ΑΡΧΑΙΩΝ ΓΝΩΜΕΣ

Αλλά όμως, όπου ο λαός είναι κυρίαρχος (δημοκρατία), βλέπει με χαρά να μεστώνουν παλικάρια· ο μονάρχης/ο τύραννος όμως αυτό το θεωρεί εχθρικό και τους γενναίους και όσους θεωρεί μυαλωμένους τους σκοτώνει, επειδή φοβάται μήπως χάσει την τυραννία του. Πώς όμως είναι δυνατό μια πόλη να γίνει ισχυρή, όταν της κόβουν, σαν μέσα σ’ ένα ανοιξιάτικο λιβάδι, την ανδρεία και τα νιάτα της;
καὶ μὴν ὅπου γε δῆμος αὐθέντης χθονός, ὑποῦσιν ἀστοῖς ἥδεται νεανίαις• ἀνὴρ δὲ βασιλεὺς ἐχθρὸν ἡγεῖται τόδε, καὶ τοὺς ἀρίστους οὕς τ’ ἂν ἡγῆται φρονεῖν κτείνει, δεδοικὼς τῆς τυραννίδος πέρι. πῶς οὖν ἔτ’ ἂν γένοιτ’ ἂν ἰσχυρὰ πόλις, ὅταν τις ὡς λειμῶνος ἠρινοῦ στάχυν τόλμας ἀφαιρῇ κἀπολωτίζῃ νέους;

Δεν υπάρχει χειρότερο κακό για ένα κράτος από έναν μονάρχη, αφού πρώτα απ’ όλα δεν υπάρχουν νόμοι κοινοί για όλους, ένας μόνο εξουσιάζει και έχει νόμο τη θέλησή του· και σ’ αυτό υο κράτος δεν υπάρχει ισότητα καμιά. Όταν, όμως, οι νόμοι είναι γραμμένοι, και ο αδύναμος και ο πλούσιος στέκουν ως ίσοι, έχουν τη δυνατότητα και οι πιο αδύναμοι να απαντήσουν με παρρησία στο λόγο του πλούσιου, όταν αυτός τους κακολογεί, ενώ, αν έχει δίκιο νικά και ο πιο μικρός το σπουδαίο. Τα λόγια αυτά ξεκάθαρα δείχνουν την ελευθερία
οὐδὲν τυράννου δυσμενέστερον πόλει, ὅπου τὸ μὲν πρώτιστον οὐκ εἰσὶν νόμοι κοινοί, κρατεῖ δ’ εἷς τὸν νόμον κεκτημένος αὐτὸς παρ’ αὑτῷ• καὶ τόδ’ οὐκέτ’ ἔστ’ ἴσον. γεγραμμένων δὲ τῶν νόμων ὅ τ’ ἀσθενὴς ὁ πλούσιός τε τὴν δίκην ἴσην ἔχει, ἔστιν δ’ ἐνισπεῖν τοῖσιν ἀσθενεστέροις τὸν εὐτυχοῦντα ταὔθ’, ὅταν κλύῃ κακῶς, νικᾷ δ’ ὁ μείων τὸν μέγαν δίκαι’ ἔχων. τοὐλεύθερον δ’ ἐκεῖνο

Γιατί, όταν έρθει η ώρα να ψηφίσει ο λαός για πόλεμο, κανείς δε σκέφτεται το δικό του χαμό, αλλά θεωρεί πως το κακό τους άλλους θα χτυπήσει· αν, όμως, την ώρα που ψήφιζαν αντίκριζαν το θάνατο, ποτέ δε θα χανόταν η Ελλάδα που μια μανία τη σπρώχνει σε πολέμους
ὅταν γὰρ ἔλθῃ πόλεμος ἐς ψῆφον λεώ, οὐδεὶς ἔθ’ αὑτοῦ θάνατον ἐκλογίζεται, τὸ δυστυχὲς δὲ τοῦτ’ ἐς ἄλλον ἐκτρέπει• εἰ δ’ ἦν παρ’ ὄμμα θάνατος ἐν ψήφου φορᾷ, οὐκ ἄν ποθ’ ῾Ελλὰς δοριμανὴς ἀπώλλυτο

Η καλή ανατροφή σε κάνει να έχεις το αίσθημα της ντροπής· ντρέπεται αυτός που μεγάλωσε μέσα στην αρετή να γίνει δειλός όταν μεγαλώσει. Η γενναιότητα διδάσκεται, αφού ακόμα και το βρέφος συνηθίζει να λέει και ν’ ακούει πράγματα που δε γνωρίζει. Όσα μάλιστα μαθαίνει ο καθένας, τον ακολουθούν μέχρι τα γηρατειά του. Γι’ αυτό και να μορφώνετε καλά τα παιδιά σας.
τὸ γὰρ τραφῆναι μὴ κακῶς αἰδῶ φέρει• αἰσχύνεται δὲ τἀγάθ’ ἀσκήσας ἀνὴρ κακὸς γενέσθαι πᾶς τις. ἡ δ’ εὐανδρία διδακτός, εἴπερ καὶ βρέφος διδάσκεται λέγειν ἀκούειν θ’ ὧν μάθησιν οὐκ ἔχει. ἃ δ’ ἂν μάθῃ τις, ταῦτα σῴζεσθαι φιλεῖ πρὸς γῆρας. οὕτω παῖδας εὖ παιδεύετε.

