Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΛΑΡΙΣΑΣ
Λάρισα σημαίνει φρούριο ή ακρόπολη. Είναι πελασγικό όνομα και κατά τη μυθολογία n πόλη κτίστηκε από τον Λάρισο, γιο του Πελασγού.
Ο λόφος του Αγίου Αχιλλείου και του Φρουρίου αποτέλεσε στα Κλασικά Χρόνια την ακρόπολη της Λάρισας. Εκεί δεσπόζει σήμερα ο μητροπολιτικός ναός του Αγίου Αχιλλείου (πολιούχος). Πρώτος αρχιεπίσκοπος αναφέρεται ο Άγιος Αχίλλειος που συνέβαλε στη διάδοση του Χριστιανισμού και συμμετείχε στην Α’ Οικουμενική Σύνοδο το 325 μ.Χ. Ήταν εκείνος που στόλισε την πόλη με μεγαλοπρεπή κτίσματα, καταστρέφοντας κάθε ίχνος του αρχαίου πολιτισμού.
Το πρώτο αρχαίο θέατρο, ελληνιστικής εποχής (ανακαλύφθηκε πρόσφατα), «ζωντανεύει» τη νότια πλαγιά του λόφου του “Φρούριο”. Είναι κτίσμα μνημειακό του τέλους του 3ου αι. π.X. (επί Βασιλείας Φίλιππου του Ε’ της Μακεδονίας).
Το δεύτερο αρχαίο θέατρο είναι μικρότερο, απλούστερο στην κατασκευή του, σημαντικής όμως αξίας μιας και προοριζόταν για θεατρικές παραστάσεις αλλά και άλλες κοινωνικές και πνευματικές εκδηλώσεις.
Α’ Θέατρο
Β’ Θέατρο
Με την αποκάλυψη του Α’ Αρχαίου Θεάτρου, η Λάρισα έγινε η μοναδική πόλη -εκτός της Αθήνας- με δύο αρχαία θέατρα μέσα στον πολεοδομικό της ιστό.
ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ
6ο -5ο αι. π.X. Η Λάρισα αποκτά σαφέστατο προβάδισμα έναντι των άλλων θεσσαλικών πόλεων και ακμάζει με γοργό ρυθμό, γεγονός που αποδεικνύεται από τις πρόσφατες ανασκαφές που εντόπισαν λουτρά, κατοικίες με ψηφιδωτά δάπεδα, τμήματα δρόμων, ανάγλυφα, επιγραφές, αγγεία, νομισματικούς θησαυρούς του 4ου αι. π.Χ., ειδώλια, λύχνους και τα δύο σπουδαία αρχαία θέατρα στο κέντρο της πόλης.
Ωστόσο η ιστορία της Λάρισας είναι δύσκολο να ερευνηθεί, αφού η αρχαία πόλη βρίσκεται θαμμένη κάτω από τη σύγχρονη πόλη και κάθε ανασκαφική εργασία κρίνεται σχεδόν απαγορευτική. Την ίδια εποχή επικράτησε απόλυτα σε μεγάλη έκταση της εύφορης θεσσαλικής πεδιάδας και διαδραμάτισε πρωταρχικό ρόλο στην πολυτάραχη ιστορία της Θεσσαλίας.
Πρώτοι ταγοί, όπως αναφέρεται στη μυθολογική παράδοση, ήταν οι Λαρισαίοι Ευρύλοχος, Εχεκρατίδας και Αλεύας ο Πυρρός (ξανθός), γιος του Θεσσαλού και εγγονός του Ηρακλή. Η οικογένεια των Αλευάδων διοίκησε τουλάχιστον ως το τέλος του 4ου αι. π.Χ. και η Πελασγιώτιδα γνώρισε μεγάλη οικονομική άνθηση.
Παρ’ όλα αυτά η Λάρισα άργησε να κόψει νομίσματα. Επικεφαλής ήταν ο ταγός – έτσι ονόμαζαν τον άρχοντα – ο οποίος διοικούσε το κράτος των θεσσαλικών πόλεων δηλ. το Κοινό των Θεσσαλών.
