Κατηγορία: Ταξίδια

Μυριάδες χαμηλές πτήσεις πάνω από το ακίνητο νερό, χιλιάδες πουλιά σε σχηματισμούς κάθε είδους, χαιρετισμός στο πρώτο φως της ημέρας. Υπερβατικό τοπίο σαν ταινία του Αγγελόπουλου. Τα χαλκοπράσινα γιγάντια πλατάνια που διατρέχουν όλο το μήκος της όχθης προβάλλουν μέσα από το γκρίζο, δυο ψαράδες έρχονται να αράξουν τα «καράβια» τους μην διανοηθείς να αποκαλέσεις βάρκα το τοπικό πλεούμενο που μοιάζει με μπανιέρα αν δεν θες να τους προσβάλεις.

Ο βυθός γεμάτος κάθε λογής σπαρταρτιστά λιμνόψαρα. Πυκνοκατοικημένα νερά έτσι να βουτήξεις το χέρι, θαρρείς θα τα πιάσεις με τη μία. Γριβάδια, γλίνοι, γουλιανοί, πλατίκες, πεταλούδες, ηλιόψαρα… Oκτώ είδη κατοικούν συνολικά στα βάθη της λίμνης. «Αλλά αν θες αληθινή νοστιμιά», μου λέει ο κύριος Ζαφείρης Λουκάς, που ψαρεύει εδώ τα τελευταία πενήντα χρόνια, «θα διαλέξεις προικί και τούρνα». Το ψάρι της λίμνης εξασφαλίζει μια αξιοπρεπή επιβίωση στους 50 μόνιμους ψαράδες της.

Ωστόσο, τα φωσφορικά άλατα της καλλιέργειας των μήλων που καταλήγουν στη λίμνη σε ορισμένα σημεία μολύνουν τη λάσπη του βυθού και τα αβγά των ψαριών. Πέντε χρόνια βιολογικής καλλιέργειας θα επαναφέρουν το οικοσύστημα στα ίσα του, αν και το νερό ανανεώνεται κάθε άνοιξη από το φράγμα, που διατηρεί σταθερή τη στάθμη διώχνοντας το περίσσιο νερό προς τον Αλιάκμονα. Ο κύριος Ζαφείρης, πάντως, παίρνει όρκο ότι το ψάρι είναι καθαρό.

Πάνω της, σχεδόν σαν νησί, απλώνεται αμφιθεατρικά η πόλη. Μια γεωγραφία που παίζει μαζί σου και σε ξεγελά, οι παραλίες παίζουν κρυφτό πίσω από τα υψώματα, προσανατολισμός που επίσης σε ξεγελά, η βόρεια και η νότια ακτή, απόψεις και ζωές διαφορετικές…

ΕΔΩ ΕΙΝΑΙ ΒΑΛΚΑΝΙΑ
Παντού η ίδια, ονειρική σχεδόν ομορφιά. Τα αρχοντικά των πλούσιων γουναράδων στα υψώματα της πάλαι ποτέ καλής συνοικίας, στο Ντολτσό (από το ιταλικό «dolce», που σημαίνει κλίμα απάνεμο, γλυκό, που αντιστέκεται στο χαμηλό βαρομετρικό). Και ύστερα στη λεωφόρο των Κύκνων, το πρόσωπο της πόλης κοιτά το μέλλον. Από τη μια πλευρά τα καφέ της νέας ζωής, το επιβλητικό κτίριο των Village Cinemas, και στην άκρη του δρόμου η φυσική απόληξη του πλούσιου υδροβιότοπου, καμία ανθρώπινη παρέμβαση. Πίνοντας καφέ στο Εμπορικό Κέντρο, παρατηρείς τους ερωδιούς, τα χίλια μύρια πουλιά του νερού, τις πάπιες που σταματούν την κυκλοφορία της κεντρικής λεωφόρου για να περάσουν απέναντι στο χορτάρι.

Το παζάρι της πλατείας πολύχρωμο ψάρια της λίμνης, μπούκοβο και γίγαντες. Σύννεφα βαριά, μια βόρεια ομορφιά, στο μυαλό σού έρχεται ο Σαββόπουλος: «Εδώ είναι Βαλκάνια, δεν είναι παίξε γέλασε». Η Στέλλα, που είναι ξεναγός του δήμου, ξεκινά με έναν πρόλογο για τη Μακεδονία του Αλεξάνδρου, την αληθινή. «Να μάθουν, να ξέρουν», επιμένει! Εδώ, οι άνθρωποι νοιάζονται για το όνομα των Σκοπίων, η ελληνική τους ταυτότητα είναι κουβέντα καθημερινή, καθώς νιώθεις την εγγύτητα των συνόρων.

Στην είσοδο κιόλας της πόλης θα σε υποδεχθούν οι γραμμένες στα ρωσικά ρεκλάμες της γούνας. Πούλμαν με Ρωσίδες κατεβαίνουν σε τακτές ημέρες και τότε όλα τα γουναράδικα ανοίγουν μόνο για εκείνες.

ΤΑ ΑΓΑΘΑ ΚΟΠΟΙΣ…
Κάθε οικογένεια έχει στείλει τον αντιπρόσωπό της σε Νέα Υόρκη, Καναδά, Αυστραλία. Ιστορίες ξενιτιάς, στέρησης και θυσίας για ένα αρχοντικό πίσω στην πατρίδα. Ο Καστοριανός ταξίδεψε τη μοναδική του τέχνη στα πέρατα της γης. Ο πατέρας έβλεπε την οικογένειά του μόνο μία φορά τον χρόνο. Τα αρχοντικά μαρτυρούν την ευμάρεια του παρελθόντος, το ίδιο και τα νεοκλασικά και οι σύγχρονες βίλες, η εξοχή τριγύρω από την πόλη καλλωπισμένη, χτενισμένη τίποτα που να μαρτυρά μεθοριακή μιζέρια. Στο πρότυπο Ενυδρείο, στον σταθμό περίθαλψης άγριων ζώων, στον ιχθυογεννητικό σταθμό, τα γήπεδα, το Πάρκο Περιβαλλοντικής Αγωγής, νιώθεις τη φροντίδα της τοπικής αυτοδιοίκησης. Η πόλη αναπτύσσεται μοντέρνα και φουτουριστική, αλλά σεμνά, ανάμεσα στη γυάλινη επιφάνεια του ακίνητου νερού της λίμνης και τη σκιά των αρχοντικών της.

Το τέλος του ταξιδιού μάς βρίσκει νύχτα με 5°C στον κήπο του κυρίου Ηλία (μπαρμπα-Λια με τ’ όνομα!), να δοκιμάζουμε γύρω από τη φωτιά το πρώτο τσίπουρο της νέας εσοδείας. Σήμερα άνοιξαν τα καζάνια και για τρεις μήνες θα βγάζουν μέρα νύχτα το ρακί της χρονιάς. Μια τρίμηνη γιορτή σχεδόν διονυσιακή κι απ’ ό,τι κατάλαβα προνόμιο παραδοσιακά αντρικό. Οσο η κυρία Στέλλα μάς σερβίρει τουρσιά και ζυμωτό ψωμί ξεδιπλώνοντας όλο το λεξιλόγιο της φιλοξενίας πάνω από τις αναθυμιάσεις του Μοσχάτου, στις κουβέντες των αντρών φαίνεται το βάρος της ιστορίας αυτής της γης.

ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΧΝΑΡΙΑ
Από τους τοσους πολιτισμούς που πέρασαν, έμεινε ανεξίτηλη η σφραγίδα της ελληνικότητας. Μέρος από τα τείχη του Ιουστινιανού σώζεται κοντά στο δημαρχείο, μαρτυρώντας τη βυζαντινή ρίζα της πόλης, που λεγόταν Ιουστινιανούπολη. Τότε χτίστηκαν και οι 65 βυζαντινές εκκλησίες, που συχνά μοιάζουν με συνέχειες των σπιτιών! Ωστόσο, τον 5ο αιώνα εδώ υπήρχε η πόλη Κέλετρον, ενώ ο Προκόπιος πρωτοαναφέρει ως όνομα της λίμνης το «Καστοριά» -πιθανόν εκ του Κάστορα, του γιου του Δία- τον 6ο αιώνα. Η περιοχή εκτός των τειχών στη μεταβυζαντινή περίοδο κατοικήθηκε από Τούρκους, Χριστιανούς και Εβραίους. Στα τέλη του 10ου αιώνα, η πόλη θα πέσει στα χέρια των Βουλγάρων, για να ξαναγίνει βυζαντινή μετά την πολιορκία του Βασιλείου Β΄ του Βουλγαροκτόνου. Το 1082 σειρά έχουν οι Νορμανδοί. Το 12ο αιώνα, η Καστοριά ανθεί χάρη στο εμπόριο με τη Βενετία. Ακολουθούν Αλβανοί, Σέρβοι και Τούρκοι, μέχρι το 1912, που έγινε οριστικά ελληνική. Στους Μακεδονικούς Πολέμους, η Καστοριά και η γύρω περιοχή έπαιξαν πρωταγωνιστικό ρόλο. Εδώ, άλλωστε, στο ομώνυμο χωριό συναντήθηκε με τον θάνατο ο ήρωας του Αγώνα Παύλος Μελάς.

Τα Ραγκουτσάρια
Τα Θεοφάνεια γιορτάζουν εδώ το «καρναβάλι» τους, που διαρκεί τρεις ολόκληρες μέρες και νύχτες, και έχει τις ρίζες του στη διονυσιακή λατρεία. Τα Ραγκουτσάρια είναι ένα πανηγύρι που φιλοξενεί τις καλύτερες μπάντες χάλκινων της βόρειας Ελλάδας και των Βαλκανίων. Ατμόσφαιρα Μπρέγκοβιτς, παντού στους δρόμους τοπικά φαγητά και ποτά, άντρες μεταμφιεσμένοι σε γυναίκες, μασκαράδες με πρόσωπα ζώων. Η παρέλαση των μπουλουκιών που σατιρίζουν τα πάντα καταλήγει στη μεσαιωνική πλατεία στο Ντολτσό, όπου βραβεύεται ο καλύτερος και η διοργάνωση μετατρέπεται σε ένα οργιαστικό και λυτρωτικό μουσικό ξεφάντωμα.

Βόλτες που αξίζουν
Τριγυρίστε τη λίμνη με τα πόδια ή με ποδήλατο. Τόσο πολλά πουλιά δεν έχετε δει ποτέ: Κορμοράνοι, ερωδιοί, γλάροι, λαγκόνες, κύκνοι και ο πανέμορφος και σπάνιος αργυροπελεκάνος.

Απαραίτητη μια στάση στη Μαβριώτισσα ?πάνω στο νερό? με τις εκπληκτικές τοιχογραφίες και τον πλάτανο του 12ου αιώνα. Εδώ αποβιβάστηκαν ο Αλέξιος Κομνηνός και οι βυζαντινοί που ήρθαν να διώξουν τους Νορμανδούς.

Η Κουμπελίδικη εκκλησία του 11ου αιώνα είναι το σήμα κατατεθέν της πόλης.

Κάθε απόγευμα, ονειρική βαρκάδα στη λίμνη με καραβάκι του δήμου (Πληροφορίες στο τηλ. 6932002973).

Περπατήστε στα στενάκια του Ντολτσό: Καστοριανά αρχοντικά, καταπράσινα καλντερίμια, ρομαντικά νεοκλασικά.

Επισκεφθείτε τον λιμναίο νεολιθικό οικισμό του Δισπηλιού αλλά και το Λαογραφικό Μουσείο, που θα σας μαγέψουν.

Γαστρονομία
Το σίγουρο είναι πως στην Καστοριά κανένας καλοφαγάς δεν μένει παραπονεμένος. Μπορεί η περιοχή να είναι γνωστή για τα νοστιμότατα φασόλια της (οι γίγαντες και οι ελέφαντες, μάλιστα, έχουν αναγνωριστεί ως Προϊόντα Αναγνωρισμένης Γεωγραφικής Eνδειξης), όμως δεν θα μείνετε μόνο με μια φασολάδα. Υπέροχα είναι και τα άγρια μανιτάρια, τα τραγανά μήλα, τα κάστανα από τα ορεινά δάση της. Tο κασέρι, το κεφαλοτύρι και η κεφαλογραβιέρα Καστοριάς φτιάχνονται με τις παλαιές τεχνικές και με αιγοπρόβειο γάλα από τα βοσκοτόπια του νομού.

Οσο για το τσίπουρο (που εδώ έχει τη δική του παράδοση), θα σας ζεστάνει ψυχή τε και σώματι στα χαμηλά βαρομετρικά. Οι νοικοκυρές φτιάχνουν επίσης τραχανά, χυλοπίτες, λουκούμια, ζαχαροστράγαλα, λικέρ από κράνα και καρύδι, μαστιχάτα αλλά και σάλιαρους (νηστίσιμους κουραμπιέδες, που θα βρείτε στο ζαχαροπλαστείο δίπλα στη Νομαρχία). Η τοπική κουζίνα μαγειρεύει εκπληκτικές πίτες, χοιρινό με γίγαντες, ντολμάδες με λάχανο τουρσί και όλα τα ψάρια της λίμνης. Αν είστε τυχεροί, μπορεί να σας καλέσουν κάπου για να φάτε «γκαρούφα», το ψαχνό από το κεφάλι του γριβαδιού με σάλτσα καρυδιού και σκόρδου. Δεν θα το μετανιώσετε!

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΝΔΡΕΟΥΣ

Πηγή :Εφημερίδα “Έθνος”, 24/3/2011

Είναι το μεγαλύτερο βλαχοχώρι της χώρας μας και ένα από τα μεγαλύτερα των Βαλκανίων. Κτίστηκε από κτηνοτρόφους σε μια πολύ προνομιακή θέση, καθώς βρισκόταν πάνω στο κύριο πέρασμα μεταξύ Ηπείρου και Θεσσαλίας. Το 1430 απέκτησε προνόμια από τον Σουλτάνο Μουράτ τον Β΄ προκειμένου οι κάτοικοι να διατηρούν τα περάσματα ανοικτά από τους ληστές και να εξυπηρετούν τα τουρκικά στρατεύματα.

Τα προνόμια αυτά διατηρήθηκαν για χρόνια, επιτρέποντας την ανάπτυξη και την οικονομική ακμή του Μετσόβου, ωστόσο το 1795 το καθεστώς άλλαξε καθώς ο Αλή Πασάς των Ιωαννίνων αφαίρεσε τα προνόμια από τους κατοίκους του Μετσόβου.

