ΑΡΧΑΙΩΝ ΓΝΩΜΕΣ

μόνο ο χρόνος φανερώνει τον δίκαιο άντρα· τον κακό καιμια μέρα φτάνει για να τον μάθεις
χρόνος δίκαιον ἄνδρα δείκνυσιν μόνος• κακὸν δὲ κἂν ἐν ἡμέρᾳ γνοίης μιᾷ

Κανέναν άνθρωπο δεν πρέπει να μακαρίζουμε πριν δούμε την τελευταία του μέρα, πριν περάσει το τέλος της ζωής του χωρίς πόνο
θνητὸν ὄντ’ ἐκείνην τὴν τελευταίαν ἰδεῖν ἡμέραν ἐπισκοποῦντα μηδέν’ ὀλβίζειν, πρὶν ἂν τέρμα τοῦ βίου περάσῃ μηδὲν ἀλγεινὸν παθών

Είναι ωραίο όταν έχεις τη σκέψη σου μακριά από τις δυστυχίες
τὸ γὰρ τὴν φροντίδ’ ἔξω τῶν κακῶν οἰκεῖν γλυκύ

Του κακού θυμού πόσο κακό είναι το τέλος!
κακοῦ θυμοῦ τελευτὴν ὡς κακὴ προσγίγνεται

Και οι πολλές απειλές πάνω στον πολύ θυμό μάταια ξεστομίζονται, αφού όταν ο νους επανέρχεται, αποδεικνύονται φρούδες οι απειλές
Πολλαὶ δ’ ἀπειλαὶ πολλὰ δὴ μάτην ἔπη θυμῷ κατηπείλησαν, ἀλλ’ ὁ νοῦς ὅταν αὑτοῦ γένηται, φροῦδα τἀπειλήματα

Αυτά που αποκτούνται με δόλο και όχι με τι δίκιο δεν είναι βέβαια
τὰ γὰρ δόλῳ τῷ μὴ δικαίῳ κτήματ’ οὐχὶ σῴζεται

Στα δίκαια και ο μικρός νικά τον μεγάλο
Τοῖς τοι δικαίοις χὠ βραχὺς νικᾷ μέγαν.

Όποιος στη ζωή του επιδιώκει πράγματα πάνω από το μέτρο και αφήνει τη μετριοπαθή ζωή, θα φανεί, σύμφωνα τουλάχιστον με τη δική μου γνώμη, ότι τον διακατέχει η ανοησία. Κι αυτό γιατί ο μακρύς χρόνος τα πολλά τα οδηγεί κοντά στη λύπη, ενώ τα ευχάριστα δε θα τα δει πουθενά όποιος επιζητεί τα παραπάνω του δέοντος·
῞Οστις τοῦ πλέονος μέρους χρῄζει τοῦ μετρίου παρεὶς ζώειν, σκαιοσύναν φυλάσσων ἐν ἐμοὶ κατάδηλος ἔσται.᾿Επεὶ πολλὰ μὲν αἱ μακραὶ ἁμέραι κατέθεντο δὴ λύπας ἐγγυτέρω, τὰ τέρποντα δ’ οὐκ ἂν ἴδοις ὅπου, ὅταν τις ἐς πλέον πέσῃ τοῦ δέοντος• ὁ δ’ ἐπίκουρος ἰσοτέλεστος, ῎Αϊδος ὅτε Μοῖρ’ ἀνυμέναιος ἄλυρος ἄχορος ἀναπέφηνε, θάνατος ἐς τελευτάν.

