του Νεκτάριου Κορδή, αιρετού τακτ. μέλους του ΚΥΣΔΕ.

ΜΕΡΟΣ Α’  (28/10/2016)  

Στα πλαίσια της τακτικής ενημέρωσης των εκπαιδευτικών σας ενημερώνουμε για  κάποια στοιχεία που δείχνουν τις πολλαπλές επιπτώσεις της  οικονομικής κρίσης στην εκπαίδευση με βάση τα στοιχεία του πληροφοριακού συστήματος  myschool. Τα στοιχεία αυτά είναι μέρος της εισήγησης μου για το πρόσφατο 11ο εκπαιδευτικό συνέδριο της ΟΛΜΕ

Ο συνολικός αριθμός των σχολικών μονάδων της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης ανέρχεται σε 3455. Από αυτά 1877 είναι Γυμνάσια, 1060 Λύκεια, 508 ΕΠΑΛ και 10 σχολεία εκκλησιαστικής Εκπαίδευσης (ΠΙΝ 2).

Από τα σχολεία αυτά το 34% βρίσκεται στην περιοχή της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης. Το 18% των σχολείων βρίσκεται σε νησιά. Το 6% των σχολείων είναι δυσπρόσιτα εκ των οποίων το 55% βρίσκεται στα νησιά. Το πλήθος των σχολικών μονάδων έχει μειωθεί κατά 3%. Η νησιωτικότητα και η γεωμορφολογία της χώρας επηρεάζει σημαντικά τη γεωγραφική διασπορά των σχολικών μονάδων και την ευκολία πρόσβασης σε αυτές. Χαρακτηριστικά το Νότιο Αιγαίο έχει 50 δυσπρόσιτες σχολικές μονάδες, το Βόρειο Αιγαίο 24 και η Ανατολική Μακεδονία και Θράκη 23 (ΠΙΝ. 3)

Το 6% των σχολείων της Β/θμιας βρίσκεται σε Δήμους με πληθυσμό λιγότερο από 3000 κατοίκους ενώ το 39% βρίσκεται σε Δήμους με πληθυσμό μέχρι 10000 κατοίκους (ΠΙΝ 4).

Ο συνολικός αριθμός των μαθητών της Δευτεροβάθμιας είναι 601.566 επί συνόλου 1.335.544 σε όλη την εκπαίδευση.  Είναι χαρακτηριστικό ότι το 2008 είχαμε 691.760 μαθητές. Συνεπώς  υπάρχει μια συνολική μείωση του αριθμού των μαθητών κατά 13%! Η μείωση αυτή οφείλεται κυρίως στην αποχώρηση οικονομικών μεταναστών αλλά και ελλήνων με τις οικογένειές τους από τη χώρα, την υπογεννητικότητα αλλά και στη μη συνέχιση της φοίτησης των μαθητών στα ΓΕΛ και στα ΕΠΑΛ μετά το Γυμνάσιο (ΠΙΝ. 5).

Ο συνολικός αριθμός των υπηρετούντων εκπαιδευτικών στη Δευτεροβάθμια είναι 66.196. Το σχολικό έτος 2008-2009 είχαμε συνολικά 185.917 εκπαιδευτικούς εκ των οποίων 103.247 στη Δευτεροβάθμια. Έχουμε συνεπώς μια μείωση των εκπαιδευτικών από το 2008 κατά 37.051  που αντιστοιχεί σε ποσοστό μείωσης 35,88%! (ΠΙΝ 6).

Οι ελαστικές μορφές εργασίας αυξάνονται συνεχώς στη Δημόσια εκπαίδευση! Το σχ. έτος 2011-2012 το ποσοστό των αναπληρωτών επί των μονίμων εκπαιδευτικών ήταν 8% για να φτάσουμε το 2015-2016 στο 14,1%!  (ΠΙΝ. 7)

Παράλληλα αυξάνεται και το πλήθος των σχολικών μονάδων που διδάσκει πλέον ο εκπαιδευτικός! Το 18% διδάσκει σε 2 σχολικές μονάδες και το  5% σε 3 και πάνω σχολικές μονάδες! (ΠΙΝ. 8)

Το 60% των Μονίμων Εκπαιδευτικών της δευτεροβάθμιας κατανέμεται μεταξύ 4 βασικών ειδικοτήτων (16358 Φιλόλογοι, 7145 Μαθηματικοί, 7907 Καθηγητές Φυσικών Επιστημών και 7417 Ξένων Γλωσσών).   Το 51% των διδακτικών ωρών στη Δευτεροβάθμια εκπαίδευση διδάσκονται με αναθέσεις σε μοναδικές ειδικότητες. Τέλος το 17% των εκπαιδευτικών συμπληρώνει με 2^η ανάθεση το διδακτικό του ωράριο (ΠΙΝ. 9)

Σχετικά με τις παραιτήσεις εκπαιδευτικών υπενθυμίζουμε ότι την 6ετία 2010-2016 είχαμε συνολικά 18.794 αποχωρήσεις από τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Πιο αναλυτικά το 2010 είχαμε 2839 αποχωρήσεις, το 2011 3503 αποχωρήσεις, το 2012  3186 αποχωρήσεις, το 2013  3442 αποχωρήσεις, το 2014  3235 αποχωρήσεις ,το 2015  1638 αποχωρήσεις και τέλος το 2016 951 αποχωρήσεις μέχρι τέλη Οκτώβρη.

