Το πρόγραμμα του νηπιαγωγείου διαμορφώνεται σύμφωνα με τις αρχές, τις οδηγίες και τους στόχους του Αναλυτικού προγράμματος του νηπιαγωγείου (ΔΕΠΠΣ, 2002). Σύμφωνα με τους στόχους αυτούς επιδιώκεται η ενίσχυση έξι διαφορετικών τομέων ανάπτυξης της προσωπικότητας του παιδιού, οι οποίοι σχετίζονται άμεσα μεταξύ τους και αλληλοσυμπληρώνονται. Οι τομείς αυτοί είναι η σωματική ανάπτυξη, η αντιληπτική – αισθητηριακή ανάπτυξη η επικοινωνιακή και γλωσσική ανάπτυξη, η γνωστική ανάπτυξη, η συναισθηματική ανάπτυξη και η κοινωνική ανάπτυξη[1].
Οι βασικές αρχές του ΔΕΠΠΣ στοχεύουν στην ανάδειξη δεξιοτήτων, στάσεων και αξιών, οι οποίες θεωρούνται ουσιώδεις και αφορούν εκτός των άλλων :
- την ανάπτυξη της αυτονομίας και αυτοαντίληψης,
- την αναγνώριση διαφορετικών ικανοτήτων, ενδιαφερόντων, εμπειριών, βιωμάτων,
- την αλληλεπίδραση, τη συνεργασία, την επικοινωνία,
- την ικανότητα να ερευνούν, να παρατηρούν, να πειραματίζονται, να ανακαλύπτουν, να επιλύουν προβλήματα,
- την ικανότητα να μαθαίνουν παίζοντας,
- την αξιοποίηση ποικίλων πηγών πληροφόρησης,
- την έκφραση με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους[2].
Το Αναλυτικό Πρόγραμμα προβλέπει δραστηριότητες που βοηθούν τα παιδιά να καλλιεργήσουν μαθησιακές περιοχές όπως:A. Γλώσσα
B. Μαθηματικά
Γ. Γνωριμία με το περιβάλλον [φυσικό περιβάλλον – ανθρωπογενές περιβάλλον (προσωπική και κοινωνική ανάπτυξη)]
Δ. Δημιουργία – Έκφραση
- Εικαστικά (ζωγραφική, πλαστική, κατασκευές)
- Θέατρο – Δραματική τέχνη
- Φυσική αγωγή
- Μουσική
Ε. Πληροφορική
Οι δραστηριότητες αυτές βοηθούν τα παιδιά να γνωρίσουν το περιβάλλον (ανθρωπογενές και φυσικό), να καλλιεργήσουν την γλωσσική τους ικανότητα, τη μαθηματική τους σκέψη, τη δημιουργική τους έκφραση αλλά και να έρθουν σε επαφή με τη σύγχρονη τεχνολογία – πληροφορική.
Αναλυτικότερα επιδιώκεται:
Όσον αφορά τη γλώσσα
– να καλλιεργήσουν την προφορική επικοινωνία, να είναι δηλαδή σε θέση να διατυπώνουν τις απόψεις τους και να κατανοούν τις απόψεις των άλλων
– να έρθουν σε επαφή με την ανάγνωση και τη γραφή, αναγνωρίζοντας σταδιακά γράμματα, λέξεις και προτάσεις, καθώς και να προσπαθούν να γράψουν όπως μπορούν
– να αναπτύξουν τις επικοινωνιακές δεξιότητες και να μάθουν να επιχειρηματολογούν
Όσον αφορά τα μαθηματικά
– να ασκήσουν την ικανότητα να προβληματίζονται και να επιδιώκουν ανάλογες λύσεις
– να έρθουν σε επαφή με τους αριθμούς, κάνουν απλές μαθηματικές πράξεις και γνωρίζουν απλά γεωμετρικά σχήματα και στερεά
Όσον αφορά τη γνωριμία με το περιβάλλον
– να γνωρίσουν τον κόσμο γύρω τους, να προσεγγίσουν τόσο το φυσικό περιβάλλον (ζώα – φυτά) όσο και το ανθρωπογενές, να συναισθανθούν και να βιώσουν δηλαδή τις σχέσεις τους με τους άλλους, καθώς και να γνωρίσουν τον ίδιο άνθρωπο και τα δημιουργήματά του. Ειδικότερα το νηπιαγωγείο στοχεύει στην ενίσχυση της προσωπικής & κοινωνικής ανάπτυξης που επιτρέπει στα παιδιά:
- να αναγνωρίζουν τον εαυτό τους ως άτομο ξεχωριστό με ιδιαίτερες ικανότητες και αξία
- να λειτουργούν με αυτονομία
- να αποδέχονται τα συναισθήματά τους και να ελέγχουν τον τρόπο που θα τα εκφράζουν
- να αντιμετωπίζουν δυσκολίες και να επιλύουν συγκρούσεις
- να σέβονται τους άλλους και τους κανόνες της ομάδας
- να αντιλαμβάνονται και να κατανοούν τα συναισθήματα και τις απόψεις των άλλων
- να επικοινωνούν και να συνεργάζονται με τους άλλους [3]
– να συμμετέχουν σε δραστηριότητες που έχουν σχέση με τα εικαστικά (ζωγραφική, πλαστική, κατασκευές), τη μουσική, το θέατρο και την κίνηση (φυσική αγωγή – χορός). Συγκεκριμένα για την εικαστική έκφραση στοχεύουμε:
- τα έργα να είναι δημιουργία των παιδιών
- μέσω αυτών τα παιδιά να αποκτούν αυτοπεποίθηση
- να αποτυπώνουν μορφές που ίσως δεν έχουν ξαναδοκιμάσει, να αναγκάζονται να σκεφτούν, να παρατηρούν, να αναζητούν πληροφορίες σε βιβλία
- να ασκούν τη λεπτή τους κινητικότητα
- να μάθουν ότι η διαφορά μας είναι η ομορφιά μας, ενώ αντίθετα η ομοιότητα είναι στοιχείο του ολοκληρωτισμού (Παπαδάκη, 2012) [4]
Όσον αφορά την πληροφορική και τις ΤΠΕ, οι οποίες εντάσσονται και αξιοποιούνται ως εργαλεία γνώσης έρευνας και μάθησης που διαπερνούν όλα τα γνωστικά αντικείμενα στο πλαίσιο μιας ολιστικής και διαθεματικής προσέγγισης της μάθησης[5] βοηθούν τα παιδιά:
– να γνωρίσουν τον υπολογιστή και να τον χρησιμοποιήσουν, είτε πληκτρολογώντας, είτε ζωγραφίζοντας, είτε ασκώντας την παρατηρητικότητα και την αντίληψή τους, είτε αναζητώντας με τη βοήθειά μας πληροφορίες στο διαδίκτυο, είτε επικοινωνώντας με άλλους μέσω e-mail.
