ΑΡΧΑΙΩΝ ΓΝΩΜΕΣ

Δε θα θυμάται κανείς την καλή σου βασιλεία, αν ορθοποδήσουμε αργότερα και τσακιστούμε τώρα, γι’ αυτό και με ασφάλεια στήριξε και ανόρθωσε τη χώρα
ἀρχῆς δὲ τῆς σῆς μηδαμῶς μεμνώμεθα στάντες τ’ ἐς ὀρθὸν καὶ πεσόντες ὕστερον, ἀλλ’ ἀσφαλείᾳ τήνδ’ ἀνόρθωσον πόλιν

Εγώ θέλω να επικρατώ σε αγώνες ανάμεσα στους Έλληνες, στην πόλη μου, όμως, θέλω να ‘μαι δεύτερος πάντα κι ευτυχισμένος ανάμεσα σε φίλους. Κι αυτό γιατί μπορώ να κάνω ό,τι θέλω χωρίς κίνδυνο, που είναι πολύ καλύτερο από τη βασιλεία-τυραννία
ἐγὼ δ’ ἀγῶνας μὲν κρατεῖν ῾Ελληνικοὺς πρῶτος θέλοιμ’ ἄν, ἐν πόλει δὲ δεύτερος σὺν τοῖς ἀρίστοις εὐτυχεῖν ἀεὶ φίλοις. πράσσειν τε γὰρ πάρεστι, κίνδυνός τ’ ἀπὼν κρείσσω δίδωσι τῆς τυραννίδος χάριν

Η τυραννία που μάταια επαινούν μπορεί να έχει γλυκιά όψη, αλλά εσωτερικά είναι θλιβερή· ποιος άραγε λογαριάζεται καλότυχος και ποιος ευτυχισμένος, όταν διαβιεί μέσα στο φόβο και στη καχυποψία; Θα ήθελα να ζήσω ευτυχισμένα ως πολίτης παρά ως βασιλιάς, ο οποίος χαίρεται να έχει κακούς κι ανάξιους φίλους από φόβο μην τον σκοτώσουν ξαφνικά και να μη θέλει τους καλούς και άξιους. Θα μπορούσε, βέβαια, να πει κάποιος πως το χρήμα νικά τα πάντα κι είναι ευχάριστος ο πλούτος· εμένα, όμως, δε μ’ αρέσει να στήνω αυτί σε κάθε θόρυβο ούτε να έχω σκοτούρες, για να σώσω το βιος μου· μακάρι να ζήσω μετρημένα και χωρίς λύπες
τυραννίδος δὲ τῆς μάτην αἰνουμένης τὸ μὲν πρόσωπον ἡδύ, τἀν δόμοισι δὲ λυπηρά• τίς γὰρ μακάριος, τίς εὐτυχής, ὅστις δεδοικὼς καὶ παραβλέπων βίον αἰῶνα τείνει; δημότης ἂν εὐτυχὴς ζῆν ἂν θέλοιμι μᾶλλον ἢ τύραννος ὤν, ᾧ τοὺς πονηροὺς ἡδονὴ φίλους ἔχειν, ἐσθλοὺς δὲ μισεῖ κατθανεῖν φοβούμενος. εἴποις ἂν ὡς ὁ χρυσὸς ἐκνικᾷ τάδε, πλουτεῖν τε τερπνόν; οὐ φιλῶ ψόφους κλύειν ἐν χερσὶ σῴζων ὄλβον οὐδ’ ἔχειν πόνους• εἴη γ’ ἐμοὶ μέτρια μὴ λυπουμένῳ.