Ο συνολικός αριθμός των προσλήψεων  αναπληρωτών το 2014-15 ήταν 5164 και το 2015-16 6162. Τη φετινή σχολική χρονιά έχουν προσληφθεί στη Γενική, Επαγγελματική και Ειδική Εκπαίδευση 4322 αναπληρωτές.

Η μέση τιμή της ηλικίας όλων των μονίμων εκπαιδευτικών είναι τα 49 έτη. Η αντίστοιχη τιμή όλων των υπηρετούντων (και  των αναπληρωτών) είναι τα 48 έτη. (ΠΙΝ.10)

Η μέση τιμή της ηλικίας των μονίμων εκπαιδευτικών ΠΕ02 είναι τα 48 έτη. Η αντίστοιχη τιμή των αναπληρωτών με προϋπηρεσία είναι τα 39 έτη και των αναπληρωτών χωρίς προϋπηρεσία τα 31 έτη. (ΠΙΝ. 11)

Η μέση τιμή της ηλικίας των μονίμων εκπαιδευτικών ΠΕ03 είναι τα 52 έτη. Η αντίστοιχη τιμή των αναπληρωτών με προϋπηρεσία είναι τα 40 έτη και των αναπληρωτών χωρίς προϋπηρεσία τα 31 έτη. (ΠΙΝ. 12)

Η μέση τιμή της ηλικίας των μονίμων εκπαιδευτικών ΠΕ04 είναι τα 52 έτη. Η αντίστοιχη τιμή των αναπληρωτών με προϋπηρεσία είναι τα 41 έτη και των αναπληρωτών χωρίς προϋπηρεσία τα 33 έτη. (ΠΙΝ 13).

Από τα στοιχεία αυτά φαίνεται  ότι  η οικονομική κρίση και οι πολιτικές λιτότητας έχουν επιβαρύνει συνολικά το δημόσιο σχολείο και τον εκπαιδευτικό ειδικότερα. Η έλλειψη διορισμών τα τελευταία χρόνια, οι αποχωρήσεις 19000 περίπου εκπαιδευτικών, η αύξηση των ελαστικών μορφών εργασίας αποτελούν κάποιες μόνο πτυχές του προβλήματος που επιβαρύνουν σημαντικά τα εργασιακά δικαιώματα των εκπαιδευτικών. Σε κάθε περίπτωση οι συνθήκες εργασίας των εκπαιδευτικών αποτελούν και συνθήκες μάθησης των μαθητών μας!  Ο εκπαιδευτικός-λάστιχο για παράδειγμα που μετακινείται σε 3 ή και περισσότερα σχολεία πέρα από τη φυσική του επιβάρυνση, αδυνατεί να αναπτύξει ουσιαστική παιδαγωγική σχέση με τους μαθητές του!

 

ΜΕΡΟΣ Β’  (12/3/2017)

Σε συνέχεια του ενημερωτικού της 28/10/2016 για τις επιπτώσεις της κρίσης στην εκπαίδευση  σας παραθέτω κάποια νέα στοιχεία:

1. Ένα πρώτο μεγάλο πρόβλημα που σχετίζεται και με την οικονομική κρίση είναι η σοβαρή μείωση του αριθμού των γεννήσεων. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ από 118000 γεννήσεις το 2008, το 2014 είχαμε μια μείωση κατά 22% φτάνοντας στις 92000. Είναι χαρακτηριστικό ότι η υπογεννητικότητα που ακολούθησε μετά το ξέσπασμα της κρίσης και συνεπώς η μείωση του μαθητικού πληθυσμού, είναι ήδη ορατή στην προσχολική εκπαίδευση και περνά σταδιακά και στην πρωτοβάθμια. Το σχολικό έτος 2008/2009 οι εγγεγραμμένοι μαθητές στα Γυμνάσια ήταν 341.315 και στα Λύκεια 241.726. Το σχολικό έτος 2014-2015 ο αντίστοιχος αριθμός για τα Γυμνάσια ήταν 312.494 (μείωση 8,45%).

Σύμφωνα με την έκθεση της Ευρ. Επιτροπής για την εκπαίδευση στην Ελλάδα (2016), τα επόμενα 6 χρόνια ο μαθητικός πληθυσμός της Α/θμιας εκπαίδευσης αναμένεται να μειωθεί κατά 25% περίπου. Είναι προφανές ότι η μείωση αυτή θα κυμανθεί σε υψηλότερα επίπεδα φτάνοντας στα Γυμνάσια και στα Λύκεια!