Αυτός ήταν και ο κύριος λόγος που πολλοί Μετσοβίτες μετακόμισαν στο εξωτερικό και ανέπτυξαν εμπορικές δραστηριότητες στην Αίγυπτο και σε πόλεις της Ευρώπης. Εντούτοις ποτέ δεν ξέχασαν την πατρίδα τους και φρόντισαν να την ευεργετήσουν.

Ο μεγαλύτερος ευεργέτης του Μετσόβου είναι ο βαρόνος Μιχαήλ Τοσίτσας ο οποίος έστελνε χρήματα στο χωριό ώστε να κατασκευάζονται σημαντικά κτίρια, να δημιουργούνται θέσεις εργασίας και να βελτιώνεται η ζωή των κατοίκων. Ο βαρόνος, επίσης, έχρισε κληρονόμο και εκτελεστή της περιουσίας του τον Ευάγγελο Αβέρωφ με την προτροπή του οποίου ιδρύθηκε το Ιδρυμα Βαρώνου Μιχαήλ Τοσίτσα.

Το Ιδρυμα ευεργετεί μέχρι σήμερα το Μέτσοβο και εξασφαλίζει το λαμπρό μέλλον του. Μεταξύ των σπουδαιότερων έργων του είναι το φημισμένο τυροκομείο, το υδραγωγείο, το νοσοκομείο, σχολεία σε όλη την Ηπειρο, δίκτυο φωτισμού και αποχέτευσης, ακόμη και το τελεφερίκ το οποίο επέτρεψε την κατασκευή του χιονοδρομικού κέντρου. Ο Ευάγγελος Αβέρωφ-Τοσίτσας, από τη μεριά του, ίδρυσε το 1987 το ομώνυμο ίδρυμα.

Τα αξιοθέατα του χωριού
Κέντρο του χωριού είναι η πλατεία (από τις διασημότερες της ορεινής Ελλάδας), η οποία τα Σαββατοκύριακα γεμίζει ασφυκτικά από επισκέπτες και αυτοκίνητα που παρκάρουν δίπλα στο άγαλμα με τις δυο αρκούδες της Πίνδου.

Λίγο ψηλότερα βρίσκεται η εκκλησία της Αγίας Παρασκευής, με το μεγάλο προαύλιο και το κιόσκι, όπου συναντιούνται οι ηλικιωμένοι κάτοικοι του χωριού και συζητούν στη βλάχικη διάλεκτο.

Η Αγία Παρασκευή είναι ο μητροπολιτικός ναός του χωριού, χτισμένος τον 15ο αι., με περίτεχνο ξύλινο τέμπλο, ανεκτίμητα ιερά σκεύη και σπάνιες εικόνες. Ακριβώς απέναντι βρίσκεται το ύψωμα με το κάστρο το οποίο κτίστηκε το 1668 και καταστράφηκε το 1854 μαζί με όλο το χωριό.

Ακολουθώντας το καλντερίμι που ανηφορίζει πλάι από το δημαρχείο θα οδηγηθείτε στις πιο γραφικές γειτονιές του Μετσόβου, θα συναντήσετε τις Μετσοβίτισσες που τριγυρίζουν στα σοκάκια του χωριού, φορώντας τις παραδοσιακές φορεσιές τους, κουβεντιάζοντας πάντα στα βλάχικα, και θα δείτε το αρχοντικό Αβέρωφ που υπήρξε το πατρικό σπίτι της βασιλοαρχόντισσας Ευδοκίας Στεργίου – Τζουανοπούλου, ηρωίδας πολλών δημοτικών τραγουδιών του Μετσόβου. Σύμφωνα με την παράδοση, η βασιλοαρχόντισσα έπεσε θύμα απαγωγής από τους ληστές Θύμιο Γάκη, Τάκο Βαγγέλη και Φλέγγα, και απελευθερώθηκε 17 ημέρες αργότερα αφού καταβλήθηκαν 10.000 χρυσές λίρες κι ένα φόρτωμα ασημένια μετζίτια ως λύτρα.

Ελάχιστα μέτρα παραπάνω θα θαυμάσετε το περίφημο αρχοντικό Τοσίτσα, ένα από τα ομορφότερα κτίσματα της Ηπείρου. Κτίστηκε το 1661, όμως τη σημερινή του μορφή απέκτησε έπειτα από πολλές μετατροπές και μία επιτυχημένη ανακαίνιση του 1955.

Στις μέρες μας λειτουργεί ως μουσείο Ηπειρωτικής Λαϊκής Τέχνης υπό το Ιδρυμα Τοσίτσα και φιλοξενεί μια αξιόλογη συλλογή λαογραφικού υλικού, όπλα αγωνιστών της Ελληνικής Επανάστασης, σημαντικά έργα τέχνης καθώς και θρησκευτικές εικόνες ανυπολόγιστης αξίας (Ανοικτό: 09:00-13:00 και 15:00-17:00, καθημερινά εκτός Πέμπτης, τηλ. 26560 41084).

Κοντά βρίσκεται και η Πινακοθήκη Αβέρωφ (του Ιδρύματος Ευαγγέλου Αβέρωφ-Τοσίτσα) που λειτουργεί από το 1988. Στεγάζεται σε ένα υπέροχο κτίσμα με τρεις ορόφους το οποίο επεκτάθηκε και εκσυγχρονίστηκε το 1994. Τόσο το κτίριο όσο και η συλλογή, η οποία περιλαμβάνει περίπου 250 έργα μεγάλων Ελλήνων ζωγράφων του 19ου και του 20ού αι., αποτελούν δωρεά του Ευάγγελου Αβέρωφ.

Στην Πινακοθήκη υπάρχει επίσης αίθουσα Χαρακτών, αίθουσα Σύγχρονων Καλλιτεχνών και Παιδικό Εργαστήρι. Εκτός από τη μόνιμη έκθεση γίνονται και περιοδικές, διοργανώνονται επιστημονικά συμπόσια και εκπαιδευτικά προγράμματα.

(Ωρες λειτουργίας 10:00- 16:00 εκτός Τρίτης, τηλ. 26560 41210.) Στις επάνω γειτονίες του Μετσόβου θα δείτε και άλλα αρχοντικά όπως του Τσιπούρη, του Τσαλμάνη, του Παπαζήση, του Πούτσαρη, καθώς και πολλές κρήνες με παγωμένο νερό χτισμένες τον 18ο και 19ο αιώνα.

FAST INFO

Ο ΑΒΕΡΩΦΕΙΟΣ ΚΗΠΟΣ
Πολύ κοντά στην πλατεία του Μετσόβου βρίσκεται μια πανέμορφη έκταση γης, φυτεμένη με όλα τα δέντρα που ευδοκιμούν στην Πίνδο, στο κέντρο της οποίας δεσπόζει ο ναός του Αγίου Γεωργίου. Στην περιοχή υπήρχε το 1840 ένα εικονοστάσι του Αϊ-Γιώργη στο οποίο προσευχήθηκε φεύγοντας από το Μέτσοβο ο άλλος μεγάλος ευεργέτης, ο Γεώργιος Αβέρωφ λέγοντας χαρακτηριστικά: «Βοήθα με Αηγιώργη να σταθώ εκεί που πάω και να δεις πώς θα σε κάνω?». Αν και δεν επέστρεψε ποτέ, επισκεύασε την παλιά εκκλησία και έστειλε κηπουρό από τη Αλεξάνδρεια για να φτιάξει τον κήπο όπως είναι σήμερα. Κάποτε υπήρχαν και ζώα στον κήπο – λένε μάλιστα πως τη δεκαετία του 1960 δύο φορές κατέβηκαν στον Αβερώφειο κήπο αρκούδες από την Πίνδο και έφαγαν τα ελάφια που ζούσαν εδώ!

Ο ΚΑΤΩ ΜΑΧΑΛΑΣ ΚΑΙ ΤΑ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΑ

Αν κατηφορίσετε το σοκάκι που ξεκινάει από την πλατεία θα φτάσετε στον κάτω μαχαλά του Μετσόβου. Η παράδοση λέει πως από εδώ ξεκίνησε η κατοίκηση του χωριού και ο πρώτος πυρήνας δημιουργήθηκε το 1008. Οι γειτονιές του είναι κτισμένες σε σημεία με μεγάλη κλίση. Ακόμη χαμηλότερα, κοντά στις όχθες του Μετσοβίτικου ποταμού, βρίσκονται δυο παλιά και σημαντικά μοναστήρια. Το πρώτο είναι αφιερωμένο στην Κοίμηση της Θεοτόκου και η χρονολογία ίδρυσής του δεν είναι γνωστή.

Στο μοναστήρι ξεχωρίζουν τα διώροφα κελιά, οι ξενώνες, οι πλακοστρωμένες αυλές σε επίπεδα, το ξύλινο καμπαναριό, οι τοιχογραφίες του 1754 και το περίτεχνο ξυλόγλυπτο τέμπλο του 18ου αιώνα με την εικόνα της Παναγίας που χρονολογείται στα 1728. Λέγεται πως η καμπάνα του κατασκευάστηκε στα Γιάννενα το 1870. Στο μοναστήρι κατοικεί μια μοναχή που το περιποιείται και το μεγάλο πανηγύρι γίνεται κάθε χρόνο στις 15 Αυγούστου. Ακριβώς κάτω από το μοναστήρι, στην κοίτη του ποταμού, υπάρχει ο αναστηλωμένος παλιός νερόμυλος του Γκίνα. (Ανοιχτά 12:00-15:00, τηλ. 26560 41342.)

Το μοναστήρι του Αγίου Νικολάου βρίσκεται επίσης κάτω από το Μέτσοβο και μνημονεύεται από τον 13ο αιώνα. Σύμφωνα με την επιγραφή του καθολικού ανακαινίστηκε το 1700 από τους ευσεβείς Μετσοβίτες Μιχαήλ και Στάμω.

Το μοναστήρι και οι τοιχογραφίες του βρίσκονται σε εξαιρετική κατάσταση χάρη στις ενέργειες και την ανακαίνιση που έκανε το Ιδρυμα Τοσίτσα το 1960. Οι τοιχογραφίες των αρχών του 18ου αιώνα είναι έργο του Ηπειρώτη ζωγράφου Ευστάθιου και ξεχωρίζουν οι μορφές των τριών οπλαρχηγών χαμηλά στην Πρόθεση. Στην είσοδο του καθολικού υπάρχουν οι αλυσίδες και οι λαιμαργίες όπου έδεναν παλιότερα τους ψυχοπαθείς που έρχονταν εδώ για θεραπεία.

Στο ιερό υπάρχει ένα εξαιρετικό τέμπλο με εικόνες του μοναχού Ιωαννίκιου του 17ου αιώνα. Στον γυναικωνίτη του καθολικού έχει δημιουργηθεί μια μικρή συλλογή με εκκλησιαστικά αντικείμενα και στο αρχονταρίκι φυλάσσονται σκεύη και προσωπικά αντικείμενα των παλιών μοναχών και άλλα ενδιαφέροντα κειμήλια της μονής.

Ως το 1930 ζούσαν εδώ 12 μοναχοί, σήμερα όμως που δεν κατοικείται την ξενάγησή σας θα αναλάβει ο φύλακας Κώστας Σταχούλης. Στη μονή περιλαμβάνεται και ένα παρεκκλήσι του 1800 του Αγίου Νικολάου εκ Μετσόβου ο οποίος μαρτύρησε στα Τρίκαλα το 1617. (Πληροφορίες στο τηλ. 26560 41390, ανοικτά καθημερινά τις πρωινές ώρες.)

Η ΛΙΜΝΗ ΑΩΟΥ, Η ΜΟΝΗ ΒΟΥΤΣΑΣ, ΤΟ ΑΝΗΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΑΝΘΟΧΩΡΙ

Το πιο όμορφο τοπίο στα περίχωρα του Μετσόβου είναι η τεχνητή λίμνη των πηγών Αώου. Δημιουργήθηκε το 1987 σε υψόμετρο 1.340 μ. για να τροφοδοτήσει με το νερό της το υδροηλεκτρικό εργοστάσιο της ΔΕΗ, όμως σύντομα εξελίχθηκε σε σημαντικό βιότοπο και χώρο αναψυχής για τους επισκέπτες. Η έκτασή της είναι περίπου 12 τετραγωνικά χιλιόμετρα και η επιφάνειά της διακόπτεται από μικρές νησίδες με μεγάλα μαυρόπευκα και ρόμπολα που δημιουργούν εικόνες μοναδικής ομορφιάς.

Μπορείτε να κάνετε τον κύκλο της λίμνης ακολουθώντας τον ασφαλτοστρωμένο δρόμο 32 χλμ. που την περικυκλώνει. Η διαδρομή είναι εύκολη και προσφέρει μαγευτικές εικόνες της λίμνης και των βουνών που τη στεφανώνουν, ιδιαίτερα το απόγευμα κατά τη διάρκεια του ονειρεμένου ηλιοβασιλέματος.

Μία παράκαμψη από την κυκλική διαδρομή της λίμνης, στον δρόμο προς Γρεβενίτι, θα σας οδηγήσει στη Μονή Βουτσάς. Βρίσκεται σε ένα καταπληκτικό φυσικό τοπίο και ιδρύθηκε το 672 από τον αυτοκράτορα Κωνσταντίνο Δ’ Πωγωνάτο όπως και οι μονές Μολυβδοσκέπαστης και Κουτσούφλιανης. Πυρπολήθηκε το 1430 από το Σινάν Πασά και το 1943 από τους Γερμανούς, αλλά και στις δύο καταστροφές το βυζαντινό, σταυροειδές με τρούλο αλλά και τρίκογχο αγιορείτικου τύπου, καθολικό της, διασώθηκε.

Στο εσωτερικό σώζονται το τέμπλο και οι αγιογραφίες του 1680 φιλοτεχνημένες από τον ιερομόναχο Αθανάσιο, σύμφωνα με την τεχνοτροπία της κρητικής σχολής. Στο μοναστήρι κατοικούν 7 μοναχοί. (Ανοικτά από νωρίς το πρωί έως τις 13:00 και από τις 15:00 έως τις 17:00, τηλ. 26560 31121).

Στην πλαγιά απέναντι από το Μέτσοβο βρίσκεται το Ανήλιο, ένα ακόμη βλαχοχώρι με μεγάλη παράδοση στην επεξεργασία του ξύλου και φημισμένο κυρίως για την κατασκευή βαρελιών και κυψελών. Νοτιοδυτικά του Μετσόβου και σε μικρή απόσταση από αυτό βρίσκεται το Ανθοχώρι, οι κάτοικοι του οποίου, σε αντίθεση με τα περισσότερα χωριά της περιοχής, δεν είναι βλαχόφωνοι.

