Η εκπαίδευση είναι ένας θεσμός που αντικατοπτρίζει σε μεγάλο βαθμό τις δομές και τον πολιτισμό μιας κοινωνίας. Όπως στην κοινωνία έτσι και στα σχολεία έχουν καλλιεργηθεί νοοτροπίες με δυσάρεστα αποτελέσματα για την παιδεία στη χώρα μας. Πόσοι από εμάς δεν έχουμε συναντήσει στα σχολεία μας α) κλίκες-υποομάδες εκπαιδευτικών στους συλλόγους διδασκόντων που πράττουν με κριτήριο τα συμφέροντα της υποομάδας ή το ατομικό τους συμφέρον, β) εκπαιδευτικούς που θεωρούν δικό τους το σχολείο επειδή έχουν εργαστεί αρκετά χρόνια σ’ αυτό, γ) γονείς-κηδεμόνες που αναζητούν τις ευθύνες αποτυχίας των παιδιών τους μόνο στο σχολείο, δ) γονείς-κηδεμόνες «αδύναμων» κυρίως μαθητών που δεν επικοινωνούν σχεδόν ποτέ με το σχολείο, ε) μαθητές που έχουν μάθει να σκέφτονται και να εργάζονται κυρίως ατομικά – ανταγωνιστικά και όχι ομαδικά, κλπ. Μπορούμε να αναφέρουμε πάρα πολλά παραδείγματα λανθασμένης νοοτροπίας, το εντυπωσιακό όμως είναι πως όλα έχουν κοινό παρονομαστή την έλλειψη συνεργατικής κουλτούρας.
Ποια όμως είναι τα εμπόδια – εκτός από τη νοοτροπία – στην επίτευξη της συνεργατικής κουλτούρας; Πού εντοπίζεται κυρίως το έλλειμμα συνεργασίας; Ποια είναι τα αίτια αυτού του ελλείμματος; Τι λένε οι συνάδελφοι εκπαιδευτικοί που πήραν μέρος στη σχετική έρευνα; Πώς θα μεταβούμε από το παραδοσιακό στο σύγχρονο-συνεργατικό σχολείο; Ποια τα οφέλη από τη συνεργασία; Αυτά και πολλά άλλα ερωτήματα βρίσκουν απάντηση στην εργασία των εκπαιδευτικών Γλαβά Ι. και Καλαματιανού Κ. με τίτλο Η ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΩΣ ΚΥΡΙΑ ΜΟΡΦΗ ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΗΣ ΣΤΗ «ΣΧΟΛΙΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ» που παρουσιάστηκε πρόσφατα στο 3ο Πανελλήνιο Συνέδριο του ΙΑΚΕ και δημοσιεύτηκε στα πρακτικά του.
Η εργασία προέκυψε αφενός αξιοποιώντας την εμπειρία μας στην εκπαίδευση, γνωρίζοντας όλο και περισσότερο τη νοοτροπία, τις στάσεις και τις αντιλήψεις που επικρατούν στα ελληνικά σχολεία, αλλά και τις μεθόδους εκπαίδευσης των μαθητών, αφετέρου λαμβάνοντας υπόψη τις απόψεις των συναδέλφων που έλαβαν μέρος στην έρευνα και μελετώντας τη σχετική ελληνική και ξένη βιβλιογραφία. Το γενικό συμπέρασμα στο οποίο καταλήξαμε είναι ότι το κλειδί για την βελτίωση της λειτουργίας των σχολείων και ευρύτερα του εκπαιδευτικού συστήματος της χώρας μας είναι η ενίσχυση της συνεργασίας σε όλα τα επίπεδα.
Ευχαριστούμε όλους τους συναδέλφους εκπαιδευτικούς που πήραν μέρος στην έρευνα και ευχόμαστε τόσο η πολιτεία όσο και οι εκπαιδευτικοί, οι γονείς και όλοι οι εμπλεκόμενοι εκπαιδευτικοί φορείς να συνειδητοποιήσουν την σπουδαιότητα της συνεργασίας στα σχολεία μας και να συμβάλουν στη βελτίωση της.
