ΑΡΧΑΙΩΝ ΓΝΩΜΕΣ

Έρωτα, Έρωτα που στάζεις πόθο στα μάτια εκείνων που τις ψυχές τους κυριεύεις γεμίζοντας τις με γλυκιά ταραχή, μη φανείς ποτέ σε μένα για κακό μου μήτε φανείς άτακτος κι αταίριαστος. Γιατί ούτε φωτιά ούτε αστροπελέκι υπάρχει σαν το βέλος της Αφροδίτης που με τα χέρια του ρίχνει ο Έρωτας, ο γιος του Δία…
Τον έρωτα, όμως, τον αφέντη των ανθρώπων, τον κλειδοκράτορα των καμαρών του πόθου της Αφροδίτης, δεν τον σεβόμαστε, που ξεκληρίζει τους ανθρώπους και τους γεμίζει με δυστυχίες σ᾿ αυτούς σαν έρθει
Ἔρως Ἔρως, ὅ κατ᾿ ὀμμάτων στάζεις πόθον, εἰσάγων γλυκεῖαν ψυχᾶ χάριν οὕς ἐπιστρατεύσῃ, μή μοι ποτε σύν κακῷ φανείης μηδ᾿ ἄρρυθμος ἔλθοις. οὔτε γάρ πυρός οὔτ᾿ ἄστρων ὑπέρτερον βέλος, οἷον τό τᾶς Ἀφροδίτας ἵησιν ἐκ χερῶν Ἔρως, ὁ Διός παῖς…
Ἔρωτα δέ, τόν τύραννων ἀνδρῶν, τόν τάς Ἀφροδίτας φιλτάτων θαλάμων τόν κληδοῦχον, οὐ σεβίζομεν, πέρθοντα καί διά πάσας ἰόντα συμφορᾶς θνατοῖς, ὅταν ἔλθῃ

Οι άνθρωποι δεν πρέπει να έχουνε πολύ βαθιές φιλίες που να πηγαίνουν μέχρι τα βάθη της ψυχής, ενώ και οι αγάπες τους να είναι χαλαρές που εύκολα να μπορείς άλλοτε να τις διώχνεις και άλλοτε να τις κάνεις ακόμη πιο σφιχτές…
Λένε πως οι υπερβολικές αγάπες κάνουν περισσότερο κακό παρά ευχαριστούν τους ανθρώπους, ενώ κάνουν κακό και στην υγεία. Γι’ αυτό και προτιμώ το μέτρο από την υπερβολή
χρῆν γάρ μετρίας εἰς ἀλλήλους φιλίας θνητούς ἀνακίρνασθαι καί μή πρός ἄκρον μυελόν ψυχῆς, εὔλυτα δ᾿ εἶναι στέργηθρα φρενῶν από τ᾿ ὤσασθαι καί ξυντεῖναι…
…βιότου δ᾿ ἀτρεκεῖς ἐπιτηδεύσεις φασί σφάλλειν πλέον ἤ τέρπειν τῇ θ᾿ ὑγιεία μᾶλλον πολεμεῖν. οὕτω τό λίαν ἧσσον ἐπαινῶ τοῦ μηδέν ἄγαν

Όταν ο χρυσομάλλης Έρωτας τεντώνει τα δίδυμα του πόθου τόξα, το ένα δίνει ευοίωνη και χαρούμενη ζωή, ενώ το άλλο σύγχυση και ανακατωσούρα. Όμορφή μου Αφροδίτη, μη φέρεις την παραζάλη στην κάμαρά μου. Μακάρι το πάθος μου να είναι με μέτρο, οι πόθοι μου αγνοί, και απλά να χαίρομαι τον έρωτα· τις περίσσιες ηδονές δεν τις θέλω
ὅθι δή δίδυμ᾿ Ἔρως ὁ χρυσοκόμος τόξ᾿ ἐντείνεται χαρίτων, τό μέν ἐπ᾿ εὐαίωνι πότμῳ, τό δ᾿ ἐπί συγχύσει βιοτᾶς. ἀπενέπω νιν ἁμετέρων, Κύπρι καλλίστα, θαλάμων. εἴη δέ μοι μετρία μέν χάρις, πόθοι δ᾿ ὅσιοι, καί μετέχοιμι τάς Ἀφροδίτας, πολλάν δ᾿ ἀποθείμαν

Ποτέ η ευτυχία δεν πηγαίνει στο ίδιο σπίτι πάντα· η μία μοίρα κυνηγάει την άλλη από πίσω· εκείνον που βρίσκεται ψηλά τον ρίχνει στην καταφρόνια, ενώ στο φτωχό θεμελιώνει την ευτυχία
οὐδέ τόν αὐτόν ἀεί βεβάναι δόμον εὐτυχία· παρά δ᾿ ἄλλαν ἄλλα μοῖρα διώκει. τόν μέν ἀφ᾿ ὑψηλῶν βραχύν ᾤκισε, τόν δ᾿ ἀλέταν εὐδαίμονα τεύχει

φίλοι, όποιος έχει γευτεί τις συμφορές, γνωρίζει καλά πως, όταν πέσει το κακό, οι θνητοί συνηθίζουν τότε όλα να τα φοβούνται· όταν, όμως, τα φέρνει ο θεός καλά, πιστεύουν τότε πως για πάντα θα φυσάει ούριος άνεμος
φίλοι, κακῶν μέν ὅστις ἔμπειρος κυρεῖ, ἐπίσταται βροτοῖσιν ὡς ὅταν κλύδων κακῶν ἐπέλθῃ, πάντα δειμαίνειν φίλον, ὅταν δ᾿ ὁ δαίμων εὐροῇ, πεποιθέναι τόν αὐτόν αἰέν ἄνεμον οὐριεῖν τύχας

Δυσκολονόητος ο θεός κόρη μου· ολοένα αλλάζει. Εδώ κι εκεί, πότε ψηλά πότε βαθιά, οδηγεί τα πάντα· ο ένας δυστυχεί, ο άλλος όχι, αλλά και πάλι χάνεται, δεν έχει πάντα η τύχη σιγουριά
ὦ θυγάτερ, ὁ θεός ὡς ἔφυ τι ποικίλον καί δυστέκμαρτον. εὖ δέ πως πάντα στρέφει ἐκεῖσε κἀκεῖσ᾿ ἀναφέρων· ὅ μέν πονεῖ, ὅ δ᾿ οὐ ποιήσας αὖθις ὄλλυται κακῶς, βέβαιον οὐδέν τῆς ἀεί τύχης ἔχων

Άμυαλοι είναι όσοι επιζητούν τη δόξα με τις λόγχες και με τα δυνατά πολεμικά δόρατα, λογαριάζοντας αστόχαστα πως μ᾿ αυτό τον τρόπο θα πάψουν οι συμφορές των ανθρώπων· γιατί αν προσπαθήσεις να διεκδικήσεις το δίκιο σου με το αίμα, η διαμάχες δε θα λείψουν από τους ανθρώπους
ἄφρονες ὅσοι τάς ἀρετάς πολέμῳ λόγχαισί τ᾿ ἀλκαίου δορός κτᾶσθε, πόνους ἀμαθῶν θνατῶν καταπαυόμενοι· εἰ γάρ ἄμιλλα κρίνει νιν αἵματος, οὔποτ᾿ ἔρις λείψει κατ᾿ ἀνθρώπων πόλεις

Αλλά όταν πάρουμε την ειρήνη στα χέρια μας, τότε να χαίρεστε, να φωνάζετε και να γελάτε· γιατί τότε θα μπορείτε να ταξιδεύετε, να μένετε, να κάνετε έρωτα, να κοιμάστε, να παρακολουθείτε πανηγύρια, να συμμετέχετε σε γλέντια, να καλοπερνάτε…
ἀλλ᾿ ὅταν λάβωμεν αὐτήν εἰρήνην, τηνικαῦτα χαίρετε καί βοᾶτε καί γελᾶτ᾿· ἤδη γάρ ἐξέσται τόθ᾿ ὑμῖν πλεῖν μένειν, βινεῖν, καθεύδειν, εἰς πανηγύρεις θεωρεῖν, ἑστιᾶσθαι κοτταβίζειν, “συβαρίζειν”,…

Πώς γίνεται, όμως, στους ανθρώπους ο κακός κακός πάντα να μένει και ο καλός πάντα καλός χωρίς οι συμφορές να του χαλούν το χαρακτήρα διατηρώντας πάντα την αρετή του; Τα γονίδιά τους ευθύνονται γι’ αυτό ή ο τρόπος ανατροφής τους; Γιατί η σωστή ανατροφή διδάσκει το καλό· αυτό μάλιστα, αν το μάθεις καλά, γνωρίζεις καλά και το κακό, αφού το κρίνεις με το μέτρο του καλού
ἀνθρώποις δ᾿ ἀεί ὁ μέν πονηρός οὐδέν ἄλλο πλήν κακός, ὁ δ᾿ ἐσθλός ἐσθλός, οὐδέ συμφορᾶς ὕπο φύσιν διέφθειρ᾿, ἀλλά χρηστός ἐστ᾿ ἀεί; ἆρ᾿ οἱ τεκόντες διαφέρουσιν ἤ τροφαί; ἔχει γε μέντοι καί τό θρεφθῆναι καλῶς δίδαξιν ἐσθλοῦ· τοῦτο δ᾿ ἤν τίς εὖ μάθῃ, οἶδεν τό γ᾿ αἰσχρόν, κανόνι τοῦ καλοῦ μαθών

Αλλά πρέπει ν᾿ αποκρύπτει το κακό ο ποιητής και να μη το δείχνει μήτε να το διδάσκει. Για μεν τα μικρά παιδιά δάσκαλος είναι αυτός που τους εξηγεί, για τους εφήβους, όμως, είναι οι ποιητές. Πρέπει, λοιπόν, εμείς οι ποιητές, να μιλάμε για το καλό
ἀλλ᾿ ἀποκρύπτειν χρή τό πονηρόν τόν γε ποιητήν, καί μή παράγειν μηδέ διδάσκειν. Τοῖς μέν γάρ παιδαρίοισιν ἐστί διδάσκαλος ὅστις φράζει, τοῖσιν δ᾿ ἡβῶσι ποιηταί. Πάνυ δή δεῖ χρηστά λέγειν ἡμᾶς.

