ΑΡΧΑΙΩΝ ΓΝΩΜΕΣ

Δε σκέφτεται σωστά μια πολιτεία που τη μαστίζουν διχόνοια και κακές συμβουλές
οὐ γάρ εὖ φρονεῖ πόλις στάσει νοσοῦσα καί κακοῖς βουλεύμασιν

Ποτέ δε θα συμβούλευα κάποιον να δείξει προθυμία για πράξη με άγνωστο αποτέλεσμα
μήποτ’ ἂν προθυμίαν ἄδηλον ἔργου τῳ παραινέσαι λαβεῖν.

Έτσι, λοιπόν, και γι’ αυτά που λέω εγώ και για γι’ αυτά που μπορεί να πει κάποιος άλλος, από σας μεν τους ίδιους να ζητάτε τα έργα, τα καλύτερα, όμως, που μπορούν να ειπωθούν, από τον ρήτορα
οὕτω τοίνυν καὶ περὶ ὧν ἂν ἐγὼ λέγω καὶ περὶ ὧν ἂν ὁ δεῖν’ εἴπῃ, τὰ μὲν ἔργα παρ’ ὑμῶν αὐτῶν ζητεῖτε, ἅ δὲ βέλτιστα ἔνεστι λέγειν παρὰ τοῦ παριόντος.

Εγώ, όμως, θα πω σε σας τη γνώμη μου γι’ αυτά και δε θα σας αποκρύψω τίποτα. Νομίζω πως το έργο αυτού που σας συμβουλεύει δεν είναι άλλο από το να σας δίνει τις καλύτερες συμβουλές
ἐγὼ δ’ ὡς ἔχω περὶ τούτων, λέξω πρὸς ὑμᾶς καὶ οὐκ ἀποκρύψομαι. οὐδ’ εἶναι νομίζω τοῦ συμβουλεύοντος ὑμῖν ἔργον οὐδὲν πλὴν εἰπεῖν τὰ βέλτιστα

Ούτε μου φαίνεται πως είναι γνώρισμα δίκαιου πολίτη-πολιτικού να μηχανεύεται τέτοιες πολιτικές με τις οποίες ναι μεν εγώ θα γίνω άμεσα πρώτος πολίτης ανάμεσά σας, ενώ εσείς θα γίνετε τελευταίοι ανάμεσα στους άλλους (Έλληνες)· αντίθετα, η πόλη πρέπει να προοδεύει με τις πολιτικές των καλών πολιτών-πολιτικών, και όλοι οι πολίτες-πολιτικοί πρέπει πάντα να προτείνουν τις καλύτερες και όχι τις πιο εύκολες · γιατί προς τις δεύτερες θα βαδίσει η ίδια η φύση, αλλά ο καλός πολίτης-πολιτικός πρέπει με τη λογική να σας διδάσκει και να σας οδηγεί στις πρώτες
οὐδ’ ἔμοιγε δοκεῖ δικαίου τοῦτ’ εἶναι πολίτου, τοιαῦτα πολιτεύμαθ’ εὑρίσκειν ἐξ ὧν ἐγὼ μὲν πρῶτος ὑμῶν ἔσομαι εὐθέως, ὑμεῖς δὲ τῶν ἄλλων ὕστατοι• ἀλλὰ συναυξάνεσθαι δεῖ τὴν πόλιν τοῖς τῶν ἀγαθῶν πολιτῶν πολιτεύμασι, καὶ τὸ βέλτιστον ἀεί, μὴ τὸ ῥᾷστον ἅπαντας λέγειν• ἐπ’ ἐκεῖνο μὲν γὰρ ἡ φύσις αὐτὴ βαδιεῖται, ἐπὶ τοῦτο δὲ τῷ λόγῳ δεῖ προάγεσθαι διδάσκοντα τὸν ἀγαθὸν πολίτην.