Το χωριό διατρέχει το ρέμα Ρόνα, τα νερά του οποίου κατηφορίζουν ορμητικά από το βουνό Περιστέρι. Το ρέμα δίνει κίνηση σε μια νεροτριβή, έναν νερόμυλο και ένα μαντάνι (ή ντριστέλα) – το σύστημα των ξύλινων κόπανων δηλαδή με τους οποίους καθαρίζονταν μάλλινες κουβέρτες, φλοκάτες κ.λπ.

Οι τρεις μονάδες έχουν αναστηλωθεί και οι μηχανισμοί τους έχουν αντιγραφεί με πιστότητα συγκροτώντας ένα μουσείο υδροκίνησης που αξίζει να δείτε.

ΤΑ ΧΙΟΝΟΔΡΟΜΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ

Το χιονοδρομικό στη θέση Καρακόλι δημιουργήθηκε το 1966 με την τοποθέτηση του τελεφερίκ από το Ιδρυμα Τοσίτσα. Βρίσκεται σε υψόμετρο 1.340-1.520 μ. (Πληροφορίες: Ιδρυμα Τοσίτσα, τηλ. 26560 41205.) Λίγο βορειότερα, στη θέση Προφήτης Ηλίας δίπλα στο οροπέδιο Πολιτσιές, λειτουργεί το χιονοδρομικό Κέντρο «Πολιτσιές». Βρίσκεται σε υψόμετρο 1.430-1.600 μ. και έχει τρεις αναβατήρες συρόμενους και έξι πίστες που καλύπτουν όλα τα επίπεδα δυσκολίας. Λειτουργούν σχολές σκι, εγκαταστάσεις για ενοικίαση εξοπλισμού σκι και σνόουμπορντ, ενώ υπάρχει δυνατότητα για πραγματοποίηση διαδρομών στις Πολιτσιές και στη λίμνη Πηγών Αώου με snowmobile. Απέναντι από το χιονοδρομικό υπάρχει σαλέ με καφέ μπαρ και εστιατόριο. (Πληροφορίες: 26560 42772, www.metsovo-ski.gr ).

ΔΙΑΜΟΝΗ

«Κατώγι Αβέρωφ» (26560 42505, www.katogihotel.gr ). Το καλύτερο ξενοδοχείο του Μετσόβου είναι διακοσμημένο με πίνακες του Μανόλη Χάρου, κτιστά μπάνια, φωτεινά χρώματα και υπέροχα υφάσματα. Στο εστιατόριο του ξενώνα διοργανώνονται οινογνωσίες στη διάρκεια των οποίων οι συμμετέχοντες δοκιμάζουν τα κρασιά του οινοποιείου μαζί με τα περίφημα μετσοβίτικα τυριά. «Απόλλων» (26560 41844, www.metsovo-hotels.com). Μεγάλο, παλιό ξενοδοχείο που θεωρείται κλασική αξία στο Μέτσοβο. «Αρχοντικό Μετσόβου» (26560 29100, www.metsovohotels.com ). Πολύ καλό, κλασικό παραδοσιακό μετσοβίτικο ξενοδοχείο. «Αρωμα Δρυός» (26560 29008). Μεγάλο, πετρόκτιστο ξενοδοχείο με πολύ ιδιαίτερο λόμπι και τεράστια μπαλκόνια με θέα τις κορφές του Ζυγού. «Γαλαξίας» (26560 41202). Διάσημο ξενοδοχείο στην πλατεία του Μετσόβου. «Βικτόρια» (26560 41771, www.victoriahotel.gr ). Βρίσκεται στη βόρεια άκρη του χωριού και προσφέρει ωραία θέα και σύγχρονες ανέσεις. «Αστέρι Μετσόβου» (26560 42222, www.asterime-tsovo.com). Μεγάλο ξενοδοχείο πάνω στον κεντρικό δρόμο, κτισμένο στο ύφος των παραδοσιακών σπιτιών του χωριού.

ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΚΑΙ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΑ

Μπορεί το Μέτσοβο να δημιουργήθηκε σαν χωριό βοσκών και κτηνοτρόφων, όμως οι κάτοικοί του διακρίθηκαν και σε άλλα επαγγέλματα. Το κορυφαίο προϊόν της περιοχής είναι βεβαίως τα τυριά, τα οποία πωλούνται σε όλα τα μαγαζιά και αποτελούν πλέον το δημοφιλέστερο… σουβενίρ.

Ολα ξεκίνησαν το 1958 χάρη στο τυροκομείο που έφτιαξε το Ιδρυμα Τοσίτσα. Με ενέργειες και έξοδα του Ιδρύματος οι τυροκόμοι σπούδασαν στην Ιταλία και πάντρεψαν την ιταλική τέχνη με τη μετσοβίτικη παράδοση.

Διασημότερο όλων είναι το νοστιμότατο καπνιστό μετσοβόνε (παρασκευάζεται από 90-100% αγελαδινό γάλα και 0-10% γιδίσιο). Ακολουθούν η ημίσκληρη μετσοβέλλα (από 80% πρόβειο γάλα, 10% αγελαδινό και 10% γιδίσιο), η γραβιέρα (από 100% πρόβειο γάλα), το γιδίσιο τύπου σεβρ (από 100% γιδίσιο γάλα) και η παρμεζάνα την οποία οι Ιταλοί θεωρούν κορυφαία (από 100% αγελαδινό γάλα).

Στο τυροκομείο του Ιδρύματος (επισκέψιμο κάθε Παρασκευή, 08:30-12:30) μπορείτε να δείτε τη διαδικασία παραγωγής και να προμηθευτείτε τα τυριά (θα τα βρείτε και στα περισσότερα καταστήματα του χωριού).

Μία ακόμη τέχνη που έκανε διάσημο το Μέτσοβο είναι η ξυλογλυπτική. Από τα χρόνια της τουρκοκρατίας οι Μετσοβίτες ταλιαδόροι όργωναν τα Βαλκάνια με τ’ άλλα σινάφια των μαστόρων στολίζοντας με τα έργα τους σπίτια και εκκλησίες.

Αρκετοί είναι εκείνοι που συνεχίζουν την παράδοση φτιάχνοντας κυρίως εκκλησιαστικά είδη και έπιπλα – μεταξύ τους είναι ο Κώστας Μπλέτσος ο οποίος υποδέχεται με χαρά τους επισκέπτες στο εργαστήριό του. (Πληροφορίες: 26560 41286, www.bletsos.gr ).

Πάνω από την πλατεία βρίσκεται το εργαστήρι του ελληνοράπτη (τερζή) Γιώργου Μπούμπα, ο οποίος ράβει ελληνικές στολές τα τελευταία 51 χρόνια. Από τα χέρια του έχουν «γεννηθεί» αμέτρητες προίκες, καθώς και παραδοσιακά μετσοβίτικα ρούχα, ενώ ο ίδιος έχει διδάξει την τέχνη της παραδοσιακής φορεσιάς με τη συνεργασία του Ιδρύματος Τοσίτσα. Στο εργαστήριό του λειτουργεί και ένας αξιόλογος χώρος με αυθεντικές αντίκες και ωραία κοσμήματα. (Τηλ. 26560 42580)

ΤΟ ΟΙΝΟΠΟΙΕΙΟ ΚΑΤΩΓΙ ΑΒΕΡΩΦ

Στο Μέτσοβο παράγεται ένα από τα πιο γνωστά κρασιά της χώρας μας, το «Κατώγι Αβέρωφ». Η οινοποιία της περιοχής ήταν γνωστή από πολύ παλιά, όμως ξαναζωντάνεψε από τον Ευάγγελο Αβέρωφ όταν ανακάλυψε σε ένα παλιό κατάστιχο του 1723 ότι οι αμπελώνες του Μετσόβου έδιναν 50.000 μπουκάλια κρασί. Μετά το 1950 ζωντάνεψε τον αμπελώνα στη θέση Γινιέτς, καλλιεργώντας, για πρώτη φόρα στην Ελλάδα, την ποικιλία cabernet sauvignon. Χρησιμοποιώντας αρχικά το κατώγι του αρχοντικού Τοσίτσα και στη συνέχεια το σύγχρονο οινοποιείο, κατάφερε να κάνει γνωστή παγκοσμίως τη μετσοβίτικη οινοποιία. Σήμερα στο οινοποιείο εμφιαλώνονται περισσότερες από 15 ετικέτες από αγιωργίτικο, ξινόμαυρο, εσχάτως την παλιά ποικιλία βλάχικο και διάφορες γαλλικές ποικιλίες. Το οινοποιείο βρίσκεται στα υπόγεια του ξενώνα «Κατώγι Αβέρωφ» και κατά την ξενάγησή σας θα δείτε μια μικρή έκθεση προσωπικών αντικειμένων και φωτογραφιών του Ε. Αβέρωφ, δρύινα βαρέλια ιδιαίτερης αισθητικής, κινηματογραφικές προβολές για την ιστορία του αμπελώνα στο Μέτσοβο, προβολές σε διάφανες οθόνες και ένα ατμοσφαιρικό wine bar. Θα καταλήξετε στο εκθετήριο του οινοποιείου όπου υπάρχουν εκτός από κρασιά και πολλά αντικείμενα σχετικά με το κρασί. (Ανοικτό: 09:00-15:00, πληροφορίες στο τηλ. 26560 42505, www.katogihotel.gr ).

ΦΑΓΗΤΟ

«Γαλαξίας» (26560 41202). Θεωρείται εδώ και χρόνια το «καλό» εστιατόριο του Μετσόβου, με μαγειρευτά, νόστιμες σούπες, σαλάτες με μετσοβέλλα και βλάχικες πίτες. «Μπες στο ψητό» (26560 42340). Για εξαιρετικό κοντοσούβλι προβατίνα και χοιρινό, γίδα βραστή, κοτομπουκιές, κρασάτο μοσχάρι. «Απόκεντρο» (26560 41801). Από τα καλύτερα εστιατόρια του χωριού με κορυφαίο κοντοσούβλι, χορτόσουπα και γίδα βραστή. «Παραδοσιακό» (26560 42773). Για κοντοσούβλια (πρόβεια και χοιρινά), πίτες πισπιλίτες, κεφτέδες με πράσο, φασολάδα, άγρια χόρτα και μοσχάρι με σάλτσα τυριών. «Το κουτούκι του Νικόλα» (26560 41732). Ταβερνάκι με αυθεντικό σπιτικό μετσοβίτικο φαγητό και πολύ φιλικό σέρβις.

Κείμενα: Λεωνίδας Τηνιακός
Φωτογραφίες: Ηρακλής Μήλας

Μια πανέμορφη μικρή πεδιάδα, γραφικότατοι οικισμοί και ένα επιβλητικό αρχαίο θέατρο, «ένα τσιγάρο δρόμο» από τα Γιάννενα

ΚΕΙΜΕΝΟ: ΝΤΙΝΟΣ ΚΙΟΥΣΗΣ – ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΙΧΑΛΑΚΗΣ, ΝΤΙΝΟΣ ΚΙΟΥΣΗΣ

“Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ”, 17/02/2011

Φέτος επισκέφτηκα για πρώτη φορά τη Δωδώνη. Ντρέπομαι λίγο γι’ αυτό, αλλά φίλτατη η αλήθεια! Βρήκα, λοιπόν, έναν μικρό παράδεισο σχεδόν πλάι στην Εγνατία Οδό. Ομως, δεν είναι μόνο αυτό. Η Δωδώνη, ιστορικά, είναι ένας τόπος ίσως σημαντικότερος και από τον Παρθενώνα. Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.

Εννέα κοινότητες, έξι οικισμοί και ένα νέο χωριό αποτελούν τον σημερινό Δήμο Δωδώνης. Η Αγία Αναστασία (Πλέσσα), η Δραγοψά, οι Δραμεσοί, η Δωδώνη (Τσερκοβίτσα), η Κωστάνιανη, το Μαντείο (Αλποχώρι), οι Μελιγγοί, ο Πολύγυρος και η Ψήνα. Το νέο χωριό είναι η Δωδωνούπολη, που αποτελεί και έδρα του δήμου. Σχεδιάστηκε επί χούντας και εκτελέστηκε επί μεταπολίτευσης!

Σε όλο το δήμο η τουριστική υποδομή είναι ελάχιστη, το ίδιο και οι νέοι που έχουν απομείνει στην περιοχή. Και εκεί σε πιάνει το παράπονο, γιατί η φύση της περιοχής δεν έχει να ζηλέψει τίποτα από την Τοσκάνη, για παράδειγμα. Οσο για ιστορία και πολιτιστική κληρονομιά, αυτή είναι βαρύτατη. Η Δωδώνη, η αρχαία Ελλοπία με τους κατοίκους της του Ελλούς ή Σελλούς, μπορεί να θεωρηθεί η «κοιτίδα του Ελληνισμού». Ενα μέρος που θα πρέπει να επισκεφτεί κάθε Ελληνας. Για να απολαύσει τη φύση και την ησυχία και να αγγίξει τις «ρίζες» του.

Η ΙΣΤΟΡΙΑ

Γράφει σχετικά ο Ησίοδος: «Υπάρχει κάποια Ελλοπία με πολλή γη και καλά λιβάδια, πλούσια σε κοπάδια και αργοκίνητα γελάδια, όπου κατοικούν άνθρωποι με πολλά πρόβατα, άνθρωποι πολλοί σε αριθμό, θνητοί. Εκεί υπάρχει κάποια Δωδώνη, στα πέρατα του ελληνικού κόσμου.

Τούτη την αγάπησε πολύ ο Δίας και την όρισε για δικό του μαντείο, πανέντιμο μεταξύ των ανθρώπων». Η περιοχή αρχικά κατοικήθηκε από τους Πελασγούς, που εξαπλώθηκαν στην Ελλάδα μέχρι το 2000 π.Χ. Οι Θεσπρωτοί ήταν μια ινδοευρωπαϊκή φυλή που ήρθε από το Βορρά και εγκαταστάθηκε στην Ηπειρο.

Ενα τμήμα τους, οι Ελλοπες ή Ελλοί, εγκαταστάθηκε στην πεδιάδα των Ιωαννίνων και την κοιλάδα της Δωδώνης. Στη ραψωδία Β της Ιλιάδας μαθαίνουμε ότι οι Σελλοί ήταν ιερατικό και προφητικό γένος που έχτισε την έδρα του και τη θρησκευτική του πρωτεύουσα στη θέση που είναι σήμερα ο αρχαιολογικός χώρος. Στο ιερό, που υπήρχε από τους Πελασγούς, εγκαταστάθηκαν οι Τομούροι, οι ιερείς-προφήτες, και έτσι το βουνό πήρε την ονομασία Τόμαρος. Εκεί θεώρησαν ότι είναι το μέρος όπου ο Δίας δέχεται τους άλλους θεούς και γενικά περνάει το χρόνο του όταν βρίσκεται μακριά από τη συζυγική εστία. Ο ύμνος των ιερέων της Δωδώνης ήταν: «Ηταν, είναι και θα είναι ο Δίας. Ω μεγάλε Δία. Η γη δίνει καρπούς, γι’ αυτό να δοξάζετε τη μητέρα Γη.»

Είναι προφανής η επιρροή που άσκησαν οι Πελασγοί σε αυτά τα πρώτα ελληνικά φύλα που είχαν θεό τον Δία. Η υπέρτατη θεότης των Πελασγών ήταν η Γη (Ματέρα Γα). Οι Ελληνες τη μετονόμασαν σε Διώνη (παραγωγό), τη συνέζευξαν με τον Δία και τοποθέτησαν τη συζυγική τους κλίνη στις ρίζες της Δωδωναίας Δρυός. Πέριξ, στο δρυόδασος, τοποθετήθηκαν οι Τομούροι με τις Πέλειες ή Πελειάδες (περιστερές). Ο Δίας λεγόταν και «Νάιος» από το αρχαιοελληνικό «ναίω» (=κατοικώ) και διεξάγονταν προς τιμήν του αγώνες κάθε τέσσερα χρόνια στο κοντινό στάδιο που λεγόταν Νάια.

«Ολόκληρος η θεολογική ιστορία των Δωδωναίων απετυπώθη σε νόμισμα του ιερού νομισματοκοπείου Δωδώνης, στη μία όψη του οποίου είναι χαραγμένη η παράσταση της γης, της υψικόρμου και καρποφόρου δρυός, δύο περιστερών κοντά στις ρίζες της δρυός και μιας περιστεράς στα κλαδιά της δρυός. Είναι η στιγμή που ο Δίας ευρίσκεται στη συζυγική του κλίνη, κάτω από τις ρίζες της δρυός. Τα δύο περιστέρια ακούν το συζυγικό διάλογο και με τις κινήσεις των μεταδίνουν τις ειδήσεις προς το τρίτο περιστέρι που βρίσκεται στα κλαδιά και το οποίο, ανάλογα με τις καλές ή κακές ειδήσεις, κάνει ανάμεσα στα κλαδιά και τα ανάλογα φτερουγίσματα» (απόσπασμα από το βιβλίο «Τα Δωδωνοχώρια», Κ. Σ. Αντωνίου).

Τα φτερουγίσματα των περιστεριών άρχισαν αργότερα να ερμηνεύουν και οι ιερείς, οι περίφημοι κατά τον Ομηρο «ανιπτόποδες, χαμιεύναι κοιμώμενοι Σελλοί». Αυτοί δηλαδή που περπατούσαν ξυπόλυτοι και κοιμόνταν στο χώμα. Η επικρατέστερη εκδοχή είναι πως από τους Σελλούς, Ελλούς ή Ελλοπες πήραμε την ονομασία Ελληνες, όρος που επικράτησε από τον 6ο αιώνα π.Χ. και μετά. Ο Αριστοτέλης θεωρεί τη Δωδώνη πατρίδα όλων των Ελλήνων, αν και το σωστό είναι πως η ονομασία επικράτησε λόγω του κύρους του μαντείου, της κοινής γλώσσας και θρησκείας. Η Δωδώνη θα γνωρίσει την απαξίωση με την επικράτηση του χριστανισμού και το ιερό καταστρέφεται το 391 μ.Χ. Περίπου τότε κόβεται και η Φηγός, η μεγάλη ιερή δρυς, ενώ όλη η περιοχή των ριζών της ανασκάφηκε για έναν φημολογούμενο θησαυρό…

ΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΤΗΣ ΔΩΔΩΝΗΣ

Είναι το σήμα κατατεθέν της περιοχής και το βασικό αξιοθέατο – αν και για το τελευταίο έχω κάποιες αντιρρήσεις. Χτίστηκε τον 3ο αιώνα π.Χ. από τον βασιλιά Πύρρο και έχει χωρητικότητα 18.000 θεατές. Ηταν το μεγαλύτερο θέατρο της εποχής του. Κατά την τέλεση των Ναΐων, εκτός από τους αθλητικούς αγώνες στο στάδιο, γίνονταν και θεατρικοί αγώνες.

Το θέατρο καταστράφηκε και επισκευάστηκε δύο φορές. Την πρώτη φορά το κατέστρεψαν οι Αιτωλοί με τον βασιλιά Δωρίμαχο το 219 π.Χ., αλλά την επόμενη χρονιά ο βασιλιάς Φίλιππος Ε΄ της Μακεδονίας άρχισε τις επισκευές.

Το 167 π.Χ., ο Ρωμαίος στρατηγός Αιμίλιος Παύλος το κατέστρεψε ξανά, ώσπου το 31 π.Χ. το επισκεύασε πάλι ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Οκταβιανός Αύγουστος, για να χρησιμοποιηθεί ως αρένα για θηριομαχίες από τους Ρωμαίους. Ο τοίχος που υπάρχει μπροστά από τα πρώτα καθίσματα χτίστηκε αυτή την εποχή για την προστασία των θεατών από τα θηρία.

«Αποκαλύφθηκε από τον Σωτήρη Δάκαρη ο οποίος μαζί με την ομάδα του προχώρησε στην αναστήλωση. Το θέατρο, από τα τέλη της δεκαετίας του ’90, μένει κλειστό και αίτημα όλων των φορέων της περιοχής είναι η άμεση αποπεράτωση των εργασιών, ώστε να ακουστεί και πάλι ο λόγος των τραγικών», γράφει η ιστοσελίδα του δήμου, αλλά καλύτερα οι εργασίες, όπως γίνονται, να μην αποπερατωθούν ποτέ! Στην επίσκεψή σας θα δείτε και ένα μικρό εργοτάξιο μπροστά ακριβώς από το χώρο του θεάτρου. Ουδέν μεμπτόν σε αυτό όσο διαρκούν οι εργασίες. Ομως, εκείνο το πάτωμα από μπετόν γιατί το έριξαν; Τέλος, δεν καταλαβαίνω γιατί υπάρχει πινακίδα «απαγορεύεται η φωτογράφιση»…

ΤΙ ΝΑ ΔΕΙΤΕ

Κατ’ αρχάς τα μικρά χωριά και τους οικισμούς του δήμου. Αν πετύχετε σε γάμο στην περιοχή, αξίζει να τον παρακολουθήσετε. Το γλέντι αρχίζει από το σπίτι του γαμπρου με πιοτό, χορό και όργανα. Στη συνέχεια, «εν χορδαίς και οργάνοις», η πομπή ξεκινάει για το σπίτι της νύφης, όπου χορεύοντας παίρνουν τη νύφη και χορεύοντας πάνε στην εκκλησιά. Αν σας αρέσουν οι πεζοπορίες, υπάρχει μονοπάτι που ξεκινάει από τη Δωδώνη και καταλήγει στην κορυφή της Ολύτσικας (Τόμαρος), στο εκκλησάκι της Παναγίας. Επίσης, άλλο ένα μονοπάτι ξεκινάει από την κορυφή του τοπικού διαμερίσματος Μαντείου μέσα από μια δασώδη περιοχή με φυσικές πηγές νερού και καταλήγει στην κορυφή της Ολύτσικας. Φυσικά, μπορείτε να ανεβείτε στο ορεινό καταφύγιο της Ολύτσικας με το αυτοκίνητο…

ΠΩΣ ΝΑ ΠΑΤΕ

H πιο κοντινή διαδρομή είναι μέσω Pίου-Aμφιλοχίας-Αρτας, αλλά υπάρχει και η ωραιότατη διαδρομή μέσω Λαμίας-Kαλαμπάκας-Κορυδαλλού-Μετσόβου που βγαίνει στην Εγνατία – είναι λίγο μακρύτερη από την «παραδοσιακή», αλλά εικαστικά ασύγκριτη.

ΠΟΥ ΝΑ ΜΕΙΝΕΤΕ

Mirtali Art Motel
Μαντείο, T/26510-82.288, 6971-821.788, www.mirtali.gr
Θα βρείτε δέκα πανέμορφα δωμάτια με θέα στο αρχαίο θέατρο, σπιτική φιλοξενία και υπέροχες γεύσεις στην κουζίνα. € €
Θέα Δωδώνη
Μαντείο, T/26510-82.583 & 82.296
Χτισμένο στους πρόποδες του Τόμαρου, τα δωμάτια έχουν απρόσκοπτη θέα στο αρχαίο θέατρο και στην πεδιάδα. Ανετα απλά δωμάτια με όλα τα κομφόρ. € €

€ – έως 60 €
€ € – έως 110 €
€ € € – έως 200 €
€ € € € – από 200 € και άνω

Για κρατήσεις που αφορούν τη διαμονή σας επισκεφθείτε τo:
www.booking.com

ΠΟΥ ΝΑ ΦΑΤΕ

Στις κουζίνες, κατ’ αρχάς, των δύο προαναφερόμενων ξενώνων θα φάτε εξαιρετικά. Στο χωριό Δωδώνη στο ταβερνομπακάλικο της κ. Βούλας. Το παστίτσιο της είναι καταπληκτικό. Στους Μελιγγούς, στο ταβερνομπακάλικο της κ. Αφροδίτης, που ζυμώνει μόνη της το ψωμί. Τέλος, στο καφεταβερνείο της κ. Μάχης στον Πολύγυρο για εξαίσια μελιτζανοσαλάτα και κρέατα στο πήλινο.

ΧΡΗΣΙΜΑ ΤΗΛΕΦΩΝΑ

Δήμος T/26510-82.623
Αστυνομικός Σταθμός T/26510-82.484

Ιστορία με αφετηρία το 5.000 π.Χ.
Στην περιοχή των Φιλίππων οργανωμένη ζωή υπήρξε πολύ πριν από τον βασιλιά Φίλιππο – ήδη από την προϊστορική εποχή. Αφετηρία θεωρείται το 5.000 π.Χ. και η ανθρώπινη παρουσία συνεχίστηκε αδιάλειπτα ως την πρώιμη εποχή του σιδήρου (μεταξύ 1050 και 700 π.Χ.).

Ο οικισμός εκείνος εγκαταλείφθηκε για να αναπτυχθεί ένας άλλος πιο δυτικά, στην κορυφή του οχυρού λόφου.

Το 360 π.Χ., στην ακρόπολη αυτή, Θάσιοι με αρχηγό τον Καλλίστρατο ίδρυσαν την αποικία των Κρηνιδών. Η οποία βρισκόταν πάνω στον μόνο δρόμο που ένωνε το εσωτερικό της αρχαίας Θράκης με τα παράλια και περνούσε ανάμεσα στους πρόποδες του Ορβήλου όρους και στα έλη.

Οι πληροφορίες σχετικά με την πόλη που ίδρυσε ο Φίλιππος είναι λίγες σε σχέση με εκείνες των επόμενων περιόδων, επειδή τα μνημεία που έχουν ανασκαφεί ανήκουν κυρίως στους ρωμαϊκούς και παλαιοχριστιανικούς χρόνους.

Ετσι κατάφεραν να εξασφαλίσουν στη Θάσο πρόσβαση σε γεωργικά προϊόντα, σε ξυλεία και στα ορυχεία του Παγγαίου. Μόλις 5 χρόνια αργότερα, φοβούμενοι τις θρακικές φυλές της περιοχής, προσέφυγαν για προστασία στον βασιλιά Φίλιππο Β’, ο οποίος κατέλαβε την πόλη το 356 π.Χ., την οχύρωσε, τη μετονόμασε και εγκατέστησε εκεί Μακεδόνες αποίκους.

Χάρη στα νέα ορυχεία χρυσού που ανακαλύφθηκαν σε κοντινή περιοχή, η πόλη απέκτησε ισχυρή οικονομία.

Μετά μια περίοδο παρακμής, επανήλθε στο προσκήνιο το 42 μ.Χ., όταν έγινε εδώ η περίφημη μάχη των Φιλίππων ανάμεσα στους ρωμαϊκούς στρατούς των δημοκρατικών του Βρούτου και του Κάσσιου και των συνεχιστών της πολιτικής του Ιουλίου Καίσαρα, Οκταβιανού και Αντώνιου (όπου ηττήθηκαν οι δημοκρατικοί).

Οι Φίλιπποι μετατράπηκαν σε αυτοκρατορική αποικία και τόπο εγκατάστασης βετεράνων στρατιωτικών. Μεταξύ 49-50 μ.Χ. η παράδοση προσθέτει στην ιστορία τους ένα σημαντικό, για τους χριστιανούς, γεγονός: την άφιξη του Αποστόλου Παύλου. Με την επικράτηση του χριστιανισμού τον 4ο αιώνα, στα σημεία όπου βρίσκονταν κατεστραμμένα δημόσια κτίρια υψώθηκαν μεγαλόπρεποι χριστιανικοί ναοί (τρεις από τους οποίους υπάρχουν σήμερα στον αρχαιολογικό χώρο) και οι Φίλιπποι έγιναν προσκυνηματικό κέντρο.

Η παρακμή ξεκίνησε στο τέλος του 6ου αιώνα και στις αρχές του 7ου, επειδή οι κάτοικοι δεν είχαν πλέον τη δυνατότητα να αναστηλώσουν τα κτίρια που έπληξαν καταστροφικοί σεισμοί.

Οι σλαβικές επιδρομές χειροτέρεψαν την κατάσταση κι έτσι πολλοί εγκατέλειψαν την πόλη, που τελικά ερήμωσε τον 14ο αιώνα με την εμφάνιση των Τούρκων.

Από το αρχαίο θέατρο στη «φυλακή του απόστολου Παύλου»
Η παλιά εθνική οδός, αν και δεν χρησιμοποιείται πια, χωρίζει τον αρχαιολογικό χώρο των Φιλίππων σχεδόν στη μέση. Οι πληροφορίες σχετικά με την πόλη που ίδρυσε ο Φίλιππος είναι λίγες σε σχέση με τις πόλεις των επόμενων περιόδων, επειδή τα μνημεία που έχουν ανασκαφεί ανήκουν κυρίως στους ρωμαϊκούς και παλαιοχριστιανικούς χρόνους.

Οι αρχαιολόγοι έχουν διακρίνει το βόρειο από το νότιο τμήμα. Στο πρώτο εντάσσεται το θέατρο του 4ου αιώνα, που έκτισε πιθανότατα ο Φίλιππος, ιερά, η Βασιλική Α’ (5ου-6ου αιώνα), η λεγόμενη φυλακή του Αποστόλου Παύλου και η Βασιλική Γ’ (4ος -6ος αιώνας).