Στους παρακάτω συνδέσμους περιέχονται:
Για οποιαδήποτε ερώτηση μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί μου στο e-mail: isiglavas@sch.gr
Ισίδωρος Γλαβάς
Ενδιαφέρον και επίκαιρο θέμα, μου θυμίζει όμως το ανέκδοτο με τη γάτα, τα ποντίκια και το κουδούνι, που αν μπορούσαν να το κρεμάσουν στη γάτα θα λυνόταν το πρόβλημα. Είναι βέβαιο ότι αν η συνεργασία ενισχυθεί σε όλους τους τομείς και δράσεις της σχολικής κοινότητας, μέσα και γύρω από αυτήν, θα αναδειχθούν και οι πολυπόθητες αρετές της. Που βρίσκεται όμως το κλειδί για την ενεργοποίηση της συνεργατικότητας των εμπλεκόμενων φορέων και μονάδων της κοινότητας; Η λύση είναι θεσμική; Είδαμε ότι και όταν δόθηκε η δυνατότητα ‘δημοκρατικής’ επιλογής υποδιευθυντών αλλά και στις κρίσεις των μελών των συλλόγων για τους υποψήφιους διευθυντές οι σύλλογοι αναπαρήγαγαν τους αυτοματισμούς των υποομάδων, μικροσυμφερόντων, ατομικίστικων επιλογών. Καμία έκπληξη εδώ καθώς, ‘εικόνα μου είσαι εξουσία και μου μοιάζεις’. Μήπως η λύση είναι η έμφαση στην ενημέρωση και στη διασπορά των ευεργετημάτων της συνεργατικότητας, στη διαφήμισή της εν τέλει; Μήπως στη μεταφυσική ελπίδα για αναστροφή της πολιτιστικής παρακμής; Μα, τότε φοβάμαι πως βάζουμε το κάρο μπροστά από το άλογο, καθώς εντοπίζουμε τη λύση σε αυτό ακριβώς που θα είχαμε αν η λύση ήταν ήδη γεγονός… Πως, αυτοί οι κατακερματισμένοι σύλλογοι, όπου μερικά από τα πλέον ηθικά στοιχεία τους απέχουν από τις κρίσιμες και συχνά με εντάσεις παρμένες αποφάσεις, που δεν διεκδικούν την αποφασιστικότερη συμμετοχή του συλλόγου στα πεδία της ενημέρωσης και των αποφάσεων θα στραφούν στη συνεργατικότητα; Συνεργατικότητα με ποιους, όταν τα μέλη του συλλόγου βαρύνονται με αυλικές ή όχι ιδιότητες, και σε ποιους ‘δημόσιους χώρους’, όταν τα πηγαδάκια ανοίγουν και κλείνουν ανάλογα με το ποιος/ποια πλησιάζει;
Ενδιαφέροντα σχόλια, τα οποία δείχνουν πόσο δύσκολο είναι να συνεργαστούμε εμείς οι εκπαιδευτικοί με ανιδιοτέλεια, αξιοκρατία, αλληλεγγύη και συναδελφικότητα. Έχω να καταθέσω ένα πρόσφατο περιστατικό από το Σχολείο που υπηρετώ (το έχω θέσει -σε πρόσφατη συνεδρίαση- υπόψη του Συλλόγου Διδασκόντων ως προσωπικό παράπονο, αλλά δυστυχώς δεν πήρα καμιά απάντηση, απεναντίας επικράτησε απόλυτη σιγή …)
Όσοι με γνωρίζουν, έχουν διαπιστώσει ότι εργάζομαι με υπευθυνότητα, σέβομαι τους κανόνες και την κείμενη νομοθεσία και βάζω ως προτεραιότητά μου τη συνεργασία με όλα τα μέλη της εκπαιδευτικής κοινότητας. Επίσης, δεν έβλαψα ούτε προσέβαλα ποτέ συνάδελφο, γονέα ή μαθητή και γενικά κανέναν συνάνθρωπό μου γιατί πιστεύω ότι το ήθος, η αξιοπρέπεια και η αλληλεγγύη πρέπει να είναι τα κύρια χαρακτηριστικά κάθε ανθρώπινης ύπαρξης.
Στις πρόσφατες κρίσεις υποψηφίων Διευθυντών ήμουν και εγώ υποψήφιος γιατί θεωρώ ότι διαθέτω διοικητικές ικανότητες και δεξιότητες, αλλά και εμπειρία για να προσφέρω και από αυτόν τον τομέα στο χώρο της εκπαίδευσης. Δεν είχα λάβει υπόψη μου όμως ότι τα προσωπικά συμφέροντα κάποιων, η δίψα για εξουσία και η δυναμική της κλίκας- υποομάδας, μπορούν να λειτουργήσουν αναξιοκρατικά και κυρίως ανήθικα. Έτσι λοιπόν, στις 20/6/2017 στην ειδική συνεδρίαση του Συλλόγου Διδασκόντων για την αποτίμηση των υποψηφίων διευθυντών, στο σχολείο που υπηρετώ, δύο μέλη του συλλόγου – ο Κ. Χ. και η Δ. Κ. – στοχευμένα και εσκεμμένα με συκοφάντησαν ενόψει της διαδικασίας επιλογής υποψηφίων διευθυντών και μάλιστα εν απουσία μου, για να εξυπηρετήσουν δικά τους μικροσυμφέροντα. Αναφέροντας αναλήθειες και ανακρίβειες για το άτομό μου, επηρέασαν και άλλους συναδέλφους στην έκφραση γνώμης για την υποψηφιότητά μου. Η προσχεδιασμένη γραμμή που ακολούθησαν «μαυρίστε τον Ισίδωρο», τόσο οι ίδιοι όσο και τα υπόλοιπα μέλη της υποομάδας-κλίκας, εκδηλώθηκε με πολλούς τρόπους τόσο λίγο πριν τη συνεδρίαση όσο και μερικές μέρες πριν από αυτήν.
Καταγγέλλω αυτήν την αντιδεοντολογική και ανήθικη συμπεριφορά που προσβάλλει εμένα προσωπικά αλλά και την εκπαιδευτική κοινότητα. Αφενός κατάφεραν να αποδείξουν πως βάζουν τα αξιώματα πάνω από την ανθρώπινη αξιοπρέπεια αφετέρου έβλαψαν ανυπολόγιστα έναν συνάδελφό τους για να εξυπηρετήσουν δικά τους συμφέροντα.
Πιστεύω ότι, οι σύλλογοι διδασκόντων πρέπει να μετέχουν στην αποτίμηση των υποψηφίων διευθυντών, αλλά χρειάζεται να βρεθεί ένας τρόπος έτσι ώστε αυτή η αποτίμηση να βασίζεται στην αξιοκρατία και όχι στα προσωπικά συμφέροντα. Σε αρκετούς συλλόγους υπάρχουν και καλλιεργούνται κλίκες και δυστυχώς αποδεικνύεται ότι δεν υπάρχει ούτε η ανάλογη ωριμότητα ούτε η κατάλληλη κουλτούρα για να διαχειριστούμε τέτοιου είδους αποτιμήσεις με αξιοκρατικό τρόπο.
Ισίδωρος Γλαβάς