ΑΡΧΑΙΩΝ ΓΝΩΜΕΣ

Αν από αλαζονεία κορδωνόμαστε και κάνουμε το σπουδαίο την ώρα που η πόλη μας βρίσκεται σε μεγάλο κίνδυνο, αργότερα θα φανεί πως δε δείξαμε καθόλου σύνεση
εἰ δέ ταῦτ᾿ ὀγκωσόμεσθα κἀποσεμνυνούμεθα, τήν πόλιν καί ταῦτ᾿ ἔχοντες κυμάτων ἐν ἀγκάλαις, ὑστέρῳ χρόνῳ ποτ᾿ αὖθις εὐ φρονεῖν οὐ δόξομεν

Απ᾿ τα χρέη μόνο να γλιτώσω, κι ας φαίνομαι στους ανθρώπους θρασύς, γλυκόφωνος, τολμηρός, αυθάδης, σιχαμένος, ψευταράς, δεξιοτέχνης στα λόγια, κινητό βιβλίο των νόμων, αερολόγος, πονηρή αλεπού, ξιπασμένος, χέλι που γλιστράει, θεομπαίχτης, απατεώνας, κάθαρμα, διεστραμμένος, που μπαίνει στο ρουθούνι των άλλων και μίζερος
εἴπερ τά χρέα διαφευξοῦμαι τοῖς τ᾿ ἀνθρώποις εἶναι δόξω θρασύς, εὔγλωττος, τολμηρός, ἴτης, βδελυρός, ψευδῶν συγκολλητής, εὑρησιεπής, περίτριμμα δικῶν, κύρβις, κρόταλον, κίναδος, τρύμη, μάσθλης, εἴρων, γλοιός, ἀλαζών, κέντρων, μιαρός, στρόφις, ἀργαλέος, ματιολοιχός

Έτσι και με τους πολίτες, αυτούς που γνωρίζουμε πως είναι ευγενούς καταγωγής, συνετοί και δίκαιοι, καλοί και ηθικοί, που έχουν ανατραφεί με γυμναστική, χορό και μουσική, τους ταπεινώνουμε, ενώ τους χαλκωματένιους, τους ξένους και τους βαρβάρους, τους πονηρούς των πονηρών, που μόλις έχουν έρθει, τους προσφέρουμε τα πάντα, αυτούς που πριν η πόλη δε θα τους δεχόταν εύκολα ούτε για σκουπίδια
Τῶν πολιτῶν θ᾿ οὕς μέν ἴσμεν εὐγενεῖς καί σώφρονας ἄνδρας ὄντας καί δικαίους καί καλούς τε κἀγαθούς καί τραφέντας ἐν παλαίστραις και χοροῖς καί μουσικῇ, προσελοῦμεν, τοῖς δέ χαλκοῖς καί ξένοις καί πυρρίαις καί πονηροῖς κἀκ πονηρῶν εἰς ἅπαντα χρώμεθα ὑστάτοις ἀφιγμένοισιν, οἷσιν ἡ πόλις πρότοῦ οὐδέ φαρμακοῖσιν, εἰκῇ ῥᾳδίως ἐχρήσατ᾿ ἄν

Λαέ, πόσο ωραία είναι η εξουσία σου, αφού όλοι οι άνθρωποι σε φοβούνται όπως ακριβώς έναν τύραννο. Όμως, παρασύρεσαι εύκολα, χαίρεσαι να σε χαϊδεύουν και να σε εξαπατούν και μένεις με το στόμα ανοιχτό μπροστά σ᾿ αυτόν που κάθε φορά μιλά· κι ο νους σου, αν και είναι εδώ, είναι αλλού
Ὦ Δῆμε καλήν γ᾿ ἔχεις ἀρχήν, ὅτε πάντες ἄνθρωποι δεδίασί σ᾿ ὥσπερ ἄνδρα τύραννον. Ἀλλ᾿ εὐπαράγωγος εἶ, θωπευόμενός τε χαίρεις κἀξαπατώμενος, πρός τόν τε λέγοντ᾿ ἀεί κέχηνας· ὁ νοῦς δέ σου παρών ἀποδημεῖ