… 344 π.Χ. Η Λάρισα ως πρωτεύουσα της Πελασγιώτιδας (μιας από τις τέσσερις θεσσαλικές τετραρχίες) σημειώνει σπουδαία οικονομική άνθιση. Στη Λάρισα, με τις όποιες αρχαιολογικές ενδείξεις έχουμε ως τώρα, n κατοίκηση υπήρξε συνεχής από την Πρώιμη εποχή του Χαλκού, που πρωτοκατοικείται ο λόφος του Αγίου Αχιλλείου, μέχρι σήμερα.
479 π.Χ. Τα νομισματοκοπεία του Κοινού των Θεσσαλών (Λάρισας, Κραννώνος, Περραιβών, Φερών , Φαρκαδώνας και Σκοτούσας) κόβουν νομίσματα. Στις αρχές του 5ου αι. π.Χ. έκοψε μια σειρά από δραχμές με μικρότερες υποδιαιρέσεις, που απεικονίζουν τον Ιάσονα με το χαμένο σανδάλι και το περίφημο ιππικό. Οι πρώτες κοπές της Λάρισας είναι εντυπωσιακές, με τα ταυροκαθάψια στη μια όψη και στην άλλη άλογο. Το άλογο απεικονίζεται σταθερά στα νομίσματα του 4ου αι. π.Χ. με το πανέμορφο κεφάλι της νύμφης Λάρισας.
Το ολιγαρχικό πολίτευμα της Λάρισας εκδημοκρατίζεται στο τέλος του 5ου αι. π.X.
431-404 π.Χ. Πελοποννησιακός πόλεμος: Το κοινό της Λάρισας τάσσεται στο πλευρό των Αθηναίων. Με το τέλος του, εμφύλιες διενέξεις (που προϋπήρχαν) αρχίζουν μεταξύ των πόλεων Φερών και Λάρισας.
357 π.Χ. Η πόλη υποτάσσεται στο Βασιλιά της Μακεδονίας Φίλιππο Β΄ της Μακεδονίας. Ο Φιλίππος Ε΄, που ξεχώριζε για τις οργανωτικές του ικανότητες, πρότεινε στους Λαρισαίους σχέδιο, ώστε να βελτιωθεί η γεωργική παραγωγή και οι καλλιέργειες. Αποτέλεσμα αυτού του σχεδίου υπήρξε το κτηματολόγιο της Πελασγιώτιδας.
197 π.Χ. Η πόλη υποτάσσεται στους Ρωμαίους, μετά την ήττα του Φιλίππου Ε΄, στη θέση Κυνός Κεφαλές. Η Λάρισα γνωρίζει την τελευταία της ακμή την εποχή της ρωμαιοκρατίας, όταν γίνεται έδρα του νέου κοινού των Θεσσαλών, με ανώτατο άρχοντα τον «Στρατηγό». Το 140 π.X. αναγορεύθηκε πόλη Augusta από τον Οκταβιανό Αύγουστο.
1ος αιών. μ.Χ. Ο ιστορικός Δίων Χρυσόστομος αναφέρει ότι «ο Πηνειός ρέει διά της ερήμου της Θεσσαλίας» θέλοντας να τονίσει την ερημοποίηση και την πλήρη εγκατάλειψη της περιοχής.
3ος αιών. μ.Χ. Με τη διάδοση του Χριστιανισμού η Λάρισα παρουσιάζει σημαντική ανάπτυξη.
Δύο παλαιοχριστιανικές βασιλικές, που ήρθαν στο φως το 1978 μετά από ανασκαφές, πιστοποιούν την ευημερία της την περίοδο εκείνη.
10ος αιών. μ.Χ. Η Λάρισα καταλαμβάνεται από τους Βούλγαρους του τσάρου Σαμουήλ. Τον ίδιο καιρό μεταφέρθηκαν και τα λείψανα του Αγίου Αχίλλειου από τη Λάρισα στην Πρέσπα, όπου κτίσθηκε ναός προς τιμήν του αγίου.
11ου αι. μ.Χ. Οι Νορμανδοί ερημώνουν και πάλι τη Θεσσαλία, με συνεχείς επιδρομές ως το 1156 που ο Αλέξιος Α΄ Κομνηνός τους εξεδίωξε και υπέγραψε συνθήκη.