Κακός ο λαός, όταν έχει κακούς ηγέτες
δεινὸν οἱ πολλοί, κακούργους ὅταν ἔχωσι προστάτας

Αν από αλαζονεία κορδωνόμαστε και κάνουμε το σπουδαίο την ώρα που η πόλη μας βρίσκεται σε μεγάλο κίνδυνο, αργότερα θα φανεί πως δε δείξαμε καθόλου σύνεση
εἰ δέ ταῦτ᾿ ὀγκωσόμεσθα κἀποσεμνυνούμεθα, τήν πόλιν καί ταῦτ᾿ ἔχοντες κυμάτων ἐν ἀγκάλαις, ὑστέρῳ χρόνῳ ποτ᾿ αὖθις εὐ φρονεῖν οὐ δόξομεν

Στενοχωριέμαι, όμως, και δυσανασχετώ πολύ με την κατάσταση που βρίσκεται η πόλη μας. Βλέπω δηλαδή αυτή πάντα να εκλέγει φαύλους ανθρώπους για να τη διοικούν. Κι αν κάποιος μια μέρα φαίνεται έντιμος, για δέκα μέρες γίνεται άθλιος· Αναθέτεις την εξουσία σε άλλον; Θα κάνει ακόμα πιο πολλά κακά.
ἄχθομαι δέ καί φέρω τά τῆς πόλεως ἅπαντα βαρέως πράγματα. Ὁρῶ γάρ αὐτήν προστάταισι χρωμένην ἀεί πονηροῖς. Κἄν τις ἡμέραν μίαν χρηστός γένηται, δέκα πονηρός γίγνεται. Ἐπέτρεψας ἑτέρῳ· πλεῖον ἔτι δράσει κακά.

Να ταράζεις και ν᾿ ανακατώνεις μαζί όλες τις υποθέσεις της πόλης και πάντοτε το λαό να παίρνεις με το μέρος σου γλυκαίνοντάς τον με λόγια γλυκά μαγειρεμένα. Κι έχεις κι άλλα δημαγωγικά προσόντα· ανίερη φωνή, ταπεινή καταγωγή, χυδαιότητα· με λίγα λόγια έχεις όλα όσα πρέπει να έχει κάποιος για να πολιτεύεται και να εξουσιάζει
τάραττε καί χόρδευ’ ὁμοῦ τά πράγματα ἅπαντα, καί τόν δῆμον ἀεί προσποιοῦ ὑπογλυκαίνων ῥηματίοις μαγειρικοῖς. Τά δ’ ἄλλα σοι πρόσεστι δημαγωγικά, φωνή μιαρά, γέγονας κακῶς, ἀγοραῖος εἶ· ἔχεις ἅπαντα πρός πολιτείαν ἅ δεῖ

Γιατί η ενασχόληση με την πολιτική δε χρειάζεται άνθρωπο μορφωμένο ούτε με έντιμο χαρακτήρα, αλλά αγράμματο και σιχαμένο
ἡ δημαγωγία γάρ οὐ πρός μουσικοῦ ἔτ᾿, ἐστίν ἀνδρός οὐδέ χρηστοῦ τούς τρόπους, ἀλλ᾿ εἰς ἀμαθῆ καί βδελυρόν

Τέτοιον στρατηγό-ηγέτη πρέπει πάντα να εκλέγουμε, γενναίο στις δυστυχίες και να μισεί τον επηρμένο λαό που, όταν του έρχονται καλά τα πράγματα από την τύχη, θέλει ν’ ανέβει στο ψηλότερο σκαλί κι έτσι χάνει την ευτυχία του αμέσως, ενώ μπορούσε να την κρατήσει
τοιόνδε τὸν στρατηγὸν αἱρεῖσθαι χρεών, ὃς ἔν τε τοῖς δεινοῖσίν ἐστιν ἄλκιμος μισεῖ θ’ ὑβριστὴν λαόν, ὃς πράσσων καλῶς ἐς ἄκρα βῆναι κλιμάκων ἐνήλατα ζητῶν ἀπώλεσ’ ὄλβον ᾧ χρῆσθαι παρῆν.

