Τα Στοιχεία του Ευκλείδη

Stoixeia_Eukleidi

Τα Στοιχεία είναι το πιο φημισμένο σύγγραμμα στην ιστορία των μαθηματικών και ένα από τα σπουδαιότερα συγγράμματα της παγκόσμιας γραμματείας. Είναι το έργο που έχει γνωρίσει τις περισσότερες εκδόσεις από κάθε άλλο έργο εκτός από τη Βίβλο, και ένας ολόκληρος κόσμος έμαθε γεωμετρία απ’ αυτό. Για τη ζωή του συγγραφέα αυτού του έργου γνωρίζουμε ελάχιστα πράγματα. Ξέρουμε ότι δίδαξε στην Αλεξάνδρεια και ότι ήταν μεγαλύτερος σε ηλικία από τον Αρχιμήδη, πράγμα που σημαίνει ότι η χρονολόγησή του «γύρω στο 300 π.Χ.» δεν πρέπει να απέχει πολύ από την αλήθεια. Ο Πρόκλος, επίσης, αναφέρει ότι ο Ευκλείδης ήταν σύγχρονος του βασιλιά Πτολεμαίου του Α’, στον οποίο είχε το θάρρος να πει κατά πρόσωπο πως «δεν υπάρχει βασιλική οδός προς τη γεωμετρία». Ο Πάππος, εξάλλου, τον επαινεί για την ηθική του ακεραιότητα, για τη μετριοφροσύνη του και για την ευμενή στάση του προς όσους ήταν ικανοί να προαγάγουν τη μαθηματική γνώση. Ο Στοβαίος, τέλος, διηγείται το ακόλουθο ενδιαφέρον περιστατικό: ένας νέος επισκέφθηκε κάποτε τον Ευκλείδη και τον παρακάλεσε να τον διδάξει γεωμετρία. Μόλις, όμως, έμαθε το πρώτο θεώρημα, ρώτησε τον Ευκλείδη: «Και τώρα τι θα κερδίσω με το θεώρημα αυτό;» Ο Ευκλείδης, τότε, γύρισε προς τον υπηρέτη του και του είπε: «Δώσε του τρεις δεκάρες, ώστε να κερδίσει κάτι από το θεώρημα το οποίο έμαθε!» Αυτά είναι όλα όσα γνωρίζουμε για τον άνθρωπο. Πολύ μεγαλύτερη σημασία, όμως, έχει το έργο του, το οποίο, ακόμη και σήμερα, μαρτυρεί τα απαράμιλλα χαρίσματά του ως δασκάλου.

Ο κατάλογος των έργων του Ευκλείδη είναι μακρύς, εκείνο όμως που του εξασφάλισε την αθανασία είναι τα Στοιχεία (ή καλύτερα Στοιχειακής, όπως πρέπει να ήταν ο πραγματικός τίτλος). Το έργο αποτελείται από 13 βιβλία (κεφάλαια) και μπορεί να χωριστεί σε επιμέρους ενότητες.

Τα Στοιχεία είναι το αρχαιότερο σωζόμενο παράδειγμα έργου που με μεγάλη συνέπεια είναι γραμμένο με αξιωματική-παραγωγική μορφή’ όλες δηλαδή οι προτάσεις (θεωρήματα και προβλήματα κατασκευών) που περιέχει μπορούν να εξαχθούν με παραγωγικό συλλογισμό από λίγες τον αριθμό πρώτες αρχές, χρησιμοποιούνται δε σε αυτό τρία είδη τέτοιων αρχικών προτάσεων, οι ορισμοί, τα αιτήματα και τα αξιώματα (που ο Ευκλείδης αποκαλεί κοινές έννοιες).

 Πηγή:  Ιστορία των Επιστημών & της Τεχνολογίας  (Βιβλίο Γ’ Γενικού Λυκείου – Επιλογής)

Δείτε επίσης Τα Στοιχεία του Ευκλείδη σε ψηφιοποιημένη μορφή  από τον Τομέα Φυσικής της Σχολής Εφαρμοσμένων Μαθηματικών και Φυσικών Επιστημών  του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου.