ΑΡΧΑΙΩΝ ΓΝΩΜΕΣ

Όλοι οι άνθρωποι, όταν με τα ίδια τους τα μάτια βλέπουν να τους χτυπά άμεσα μια ασυνήθιστη συμφορά, κυριεύονται από οργή· κι όσοι εξαιτίας της οργής γίνονται ασυλλόγιστοι, τις περισσότερες φορές ρίχνονται στη δράση
πᾶσι γάρ ἐν τοῖς ὄμμασι καί ἐν τῷ παραυτίκα ὁρᾶν πάσχοντας τι ἄηθες ὀργή προσπίπτει· καί οἱ λογισμῷ ἐλάχιστα χρώμενοι θυμῷ πλεῖστα ἐς ἔργον καθίστανται

Κι αυτό ακριβώς είναι σωφροσύνη ύστερα από διαλογισμό· γιατί μόνο εμείς, χάρη σ᾿ αυτή, και στις ευτυχίες δεν είμαστε αλαζόνες και στις συμφορές λυγίζουμε λιγότερο από άλλους και δεν παρασυρόμαστε από την ευχαρίστηση που δίνουν τα επαινετικά λόγια εκείνων οι οποίοι παρακινούν, αντίθετα από τη γνώμη μας, στους κινδύνους, ούτε πάλι αν κάποιος μας ερεθίζει με κατηγόριες, περισσότερο παρά αν μας επαινούσε, οργιζόμαστε και αλλάζουμε γνώμη…
…το συναίσθημα της ντροπής είναι στενά δεμένο με τη σωφροσύνη και η γενναιότητα με τη ντροπή
καί δύναται μάλιστα σωφροσύνη ἔμφρων τοῦτ᾿ εἶναι· μόνοι γάρ δι ᾿ αὐτό εὐπραγίαις τε οὐκ ἐξυβρίζομεν καί ξυμφοραῖς ἧσσον ἑτέρων εἴκομεν· τῶν τε ξύν ἐπαίνων ἐξοτρυνόντων ἡμᾶς ἐπί τά δεινά παρά τό δοκοῦν ἡμῖν οὐκ ἐπαιρόμεθα ἡδονῇ, καί ἤν τις ἄρα ξύν κατηγορία παροξύνῃ, οὐδέν δή μᾶλλον ἀχθεσθέντες ἀνεπείσθημεν…
…αἰδώς σωφροσύνης πλεῖστον μετέχει, αἰσχύνης δέ εὐψυχία

Και να σταθεί μακριά από τους χορούς μας, όποιος είναι δύσκολος με τους συμπολίτες του και δεν βοηθάει να σβήσει η διχόνοια, αλλά τη φουντώνει και τη συνδαυλίζει επιθυμώντας να έχει προσωπικά οφέλη
κἀξίστασθαι τοῖς ἡμετέρεσοι χοροῖσιν, ὅστις …στάσιν ἐχθράν μή καταλύει μηδ᾿ εὔκολός ἐστι πολίταις ἀλλ᾿ ἀνεγείρει καί ῥιπίζει κερδῶν ἰδίων ἐπιθυμῶν

Και εσείς είστε, πολίτες, υπεύθυνοι για αυτή την κατάσταση. Γιατί παίρνοντας μισθό από τα δημόσια χρήματα, ο καθένας ξεχωριστά νοιάζεται για το τι θα κερδίσει για τον εαυτό του, ενώ οι κοινές υποθέσεις κατρακυλούν
ὑμεῖς γάρ ἐστ᾿, ὦ δῆμε, τούτων αἴτιοι. Τά δημόσια γάρ μισθοφοροῦντες χρήματα ἰδίᾳ σκοπεῖσθ᾿ ἕκαστος ὅ,τι τις κερδανεῖ, τό δέ κοινόν κυλίνδεται