1204-1222 μ.Χ. Φραγκοκρατία
1222-1332 μ.Χ. Υπό την επιρροή του Δεσποτάτου της Ηπείρου.
1333 μ.Χ. Η Θεσσαλία στη βυζαντινή αυτοκρατορία.
1342 μ.Χ. Υπό Σερβική κατάκτηση. Η πόλη έφερε το όνομα Γενί Σεχίρ Φενερί.
1392-1393 μ.Χ. Αρχίζει η διείσδυση των Οθωμανών Τούρκων στη Θεσσαλία υπό του Εβρενός Μπέη που νίκησε τις ελληνικές δυνάμεις στα Τέμπη και κατέλαβε τη Λάρισα και τα Φάρσαλα.
1769 μ.Χ 12 Ιουλίου: Πυρπόληση και κατεδάφιση του ναού του Αγίου Αχίλλειου, από τους φανατικούς μουσουλμάνους.
Ενδεικτική των συνθηκών κάτω από τις οποίες ζούσε n κοινωνία των Χριστιανών της Λάρισας είναι n δεκαπενταετής προσπάθεια επανοικοδόμησης του 1779-1794, επί ημερών του Μητροπολίτη Διονυσίου του Καλλιάρχη.
1821 μ.Χ. Επανάσταση στη Θεσσαλία εναντίον των Τούρκων.
1877-1878 μ.Χ. Εξέγερση στον θεσσαλικό χώρο.
1881 μ.Χ. Στις 31 Αυγούστου 1881, n Λάρισα υποδέχτηκε θριαμβευτικά τον Ελληνικό στρατό. Προσάρτηση στο ελληνικό κράτος.
1890 μ.Χ. Η πόλη έχει 13.600 κατοίκους. Με την εκπνοή του αιώνα, ο Σιδηρόδρομος περνά από τη Λάρισα.
1910 Οι Λαρισαίοι αγρότες πρωτοστατούν στη μεγάλη αγροτική εξέγερση και σύγκρουση με τους τσιφλικάδες.
1911 Καθιερώνονται οι πρώτοι πανελλήνιοι ιππικοί αγώνες και οργανώνονται οι πρώτοι γυμναστικοί και ποδηλατικοί αγώνες.
1913-15 Ηλεκτροφωτίζεται το κέντρο της πόλης. Δημιουργία της πρώτης Δημοτικής Πυροσβεστικής, της Δημοτικής Αστυνομίας, ιδρύεται το Εργατικό Κέντρο, n Γεωργική Σχολή.
Δημιουργείται ο «Παράδεισος » ο πρώτος κινηματογράφος.
1920 Εγκαθίστανται χιλιάδες πρόσφυγες από τον Πόντο και δημιουργούνται οι πρώτες προσφυγικές παραγκογειτονιές. Οι μεγάλες λαϊκές και το παραδοσιακό παζάρι στην περιοχή του Αλκαζάρ, δίπλα από το ποτάμι.
1930 Εγκαινιάζεται ο Υδατόπυργος
1931 Η πόλη υδροδοτείται από τον Πηνειό ποταμό. Ιδρύονται το Δημοτικό Ωδείο, n Δημοτική Βιβλιοθήκη, το Μουσείο, ο Μουσικός Σύλλογος και n Επιτροπή Τουρισμού.
Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου n πόλη σαν στρατιωτικό και συγκοινωνιακό κέντρο ήταν στην πρώτη γραμμή των γεγονότων.
1941 Μαζί με τις αεροπορικές επιδρομές και το μεγάλο σεισμό n προπολεμική Λάρισα καταστρέφεται. Με την απελευθέρωση αρχίζει n νεότερη ιστορία της πόλης.
Τα κείμενα και οι φωτογραφίες της παρούσας ερευνητικής εργασίας προέρχονται κυρίως από πηγές του διαδικτύου και έλαβαν μέρος οι μαθητές/τριες του ΣΤ΄1 τμήματος του 18ου Δημοτικού Σχολείου:
Κωνσταντίνος Γαυρινιώτης
Έλλη Παπαστεργίου
Ευαγγελία Στρούλιου
Όλγα Τσιαπλέ