Και το να αγαπάς τα αξιώματα είναι γλυκό, αν όμως πέσουν βαριά σου φέρνουν μεγάλη στενοχώρια. Πότε οι θεοί που δε σεβάστηκες φέρνουν τα πάνω κάτω στη ζωή, πότε αφανίζουν τη ζωή ανθρώπων με αχάριστες γνώμες
καί τό πρότιμον γλυκύ μέν, λυπεῖ δέ προσιστάμενον. τοτέ μέν, τά θεῶν, οὐκ ὀρθωθέντ᾿ ἀνέτρεψε βίον, τοτέ δ᾿ ἀνθρώπων γνῶμαι πολλαί καί δυσάρεστοι διέκναισαν

Στενοχωριέμαι, όμως, και δυσανασχετώ πολύ με την κατάσταση που βρίσκεται η πόλη μας. Βλέπω δηλαδή αυτή πάντα να εκλέγει φαύλους ανθρώπους για να τη διοικούν. Κι αν κάποιος μια μέρα φαίνεται έντιμος, για δέκα μέρες γίνεται άθλιος· Αναθέτεις την εξουσία σε άλλον; Θα κάνει ακόμα πιο πολλά κακά.
ἄχθομαι δέ καί φέρω τά τῆς πόλεως ἅπαντα βαρέως πράγματα. Ὁρῶ γάρ αὐτήν προστάταισι χρωμένην ἀεί πονηροῖς. Κἄν τις ἡμέραν μίαν χρηστός γένηται, δέκα πονηρός γίγνεται. Ἐπέτρεψας ἑτέρῳ· πλεῖον ἔτι δράσει κακά.

Να ταράζεις και ν᾿ ανακατώνεις μαζί όλες τις υποθέσεις της πόλης και πάντοτε το λαό να παίρνεις με το μέρος σου γλυκαίνοντάς τον με λόγια γλυκά μαγειρεμένα. Κι έχεις κι άλλα δημαγωγικά προσόντα· ανίερη φωνή, ταπεινή καταγωγή, χυδαιότητα· με λίγα λόγια έχεις όλα όσα πρέπει να έχει κάποιος για να πολιτεύεται και να εξουσιάζει
τάραττε καί χόρδευ’ ὁμοῦ τά πράγματα ἅπαντα, καί τόν δῆμον ἀεί προσποιοῦ ὑπογλυκαίνων ῥηματίοις μαγειρικοῖς. Τά δ’ ἄλλα σοι πρόσεστι δημαγωγικά, φωνή μιαρά, γέγονας κακῶς, ἀγοραῖος εἶ· ἔχεις ἅπαντα πρός πολιτείαν ἅ δεῖ

Γιατί η ενασχόληση με την πολιτική δε χρειάζεται άνθρωπο μορφωμένο ούτε με έντιμο χαρακτήρα, αλλά αγράμματο και σιχαμένο
ἡ δημαγωγία γάρ οὐ πρός μουσικοῦ ἔτ᾿, ἐστίν ἀνδρός οὐδέ χρηστοῦ τούς τρόπους, ἀλλ᾿ εἰς ἀμαθῆ καί βδελυρόν

Κι όσο για μένα, μακάρι να γεράσω χωρίς μεγαλεία. Γιατί πάντα το μέτρο νικά και μόνο το όνομά του να πεις, κι αν μάλιστα το κάνεις εξουσιαστή της ζωής σου, μόνο ωφέλειες θα βρεις· ποτέ στους ανθρώπους πράξεις πάνω από το μέτρο δε φέρνουν καλό· περισσότερες συμφορές φέρνουν σ’ ένα σπίτι, αν το χτυπήσει η οργή του θεού
ἐμοί γοῦν ἐν μή μεγάλοις ὀχυρῶς γ᾿ εἴη καταγηράσκειν. τῶν γάρ μετρίων πρῶτα μέν εἰπεῖν τοὔνομα νικᾷ, χρῆσθαι τε μακρῷ λῷστα βροτοῖσιν· τά δ᾿ ὑπερβάλλοντ᾿ οὐδένα καιρόν δύναται θνητοῖς· μείζους δ᾿ ἄτας, ὅταν ὀργισθῇ δαίμων οἴκοις, ἀπέδωκεν