Στο δεύτερο τμήμα υπάρχουν ίχνη της θεωρούμενης ως Εγνατίας οδού και τα δημόσια κτίρια της πόλης, η περίφημη Βασιλική Β’, το Οκτάγωνο, το Επισκοπείο, το Βαλανείο.

Ψηλά πάνω στον λόφο βρίσκεται η Ακρόπολη και στο εσωτερικό της ο τετράπλευρος πύργος των υστεροβυζαντινών χρόνων. Γύρω του υπάρχει βυζαντινό τείχος θεμελιωμένο πάνω σ’ εκείνο της εποχής του Φιλίππου.

Το τείχος ξεκινώντας από εδώ περιέκλειε τμήμα της πεδιάδας. Η περίμετρός του έφτανε τα 3,5 χλμ. και είχε ισχυρούς πύργους. Για να ανέβετε εδώ από το μονοπάτι θα χρειαστείτε περίπου 45 λεπτά.

Στο βόρειο τμήμα. Το αρχαίο θέατρο είναι αυτό που θα δείτε πρώτο μπαίνοντας στον αρχαιολογικό χώρο. Εχει γίνει ακόμη πιο διάσημο τα τελευταία χρόνια χάρη στα πολιτιστικά δρώμενα που διοργανώνονται εδώ, με σημαντικότερο το φεστιβάλ αρχαίου δράματος.

Το εντυπωσιακό μνημείο είναι από τα αρχαιότερα οικοδομήματα της πόλης, ενώ παρεμβάσεις έγιναν από τους Ρωμαίους για να χρησιμοποιηθεί ως αρένα. Η αποκατάσταση που έγινε το 1950, πάντως, το έχει… ενισχύσει με μεγάλες δόσεις μπετόν – κάτι που αλλοιώνει την εικόνα του.

Το επόμενο αξιόλογο μνημείο μπροστά στο οποίο θα βρεθείτε είναι η Βασιλική Α’ με εγκάρσιο κλίτος και μεγαλοπρεπή γλυπτικό διάκοσμο. Είναι η πρώτη εκκλησία που ανασκάφηκε και το συγκρότημά της είναι τεράστιο. Μετά την καταστροφή της, στη νοτιοδυτική άκρη του αιθρίου χτίστηκε παρεκκλήσι κάτω από το οποίο υπάρχει μια δεξαμενή: η παράδοση λέει πως ήταν η φυλακή του Αποστόλου Παύλου και είχε μετατραπεί σε χώρο λατρείας.

Τα τενάγη
Αιώνες πριν, οι απέραντες εκτάσεις που αντικρίζετε γύρω από τον αρχαιολογικό χώρο των Φιλίππων και ονομάζονται τενάγη, ήταν έλος. Η πιο αξιόλογη προσπάθεια για την αποξήρανσή τους -εκτός από αυτήν που έγινε το 1930 για να μοιραστούν αγροτικοί κλήροι στους πρόσφυγες -ανήκει στον Φίλιππο Β’ βασιλιά της Μακεδονίας, τον 4ο αιώνα π.Χ. Κι αυτό γιατί έγκαιρα αντιλήφθηκε ότι η νέα πόλη που δημιούργησε και βάφτισε δεν θα μπορούσε να αναπτυχθεί όσο τα έλη έφταναν στις παρυφές της και εξαφάνιζαν την καλλιεργήσιμη γη.

FAST INFO

H Βασιλική Γ’
Στη Βασιλική Γ’ η ανασκαφή συνεχίζεται κι έτσι δεν είναι επισκέψιμη. Είναι μακρόστενη, με 3 κλίτη. Εχει πολυτελή μαρμαροθετήματα δαπέδου και ενδιαφέροντα γλυπτικό διάκοσμο. Στα μέσα του 6ου αιώνα το μνημείο καταστράφηκε από σεισμό.

Το ανακαινισμένο μουσείο
Το αρχαιολογικό μουσείο των Φιλίππων έχει ανακαινιστεί εκ βάθρων και έχει γίνει επανέκθεση των εκθεμάτων. Με τη νέα του μορφή ο επισκέπτης περνάει πρώτα από τα προϊστορικά εκθέματα και ανεβαίνοντας στον όροφο βλέπει τα παλαιοχριστιανικά, με αναφορά στις πράξεις των Αποστόλων και την εικόνα του Αποστόλου Παύλου, με επιγραφές, μαρμάρινα μέλη και εκκλησιαστικά έπιπλα. (τηλ. 2510 516251).

Βασιλική Β’: Η «δίδυμη» της Αγιά-Σοφιάς
Το πιο διάσημο μνημείο του νότιου τμήματος του αρχαιολογικού χώρου είναι η επιβλητική Βασιλική Β΄. Ωστόσο, πριν φτάσετε σ’ αυτήν, θα περπατήσετε για λίγο σε έναν δρόμο που θεωρείται τμήμα της Εγνατίας οδού και θα βρεθείτε στη ρωμαϊκή Αγορά.

Η αρχαιότερη φάση της χρονολογείται στον 1ο αιώνα μ.Χ. και φτιάχτηκε πάνω σε κτίρια της πόλης των ελληνιστικών και πρώιμων ρωμαϊκών χρόνων. Αποτελούσε το διοικητικό κέντρο της τότε πόλης και υπήρχαν ναοί, δικαστήρια, βιβλιοθήκη, καταστήματα – τα ερείπια των οποίων θα δείτε γύρω.

Η ελληνιστική Αγορά, στον χώρο της οποίας θα περπατήσετε κατευθυνόμενοι προς τη Βασιλική Β’, έχει αλλοιωθεί σε μεγάλο βαθμό ακριβώς λόγω της ανέγερσης της εκκλησίας, γύρω στο 550.

Η εκκλησία είναι χτισμένη στα πρότυπα της Αγίας Σοφίας της Κωνσταντινούπολης. Εχει τέσσερις μεγάλους πεσσούς πάνω στους οποίους στηριζόταν ο τρούλος και δυο σειρές από κιονοστοιχίες.

Ο τρούλος κατέρρευσε πριν ολοκληρωθούν οι εξωραϊστικές εργασίες των εσωτερικών χώρων και έτσι απέμειναν οι επιβλητικοί πλαϊνοί τοίχοι. Ξεχωριστά χαρακτηριστικά της αποτελούν οι κίονες και η ποιότητα της γλυπτικής, με το τρυπάνι που δημιουργεί ένα πλέγμα από φύλλα που θυμίζουν πλεκτό. Η αναστήλωση του μνημείου έγινε το 1995-6. Πίσω από τη Βασιλική Β’ θα διακρίνετε ίχνη της παλαίστρας του 2ου μ.Χ αιώνα και τις βεσπασιανές (δημόσιες τουαλέτες) που σώζονται σε πολύ καλή κατάσταση.

Στο Οκτάγωνο. Το συγκρότημα του Οκταγώνου βρίσκεται σε διπλανό χώρο και έχει δική του περίφραξη και φύλαξη. Ενα κίτρινο τόξο θα σας δείξει τον δρόμο προς τη λεγόμενη τρίκλιτη στοά του Οκταγώνου. Είναι ο μητροπολιτικός ναός των Φιλίππων με τα προσκτίσματά του, αφιερωμένος στον Απόστολο Παύλο.

Ως πυρήνα έχει τον καμαροσκεπή τάφο των ελληνιστικών χρόνων, δίπλα από τον οποίο ιδρύθηκε μεταξύ 312-343 μ.Χ. ο πρώτος χριστιανικός ευκτήριος οίκος της πόλης. Περί το 400 μ.Χ. τον αντικατέστησε ο μεγάλος οκτάγωνος ναός που διατηρήθηκε ως τον 7o αιώνα. Είναι ένα από τα πιο εντυπωσιακά Οκτάγωνα με δύο άμβωνες – κάτι που είναι σπάνιο, όπως και το σύνθρονο που βρίσκεται δεξιά από τα ψηφιδωτά με τα λατρευτικά και τα φυτικά ή ζωικά σύμβολα. Πάνω από το Οκτάγωνο είναι το λεγόμενο συγκρότημα του Βαπτιστηρίου και μία λάρνακα που κάποιοι θεωρούν τάφο του Αποστόλου Παύλου.

Το Βαπτιστήριο τροφοδοτούσε με ζεστό νερό το Βαλανείο (λουτρό), που είχε γύρω του βοηθητικά διαμερίσματα και τους τρεις οίκους: τον ψυχρό, τον μέσο θερμό και τον έσω θερμότερο (η ίδρυσή του θεωρείται πως έγινε στα χρόνια του Αυγούστου, 31 π.Χ. με 14 μ.Χ.).

Δεξιά από το Βαπτιστήριο βρίσκεται ένα μεγάλο κτίσμα που θεωρείται το Επισκοπείο και είναι κτισμένο πάνω σε προγενέστερο κτίριο της ρωμαϊκής περιόδου.

Δράμα
Πόλη του νερού και του πράσινου
Η πόλη απλώνεται κάτω από τις κορυφές του Φαλακρού. Με ανθρώπους φιλόξενους, πάρκα και ζωντανές γειτονιές, σε κερδίζει από τον πρώτο περίπατο. Ο πιο εμπορικός δρόμος είναι η Ελ. Βενιζέλου, πάντα πολύβουη τα πρωινά και πάντα γεμάτη κόσμο και αυτοκίνητα. Πάνω στον δρόμο αυτό βρίσκεται ένα σημαντικό αξιοθέατο της πόλης – η βυζαντινή εκκλησία των Ταξιαρχών Μιχαήλ – Γαβριήλ, μονόχωρη βασιλική με ορθογώνιο σχήμα.

Επίσης, η Μητρόπολη με τον ωραίο ξυλόγλυπτο διάκοσμο και εικόνες του 19ου αι. Δίπλα της διατηρείται τμήμα της παλιάς Μητρόπολης του 1834.

Στην άλλη πλευρά της Βενιζέλου ξεχωρίζει ένα κτίριο του 1890 όπου στεγάζεται η Ενωση Κυριών Δράμας. Κοντά του βρίσκεται η έδρα του Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους, το ανακαινισμένο σινεμά «Ολύμπια».

Από εδώ μπορείτε να περπατήσετε προς την εκκλησία της Αγίας Σοφίας ή προς το Εκκλησιαστικό Μουσείο και το κτίριο των Εκπαιδευτηρίων Ελληνικής Ορθόδοξης Κοινότητας Δράμας, του 1908.

Η Αγία Σοφία είναι το πιο παλιό κτίριο στη Δράμα και από τους πιο ωραίους ναούς στην Ελλάδα. Η ανέγερσή του τοποθετείται στην ίδια περίοδο που κτίστηκαν τα βυζαντινά τείχη της πόλης (10ος αιώνας). Ο κυρίως ναός βρίσκεται ένα μέτρο κάτω από τη γη και μοιάζει με κατακόμβη. Στην είσοδο υπάρχει η τοιχογραφία της Δευτέρας Παρουσίας του 1917.

Πιθανότατα ο ναός να ήταν καθολικό παλιού μοναστηριού στο σημείο αυτό (μονή Κοίμησης της Θεοτόκου). Δίπλα στην εκκλησία σώζεται τμήμα των βυζαντινών τειχών και το «παλιό ρολόι», ένας πύργος χαμένος μέσα στο πράσινο.

Το πράσινο αποτελεί ένα από τα σημεία που κάνουν την πόλη αυτή να ξεχωρίζει και θα το απολαύσετε στο πάρκο της Αγίας Βαρβάρας που εκτείνεται σε 60 στρέμματα. Το νερό και τα κάθε είδους φυτά και δέντρα είναι, φυσικά, τα κυρίαρχα στοιχεία του. Υπάρχουν μικρές λίμνες με πάπιες, κύκνους, χήνες και ψάρια και τρεις μικροί καταρράκτες κυλούν τα νερά τους κάτω από τη σκιά των αιωνόβιων δέντρων.

Διαμορφωμένα μονοπάτια και ξύλινα γεφυράκια προσφέρονται για απολαυστικούς περιπάτους. Στο κέντρο του πάρκου υψώνεται το μνημείο που είναι αφιερωμένο στους 1.200 εβραίους οι οποίοι συνελήφθησαν εδώ στις 3 Μαρτίου του 1943 και η καπναποθήκη του Γιοζέφ Φαρατζή, όπου κλείστηκαν πριν από τη σύλληψή τους. Στον ευρύτερο χώρο του πάρκου υπάρχουν επίσης παραδοσιακοί νερόμυλοι και καπναποθήκες του μεσοπολέμου. Ξεχωρίζουν ο παλιός μουσουλμανικός μύλος του Ζώνκε και η μεγάλη καπναποθήκη του Ελβετοεβραίου καπνεμπόρου Ερμαν Σπίρερ.

Η οδός Πατριάρχου Διονυσίου οδηγεί στον άλλο χώρο πράσινου, τον Δημοτικό Κήπο, επίσης με μικρές λίμνες και ποτάμι. Απέναντι από τον κήπο απλώνεται η λεγόμενη «παραλία» της πόλης γεμάτη καφε-μπαρ.

Στην αρχή της οδού Εθνικής Αμύνης, κοντά στην έξοδο προς Καβάλα ξεχωρίζει το κτίριο του σιδηροδρομικού σταθμού, κτισμένο το 1875 από Γάλλους μηχανικούς. Αξίζει να περπατήσετε στη σιδερένια γέφυρα δίπλα στον σταθμό για να δείτε τους παλιούς συρμούς.

FAST INFO

• Το Αρχαιολογικό Μουσείο Δράμας καλύπτει χρονολογικά την ανθρώπινη παρουσία στον νομό από τη Μέση Παλαιολιθική Εποχή με τα ίχνη ζωής των παλαιολιθικών κυνηγών στο σπήλαιο Πηγών του Αγγίτη, μέχρι τους νεότερους χρόνους. Αποτελείται από τρεις αίθουσες στις οποίες ξεχωρίζουν η αναπαράσταση νεολιθικής κατοικίας με ευρήματα που περιγράφουν τις δραστηριότητες του νεολιθικού ανθρώπου, γλυπτά, κεραμική και νομίσματα από τους παλαιο?χριστιανικούς, βυζαντινούς και μεταβυζαντινούς χρόνους. Στην τρίτη αίθουσα, ένα στεγασμένο αίθριο θα δείτε γλυπτά από τους αρχαίους χρόνους μέχρι την τουρκοκρατία και αναθηματικά μνημεία που συνδέονται με τη λατρεία διαφόρων θεών του ελληνορωμαϊκού πάνθεου και των τοπικών θεοτήτων, με ιδιαίτερη αναφορά στον Διόνυσο και επιτύμβια μνημεία. (Ανοικτό καθημερινά εκτός Δευτέρας, 8:30 – 15:00, τηλ. 25210 31365).
• Το Εκκλησιαστικό Μουσείο στεγάζεται στο κτίριο του Επισκοπικού Μεγάρου Δράμας. Φιλοξενεί εικόνες λαϊκών αγιογράφων οι περισσότερες από τις οποίες είναι του 18ου αι. Το ωραιότερο και παλαιότερο έκθεμα είναι δύο εικόνες της Παναγίας και του Χριστού που θεωρούνται του 13ου αιώνα. (τηλ. 25210 32362).
• Το Λαογραφικό Μουσείο θεμελιώθηκε το 1979 και είναι μακεδονικής αρχιτεκτονικής. Στεγάζει μια πλούσια λαογραφική συλλογή.