Κι ενώ στην ιδιωτική μας ζωή δεν ενοχλούμε ο ένας τον άλλο, στα δημόσια πράγματα δεν κάνουμε παρανομίες από εσωτερική κυρίως παρόρμηση, υπακούοντας στους κάθε φορά άρχοντες και στους νόμους, ιδιαίτερα σε κείνους απ᾿ αυτούς που έχουν ψηφιστεί για την προστασία των αδικημένων και σ᾿ όσους, αν και άγραφοι, όμως φέρνουν ντροπή αναμφισβήτητη στους παρανομούντες
ἀνεπαχθῶς δέ τά ἴδια προσομιλοῦντες τά δημόσια διά δέος μάλιστα οὐ παρανομοῦμεν, τῶν τε αἰεί ἐν ἀρχῇ ὄντων ἀκροάσει καί τῶν νόμων, και μάλιστα αὐτῶν ὅσοι τε ἐπ᾿ ὠφελία τῶν αδικουμένων κεῖνται καί ὅσοι ἄγραφοι ὄντες αἰσχύνην ὁμολογουμένην φέρουσιν

Γιατί πιστεύω πως μια πόλη ωφελεί περισσότερο τους πολίτες της, αν στο σύνολό της προοδεύει, παρά αν ευτυχεί σ᾿ αυτή ο κάθε πολίτης χωριστά, ενώ στο σύνολό της η ίδια δυστυχεί. Γιατί όσο κι αν ευτυχεί ένας πολίτης στις ιδιωτικές του υποθέσεις, αν καταστρέφεται η πατρίδα του, καταστρέφεται όχι λιγότερο και ο ίδιος, ενώ αν ο πολίτης δυστυχεί σε πατρίδα που ευημερεί, τις περισσότερες φορές σώζεται
ἐγώ γάρ ἡγοῦμαι πόλιν πλείω ξύμπασαν ὀρθουμένην ὠφελεῖν τούς ἰδιώτας ἤ καθ᾿ ἕκαστον τῶν πολιτῶν ευπραγούσαν, ἁθρόαν δέ σφαλλομένην. καλῶς μέν γάρ φερόμενος ἀνήρ τό καθ᾿ ἑαυτόν διαφθειρομένης τῆς πατρίδος οὐδέν ἧσσον ξυναπόλληται, κακοτυχῶν δέ ἐν εὐτυχοῦσῃ πολλῷ μᾶλλον διασῴζεται

Και πιστεύουμε πως, όταν ο μακρινός μας συμπολίτης καταστραφεί πριν από μας, δε θα ᾿ρθει και στον ίδιο τον καθένα μας η συμφορά, αλλά πως όποιος παθαίνει το κακό νωρίτερα θα δυστυχεί μόνος του;
καί οἰόμεθα τοῦ ἄπωθεν ξυνοίκου προαπολλυμένου, οὐ καί ἐς αὐτόν τινα ἥξειν το δεινόν, πρό δέ αὐτοῦ μᾶλλον τόν πάσχοντα καθ᾿ αὐτόν δυστυχεῖν;

Γιατί όποιοι μπορούν να μεταχειριστούν τη βία, δεν έχουν ανάγκη να καταφεύγουν σε δίκες
βιάζεσθαι γάρ οἷς ἄν ἐξῇ, δικάζεσθαι οὐδέν προσδέονται

Προβάλλετε το δίκαιο, το οποίο δεν εμπόδισε ποτέ κανέναν, όταν του δόθηκε η ευκαιρία ν᾿ αποκτήσει κάτι με τη βία, να το κάνει και να μην προτιμήσει τη δικαιοσύνη. Και είναι άξιοι επαίνου όσοι, αφού ακολούθησαν την ανθρώπινη φύση και πέτυχαν ν᾿ αποκτήσουν εξουσία πάνω σ᾿ άλλους, παρουσιάζονται ωστόσο πιο δίκαιοι απ᾿ ότι τους επιτρέπει η δύναμη που διαθέτουν
τῷ δικαίῳ λόγῳ νῦν χρῆσθε, ὅν ουδείς πω παρατυχόν ισχύι τι κτήσασθαι προθείς τοῦ μή πλέον ἔχειν ἀπετράπετο. ἐπαινεῖσθαι τε ἄξιοι οἵτινες χρησάμενοι τῇ ἀνθρωπείᾳ φύσει ὥστε ἑτέρων ἄρχειν δικαιότεροι ἤ κατά τήν ὑπάρχουσαν δύναμιν γένωνται