Αν θελήσετε να μ’ ακούσετε απέχοντας από αποδοκιμασίες και φιλόνικη διάθεση, όπως ταιριάζει σε ανθρώπους που συνεδριάζουν για να αποφασίσουν για την πόλη και για τόσο σημαντικά ζητήματα, θα μου δώσετε τη δυνατότητα και να σας μιλήσω και να σας συμβουλεύσω, και μ’ αυτά που θα σας πω και η παρούσα κατάσταση θα βελτιωθεί και να διασωθούν αυτά που αφήσατε στην τύχη τους.
ἂν ἐθελήσητε τοῦ θορυβεῖν καὶ φιλονικεῖν ἀποστάντες ἀκούειν, ὡς ὑπὲρ πόλεως βουλευομένοις καὶ τηλικούτων πραγμάτων προσήκει, ἕξειν καὶ λέγειν καὶ συμβουλεύειν δι’ ὧν καὶ τὰ παρόντ’ ἔσται βελτίω καὶ τὰ προειμένα σωθήσεται.

Αυτός που γνωρίζει τι πρέπει να γίνει και δεν το αναλύει στους άλλους είναι ίδιος μ᾿ εκείνον που δεν το ξέρει· εκείνος πάλι που τα ᾿χει και τα δύο, αλλά διάκειται αρνητικά απέναντι στη πόλη, όμοια δε θα μιλήσει για το καλό της· αν, από την άλλη, είναι φιλόπατρις, αλλά νικιέται από το χρήμα, τότε τα πάντα θα μπορούσε να πωλήσει για χάρη του
ὅ τε γάρ γνούς καί μή σαφῶς διδάξας ἐν ἴσῳ καί εἰ μή ἐνεθυμήθη· ὅ τε ἔχων αμφότερα, τῇ δέ πόλει δύσνους, οὐκ ἄν ὁμοίως τι οἰκείως φράζοι· προσόντος δέ καί τοῦδε, χρήμασι δέ νικωμένου, τά ξύμπαντα τούτου ἐνός ἄν πωλοῖτο

αυτός είναι ο καλύτερος που τα πάντα ο ίδιος σκέφτεται και μελετάει και στο τέλος βγάζει τα καλύτερα· καλός, βέβαια, και όποιος ακούει αυτόν που μιλά καλά· αυτός, όμως, που μήτε ο ίδιος σκέφτεται και καταλαβαίνει μήτε ακούγοντας κάποιον άλλο συνετίζεται, αυτός πάλι είναι άχρηστος άνθρωπος
οὗτος, μέν πανάριστος, ὅς αὐτός πάντα νοήσῃ φρασσάμενος, τά κ᾿ ἔπειτα καί ἐς τέλος ᾖσιν ἀμείνω· ἐσθλός δ᾿ αὖ κἀκεῖνος, ὅς εὖ εἰπόντι πίθηται· ὅς δέ κε μητ᾿ αὐτός νοέῃ μητ᾿ ἄλλου ἀκούων ἐν θυμῷ βάλληται, ὅ δ᾿ αὖτ᾿ ἀχρήιος ἀνήρ

το να ακούει κάποιος συμβουλές είναι χαρακτηριστικό σοφού ανθρώπου
φρονέειν τε εὖ καί τῷ λέγοντι χρηστά ἐθέλειν πείθεσθαι

κι όσοι από τους ανθρώπους δεν πειθαρχούν στα λόγια των δασκάλων τους γίνονται παραβάτες
οἱ δ’ ἀκοσμοῦντες βροτῶν διδασκάλων λόγοισι γίγνονται κακοί

τίποτα δεν ξεχνώ από τις συμβουλές σου, αλλά η φύση μου μ᾿ αναγκάζει να έχω γνώμη
λέληθεν οὐδέν τῶνδέ μ᾿ ὧν σύ νουθετεῖς· γνώμην δ᾿ ἔχοντα μ᾿ ἡ φύσις βιάζεται

Εύκολο είναι για κείνον που είναι έξω απ’ τα δεινά, να δίνει συμβουλές κι ορμήνειες σ’ αυτούς που πάσχουν
ἐλαφρὸν ὅστις πημάτων ἔξω πόδα ἔχει παραινεῖν νουθετεῖν τε τὸν κακῶς πράσσοντ᾽

Ανόητοι άνθρωποι, που τεντώνετε το τόξο πέρα από το μέτρο, που δίκαια παθαίνετε πολλά κακά, που από την πίεση των πραγμάτων δεν ακούτε τις συμβουλές των φίλων
ὦ καιροῦ πέρα τό τόξον ἐντείνοντες· ὦ κενοί βροτῶν, καί πρός δίκης γε πολλά πάσχοντες κακά, φίλοις μέν οὐ πείθεσθε, τοῖς δέ πράγμασιν