Οι καπναποθήκες
Οπως και στην Καβάλα έτσι και στη Δράμα οι καπναποθήκες δίνουν μια ιδιαίτερη ταυτότητα στην πόλη και μαρτυρούν την ευημερία της στο τέλος του 19ου αιώνα και τις αρχές του 20ού. Η καλλιέργεια του καπνού ήταν η κύρια ασχολία των κατοίκων του κάμπου της Δράμας και βασικός παράγοντας για την οικονομική της ανάπτυξη από το 1800 και μετά. Από τη συνολική έκταση της καλλιεργήσιμης γης, τα 80.000 στρ. (σχεδόν το 1/7) αφιερώνονταν αποκλειστικά στην καλλιέργεια του καπνού.

Το 1874 κτίστηκε το πρώτο καπνομάγαζο, του Ι. Αναστασιάδη, στην περιοχή των πηγών (σημερινό πάρκο Αγ. Βαρβάρας) και γύρω στα 1880 οι καπναποθήκες του γαλλικού μονοπωλίου καπνού. Λόγω της παραγωγής και της εμπορίας καπνού ο πληθυσμός της πόλης αυξήθηκε και το 1895 κατασκευάστηκε από Γάλλους μηχανικούς ο σιδηροδρομικός σταθμός που βελτίωσε τη σύνδεση της Δράμας με το λιμάνι της Καβάλας. Εκείνη την περίοδο η Δράμα ήταν συνδεδεμένη με όλα τα κέντρα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Η χρυσή εποχή για τον καπνό ήταν μεταξύ 1925-1928 και 1934-1939, τότε που 13.000 οικογένειες καλλιεργούσαν περισσότερα από 100.000 στρέμματα. Στις αρχές του 20ού αιώνα κτίστηκαν και οι μεγάλες καπναποθήκες γύρω από τις πηγές, καθώς σ’ εκείνο το σημείο υπήρχε η απαραίτητη υγρασία για τη φύλαξη και την επεξεργασία του καπνού.

Οταν αυξήθηκαν οι ανάγκες για την επεξεργασία του καπνού, κτίστηκαν και σε άλλα σημεία της πόλης καπναποθήκες που διασώζονται μέχρι σήμερα: είναι μεγάλες, φτιαγμένες από πέτρα και τούβλο, με σιδερένιες πόρτες, κεπέγγια, υπόγεια και μεγάλες σοφίτες που χρησίμευαν ως αποθηκευτικοί χώροι. Τα «καπνομάγαζα», όπως τα λένε, ήταν και σύμβολα της οικονομικής δύναμης του ιδιοκτήτη τους, ο οποίος με τον σχεδιασμό ή το μέγεθός τους εξέφραζε την επιθυμία του να εντυπωσιάσει.

Ακόμη και σήμερα τα λίγα που έχουν απομείνει διατηρούν κομμάτι της ιστορικής φυσιογνωμίας της Δράμας. Με την εφαρμογή του νέου ρυμοτομικού σχεδίου (που εγκρίθηκε το 1930), και την ανοικοδόμηση που έγινε κυρίως την μεταπολεμική περίοδο, καταστράφηκε ένας σημαντικός αριθμός καπναποθηκών, ωστόσο σήμερα πέντε από αυτές διατηρούνται στην περιοχή των πηγών -έχουν μάλιστα χαρακτηριστεί ως διατηρητέα μνημεία.

Η καπναποθήκη Αναστασιάδη (1875), στην οδό Αγίας Βαρβάρας, έχει χαρακτηριστεί και ως έργο τέχνης. Είναι διώροφη, 250 τ.μ. με δίριχτη κεραμοσκεπή στέγη. Στη βόρεια πλευρά εφάπτεται με το «πέτρινο σπίτι», κατοικία του πρώτου ιδιοκτήτη.

Η καπναποθήκη Αθανασόπουλου, στην οδό Περδίκα 17, είναι χαρακτηριστικό κτίσμα της τουρκοκρατίας με νεοκλασικά στοιχεία. Μία από τις μεγαλύτερες είναι η καπναποθήκη Πορτοκάλογλου στην οδό Περδίκα, κτισμένη το 1910 σε σχέδια του Αυστριακού μηχανικού Konrad von Vilas, με επιδράσεις από τα ευρωπαϊκά καλλιτεχνικά ρεύματα. Η καπναποθήκη Πρωτόπαπα, στην οδό Οθωνος 1-3, είναι τετραώροφη και αποτελεί σημαντικό δείγμα κτιρίου ειδικής χρήσης.

Τέλος, υπάρχει η εντυπωσιακή καπναποθήκη Σπίρερ. Σχεδιάστηκε και αυτή από τον Αυστριακό Κonrad von Vilas. Ηταν τόσο μεγάλη ώστε την έλεγαν «ουρανοξύστη Σπίρερ», γι’ αυτό και το κτίσιμό της ξεσήκωσε τις διαμαρτυρίες των κατοίκων. Είχε τέσσερις ορόφους και ορθογώνια κάτοψη. Για την κατακόρυφη μεταφορά των δεμάτων του καπνού έχει προβλεφτεί η εγκατάσταση ανελκυστήρα.

Η επεξεργασία καπνού στο κτίριο σταμάτησε το 1974 (όπως και σε όλα σχεδόν τα καπνομάγαζα της πόλης) και μετατράπηκε σε αποθήκη για τα καπνά.

Στα Μπακιρτζίδικα
Ενα πολύ ζωντανό και γραφικό κομμάτι της πόλης είναι τα λεγόμενα Μπακιρτζίδικα. Τα περισσότερα μαγαζάκια χρονολογούνται από το 1870 και εδώ έφτιαχναν αρχικά χάλκινα σκεύη (μπακίρια) κατάλληλα για μαγείρεμα και βράσιμο νερού για πλύσιμο. Αξίζει να κάνετε βόλτα χαζεύοντας τα κάθε λογής εμπορεύματα και να μεταφερθείτε σε άλλες, πιο αθώες, εποχές.

Διαμονή

Δράμα

«Κούρος» (3ο χλμ. Δράμας – Καβάλας, 25210 57200, www.hotelkourosdrama.gr). Είναι το καλύτερο ξενοδοχείο της πόλης, με αριστοκρατική ατμόσφαιρα και ξεχωριστή πολυτέλεια σε κάθε χώρο του. Εχει 94 ευρύχωρα δωμάτια, διακοσμημένα με ακριβά έπιπλα και ποιοτικά υφάσματα. Το μπαρ, το εστιατόριο με γεύσεις από ελληνική και έθνικ κουζίνα, η αίθουσα δεξιώσεων και η πισίνα με το pool bar (για τους καλοκαιρινούς μήνες) θα ικανοποιήσουν και τους πιο απαιτητικούς. Υπάρχει και συνεδριακός χώρος.

«Ξενία» (25210 33195-6, www.xeniadrama.gr). Παρά την ανακαίνιση που δέχτηκε τα τελευταία χρόνια, έμεινε ανεπηρέαστη η γνώριμη αρχιτεκτονική του Αρη Κωνσταντινίδη που χαρακτηρίζει τα περισσότερα «Ξενία» της χώρας μας. Συνδυασμός κλασικής και μοντέρνας αρχιτεκτονικής στα 44 σύγχρονα δωμάτια, που είναι διακοσμημένα λιτά και καλόγουστα. Ξεχωρίζει το φιλόξενο «Chocolate» cafe – bar, για καφέ και ποτό, και το εστιατόριο «Desso», που σερβίρει πολλά και γευστικά πιάτα.

«Eπαυλις» (6ο χλμ. Δράμας – Νευροκοπίου, 25210 81348, www.epavlis-hotel.gr). Ομορφο και περιποιημένο ξενοδοχείο, με πλήρως εξοπλισμένα και άνετα δωμάτια. Μπορεί να γίνει ορμητήριο για τις βόλτες σας στην ευρύτερη περιοχή, με την ίδια ευκολία που μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως… ησυχαστήριο, μια και διαθέτει σπα, σολάριουμ, σάουνα και γυμναστήριο.

«Τάσκο» (Τέρμα 1ης Ιουλίου, 25210 23885-6, www.hoteltaskodrama.gr). Λίγο μακρύτερα από το κέντρο της πόλης, με 26 άνετα δωμάτια. Εχει καφετέρια-μπαρ και εστιατόριο.

Επίσης θα βρείτε τα ξενοδοχεία: «Εσπέρια» (Βίτσι 14, 25210 34114-5), «Εμπορικό» (Εθνικής Αμύνης 8, 25210 37925), «Μαριάννα» (Βοραζάνη 3, 25210 31520).

Φαγητό

Δράμα

«Ροδόσταμο» (Αμύντα 64, 25210 33889, www.taverna-rodostamo.gr). Νοστιμότατα πιάτα εμπνευσμένα από την αυθεντική πολίτικη κουζίνα, όπως τσομπάν σαλάτ (σαλάτα με μαρούλι, τομάτα, ελιές και πιπεράκια τουρσί), εσμέ (λιωμένη πατάτα με κρεμμυδάκι, ελιές, τομάτα και κόκκινο γλυκό πιπέρι), παστουρμάς στο χαρτί, μελιτζάνα Ροδόσταμο (στο πήλινο, με κεφαλοτύρι και γιαούρτι), μελιτζάνες καρνιγιαρίκ (με κιμά και ντομάτα), μοσχαράκι με λαχανικά στο φούρνο, ισκεντέρ κεμπάπ (με πικάντικη σάλτσα σερβιρισμένα με γιαούρτι, πλιγούρι και ψητά λαχανικά), ισκαρά κιοφτέ (κεμπάπ σερβιρισμένα με ψητά λαχανικά), τζιζ μπιζ (κεφτεδάκια πολύ πικάντικα σερβιρισμένα με γιαούρτι), μπεϊντί κεμπάπ (με γέμιση κασέρι τυλιγμένα σε φύλο, στο φούρνο), ορμάν κεμπάπ (μοσχαράκι τυλιγμένο σε μελιτζάνα).

«4 εποχές» (Ευξείνου Πόντου 5, 25210 30019). Περίφημη ψαροταβέρνα της Δράμας που σερβίρει φρέσκα ψάρια, θαλασσινά, αλλά και κρέατα της ώρας. Δοκιμάστε γαριδομακαρονάδα και πεσκανδρίτσα αγιορείτικη.

«Pane e Vino» (Μακεδονίας 3, 25210 57800, www.panevino.gr). Προσεγμένος και ζεστός χώρος, με μενού βασισμένο στην ιταλική κουζίνα. Πλούσιος κατάλογος που περιλαμβάνει σαλάτες, πίτσες, ριζότο, φρέσκα ζυμαρικά, φαγητά φούρνου, γευστικά φιλέτα με σος. Δοκιμά?στε τη σαλάτα Mesclum (με παναρισμένες μπάλες ανθότυρο, λάδι και ξύδι μπαλσάμικο) και ψητό κοτόπουλο με ζεστό ταμπουλέ και σάλτσα φέτας.

«Λούκουλλος» (25210 21200, 27700, στον λόφο του Αγίου Τρύφωνα). Στεγάζεται σ’ ένα πανέμορφο νεοκλασικό και θεωρείται ένα από τα καλύτερα εστιατόρια της Δράμας. Ξεχωρίζει το τηγάνι αλά Λούκουλλος (έρχεται στο τραπέζι φλεγόμενο με μία μερίδα μπον φιλέ, μία μερίδα φιλέτο χοιρινό και δύο μισές μερίδες σουτζουκάκια και κεφτέδες με μπέικον), καθώς και το μπον φιλέ μόσχου, το φιλέτο κότας ή χοιρινού σε διάφορες γεύσεις και οι ποικιλίες με παϊδάκια, σουτζουκάκια, φιλέτα μοσχαριού και χοιρινού.

«Παντοπωλείο Ε.Ο.Κ.» (Π. Κάβδα, 39, 25210 32522). Νοσταλγική ατμόσφαιρα και ανάλογη διακόσμηση. Σερβίρει νόστιμους μεζέδες στα κάρβουνα, πιάτα της ώρας, σαλάτες εποχής, ορεκτικά και κάποια θαλασσινά.

«Στου Παστουρμά» (Βουλγαροκτόνου 99, 25210 38310). Το γραφικό ταβερνάκι μετράει πάνω από 50 χρόνια ζωής και ειδικεύεται στα ντόπια κρέατα. Θα φάτε αγιοτύρι και κεφαλοτύρι στα κάρβουνα, κεμπάπ σουτζουκάκια, τηγανιές, καλαμάκι κοτόπουλο και παστουρμά στα κάρβουνα με τυρί.

«Το Χάνι» (Βενιζέλου 47, 25210 30996, 6947685576). Το πέτρινο κτίριο που βρίσκεται το κατάστημα κτίστηκε το 1864 και λειτουργούσε ως χάνι. Σερβίρει «δημιουργικές ελληνικές γεύσεις» και πολλά πιάτα από διεθνείς κουζίνες. Επίσης, πολλά μαγειρευτά, μεταξύ των οποίων και πιάτα με κυνήγι.

«Μάσα Σούρα» (Π. Κάβδα 37, 25210 47802). Ενα απλό αλλά εξαιρετικό μεζεδοπωλείο με ιδιαίτερες γεύσεις βασισμένες στο κρέας και το ψάρι. Δοκιμάστε τηγανητό κοτόπουλο με κάρυ, ψαρονέφρι τηγανιά, ριζότο με θαλασσινά και το Σαγανάκι του Ποσειδώνα με κόκκινη σάλτσα, καλαμάρι, μύδι και γαρίδα.

«Καλαμιά» (Λαμπριανίδη 3, 25210 24149). Ψητοπωλείο με ιστορία που ξεκινάει το 1938 και παράδοση στα κεμπάπ. Δοκιμάστε αυτό με μισή λαγάνα, μία μερίδα πατάτες, ντομάτα και πέντε σουτζουκάκια-κεμπάπ!