Τέτοιον στρατηγό-ηγέτη πρέπει πάντα να εκλέγουμε, γενναίο στις δυστυχίες και να μισεί τον επηρμένο λαό που, όταν του έρχονται καλά τα πράγματα από την τύχη, θέλει ν’ ανέβει στο ψηλότερο σκαλί κι έτσι χάνει την ευτυχία του αμέσως, ενώ μπορούσε να την κρατήσει
τοιόνδε τὸν στρατηγὸν αἱρεῖσθαι χρεών, ὃς ἔν τε τοῖς δεινοῖσίν ἐστιν ἄλκιμος μισεῖ θ’ ὑβριστὴν λαόν, ὃς πράσσων καλῶς ἐς ἄκρα βῆναι κλιμάκων ἐνήλατα ζητῶν ἀπώλεσ’ ὄλβον ᾧ χρῆσθαι παρῆν.

Το μικρότερο κακό το θεωρώ καλύτερο κι ας είναι και διπλό, όπως και το δίκαιο ν’ ακολουθεί το δίκαιο
τὸ βέλτερον κακοῦ καὶ τὸ δίμοιρον αἰνῶ, καὶ δίκᾳ δίκας ἕπεσθαι

Πάντα να έχεις μέτρο με τους θεούς
τὰ θεῶν μηδὲν ἀγάζειν.

Ό,τι είναι της μοίρας γραφτό να γίνει, ας γίνει. Κανένας δεν μπορεί να παραβεί τη μεγάλη και ατέρμονη βούληση του Δία.
ὅ,τί τοι μόρσιμόν ἐστιν, τὸ γένοιτ’ ἄν. Διὸς οὐ παρβατός ἐστιν μεγάλα φρὴν ἀπέρατος.

Κανείς δεν μπορεί ν’ αντισταθεί στον πόθο
Πόθος τ’ οὐδὲν ἄπαρνον

Η Αφροδίτη καλεί τον έρωτα να τρυγήσει τους καρπούς που μέλι πλημμυρίζουν και τις παρθένες που είναι στολισμένες με την αμάλαγη ομορφιά , ο κάθε περαστικός, νικημένος από τον πόθο, ρίχνει με τη ματιά του σαΐτα λιγωμένη
† καρπώματα στάζοντα κηρύσσει Κύπρις κάλωρα κωλύουσαν θωσμένειν ἔρῳ, † καὶ παρθένων χλιδαῖσιν εὐμόρφοις ἔπι πᾶς τις παρελθὼν ὄμματος θελκτήριον τόξευμ’ ἔπεμψεν, ἱμέρου νικώμενος.

Οι ξένοι κρίνονται με το πέρασμα του χρόνου, ο καθένας εύκολα κακολογεί τους ξένους και τον κακό λόγο πάντοτε τον έχει πρόχειρο στο στόμα
ἀγνῶθ’ ὅμιλον, ὡς ἐλέγχεται χρόνῳ, πᾶς δ’ ἐν μετοίκῳ γλῶσσαν εὔτυκον φέρει κακήν, τό τ’ εἰπεῖν εὐπετὲς μύσαγμά πως

Ο καθένας είναι πάντοτε έτοιμος να κατηγορήσει τους ξένους
πᾶς τις ἐπειπεῖν ψόγον ἀλλοθρόοις εὔτυκος

Γιατί ο θάνατος σε λυτρώνει από τις δυσβάχταχτες συμφορές
τὸ γὰρ θανεῖν ἐλευθεροῦται φιλαιάκτων κακῶν.

Είναι φαύλοι εκείνοι που πλάθουν δολερούς σκοπούς μέσα στις άθεες καρδιές τους και σαν κοράκια καθόλου δε σέβονται τα όσια και τα ιερά
οὐλόφρονες δ’ ἐκεῖνοι, δολομήτιδες δυσάγνοις φρεσίν, κόρακες ὥστε, βωμῶν ἀλέγοντες οὐδέν.

Γυναίκα μόνη καθόλου δεν αξίζει· γιατί δεν υπάρχει μέσα της ο Άρης (δεν έχει δυνατότητα να πολεμήσει)
γυνὴ μονωθεῖσ’ οὐδέν• οὐκ ἔνεστ’ ῎Αρης.