2. Οι σχολικές μονάδες με βάση τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ το 2008/9 για μεν τα Γυμνάσια ανέρχονται σε 1968 με 51.858 εκπαιδευτικούς, για δε τα Λύκεια σε 1367 με 30.683 εκπαιδευτικούς. Κατά το σχολικό έτος 2014/15 τα αντίστοιχα μεγέθη για τα Γυμνάσια είναι 1717 (μείωση κατά 12,7%) και για Λύκεια 1213 (μείωση κατά 11,2%)! Σε σχέση με τους εκπαιδευτικούς κατά το σχολικό έτος 2014/15 στα Γυμνάσια εργάζονται 35.668 (μείωση κατά 31,2%) και στα Λύκεια 21.850 (μείωση κατά 28,7%)! Έχουμε συνεπώς μια μέση μείωση των σχολικών μονάδων κατά 12% περίπου στη Δευτεροβάθμια εκπ/ση και μια σοβαρή μείωση των εκπαιδευτικών κατά 30% περίπου!
3. Το σχολικό έτος 2008/9 είχαμε συνολικά 185.917 εκπαιδευτικούς και αυτή τη στιγμή έχουμε 142.697. Έχουμε συνεπώς μια συνολική μείωση των εκπαιδευτικών από το 2008 κατά 43.220 που αντιστοιχεί σε ποσοστό μείωσης 23,2%!
4. Οι ελαστικές μορφές εργασίας αυξάνονται συνεχώς στη Δημόσια εκπαίδευση! Το σχολικό έτος 2011/12 το ποσοστό των αναπληρωτών επί των μονίμων εκπαιδευτικών ήταν 8% για να φτάσουμε σήμερα σχεδόν στο 15%!
5. Η περιφέρεια Αττικής συγκεντρώνει το 33,7% του σχολικού πληθυσμού των γυμνασίων και το 35,1% των Λυκείων της χώρας.
6. Με βάση τα στοιχεία της eurostat η προσδοκώμενη διάρκεια σπουδών στην Ελλάδα το 2008 ήταν τα 17,3 έτη (όσο και ο Μ.Ο της Ε.Ε.) και το 2012 έφτασε τα 18,3 έτη (με το Μ.Ο της Ε.Ε.στα 17,6 έτη). Η προσδοκώμενη διάρκεια σπουδών αντιστοιχεί στα προσδοκώμενα έτη εκπαίδευσης κατά τη διάρκεια της ζωής ενός ατόμου και υπολογίζεται αθροίζοντας τα ποσοστά εγγραφών για κάθε έτος ηλικίας από την ηλικία των 5 ετών και άνω. Η Φινλανδία είχε το 2012 την υψηλότερη τιμή με 20,5 έτη και ακολουθούσε η Σουηδία με 19,9 έτη και η Δανία με 19,8 έτη.
7. Ένα πολύ σημαντικό και θετικό στοιχείο για το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα είναι το ποσοστό της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου. Το 2014 το ποσοστό ήταν 9% και το 2015 μειώθηκε στο 7,9% τη στιγμή που ο Μ.Ο για την Ε.Ε. των 28 είναι στο 11%! Οι γηγενείς που εγκαταλείπουν πρόωρα την εκπαίδευση στην Ελλάδα το 2015 ήταν 6,8% (10,1% Μ.Ο της Ε.Ε.) και οι γεννημένοι στο εξωτερικό στο 24,1% (19% Μ.Ο της Ε.Ε.)
8. Την τριτοβάθμια εκπαίδευση στην Ελλάδα το 2015 ολοκληρώνει το 40,4% των νέων ηλικίας 30-34 ετών. Ο αντίστοιχος Μ.Ο. στην Ε.Ε είναι 38,7%. Ωστόσο η Ελλάδα εμφανίζει το υψηλότερο ποσοστό (40%) νέων ηλικίας 15-29 ετών που είναι πτυχιούχοι τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και βρίσκονται εκτός εκπαίδευσης, απασχόλησης ή κατάρτισης!
9. Σε σχέση με την ηλικιακή επιβάρυνση των εκπαιδευτικών στην Ελλάδα της κρίσης, λόγω της μακροχρόνιας αδιοριστίας, είναι χαρακτηριστικό ότι η έκθεση της Ευρ. Επιτροπής αναφέρει ότι το 49% των εκπαιδευτικών στην Α/θμια είναι άνω των 50 ετών, ενώ λιγότεροι από 1% είναι κάτω των 30 ετών. Για τη Β/θμια το 39% των εκπαιδευτικών έχουν ηλικία από 40-49 ετών. Σας υπενθυμίζω ότι η μέση τιμή της ηλικίας όλων των μονίμων εκπαιδευτικών στη Δ.Ε. είναι τα 49 έτη και η αντίστοιχη τιμή όλων των υπηρετούντων (και των αναπληρωτών) τα 48 έτη!
10. Τέλος αναγνωρίζεται ότι οι εκπαιδευτικοί στην Ελλάδα της κρίσης έχουν χάσει σχεδόν το 25% του μισθού τους, αφού οι μισθοί τους έχουν μειωθεί στο 76% του επιπέδου τους κατά το 2008!

 

Νεκτάριος Κορδής, αιρετό τακτ. μέλος του ΚΥΣΔΕ

Άκης Λουκάς,  αιρετό αναπλ. μέλος του ΚΥΣΔΕ