Ποιο τέλος θα έχει η τόλμη και το θράσος; Γιατί αν μεγαλώνουν οι γενιές μ’ αυτά, ο τελευταίος ξεπερνώντας σε πανουργία τον προηγούμενο, τότε οι θεοί πρέπει σ’ αυτή τη γη να προσθέσουν μια νέα που να χωρέσει τους άδικους και από τη φύση τους κακούς
τί τέρμα τόλμης καὶ θράσους γενήσεται; εἰ γὰρ κατ’ ἀνδρὸς βίοτον ἐξογκώσεται, ὁ δ’ ὕστερος τοῦ πρόσθεν εἰς ὑπερβολὴν πανοῦργος ἔσται, θεοῖσι προσβαλεῖν χθονὶ ἄλλην δεήσει γαῖαν, ἣ χωρήσεται τοὺς μὴ δικαίους καὶ κακοὺς πεφυκότας

Αλίμονο, έπρεπε να υπάρχει στους ανθρώπους ξεκάθαρο σημάδι και ορθή κρίση, για να ξεχωρίζουν ποιος είναι αληθινός φίλος και ποιος όχι, να έχουν, επίσης, και δύο φωνές όλοι οι άνθρωποι, τη μια τίμια και την άλλη ό,τι να ‘ναι, ώστε να φανερώνει η τίμια τα άδικα της ψεύτικης, και να μην εξαπατόμαστε
φεῦ, χρῆν βροτοῖσι τῶν φίλων τεκμήριον σαφές τι κεῖσθαι καὶ διάγνωσιν φρενῶν, ὅστις τ’ ἀληθής ἐστιν ὅς τε μὴ φίλος, δισσάς τε φωνὰς πάντας ἀνθρώπους ἔχειν, τὴν μὲν δικαίαν, τὴν δ’ ὅπως ἐτύγχανεν, ὡς ἡ φρονοῦσα τἄδικ’ ἐξηλέγχετο πρὸς τῆς δικαίας, κοὐκ ἂν ἠπατώμεθα

Δία, γιατί έκανες ένα τέτοιο μεγάλο κακό στους ανθρώπους, να ζουν γυναίκες σ’ αυτόν τον γεμάτο φως κόσμο; Αν ήθελες να σπείρεις το γένος των ανθρώπων, δεν έπρεπε να το κάνεις να προέρχεται από γυναίκες, αλλά οι άνθρωποι να φέρνουν στους ναούς σου χρυσό, σίδερο ή χαλκό, ο καθένας ν’ αγοράζει το σπέρμα των παιδιών του ανάλογα με το τίμημα που πληρώνει, και στα σπίτια να ζουν χωρίς θηλυκή φροντίδα. [ τώρα στα σπίτια μας αφού βάζουμε το κακό, τον πλούτο ξοδεύουμε γι’ αυτόν] πράγμα που φανερώνει πως η γυναίκα είναι μεγάλο κακό· γι’ αυτό και ο γονιός που την έσπειρε και την ανάθρεψε δίνει προίκα, για ν’ απαλλαγεί απ’ αυτήν. Κι αυτός που μπάζει στο σπιτικό του την καταστροφική φύτρα και χαίρεται μάλιστα να στολίζει ένα ξόανο με λαμπρά πέπλα, ο δύστυχος έχει ξοδέψει μάταια το βιος του…
…Καλύτερα στο σπιτικό του να έχει κάποιος μια άχρηστη και ανόητη γυναίκα κι ας μην έχει τίποτα άλλο. Μισώ την έξυπνη γυναίκα· μακάρι στο σπίτι μου να μη βρεθεί καμιά πιο έξυπνη απ’ όσο πρέπει. Γιατί η Αφροδίτη στις έξυπνες φυτεύει την κακία· την άμυαλη γυναίκα δεν την αφήνει το λίγο της μυαλό αισχρές πράξεις να κάνει
ὦ Ζεῦ, τί δὴ κίβδηλον ἀνθρώποις κακὸν γυναῖκας ἐς φῶς ἡλίου κατῴκισας; εἰ γὰρ βρότειον ἤθελες σπεῖραι γένος, οὐκ ἐκ γυναικῶν χρῆν παρασχέσθαι τόδε, ἀλλ’ ἀντιθέντας σοῖσιν ἐν ναοῖς βροτοὺς ἢ χρυσὸν ἢ σίδηρον ἢ χαλκοῦ βάρος παίδων πρίασθαι σπέρμα, τοῦ τιμήματος τῆς ἀξίας ἕκαστον, ἐν δὲ δώμασιν ναίειν ἐλευθέροισι θηλειῶν ἄτερ. [νῦν δ’ ἐς δόμους μὲν πρῶτον ἄξεσθαι κακὸν μέλλοντες ὄλβον δωμάτων ἐκπίνομεν.] τούτῳ δὲ δῆλον ὡς γυνὴ κακὸν μέγα• προσθεὶς γὰρ ὁ σπείρας τε καὶ θρέψας πατὴρ φερνὰς ἀπῴκισ’, ὡς ἀπαλλαχθῇ κακοῦ. ὁ δ’ αὖ λαβὼν ἀτηρὸν ἐς δόμους φυτὸν γέγηθε κόσμον προστιθεὶς ἀγάλματι καλὸν κακίστῳ καὶ πέπλοισιν ἐκπονεῖ δύστηνος, ὄλβον δωμάτων ὑπεξελών…
…ῥᾷστον δ’ ὅτῳ τὸ μηδέν, ἀλλ’ ἀνωφελὴς εὐηθίᾳ κατ’ οἶκον ἵδρυται γυνή. σοφὴν δὲ μισῶ• μὴ γὰρ ἔν γ’ ἐμοῖς δόμοις εἴη φρονοῦσα πλείον’ ἢ γυναῖκα χρή. τὸ γὰρ κακοῦργον μᾶλλον ἐντίκτει Κύπρις ἐν ταῖς σοφαῖσιν• ἡ δ’ ἀμήχανος γυνὴ γνώμῃ βραχείᾳ μωρίαν ἀφῃρέθη

