ΑΡΧΑΙΩΝ ΓΝΩΜΕΣ

Γιατί όταν υπάρχουν τα νιάτα που φέρνουν την κούφια ανοησία τι υπάρχει έξω από κόπους πολλούς; ποια κούραση λείπει; φόνοι, ταραχές, διχόνοιες, διαμάχες και φθόνοι. Και στο τέλος μας βρίσκουν τα κακά γηρατειά που στέκονται αδύναμα, χωρίς φίλους και συντροφιές, μαζί με τα χειρότερα απ’ όλα τα κακά
῾Ως εὖτ’ ἂν τὸ νέον παρῇ κούφας ἀφροσύνας φέρον, τίς πλάγχθη πολὺ μόχθος ἔξω; τίς οὐ καμάτων ἔνι; φόνοι, στάσεις, ἔρις, μάχαι καὶ φθόνος• τό τε κατάμεμπτον ἐπιλέλογχε πύματον ἀκρατὲς ἀπροσόμιλον γῆρας ἄφιλον, ἵνα πρόπαντα κακὰ κακῶν ξυνοικεῖ.

Μόνο τους θεούς δεν τους βρίσκουν τα γηρατειά και ούτε πεθαίνουν, ενώ όλα τα άλλα τα συνταράσσει ο παντοκράτορας χρόνος. Η γονιμότητα της γης χάνεται, όπως και η δύναμη του σώματος. Πεθαίνει η πίστη, φυτρώνει η απιστία, και το ίδιο φρόνημα ποτέ δεν παραμένει ούτε στους φίλους ούτε ανάμεσα στις πόλεις. Γιατί σε άλλους τώρα, σε άλλους σε μεταγενέστερο χρόνο, τα ευχάριστα γίνονται πικρά και πάλι τα πικρά αγαπητά
μόνοις οὐ γίγνεται θεοῖσι γῆρας οὐδὲ κατθανεῖν ποτε, τὰ δ’ ἄλλα συγχεῖ πάνθ’ ὁ παγκρατὴς χρόνος• φθίνει μὲν ἰσχὺς γῆς, φθίνει δὲ σώματος. θνῄσκει δὲ πίστις, βλαστάνει δ’ ἀπιστία, καὶ πνεῦμα ταὐτὸν οὔποτ’ οὔτ’ ἐν ἀνδράσιν Φίλοις βέβηκεν οὔτε πρὸς πόλιν πόλει• τοῖς μὲν γὰρ ἤδη, τοῖς δ’ ἐν ὑστέρῳ χρόνῳ τὰ τερπνὰ πικρὰ γίγνεται καὖθις φίλα.

Κι άλλα παιδιά κακά και σε άλλους γονείς υπάρχουν, όπως και μεγάλος θυμός, αλλά ημερεύει η ψυχή τους (των γονιών) όταν ακούν τις συμβουλές φίλων
῎Αλλαι γονεῦσι χἀτέροις γοναὶ κακαὶ καὶ θυμὸς ὀξύς, ἀλλὰ νουθετούμενοι φίλων ἐπῳδαῖς ἐξεπᾴδονται φύσιν

Γιατί για τους γονείς, ακόμη κι αν κανείς κοπιάζει, ας μη θυμάται τους κόπους που έχει κάνει
τοῖς τεκοῦσι γὰρ οὐδ’ εἰ πονεῖ τις, δεῖ πόνου μνήμην ἔχειν

Όποιος γεννά άχρηστα παιδιά τι άλλο θα μπορούσες να του πεις παρά πως έκανε βάσανα γι’ αυτόν και γέλωτα για τους εχθρούς του;
Ὅστις δ᾿ ἀνωφέλητα φιτύει τέκνα, τί τόνδ᾿ ἄν εἴποις ἄλλο πλήν αὑτῷ πόνους φῦσαι, πολλοῖν δέ τοῖσιν ἐχθροῖσιν γέλων;