Αλλά όταν πάρουμε την ειρήνη στα χέρια μας, τότε να χαίρεστε, να φωνάζετε και να γελάτε· γιατί τότε θα μπορείτε να ταξιδεύετε, να μένετε, να κάνετε έρωτα, να κοιμάστε, να παρακολουθείτε πανηγύρια, να συμμετέχετε σε γλέντια, να καλοπερνάτε…
ἀλλ᾿ ὅταν λάβωμεν αὐτήν εἰρήνην, τηνικαῦτα χαίρετε καί βοᾶτε καί γελᾶτ᾿· ἤδη γάρ ἐξέσται τόθ᾿ ὑμῖν πλεῖν μένειν, βινεῖν, καθεύδειν, εἰς πανηγύρεις θεωρεῖν, ἑστιᾶσθαι κοτταβίζειν, “συβαρίζειν”,…

Αλλά πρέπει ν᾿ αποκρύπτει το κακό ο ποιητής και να μη το δείχνει μήτε να το διδάσκει. Για μεν τα μικρά παιδιά δάσκαλος είναι αυτός που τους εξηγεί, για τους εφήβους, όμως, είναι οι ποιητές. Πρέπει, λοιπόν, εμείς οι ποιητές, να μιλάμε για το καλό
ἀλλ᾿ ἀποκρύπτειν χρή τό πονηρόν τόν γε ποιητήν, καί μή παράγειν μηδέ διδάσκειν. Τοῖς μέν γάρ παιδαρίοισιν ἐστί διδάσκαλος ὅστις φράζει, τοῖσιν δ᾿ ἡβῶσι ποιηταί. Πάνυ δή δεῖ χρηστά λέγειν ἡμᾶς.

Στενοχωριέμαι, όμως, και δυσανασχετώ πολύ με την κατάσταση που βρίσκεται η πόλη μας. Βλέπω δηλαδή αυτή πάντα να εκλέγει φαύλους ανθρώπους για να τη διοικούν. Κι αν κάποιος μια μέρα φαίνεται έντιμος, για δέκα μέρες γίνεται άθλιος· Αναθέτεις την εξουσία σε άλλον; Θα κάνει ακόμα πιο πολλά κακά.
ἄχθομαι δέ καί φέρω τά τῆς πόλεως ἅπαντα βαρέως πράγματα. Ὁρῶ γάρ αὐτήν προστάταισι χρωμένην ἀεί πονηροῖς. Κἄν τις ἡμέραν μίαν χρηστός γένηται, δέκα πονηρός γίγνεται. Ἐπέτρεψας ἑτέρῳ· πλεῖον ἔτι δράσει κακά.

Να ταράζεις και ν᾿ ανακατώνεις μαζί όλες τις υποθέσεις της πόλης και πάντοτε το λαό να παίρνεις με το μέρος σου γλυκαίνοντάς τον με λόγια γλυκά μαγειρεμένα. Κι έχεις κι άλλα δημαγωγικά προσόντα· ανίερη φωνή, ταπεινή καταγωγή, χυδαιότητα· με λίγα λόγια έχεις όλα όσα πρέπει να έχει κάποιος για να πολιτεύεται και να εξουσιάζει
τάραττε καί χόρδευ’ ὁμοῦ τά πράγματα ἅπαντα, καί τόν δῆμον ἀεί προσποιοῦ ὑπογλυκαίνων ῥηματίοις μαγειρικοῖς. Τά δ’ ἄλλα σοι πρόσεστι δημαγωγικά, φωνή μιαρά, γέγονας κακῶς, ἀγοραῖος εἶ· ἔχεις ἅπαντα πρός πολιτείαν ἅ δεῖ