Φοβερή η οργή των τυράννων, κι όπως έχουν μάθει ελάχιστα να υπακούνε και περισσότερο να εξουσιάζουν, πολύ δύσκολα μεταβάλλουν την οργή τους. Γι’ αυτό και το καλύτερο είναι να συνηθίζεις να ζεις σαν ίσος με τους άλλους.
δεινὰ τυράννων λήματα καί πως ὀλίγ’ ἀρχόμενοι, πολλὰ κρατοῦντες χαλεπῶς ὀργὰς μεταβάλλουσιν. τὸ γὰρ εἰθίσθαι ζῆν ἐπ’ ἴσοισιν κρεῖσσον

Είναι πολίτης κακός όποιος δε θέλει να υπακούει στους άρχοντές του. Και ούτε θα μείνουν ορθοί οι νόμοι σε μία πόλη, αν δεν υπήρχε και ο φόβος να τους παραστέκει. Μήτε σωστά ο στρατός θα κυβερνιόταν, άμα το σεβασμό δεν είχε και το φόβο να τον συντρέχουν.
Καίτοι κακοῦ πρὸς ἀνδρὸς ἄνδρα δημότην μηδὲν δικαιοῦν τῶν ἐφεστώτων κλύειν. Οὐ γάρ ποτ’ οὔτ’ ἂν ἐν πόλει νόμοι καλῶς φέροιντ’ ἄν, ἔνθα μὴ καθεστήκῃ δέος, οὔτ’ ἂν στρατός γε σωφρόνως ἄρχοιτ’ ἔτι μηδὲν φόβου πρόβλημα μηδ’ αἰδοῦς ἔχων.

Όση εξουσία και να ‘χω, ποτέ δε θ’ αποφάσιζα χωρίς τη γνώμη του λαού
οὐκ ἄνευ δήμου τάδε πράξαιμ’ ἄν, οὐδέ περ κρατῶν

Στην πόλη δεν αρέσουν τα πολλά λόγια
μακράν γε μὲν δὴ ῥῆσιν οὐ στέργει πόλις.

Τους πολιτικούς που δωροδοκούνται να τους τιμωρείτε και να τους μισείτε όπου κι αν βρίσκονται, για να γίνεται φανερό πως οι δίκαιοι κι αυτοί που ζουν με μέτρο έχουν πάρει σωστές αποφάσεις και για τους άλλους και για τους εαυτούς τους
τοὺς ἐπὶ τοῖς πράγμασι δωροδοκοῦντας κολάζειν καὶ μισεῖν πανταχοῦ, ἵν’ οἱ μέτριοι καὶ δικαίους αὑτοὺς παρέχοντες εὖ βεβουλεῦσθαι δοκῶσι καὶ τοῖς ἄλλοις καὶ ἑαυτοῖς

Ούτε μου φαίνεται πως είναι γνώρισμα δίκαιου πολίτη-πολιτικού να μηχανεύεται τέτοιες πολιτικές με τις οποίες ναι μεν εγώ θα γίνω άμεσα πρώτος πολίτης ανάμεσά σας, ενώ εσείς θα γίνετε τελευταίοι ανάμεσα στους άλλους (Έλληνες)· αντίθετα, η πόλη πρέπει να προοδεύει με τις πολιτικές των καλών πολιτών-πολιτικών, και όλοι οι πολίτες-πολιτικοί πρέπει πάντα να προτείνουν τις καλύτερες και όχι τις πιο εύκολες · γιατί προς τις δεύτερες θα βαδίσει η ίδια η φύση, αλλά ο καλός πολίτης-πολιτικός πρέπει με τη λογική να σας διδάσκει και να σας οδηγεί στις πρώτες
οὐδ’ ἔμοιγε δοκεῖ δικαίου τοῦτ’ εἶναι πολίτου, τοιαῦτα πολιτεύμαθ’ εὑρίσκειν ἐξ ὧν ἐγὼ μὲν πρῶτος ὑμῶν ἔσομαι εὐθέως, ὑμεῖς δὲ τῶν ἄλλων ὕστατοι• ἀλλὰ συναυξάνεσθαι δεῖ τὴν πόλιν τοῖς τῶν ἀγαθῶν πολιτῶν πολιτεύμασι, καὶ τὸ βέλτιστον ἀεί, μὴ τὸ ῥᾷστον ἅπαντας λέγειν• ἐπ’ ἐκεῖνο μὲν γὰρ ἡ φύσις αὐτὴ βαδιεῖται, ἐπὶ τοῦτο δὲ τῷ λόγῳ δεῖ προάγεσθαι διδάσκοντα τὸν ἀγαθὸν πολίτην.