Πιστεύουμε για τους θεούς και είμαστε σίγουροι για τους ανθρώπους ότι κάποιος φυσικός νόμος τους αναγκάζει να επιβάλλουν την εξουσία τους σε κάθε περίσταση που είναι πιο δυνατοί. Το νόμο αυτόν ούτε εμείς τον θεσπίσαμε ούτε θεσπισμένο πρώτοι εμείς τον εφαρμόσαμε, αλλά τον κληρονομήσαμε, και θα τον αφήσουμε να υπάρχει για πάντα κι ύστερα από μας, γνωρίζοντας ότι και σεις και άλλοι, αν αποκτούσατε την ίδια δύναμη με μας, θα κάνατε τα ίδια
ἡγούμεθα γάρ τό τε θεῖον δόξῃ τό ἀνθρώπειόν τε σαφῶς διά παντός ὑπό φύσεως αναγκαίας, οὗ ἄν κρατῇ ἄρχειν· καί ἡμεῖς οὔτε θέντες τόν νόμον οὔτε κειμένῳ πρῶτοι χρησάμενοι, ὄντα δέ παραλαβόντες καί ἐσόμενον ἐς αἰεί καταλείψοντες χρώμεθα αὐτῷ, εἰδότες καί ὑμᾶς ἄν καί ἄλλους ἐν τῇ αὐτῇ δυνάμει ἡμῖν γενομένους δρῶντας ἄν ταὐτό

Αυτός που δε νιώθει χαρά πίνοντας είναι τρελός· με το κρασί σηκώνεται και …τούτο, στήθη χουφτώνεις και το έτοιμο “λιβάδι” χαϊδολογάς, σου ᾿ρχεται να χορέψεις και ξεχνάς τα βάσανά σου
ὡς ὅς γε πίνων μή γέγηθε μαίνεται· ἵν᾿ ἔστι τουτί τ᾿ ὀρθόν ἐξανιστάναι μαστοῦ τε δραγμός καί παρεσκευασμένου ψαῦσαι χερᾶν λειμῶνος ὀρχηστύς θ᾿ ἅμα κακῶν τε λῆστις

Τι είναι θεός τι μη θεός και τι ανάμεσά τους; Ποιος από τους ανθρώπους θα πει πως το βρήκε μελετώντας τα πάντα για μεγάλο χρονικό διάστημα, αφού το βλέπει , εδώ κι εκεί οι γνώμες των θεών πηδούν, και πάλι αντίθετα γυρνάνε αλόγιστα κι ανέλπιστα;
…στους ανθρώπους τίποτα δεν είναι σίγουρο· στα λόγια των θεών βρήκα την αλήθεια
ὅ,τι θεός ἤ μή θεός ἤ τό μέσον, τίς φησ᾿ ἐρευνήσας βροτῶν μακροτάτου πέρας εὑρεῖν ὅς τά θεῶν ἐσορᾶ δεῦρο καί αὖθις ἐκεῖσε καί πάλιν ἀντιλόγοις πηδῶντ᾿ ἀνελπίστοις τύχαις;….
οὐδ᾿ ἔχω τί τό σαφές ἔτι ποτ᾿ ἐν βροτοῖς· τό τῶν θεῶν ἔπος ἀλαθές ηὗρον

Ο κόσμος δεν κοιτάζει ποιος φταίει, γνωρίζει μόνο το γεγονός (εκείνο που ᾿χει γίνει)
ὁ γάρ έξωθεν οὐ τόν αἴτιον ὅστις πότ᾿ ἐστιν οἶδεν, αλλά τό γεγονός

Ευτυχία σημαίνει ελευθερία και ελευθερία σημαίνει αντρεία
εὔδαιμον τό ἐλεύθερον, τό δ᾿ ἐλεύθερον τό εὔψυχον

Και (το πολίτευμα αυτό) ονομάζεται δημοκρατία, γιατί δεν διοικούν οι λίγοι, αλλά οι περισσότεροι
καί ὄνομα μέν διά τό μή ἐς ὀλίγους ἀλλ᾿ ἐς πλείονας οἰκεῖν δημοκρατία κέκληται