«Γιούρας» (Εύξεινου Πόντου 45, 25210 34800). Παραδοσιακή ταβέρνα, με πέτρα και ξύλο, για πιάτα της ώρας και ντόπια κρέατα. Θα φάτε «Σουβλάκι του Θωμά», λουκάνικο βωλακιώτικο δικής τους παραγωγής και βιολογικές μπριζόλες. Τα κρέατα συνοδεύονται με γευστικές σάλτσες.

«Το Ταβερνάκι του Σταθμού» (Τέρμα Εθνικής Αμύνης, 25210 45925). Ζεστός χώρος από πέτρα και ξύλο δίπλα στον σιδηροδρομικό σταθμό της Δράμας. Γευστικά πιάτα και μεζέδες από ψάρι και κρέας. Δοκιμάστε φαναροουρές (πεσκανδρίτσα), σουβλάκι και τις σαλάτες του.

«Μπέρδεμα των γεύσεων» (Βεργίνας 187, 25210 47333). Γνωστό μαγαζί, με μοντέρνα διακόσμηση, παραδοσιακές ελληνικές γεύσεις, φρέσκα ψάρια, καλοψημένα κρεατικά και δημοφιλή πιάτα της ευρωπαϊκής και διεθνούς κουζίνας.

Κείμενο – φωτογραφίες: Bάλυ Βαϊμάκη
Φωτογραφίες: Νομαρχία Δράμας, Κλαίρη Μουσταφέλου

Πηγή : “Έθνος”, 20/1/2011

Η θέα των πανύψηλων σκουρόχρωμων βράχων προκαλεί δέος στον επισκέπτη που θα τους πρωτοαντικρίσει. Δεν είναι τυχαίο πως η UNESCO έχει χαρακτηρίσει τα Μετέωρα «Διατηρητέο και Προστατευόμενο Μνημείο της Ανθρωπότητας»

Είναι πράγματι εκπληκτική η εικόνα των θεόρατων βράχων των Μετεώρων. Αποτελούν ένα σπάνιο γεωλογικό φαινόμενο για τη δημιουργία του οποίου οι ειδικοί διατυπώνουν διάφορες θεωρίες.

Επικρατέστερη είναι εκείνη του Γερμανού γεωλόγου Αλ. Φίλιπσον, σύμφωνα με την οποία οι βράχοι των Μετεώρων δημιουργήθηκαν από μία μεγάλη μάζα από ποταμίσιες πέτρες, άμμο και λάσπη που ενώθηκαν για να σχηματίσουν έναν ενιαίο κώνο, όταν η περιοχή αποτελούσε τις εκβολές ενός μεγάλου ποταμού.

Η μονή του Αγίου Νικολάου Αναπαυσά χτίστηκε τον 14ο αιώνα και είναι η πρώτη που θα συναντήσετε ανηφορίζοντας τον κεντρικό δρόμο

Πριν από 25-30 εκατομμύρια χρόνια και λόγω των γεωλογικών μεταβολών ανυψώθηκε το κεντρικό τμήμα της σημερινής Ελλάδας και βυθίστηκε η περιοχή της Θεσσαλίας, η οποία έγινε λίμνη.

Αργότερα δημιουργήθηκε το άνοιγμα των Τεμπών, με αποτέλεσμα τα νερά να χυθούν στο Αιγαίο και να αποκαλυφθεί η θεσσαλική πεδιάδα. Κατά την τριτογενή περίοδο, στη διάρκεια των αλπικών πτυχώσεων, αποκόπηκαν οι συμπαγείς όγκοι των «βράχων» από την οροσειρά της Πίνδου και με την πάροδο των αιώνων σχηματίστηκε ανάμεσά τους η κοιλάδα του Πηνειού ποταμού. Με τη συνεχή διάβρωση από τους ανέμους και τις βροχές, καθώς και από άλλες γεωλογικές μεταβολές, οι βράχοι αυτοί στο πέρασμα εκατομμυρίων ετών πήραν τη σημερινή τους μορφή.

Ο μοναχισμός στην περιοχή των Μετεώρων
Ξεκίνησε τον 11ο αιώνα, όταν μοναχοί ασκητές έφυγαν από το Αγιον Ορος και ήρθαν στη Θεσσαλία για να ασκητέψουν στις σπηλιές των πελώριων βράχων. Αυτό συνεχίστηκε μέχρι τον 14ο αιώνα, όταν εμφανίστηκε ο όσιος Αθανάσιος Μετεωρίτης και οργάνωσε την πρώτη κοινοβιακή κοινότητα με την ίδρυση του πρώτου μοναστηριού, του Μεγάλου Μετεώρου.

Στη συνέχεια ήρθαν μοναχοί και από άλλες περιοχές της Ελλάδας και, ακολουθώντας το παράδειγμα του οσίου Αθανασίου, ίδρυσαν και άλλες μονές που υπολογίζονται σε περισσότερες από 20.

Από τη Μονή Μεγάλου Μετεώρου στην Αγίου Νικολάου Αναπαυσά

Οι επισκέψιμες μονές που λειτουργούν και κατοικούνται σήμερα, είναι έξι, όμως στην περιοχή υπήρχαν πάνω από είκοσι, χωρίς να έχει επιβεβαιωθεί ο ακριβής αριθμός τους. Οι περισσότερες έχουν καταστραφεί και κάποιες άλλες έχουν αναστηλωθεί, αλλά δεν κατοικούνται.

Μονή Μεγάλου Μετεώρου
Το μεγαλύτερο και πιο αξιόλογο από όλα τα μοναστήρια ιδρύθηκε το 1343-44 από τον όσιο Αθανάσιο τον Μετεωρίτη. Εξαιτίας του τεράστιου βράχου πάνω στον οποίο ήταν χτισμένη, ο όσιος χρησιμοποίησε για πρώτη φορά τον όρο «Μετέωρο» δίνοντας το όνομα σε ολόκληρη την περιοχή. Εχτισε αρχικά τον ναό Παναγιάς Μετεωρίτισσας Πέτρας και λίγο αργότερα τον σημερινό ναό της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος.

Υπολογίζεται πως το καθολικό της μονής χτίστηκε στα μέσα και στα τέλη του 14ου αιώνα. Εχει αγιογραφίες κρητικής τεχνοτροπίας, φιλοτεχνημένες μεταξύ 1483-1552, πιθανότατα, του αγιογράφου Τζώρτζη, διαδόχου του Θεοφάνη.

Η μονή αποτελεί σημαντικό αξιοθέατο και οι χώροι της έχουν μετατραπεί σε μουσεία. Ξεχωρίζει η παλιά Τράπεζα, του 1557, με μήκος 32 μέτρα, διακοσμημένη με μοναδικά κειμήλια, το κελάρι με τα βαρέλια και τα σύνεργα του τρύγου, το μαγειρείο, το νοσοκομείο-γηροκομείο που χτίστηκε το 1572, και ο πύργος αναβάσεως, κατασκευασμένος στις αρχές του 16ου αιώνα. Στη μονή φυλάσσονται επίσης οι κάρες του οσίου Αθανασίου και του οσίου Ιωάσαφ (πρώην βασιλιά Ιωάννη Ούρεση Παλαιολόγο), που θεωρείται ο δεύτερος κτήτορας της μονής.

(Τηλ. 24320 22278, ανοιχτή κάθε μέρα εκτός Τρίτης και Τετάρτης, 9.00-16.00 και τη θερινή περίοδο 10.00-17.00 εκτός Τρίτης).

Μονή Βαρλαάμ
Ο αναχωρητής Βαρλαάμ ήταν ο πρώτος που ανέβηκε στον ύψους 595 μ. βράχο, στα μέσα του 14ου αιώνα, και έχτισε το εκκλησάκι των Τριών Ιεραρχών. Ο ναός ερήμωσε μετά τον θάνατό του και μεταξύ 1541-44 οι αδελφοί Θεοφάνης και Νεκτάριος από τα Γιάννενα, οι οποίοι εγκατέλειψαν τη μονή Τιμίου Προδρόμου που είχαν ιδρύσει στο νησί των Ιωαννίνων, έχτισαν το σημερινό καθολικό των Αγίων Πάντων και ανακηρύχθηκαν κτήτορες της μονής.

Τότε δημιούργησαν το σημερινό καθολικό -αφιερωμένο στους Αγιους Πάντες. Αγιογραφήθηκε σε δύο φάσεις: αρχικά από τον Θηβαίο καλλιτέχνη Φράγκο Κατελάνο, το 1548, και στη συνέχεια (το 1566) από τους επίσης Θηβαίους αδελφούς Γεώργιο και Φράγκο Κονταρή. Τα 195 σκαλισμένα στον βράχο σκαλιά, που οδηγούν τους επισκέπτες στη μονή, κατασκευάστηκαν το 1923 (μέχρι τότε οι μοναχοί ανέβαιναν στη μονή από τέσσερις ανεμόσκαλες και δίχτυ κινούμενο με τροχαλίες).

Ο ναός είναι αγιορείτικης αρχιτεκτονικής, με δύο τρούλους και το εσωτερικό του είναι σκοτεινό και μικρό, μα άκρως επιβλητικό. Το μεγάλο προαύλιο προσφέρει υπέροχη θέα, πλάι στα κελιά που κρέμονται πάνω από τον γκρεμό. Μην παραλείψετε να επισκεφτείτε το σκευοφυλάκιο με σημαντικά ιερά κειμήλια και έγγραφα.

(Τηλ. 24320 22277, ανοιχτό κάθε μέρα εκτός Πέμπτης και Παρασκευής, 9.00-15.00 και τη θερινή περίοδο 9.00-14.00 και 15.00-17.00 εκτός Πέμπτης.)

Μονή Αγίου Νικολάου Αναπαυσά
Η εικόνα του στενού και υψηλού βράχου, ύψους 85 μ., με το μοναστήρι στην κορυφή του είναι εντυπωσιακή. Το όνομα της μονής λέγεται πως προήλθε από κάποιον παλιό κτήτορα ονόματι «Αναπαυσά», του 14ου αιώνα, ή από το κλίμα και την ατμόσφαιρα που βοηθούσε τους μοναχούς να βρουν ανάπαυση.

Το μοναστήρι είναι περίφημο για τις τοιχογραφίες του που καλύπτουν σχεδόν το 100% του μικρού εσωτερικού χώρου. Φιλοτεχνήθηκαν από τον περίφημο Κρητικό αγιογράφο Θεοφάνη Στρελίτζα (γνωστό και ως Μπαθά), το 1527, και παρόλο που θεωρείται το πρώτο του έργο, αποτελούν μοναδικό δείγμα της «Κρητικής Σχολής», της οποίας ήταν και μεγάλος δάσκαλος. Στον θόλο του καθολικού απεικονίζεται και η Θεία Λειτουργία. Η θέα από το καμπαναριό, στον τρίτο όροφο της μονής, είναι μαγευτική.

(Τηλ. 24320 22375, ανοιχτή κάθε μέρα εκτός Παρασκευής, 9.00-13.30).

Στις γυναικείες Μονές των Μετεώρων

Μονή Αγίας Βαρβάρας Ρουσσάνου
Είναι ένα από τα δύο γυναικεία μοναστήρια των Μετεώρων και χτίστηκε μεταξύ 1527-1529 από τους Ηπειρώτες ιερομόναχους Ιωάσαφ και Μάξιμο, πάνω σε χαλάσματα παλιότερων κτιρίων. Παρόλο που θεωρούνται ως κτήτορες της μονής δεν απεικονίζονται στις τοιχογραφίες ούτε αναφέρονται στις επιγραφές.

Πιθανολογείται πως ο πρώτος ναός χτίστηκε ανάμεσα στον 14ο και τον 15ο αιώνα από δύο Ρώσους μοναχούς (εκδοχή που αιτιολογεί και το όνομά της), και κατά κάποιες άλλες ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες η μονή κατοικήθηκε το 1338 από τους ιερομόναχους Νικόδημο και Βενέδικτο. Το συγκρότημα είναι εντυπωσιακό και έχει το προνόμιο να «αγναντεύει» τις μονές Βαρλαάμ, Μεγάλου Μετεώρου, Αγίου Στεφάνου και Αγίας Τριάδας.

Ο κεντρικός ναός είναι αφιερωμένος στη Μεταμόρφωση του Σωτήρος και διακοσμημένος με τοιχογραφίες Κρητικής Σχολής (του 1560), από τον Τζώρτζη, μαθητή του Θεοφάνη του Κρητός, όμως πανηγυρίζει της Αγίας Βαρβάρας, στη μνήμη της οποίας είναι αφιερωμένο το μικρό παρεκκλήσι. Στη μονή υπάρχει εκθετήριο από όπου μπορείτε να αγοράσετε προϊόντα και εικόνες φτιαγμένα από τις καλόγριες.

(Τηλ. 24320 22649, ανοιχτό κάθε μέρα εκτός Τετάρτης, 9:00-14:00 και τη θερινή περίοδο 9:00-18:00 εκτός Τετάρτης).

Μονή Αγίου Στεφάνου
Είναι η δεύτερη γυναικεία μονή των Μετεώρων και θεωρείται η πιο πλούσια και με τη μεγαλύτερη οικιστική δραστηριότητα. Είναι η πιο δημοφιλής μετά τη Μονή Μεγάλου Μετεώρου, χάρη στην εύκολη πρόσβαση, που δεν απαιτεί πολύ περπάτημα και πολλή ανάβαση. Το καθολικό της, αφιερωμένο στον Αγιο Στέφανο, χτίστηκε στα μέσα του 16ου αιώνα και τοιχογραφήθηκε γύρω στο 1545.

Από τους περιηγητές μαθαίνουμε πως ο βράχος κατοικήθηκε το 1192 από τον όσιο ερημίτη Ιερεμία, όμως επίσημος κτήτορας θεωρείται ο όσιος Αντώνιος (15ος αιώνας) και αργότερα ο ιερομόναχος Φιλόθεος από τη Σθλάταινα ή Σκλάταινα Τρικάλων (πρώτο μισό του 16ου αιώνα), οι μορφές των οποίων απεικονίζονται στις τοιχογραφίες του νάρθηκα. Στο συγκρότημα υπάρχει ακόμη ο ναός του Αγίου Χαράλαμπου (του 1798), που φιλοξενεί τη θαυματουργή, όπως θεωρείται, κάρα του αγίου.

Οι τοιχογραφίες του καταστράφηκαν στη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου, όμως σώζεται το περίτεχνο τέμπλο του 1814, φτιαγμένο από Μετσοβίτες ταλιαδόρους. Είναι διακοσμημένο με παραστάσεις φυτών, ζώων και ανθρώπων, και θεωρείται ένα από τα πιο ωραία τέμπλα πού σώζονται στη χώρα μας.

