Τα κάλαντα, το έθιμο των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς

Τα κάλαντα

Την καλή είδηση για τη γέννηση του Χριστού τη φέρνουν τα παιδιά από σπίτι σε σπίτι με τα τραγούδια τους. Τα τραγούδια αυτά, που μαζί με την καλή είδηση δίνουν κι ευχές, τα λέμε “κάλαντα”. Το όνομά τους το πήραν από τις ρωμαϊκές καλένδες (CALANDAE) (Κροντηρά: 1988:6-7).

Σύμφωνα με τη Βικιπαίδεια με τον όρο Καλένδες ή Καλάνδες (καθ. Καλένδαι ή Καλάνδαι, λατ. calendae, Kalendae – κατά παράλειψη του ημέρες, dies).  ονομάζονταν, μάλλον από τον Ε’ αιώνα, οι πρώτες ημέρες των ρωμαϊκών μηνών, δηλαδή η αντίστοιχη των παρά των Ελλήνων “νουμηνία” (σημερινή πρωτομηνιά).

Από αυτές περιφημότερες ήταν οι Καλένδες του Ιανουαρίου, (calendae Januariae) επειδή γιορτάζονταν και η έλευση του νέου χρόνου. Κατά τη διάρκεια των Καλενδών αυτών γίνονταν αμοιβαίες επισκέψεις συγγενών και φίλων με ανταλλαγή δώρων των λεγόμενων strena (κυρίως μέλι, ξερά σύκα και χουρμάδες) ως και μικρών νομισμάτων. Επίσης πρόσεχαν, στη διάρκεια αυτών, τις εκφράσεις τους και τις κινήσεις τους ώστε να μη αποβούν κακοί οιωνοί στο νέο έτος.

Όπως συμπληρώνει η Κροντηρά (1988:7) αν η ονομασία “κάλαντα είναι ρωμαϊκή και μεταφυτεύτηκε στο Βυζάντιο, το έθιμο έιναι γνήσια ελληνικό. Ξεκινάει από τ’ αρχαία χρόνια με το όνομα Ειρεσιώνη. Η Ειρεσιώνη στην αρχαιότητα ήταν το σύμβολο της ευφορίας και της γονιμότητας της γης. Γιορτάζονταν δυο φορές το χρόνο: την άνοιξη που οι άνθρωποι παρακαλούσαν τους θεούς να έχουν καλή σοδειά και το φθινόπωρο που τους ευχαριστούσαν. Το όνο “Ειρεσιώνη” το πήρε από το μαλλί που στην αρχαία διάλεκτο λεγόταν “είρος” και αργότερα έγινε έριον. Με γιρλάντες λοιπόν από μαλλί, άσπρες και κόκκινες, σύμβολα υγείας και ομορφιάς, στόλιζαν ένα κλαδί δάφνης ή ελιάς. Επάνω κρεμούσαν σύκα, φρούτα, ψωμί, και τρία μικρά δοχεία με λάδι, μέλι και κρασί. Το κλαδί αυτό, την ειρεσιώνη, την κρατούσε ένα αγόρι που ζούσε η μάνα και ο πατέρας του και μαζί με άλλα παιδιά που το ακολουθούσαν γύριζαν από σπίτι σε σπίτι τραγουδώντας ευχές για την καρποφορία της γης και την ευτυχία των ανθρώπων. Να ένα τραγούδι ειρεσιώνης, που όπως αναφέρει η Κροντηρά, έφτασε ως εμάς από τον Πλούταρχο:

Βιβλιογραφία

Κροντηρά, Λ. (1988). Καλά Χριστούγεννα. 1988:6-7, Αθήνα: Μύθος

Υλικό από ιστοσελίδες

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CE%B1%CE%BB%CE%AD%CE%BD%CE%B4%CE%B5%CF%82 

Τα κάλαντα της Μακεδονίας και της Θράκης

Σούρβα Σούρβα

γερό κορμί, γερό σταυρί

σαν ασήμι, σαν κρανιά

κι του χρόνου ούλ’ γεροί

ούλ’ γεροί καλόκαρδοι.

Σούρβα, σούρβα γεια χαρά

για σταφίδες, για παρά

για καρύδες, για μπαντέμια

για ένα ξυλουκέρατου.

watch?v=x8WKskLck9g

Περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να δείτε στα ιστολόγια Ουδέν Αμιγές, και ΦΙΡΊΚΙ