Ανακουφίζομαι από τις στενοχώριες, όταν σκέφτομαι τις φροντίδες των θεών· χάνω, όμως, την ελπίδα για την πρόνοιά τους, όταν βλέπω τις τύχες και τα έργα των ανθρώπων· κι αυτό γιατί η μία αλλαγή συναλλάσσεται με την άλλη και η ζωή των ανθρώπων είναι πάντοτε άστατη και πολυπλάνητη
ἦ μέγα μοι τὰ θεῶν μελεδήμαθ’, ὅταν φρένας ἔλθῃ, λύπας παραιρεῖ• ξύνεσιν δέ τιν’ ἐλπίδι κεύθων λείπομαι ἔν τε τύχαις θνατῶν καὶ ἐν ἔργμασι λεύσσων• ἄλλα γὰρ ἄλλοθεν ἀμείβεται, μετὰ δ’ ἵσταται ἀνδράσιν αἰὼν πολυπλάνητος αἰεί

Δε γνωρίζω πώς ν’ αποκαλέσω κάποιον άνθρωπο καλότυχο· κι αυτό γιατί όλα μπορούν ν’ αναστραφούν
οὐκ οἶδ’ ὅπως εἴποιμ’ ἂν εὐτυχεῖν τινα θνητῶν• τὰ γὰρ δὴ πρῶτ’ ἀνέστραπται πάλιν

Εγώ θέλω να επικρατώ σε αγώνες ανάμεσα στους Έλληνες, στην πόλη μου, όμως, θέλω να ‘μαι δεύτερος πάντα κι ευτυχισμένος ανάμεσα σε φίλους. Κι αυτό γιατί μπορώ να κάνω ό,τι θέλω χωρίς κίνδυνο, που είναι πολύ καλύτερο από τη βασιλεία-τυραννία
ἐγὼ δ’ ἀγῶνας μὲν κρατεῖν ῾Ελληνικοὺς πρῶτος θέλοιμ’ ἄν, ἐν πόλει δὲ δεύτερος σὺν τοῖς ἀρίστοις εὐτυχεῖν ἀεὶ φίλοις. πράσσειν τε γὰρ πάρεστι, κίνδυνός τ’ ἀπὼν κρείσσω δίδωσι τῆς τυραννίδος χάριν

Δεν πρέπει οι άνθρωποι τη ζωή πολύ να την μετρούνε· γιατί ούτε τη στέγη των σπιτιών τους μπορούν να τη φέρουν στα ίσα της
οὐδ’ ἐκπονεῖν τοι χρὴ βίον λίαν βροτούς• †οὐδὲ στέγην γὰρ ἧς κατηρεφεῖς δόμοι καλῶς ἀκριβώσειαν