Περισσότερο αξίζει ένας γενναιόψυχος γέρος από πολλούς νέους· γιατί τι να το κάνεις να είσαι δυνατός αλλά δειλός;
πολλῶν νέων γάρ κἄν γέρων εὔψυχος ᾖ κρείσσων· τι γάρ δεῖ δειλόν ὄντ᾿ εὐσωματεῖν;

Οι ηλικιωμένοι δεν έχουν μέτρο στο θυμό τους κι αν οργιστούν δύσκολα μπορείς να γλιτώσεις
ἀνειμένον τι χρῆμα πρεσβυτῶν γένος καί δυσφύλακτον ὀξυθυμίας ὕπο

Για όλους τους ανθρώπους τα παιδιά είναι ζωή· όποιος δεν έχει παιδιά με μέμφεται και ίσως να νιώθει λιγότερο πόνο, αλλά “ευτυχεί” όντας δυστυχισμένος
πᾶσι δ᾿ ἀνθρώποις ἄρ᾿ ἦν ψυχήν τέκν᾿· ὅστις δ᾿ αὔτ᾿ ἄπειρος ὤν ψέγει, ἧσσον μέν ἀλγεῖ, δυστυχῶν δ᾿ εὐδαιμονεῖ

Κακό για τους ανθρώπους, αν κάποιος είναι νέος και άδικος ταυτόχρονα
κακόν γε θνητοῖς τό νέον ἐν τε τῷ νέῳ τό μή δίκαιον ὅστις ἀνθρώπων ἔχει

Για μένα από τα πλούτη και τα βασιλικά παλάτια θα ήταν προτιμότερο να ανατρέφω φρόνιμα παιδιά. Αποστρέφομαι τη ζωή χωρίς παιδιά, και μέμφομαι αυτόν που σκέφτεται το αντίθετο· μακάρι να μεγαλώνω καλά παιδιά κι ας είχα πενιχρό εισόδημα
ἐμοί μέν πλούτου τε πάρος βασιλικῶν τ᾿ εἶεν θαλάμων τροφαί κήδειοι κεδνῶν γε τέκνων. τόν ἄπαιδα δ᾿ ἀποστυγῶ βίον, ᾧ τε δοκεῖ ψέγω· μετά δέ κτεάνων μετρίων βιοτᾶς εὔπαιδος ἐχοίμαν

Αξιοζήλευτος όποιος ευτύχησε να έχει παιδιά και δεν του έδωσαν μεγάλες συμφορές
ζηλωτός ὅστις εὐτύχησεν ἐς τέκνα καί μή ᾿πισήμους συμφοράς ἐκτήσατο

Η οργή μαζί με τα γηρατειά δε δίνουν σοφία
ὀργή γάρ ἅμα σου καί το γῆρας οὐ σοφόν

Σ᾿ αυτά οι άνθρωποι είναι ίδιοι· και οι σπουδαίοι και οι τιποτένιοι αγαπούν τα παιδιά τους· στο χρήμα διαφέρουν· άλλοι έχουν και άλλοι δεν έχουν· όλοι, όμως, οι άνθρωποι αγαπούν τα παιδιά τους
πάντα τἀνθρώπων ἴσα· φιλοῦσι παῖδας οἵ τ᾿ ἀμείνονες βροτῶν οἵ τ᾿ οὐδέν ὄντες· χρήμασι δέ διάφοροι· ἔχουσιν, οἵ δ᾿ οὔ· πᾶν δέ φιλότεκνον γένος

Στροβιλιζόμαστε από εδώ και από κει στις δυστυχίες και στις χαρές και πάλι αλλάζει το φύσημα του ανέμου
ἑλισσόμεσθ’ ἐκεῖθεν ἐνθάδε δυστυχίαισιν εὐτυχίαις τε πάλιν, μεθίσταται δέ πνεύματα

Πολύ ευτυχισμένος είναι εκείνος που τυχαίνει να περνά την κάθε μέρα του δίχως βάσανα
κεῖνος ὀλβιώτατος, ὅτῳ κατ᾿ ἦμαρ τυγχάνει μηδέν κακόν