Γιατί η ενασχόληση με την πολιτική δε χρειάζεται άνθρωπο μορφωμένο ούτε με έντιμο χαρακτήρα, αλλά αγράμματο και σιχαμένο
ἡ δημαγωγία γάρ οὐ πρός μουσικοῦ ἔτ᾿, ἐστίν ἀνδρός οὐδέ χρηστοῦ τούς τρόπους, ἀλλ᾿ εἰς ἀμαθῆ καί βδελυρόν

Κι όσο για μένα, μακάρι να γεράσω χωρίς μεγαλεία. Γιατί πάντα το μέτρο νικά και μόνο το όνομά του να πεις, κι αν μάλιστα το κάνεις εξουσιαστή της ζωής σου, μόνο ωφέλειες θα βρεις· ποτέ στους ανθρώπους πράξεις πάνω από το μέτρο δε φέρνουν καλό· περισσότερες συμφορές φέρνουν σ’ ένα σπίτι, αν το χτυπήσει η οργή του θεού
ἐμοί γοῦν ἐν μή μεγάλοις ὀχυρῶς γ᾿ εἴη καταγηράσκειν. τῶν γάρ μετρίων πρῶτα μέν εἰπεῖν τοὔνομα νικᾷ, χρῆσθαι τε μακρῷ λῷστα βροτοῖσιν· τά δ᾿ ὑπερβάλλοντ᾿ οὐδένα καιρόν δύναται θνητοῖς· μείζους δ᾿ ἄτας, ὅταν ὀργισθῇ δαίμων οἴκοις, ἀπέδωκεν

Και να σταθεί μακριά από τους χορούς μας, όποιος είναι δύσκολος με τους συμπολίτες του και δεν βοηθάει να σβήσει η διχόνοια, αλλά τη φουντώνει και τη συνδαυλίζει επιθυμώντας να έχει προσωπικά οφέλη
κἀξίστασθαι τοῖς ἡμετέρεσοι χοροῖσιν, ὅστις …στάσιν ἐχθράν μή καταλύει μηδ᾿ εὔκολός ἐστι πολίταις ἀλλ᾿ ἀνεγείρει καί ῥιπίζει κερδῶν ἰδίων ἐπιθυμῶν

Και εσείς είστε, πολίτες, υπεύθυνοι για αυτή την κατάσταση. Γιατί παίρνοντας μισθό από τα δημόσια χρήματα, ο καθένας ξεχωριστά νοιάζεται για το τι θα κερδίσει για τον εαυτό του, ενώ οι κοινές υποθέσεις κατρακυλούν
ὑμεῖς γάρ ἐστ᾿, ὦ δῆμε, τούτων αἴτιοι. Τά δημόσια γάρ μισθοφοροῦντες χρήματα ἰδίᾳ σκοπεῖσθ᾿ ἕκαστος ὅ,τι τις κερδανεῖ, τό δέ κοινόν κυλίνδεται

Ο κόσμος δεν κοιτάζει ποιος φταίει, γνωρίζει μόνο το γεγονός (εκείνο που ᾿χει γίνει)
ὁ γάρ έξωθεν οὐ τόν αἴτιον ὅστις πότ᾿ ἐστιν οἶδεν, αλλά τό γεγονός

Είναι φοβερό η καρβουνόσκονη από τη φύση της να μοιάζει με τον ψυχισμό των ανθρώπων, που χτυπούν και φωνάζουν και δε θέλουν ν᾿ ακούσουν κάτι σωστό
δεινόν γάρ οὕτως ὀμφακίαν πεφυκέναι τόν θυμόν ἀνδρῶν ὥστε βάλλειν καί βοᾶν ἐθέλειν τ᾿ ἀκοῦσαι μηδέν ἴσον ἴσῳ φέρον

ΠΡ. Ώστε για το χρήμα πολεμάμε;
ΛΥ. Για όλα τα κακά η αιτία είναι εκείνο
ΠΡ. Διά τἀργύριον πολεμοῦμεν γάρ;
ΛΥ. Καί τἄλλα γε πάντ’ ἐκυκήθη