόντισ’ ᾗ διέφθαρται βίος. καί μοι δοκοῦσιν οὐ κατὰ γνώμης φύσιν πράσσειν κάκιον• ἔστι γὰρ τό γ’ εὖ φρονεῖν πολλοῖσιν• ἀλλὰ τῇδ’ ἀθρητέον τόδε• τὰ χρήστ’ ἐπιστάμεσθα καὶ γιγνώσκομεν, οὐκ ἐκπονοῦμεν δ’, οἳ μὲν ἀργίας ὕπο, οἳ δ’ ἡδονὴν προθέντες ἀντὶ τοῦ καλοῦ ἄλλην τιν’. εἰσὶ δ’ ἡδοναὶ πολλαὶ βίου

ΦΑΙ. Μόνο αυτό κρατάει, όπως λένε, στη ζωή, να έχεις δηλαδή δίκαιη και αγαθή σκέψη. Όταν έρθει η ώρα, ο χρόνος δείχνει τους κακούς ανθρώπους βάζοντας μπροστά τους έναν καθρέφτη , όπως συνηθίζουν να κάνουν τα νέα κορίτσια
ΧΟ. Αλίμονο· η σωφροσύνη είναι καλή παντού και χαρίζει στους ανθρώπους καλή φήμη
ΦΑΙ. μόνον δέ τοῦτό φασ᾿ ἁμιλλᾶσθαι βίῳ, γνώμην δικαίαν κἀγαθήν, ὅτῳ παρῇ. κακούς δέ θνητῶν ἐξέφην᾿ ὅταν τύχῃ, προθείς κάτοπτρον ὥστε παρθένῳ νέᾳ χρόνος·
ΧΟ. φεῦ φεῦ· τό σῶφρον ὡς ἁπανταχοῦ καλόν καί δόξαν ἐσθλήν ἐν βροτοῖς καρπίζεται

Σοφός είναι αλήθεια αυτός που ακόμη και μέσα στις συμφορές δείχνει σύνεση
σοφόν τοι κἀν κακοῖς ὅ δεῖ φρονεῖν

Αλλά εσείς που με τις άμυαλες γνώμες σας πέφτετε σε πλάνες, δε θα σκεφτείτε κάποτε γνωστικά και τους ανθρώπους να τους κρίνετε από τον τρόπο που φέρονται και τους καλούς από το ήθος τους; Γιατί αυτοί είναι που διοικούν σωστά τις πόλεις και τα σπίτια τους· τα όμορφα κορμιά που τους λείπει το μυαλό δεν είναι τίποτε άλλο παρά της αγοράς αγάλματα
οὐ μή φρονήσεθ᾿, οἵ κενῶν δοξασμάτων πλήρεις πλανᾶσθε, τῇ δ᾿ ὁμιλία βροτούς κρινεῖτε καί τοῖς ἤθεσιν τούς εὐγενεῖς; οἱ γάρ τοιοῦτοι καί πόλεις οἰκοῦσιν εὖ καί δώμαθ᾿· αἱ δέ σάρκες αἱ κεναί φρενῶν ἀγάλματ᾿ ἀγοράς εἰσίν

Είναι χαρακτηριστικό γνώρισμα των σοφών ανθρώπων, όταν βρουν την κατάλληλη ευκαιρία, να μην αποστρέφονται την τύχη τους, για να απολαύσουν άλλες ηδονές
σοφῶν γάρ ἀνδρῶν ταῦτα, μή ᾿κβάντας τύχης, καιρόν λαβόντας, ἡδονάς ἄλλας λαβεῖν

Γιατί η σωφροσύνη σε άνθρωπο σοφό ταιριάζει
πρός σοφοῦ γάρ ἀνδρός ἀσκεῖν σώφρον᾿ εὐοργησίαν

Η σωφροσύνη και ο σεβασμός προς τους θεούς είναι σπουδαίο αγαθό· πιστεύω πως αυτό είναι το πιο σοφό απόκτημα για να το έχουν οι άνθρωποι
τό σωφρονεῖν δέ καί σέβειν τά τῶν θεῶν κάλλιστον· οἶμαι δ᾿ αὐτό καί σοφώτατον θνητοῖσιν εἶναι κτῆμα τοῖσι χρωμένοις

Γιατί όσοι έχουνε κορμί μεγάλο και φαρδιές πλάτες, δε δίνουν σιγουριά περισσότερη, αλλά οι συνετοί και φρόνιμου νικούν παντού. Κι ένα μικρό μαστίγιο κάνει το μεγάλο ταύρο να προχωρά σωστά στο δρόμο.
οὐ γὰρ οἱ πλατεῖς οὐδ’ εὐρύνωτοι φῶτες ἀσφαλέστατοι, ἀλλ’ οἱ φρονοῦντες εὖ κρατοῦσι πανταχοῦ. Μέγας δὲ πλευρὰ βοῦς ὑπὸ σμικρᾶς ὅμως μάστιγος ὀρθὸς εἰς ὁδὸν πορεύεται.

Είναι καλό να είσαι συνετός
σωφρονεῖν καλόν.

Αυτά βλέποντας, ποτέ να μην ξεστομίσεις αλαζονικό λόγο για τους θεούς, μήτε να καυχηθείς αν υπερέχεις απ’ τους άλλους σε γενναιοψυχία ή σε μεγάλο πλούτο· κι αυτό γιατί μια μέρα αρκεί για να ανασηκώσει και πάλι να βουλιάξει τα ανθρώπινα· οι θεοί αγαπούν τους συνετούς και απεχθάνονται τους κακούς
Τοιαῦτα τοίνυν εἰσορῶν ὑπέρκοπον μηδέν ποτ’ εἴπῃς αὐτὸς ἐς θεοὺς ἔπος, μηδ’ ὄγκον ἄρῃ μηδέν’, εἴ τινος πλέον ἢ χειρὶ βρίθεις ἢ μακροῦ πλούτου βάθει• ὡς ἡμέρα κλίνει τε κἀνάγει πάλιν ἅπαντα τἀνθρώπεια• τοὺς δὲ σώφρονας θεοὶ φιλοῦσι καὶ στυγοῦσι τοὺς κακούς.

Πρόσεξε μήπως το θάρρος το ασύνετο γεννήσει κανένα μεγάλο κακό
φύλαξαι μὴ θράσος τέκῃ φόβον•

Ποτέ δε θα συμβούλευα κάποιον να δείξει προθυμία για πράξη με άγνωστο αποτέλεσμα
μήποτ’ ἂν προθυμίαν ἄδηλον ἔργου τῳ παραινέσαι λαβεῖν.

Δεν είναι χαρακτηριστικού συνετού ανθρώπου το να συζητά μ’ έναν τρελό
Τὸ γὰρ νοσοῦντι ληρεῖν ἀνδρὸς οὐχὶ σώφρονος.

Αν βέβαια έχετε το μυαλό σας στο κεφάλι και όχι στις φτέρνες να το πατάτε
εἴπερ ὑμεῖς τὸν ἐγκέφαλον ἐν τοῖς κροτάφοις καὶ μὴ ἐν ταῖς πτέρναις καταπεπατημένον φορεῖτε