(Τηλ. 24320 22279, ανοιχτό κάθε μέρα εκτός Δευτέρας, 9.30-13.30 και 15.00-17.00 και τη θερινή περίοδο 9.00-14.00 και 15.30-18.00 εκτός Δευτέρας).

Η Μονή Αγίας Τριάδας
Είναι το πιο δυσπρόσιτο από όλα τα μοναστήρια των Μετεώρων και για να το επισκεφθείτε θα πρέπει να οπλιστείτε με δύναμη και υπομονή προκειμένου να αντέξετε το επίπονο περπάτημα και την ανάβαση 140 σκαλιών λαξευμένων στον βράχο. Ανταμοιβή για τον κόπο σας θα βρείτε στην είσοδο, με ένα λουκούμι κι ένα ποτήρι δροσερό νερό. Η μονή ιδρύθηκε το 1475, αν και κάποιες ιστορικές πηγές θέλουν ως πρώτο ιδρυτή της τον μοναχό Δομέτιο, στο 1438. Η σημερινή αγιογράφηση του καθολικού έγινε το 1741 από τον ιερέα Αντώνιο και τον αδελφό Νικόλαο. Στην Αγία Τράπεζα φυλάσσεται η κάρα του Αγίου Τρύφωνος που θεωρείται θαυματουργή. Στην κορυφή του βράχου, αριστερά της εισόδου, βρίσκεται ο λαξευτός στον βράχο ναΐσκος του Τιμίου Προδρόμου, ένα σημείο με εκπληκτική θέα. (Τηλ. 24320 22220, ανοιχτό κάθε μέρα 9.00-12.00).

Η πόλη στη σκιά των θεόρατων βράχων
Η πόλη της Καλαμπάκας είναι χτισμένη στις ρίζες των βράχων των Μετεώρων και χάρη σ’ αυτά προσελκύει πολλούς επισκέπτες από κάθε σημείο του πλανήτη. Στην αρχαιότητα ήταν γνωστή με την ονομασία «Αιγίνιον» και στη βυζαντινή περίοδο με το όνομα «Σταγοί».

Η ονομασία «Αιγίνιον» είναι χαραγμένη σε μαρμάρινη πλάκα που βρίσκεται στη βυζαντινή εκκλησία του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου και η ονομασία «Σταγοί» πιστεύεται πως είναι παράφραση της φράσης «στους αγίους». Η λέξη Καλαμπάκα είναι τουρκική και σημαίνει «ισχυρό φρούριο», πιθανόν από την περίκλειστη θέση της.

Στην ευρύτερη περιοχή βρίσκονται το Καστράκι και η παλιά συνοικία του Σωποτού που έχει αναπλαστεί πρόσφατα.

Κύρια ασχολία των κατοίκων είναι ο τουρισμός, αλλά αρκετοί εργάζονται και στις βιοτεχνίες αγιογραφίας και χαλκουργίας που λειτουργούν στην πόλη. Στην Καλαμπάκα βρίσκεται επίσης η μοναδική σχολή Ξυλογλυπτικής της χώρας μας. Λειτουργεί από το 1964 και παρόλο που οι μαθητές είναι λίγοι πια, έρχονται από κάθε μεριά της Ελλάδας.

Μόλις ολοκληρώσουν τη μαθητεία τους στη σχολή εργάζονται ως ξυλογλύπτες κυρίως για εκκλησιαστικά είδη, αφού το σκαλιστό έπιπλο περνάει κρίση.

Στην Καλαμπάκα υπάρχουν επίσης πολλές παλιές εκκλησίες τις οποίες μπορείτε να επισκεφθείτε, με σημαντικότερη την Κοίμηση της Θεοτόκου στη βορειοανατολική πλευρά της.

Μέσα στην πόλη λειτουργεί επίσης μία αξιόλογη λαογραφική έκθεση, με συλλογή του διάσημου φωτογράφου Κώστα Μπαλάφα, λαϊκές τοπικές φορεσιές, υφαντά και παλιά εργαλεία.

Η είσοδος είναι ελεύθερη (ανοιχτή όλες τις μέρες εκτός Δευτέρας, από τις 10:00 μέχρι τις 13:00. Είναι στον δρόμο μεταξύ Καλαμπάκας και Καστρακίου).

Η ΚΟΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ
Η εκκλησία χτίστηκε μεταξύ 10ου και 11ου αιώνα πάνω στα ερείπια ναού του Απόλλωνα και παλαιοχριστιανικού ναού, και αποτέλεσε τη Μητρόπολη της Επισκοπής Σταγών μέχρι το 1954. Είναι βασιλική, τρίκλιτη, με υπερυψωμένο το μεσαίο κλίτος. Στο κέντρο κυριαρχεί ο μαρμάρινος άμβωνας με δύο σκάλες, μία στη δύση και μία στην ανατολή. Οι μαρμάρινες πλάκες που τον στολίζουν χρονολογούνται προ του 7ου αιώνα και θεωρούνται ότι προέρχονται από τον παλαιότερο ναό, ενώ στον ίδιο θεωρείται ότι ανήκει και το τμήμα ψηφιδωτού που έχει βρεθεί αριστερά του Αγίου Βήματος. Οι τοίχοι φέρουν αγιογραφίες που χρονολογούνται από τον 12ο μέχρι τον 16ο αιώνα και αναπαριστούν σκηνές της χριστιανικής ζωής και των Αγίων. Το καμπαναριό της εκκλησίας είναι κατασκευασμένο το 1887 και το ξυλόγλυπτο και επίχρυσο τέμπλο θεωρείται του 17ου αιώνα.

ΔΙΑΜΟΝΗ

ΚΑΛΑΜΠΑΚΑ
«Divani Meteora Hotel» (24320 23330, www.divanis.com ). Με 165 άνετα και κομψά διακοσμημένα δωμάτια τα οποία έχουν βεράντες με θέα στα Μετέωρα. Επίσης διαθέτει spa με εσωτερική πισίνα, γυμναστήριο, σάουνα και τζακούζι.

«Μοναστήρι» (24320 23952, www.monastiri-guesthouse.gr ). Ενας καινούργιος, ξεχωριστός ξενώνας, από πέτρα και ξύλο, με ιδιαίτερη ατμόσφαιρα. Αποτελείται από απλά δωμάτια και σουίτες, με κομψή διακόσμηση. Προσφέρει θέα στους βράχους των Μετεώρων.

«Αμαλία» (24320 72216, www.amalia.gr ). Πρόσφατα ανακαινισμένο με 175 δωμάτια, εστιατόριο, καφέ-μπαρ κι έναν όμορφο κήπο με πισίνα.

«Αντωνιάδης» (24320 24387, www.hotelantoniadis.gr ). Ομορφο ξενοδοχείο με περιποιημένα δωμάτια και σουίτες.

«Famissi Eden» (24320 24117, www.hotelfamissi.com ). Βρίσκεται λίγο έξω από την πόλη. Η πισίνα και οι χώροι του είναι περιποιημένοι, το ίδιο και τα δωμάτια που είναι βαμμένα με έντονα χρώματα.

«Orfeas» (24320 77444, www.hotel-orfeas.gr ). Καλό ξενοδοχείο με 100 δωμάτια και μία σουίτα. Εχει πισίνα, παιδική πισίνα και pool bar. Επίσης εστιατόριο, καφετέρια και μία αίθουσα συνεδριάσεων 200 ατόμων.

«Alsos House» (24320 24097, www.alsoshouse.gr ). Με 9 δωμάτια και ξύλινα μπαλκόνια που έχουν θέα στους εντυπωσιακούς βράχους.

«Ελενα» (24320 77789, www.elenaguesthouse.gr ). Μικρή και συμπαθητική μονάδα που ανακαινίστηκε ριζικά και απέκτησε ποιοτικά έπιπλα και αίσθηση πολυτέλειας.

ΚΑΣΤΡΑΚΙ
«Αρχοντικό Μεσοχώρι» (24320 77125, www.archontikomesohori.com ). Στον παλιό οικισμό, με 6 δωμάτια-σουίτες και σαλόνι. Το κτίριο είναι πέτρινο και έχει θέα στους βράχους και στην Πίνδο.

«Αδράχτι» (24320 22275, www.hotel-adrachti.gr ). Ενας καλαίσθητος ξενώνας με καταπληκτική θέα στα βράχια.

«Tsikeli Hotel» (24320 22438,77872, www.tsikelihotel.gr ). Πολύ όμορφος ξενώνας, με καταπληκτική αυλή. Προσεγμένα και καλόγουστα διακοσμημένα δωμάτια, όλα με μπαλκόνια που βλέπουν στον κήπο ή στους βράχους.

«Θάλεια» (24320 23051, www.thaliarooms.gr ). Μικρός και συμπαθη?τικός ξενώνας που στεγάζεται σε ανακαινισμένο σπίτι.

«Doupiani House» (24320 75326, www.doupianihouse.com ). Μικρό διώροφο ξενοδοχείο σε παραδοσιακό στυλ που ανακαινίστηκε και επεκτάθηκε πρόσφατα.

«Πλακιάς» (24320 22504, www.meteora-plakias.gr). Λειτουργεί εδώ και πέντε χρόνια με έξι προσεγμένα δωμάτια. Βρίσκεται δίπλα στην πλατεία του Καστρακίου. Διαθέτει και ταβέρνα.

«Καστράκι Hotel» (24320 75336, www.hotelkastraki.gr ). Περιποιημένο ξενοδοχείο με 27 δωμάτια και οικογενειακή ατμόσφαιρα.

«Sidney» (24320 23079). Περιποιημένα δωμάτια, κάποια με θέα στα Μετέωρα.

«Hotel France» (24320 24186). Απλό ξενοδοχείο με 26 δωμάτια.

«Μπουφίδης» (24320 24802, 22289). Οικογενειακή επιχεί?ρηση με δύο μονάδες ενοικιαζόμενων δωματίων.

«Σπάνιας» (24320 75966). Τυπικό ξενοδοχείο στην είσοδο του Καστρακίου.

«Παταβάλης» (24320 24000). Τυπικά ενοικιαζόμενα δωμάτια.

«Μπαταλογιάννη» (24320 23253). Επτά απλά δωμάτια με κουζινάκι.

«Μετέωρα» (24320 78180, www.meteorahotels.com ). Με καταπληκτική θέα στους βράχους των Μετεώρων και το Καστράκι. Οι σουίτες διαθέτουν τζάκι και υδρομασάζ και όλα τα δωμάτια είναι άνετα, μοντέρνα διακοσμημένα και έχουν φωτιστικά από κρύσταλλα μουράνο. Τους κοινόχρηστους χώρους στολίζουν έργα του φωτογράφου Κώστα Μπαλάφα.

«Πέτρινο-Ξενώνας Σωτηρίου» (24320 78105). Τα ονόματα των δωματίων δόθηκαν ανάλογα με τον βράχο που «κοιτάζουν» και η οικογένεια Σωτηρίου φρόντισε ώστε το πέτρινο κτίριο του 1845 να μη χάσει τα παραδοσιακά του στοιχεία. Χαρακτηριστικά στοιχεία της αρχιτεκτονικής του είναι οι ξυλοδεσιές, οι ξύλινες σκάλες, τα λιθόκτιστα τόξα, οι καταπακτές. Δωμάτια με απλή παραδοσιακή διακόσμηση και χρωματιστά τζάκια.

ΦΑΓΗΤΟ

ΚΑΛΑΜΠΑΚΑ
«Οινόπολις» (6975794464). Σχετικά καινούργιο μεζεδοπωλείο με όμορφη διακόσμηση και νοστιμότατους μεζέδες για να συνοδέψετε το τσίπουρό σας.

«Σταγών Γεύσεις» (24320 77919). Κομψό μαγαζί με κλασική επίπλωση και ξεχωριστές γεύσεις. Ωραίο το τζάκι στη μέση και οι ασπρόμαυρες φωτογραφίες.

«Ο Κήπος του Ηλία» (24320 23218). Μεγάλο και παλιό μαγαζί όπου συχνάζουν και αρκετοί επώνυμοι.

«Αρχονταρίκι» (24320 22449). Μαγειρευτά φαγητά με σπιτικές συνταγές.

«Πανελλήνιο» (24320 24735, 24085). Παλιά ταβέρνα που ανακαινίστηκε. Εκτός από τη νόστιμη κουζίνα του θα θαυμάσετε και το μικρό λαογραφικό που κρύβεται στο υπόγειο.

«Ο Σκάρος» (24320 4152). «Σκάρος» εδώ σημαίνει μαντρί, γι’ αυτό και τα κρέατα του κυρ-Κώστα είναι εγγύηση (άλλωστε ο ίδιος υπήρξε χασάπης).

ΚΑΣΤΡΑΚΙ
«Παράδεισος» (24320 22723). Ομορφη αίθουσα με τζάκι και κουζίνα με σπιτικά πιάτα.

«Μετεώρων Πανόραμα» (24320 78128). Σχετικά καινούργιο μαγαζί με κομψή αίθουσα και νόστιμα μαγειρευτά. Βρίσκεται στον δρόμο Καλαμπάκας – Καστρακίου.

«Μετέωρα» (24320 22285/77650). Ζεστή ατμόσφαιρα και πλούσιες χορταστικές μερίδες.

«Χάραμα» (24320 23976). Αλλοι το προτιμούν για τον όμορφο χώρο με την πέτρα, τον ωραίο φωτισμό και άλλοι για τα ψητά και τα μεζεδάκια.

«Γαρδένια» (24320 22504). Θα απολαύσετε τα ορεκτικά και τα ψητά κρέατα δίπλα στο τζουκ μποξ.

«Μπαταλογιάννης» (24320 23253). Για γουρουνόπουλο στη σούβλα, μελιτζάνες ψητές και πιπεριές Φλωρίνης γεμισμένες με τυρί.

«Βάκχος» (24320 75009/75078). Ενας ωραίος χώρος, με θέα στους βράχους και καλό φαγητό.

«Χρυσόραμα» (24320-78134). Με απλή, μα πεντανόστιμη κουζίνα.

«Ζιώγας» (24320 22286). Λειτουργεί πολλά χρόνια και ειδικεύεται στα κρέατα στη σχάρα και στη σούβλα.

«Το Τζάκι» Για κοντοσούβλι ψημένο στο τζάκι και θεϊκές ατάκες από τον γνωστό Μαγκλάρα. Θα το βρείτε λίγο έξω από την Καλαμπάκα, στον δρόμο προς Μέτσοβο.

Κείμενο – φωτογραφίες: Λεωνίδας Τηνιακός

Πηγή : “Έθνος”, 14/1/2011