– συμβάλλουν στον εμπλουτισμό των βιωματικών νοητικών παραστάσεων των παιδιών και αποτελούν μια πλούσια και άμεση πηγή για εποπτικό υλικό σε διάφορες μορφές[6]
Κατά την οργάνωση και την προετοιμασία των δραστηριοτήτων λαμβάνουμε υπόψη μας τις ανάγκες, τα ενδιαφέροντα, τις προτιμήσεις των παιδιών, την καθημερινότητα καθώς και τα προσωπικά τους βιώματα. Βασιζόμενοι στις ιδέες και στις προτάσεις τους επιδιώκουμε να προσαρμόσουμε τις δραστηριότητες αυτές στις δικές τους δυνατότητες. Βασική προϋπόθεση για την εφαρμογή των παραπάνω είναι ότι η γνώση δε δίνεται κατακερματισμένη, καθώς οι δραστηριότητες που πραγματοποιούνται αντιμετωπίζονται σαν ολότητα.
Βιβλιογραφικές αναφορές
Βασικό Επιμορφωτικό Υλικό, Τόμος Α: Γενικό Μέρος, Π.Ι., 2011.
Βρυνιώτη, Κ., Κυρίδης, Α., Σιβροπούλου – Θεοδοσιάδου, Ε., Χρυσαφίδης, Κ., Οδηγός Γονέα, ΥΠΕΠΘ, Ειδική Υπηρεσία Επιλογής Προγραμμάτων ΚΠΣ.
Γκλιάου – Χριστοδούλου Ν., Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών για το Νηπιαγωγείο. Παιδαγωγικά χαρακτηριστικά και εκπαιδευτική πράξη. Ανακτήθηκε 7 Αυγούστου, 2014 από http://www.pi-schools.gr/content/index.php?lesson_id=300&ep=372
Παπαδάκη, Μ., Τα έργα των παιδιών ή τρία πουλάκια κάθονταν. Ανακτήθηκε 8 Aπριλίου, 2012 από https://blogs.sch.gr/14nipathin/2012/04/07/%CF%84%CE%B1-%CE%AD%CF%81%CE%B3%CE%B1-%CF%84%CF%89%CE%BD-%CF%80%CE%B1%CE%B9%CE%B4%CE%B9%CF%8E%CE%BD-%CE%AE-%C2%AB%CF%84%CF%81%CE%AF%CE%B1-%CF%80%CE%BF%CF%85%CE%BB%CE%AC%CE%BA%CE%B9%CE%B1-%CE%BA%CE%AC/
Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών για το Νηπιαγωγείο, Προγράμματα Σχεδιασμού και Ανάπτυξης Δραστηριοτήτων. Αθήνα: ΥΠΕΠΘ, 2002. Ανακτήθηκε 3 Οκτωβρίου, 2011 από http://www.pi-schools.gr/download/programs/depps/27deppsaps_Nipiagogiou.zip
Νέα Πιλοτικά Προγράμματα Σπουδών, 1. Επιστημονικό πεδίο: Προσχολική – πρώτη σχολική ηλικία, 2ο Μέρος, Μαθησιακές περιοχές, Π.Ι., 2011, Ανακτήθηκε 8 Σεπτεμβρίου, 2011 από http://digitalschool-5.minedu.gov.gr/info/newps.php
[1] Βλ. Βρυνιώτη, κ.ά.: 17
[2] Βλ. Γκλιάου, :3
[3]Βλ. Νέα Πιλοτικά Προγράμματα Σπουδών, 1. Επιστημονικό πεδίο: Προσχολική – πρώτη σχολική ηλικία, 2ο Μέρος, Μαθησιακές περιοχές, Π.Ι., 2011: 7 [ψηφιακή μορφή]
[4] Βλ. Παπαδάκη,[ψηφιακή μορφή]
[5]Βλ. Βασικό Επιμορφωτικό Υλικό, Τόμος Α: Γενικό Μέρος, Π.Ι., 2011: 112 [έντυπη μορφή]
[6]Βλ. Νέα Πιλοτικά Προγράμματα Σπουδών, 1. Επιστημονικό πεδίο: Προσχολική – πρώτη σχολική ηλικία, 2ο Μέρος, Μαθησιακές περιοχές, Π.Ι., 2011: 122 [ψηφιακή μορφή]