Προσωπικό περιβάλλον μάθησης (Personal Learning Environment, PLE)
από το άρθρο: Downes, S. (2007). Learning networks in practice, Emerging Technologies for Learning. Coventry, U.K.: Becta. διαθέσιμο στη διεύθυνση: http://partners.becta.org.uk/page_documents/research/emerging_technologies07_chapter2.pdf
Πολλοί συγχέουν την έννοια της ηλεκτρονικής μάθησης (e-learning) με απλά ηλεκτρονικά κουίζ πολλαπλών επιλογών, παραδόσεις υλικού και εργασιών και χρονοδιαγράμματα που ομολογουμένως μπορεί να είναι απωθητικά έως και βαρετά. Ωστόσο, οι τεχνολογίες Web 2.0 προωθούν την ίδεα μιας κοινωνικής και προσωπικής μάθησης. Η χρήση blogs, wikis και κοινωνικού λογισμικού για την δημιουργία μαθησιακών κοινοτήτων δίνει μια διαφορετική προσέγγιση, γνωστή και ως e-learning 2.0.
Σε αυτό το πλαίσιο τα περιβάλλοντα μάθησης γίνονται προσωπικά (Personal Learning Environments, PLEs), παρέχοντας στον μαθητευόμενο την δυνατότητα να ελέγξει την μαθησιακή διαδικασία και την προσαρμόσει στους δικούς τους ρυθμούς και τα ενδιαφέροντα. Αλληλεπιδρώντας με εκπαιδευτικά ιδρύματα, όπως περιεχόμενο βιβλιοθηκών, εικονικά εργαστήρια και άλλες υπηρεσίες απομακρυσμένες που προσφέρουν μάθηση, ο ίδιος ο μαθητευόμενος γίνεται διαχειριστής της μαθησιακής του διαδικασίας. Πέρα όμως από την αναζήτηση της πληροφορίας και της γνώσης, μέσα από τα PLEs o μαθητής παράγει γνώση, την οποία και διαμοιράζεται με την παγκόσμια κοινότητα.
Σε σύγκριση με τα συστήματα διαχείρισης μάθησης (Learning Management Systems, LMS), που απευθύνονται με τον ίδιο τρόπο σε όλους τους μαθητευόμενους, τα προσωπικά περιβάλλοντα μάθησης έρχονται να προσαρμοστούν στις διαφορετικές ανάγκες των μαθητών. Μπροστά στην αδυναμία των LMS να καλύψουν τις ανάγκες συνεργασίας στη δημιουργία νέου περιεχομένου και κριτικής, τα PLEs έρχονται να δώσουν τη λύση. Το νέο περιεχόμενο παράγεται και συντηρείται διαδικτυακά, παρέχοντας πρόσβαση καθολική.
Τα σύγχρονα LMS υποστηρίζουν ηλεκτρονικές κοινότητες, μέσα από μαζικές λίστες ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και υπηρεσίες πινάκων συζητήσεων (bulletin board ) ή και ανταλλαγές άμεσων μηνυμάτων (Instant messages, IM). Ωστόσο, το βάρος πέφτει περισσότερο στην ομάδα παρά στο άτομο. Συνήθως μέσα από τέτοια συστήματα εξυπηρετείται μια συγκεκριμένη πολιτική (π.χ. η συζήτηση αποκλειστικά γύρω από ένα θέμα) και περιορίζεται η ελευθερία κινήσεων των χρηστών. Άλλωστε, στις περισσότερες περιπτώσεις απαιτείται εγγραφή και ταυτοποίηση, πριν από οποιαδήποτε δημοσίευση.
Αντιθέτως, τα τελευταία χρόνια αυξάνεται η χρήση υπηρεσιών συγγραφής και δημοσίευσης προσωπικού περιεχομένου. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η δημιουργία προσωπικών ιστολογίων (weblog, blog). Υπάρχουν blog που φιλοξενούνται σε απομακρυσμένους servers (Blogger), όπως και λογισμικό ανοικτού κώδικα που επιτρέπει στον χρήση να τοποθετήσει ένα blog στον δικό του server (WordPress). Άλλες εφαρμογές κοινωνικής διαδικτύωσης (social networking applications) συνδυάζουν τη δυνατότητα αποστολής άμεσων μηνυμάτων με τη δημιουργία και δημοσίευση περιεχομένου, όπως φωτογραφίες, βίντεο, μουσική (MySpace, Facebook, Flickr). To Skype, από εργαλείο επικοινωνίας, έγινε εργαλείο παραγωγής περιεχομένου, καθώς επιτρέπει την καταγραφή διαδικτυακών συνεντεύξεων και συζητήσεων. Το YouTube προσφέρει τη δυνατότητα δημοσίευσης βίντεο και σχολιασμού τους. Άλλες υπηρεσίες επιτρέπουν την εύκολη δημιουργία wikis, διαγραμμάτων και βίντεο. Όλα αυτά διαμορφώνουν μια νέα παιδαγωγική, σύμφωνα με την οποία η μάθηση στηρίζεται στην προσωπική δοκιμή και παραγωγή, καθώς και στο διαμοιρασμό με τους άλλους.
Τα προσωπικά περιβάλλοντα και τα δίκτυα μάθησης έχουν το πλεονέκτημα ότι μπορούν μέσω της αλληλεπίδρασης να βελτιώνονται και να σχηματίζουν νέα πλέγματα συνδέσεων, προσφέροντας νέες ευκαιρίες για γνώση.