Κατηγορία: Αρχαία Ελληνική Μυθολογία

Ηρακλής

Ο Ηρακλής (στην αρχ. ελλ. Ἡρακλῆς) ήταν αρχαίος μυθικός ήρωας, θεωρούμενος ως ο μέγιστος των Ελλήνων ηρώων. Γεννήθηκε στη Θήβα και ήταν γιος του Δία και της Αλκμήνης, απόγονος του Περσέα.

Η μητέρα του Αλκμήνη ήταν παντρεμένη με τον Αμφιτρύωνα, με τον οποίον κατέφυγαν στη Θήβα, επειδή ο Αμφιτρύωνας είχε δολοφονήσει τον Ηλεκτρύωνα κατά λάθος (πατέρα της Αλκμήνης και γιο του Περσέα). Ο Δίας πήρε τη μορφή του Αμφιτρύωνα και κοιμήθηκε με την Αλκμήνη. Πριν γεννηθεί ακόμα ο Ηρακλής, ο Δίας ανήγγειλε στους Θεούς ότι θα γεννηθεί από την Αλκμήνη απόγονος του Περσέα, που θα βασιλεύσει στον Θρόνο των Περσίδων.

Όταν γεννήθηκε ο Ηρακλής, η Ήρα, η γυναίκα του Δία, η οποία τον ζήλευε για τις απιστίες του, έστειλε στην κούνια του δύο φίδια, αλλά το βρέφος τα στραγγάλισε. Ο θετός πατέρας του Ηρακλή, ο Αμφιτρύωνας, ο οποίος ανέλαβε να τον μεγαλώσει, τον δίδαξε την τέχνη του ηνιόχου, ο Κάστορας του δίδαξε την οπλασκία, ο Αίλυκος την πάλη, ο Εύρυτος το τόξο, ο κένταυρος Χείρωνας τις Επιστήμες και ο Λίνος τη Μουσική.

Ο Ηρακλής παλεύει με το λιοντάρι της Νεμέας. Λευκή λήκυθος του «Ζωγράφου του Διόσφου», πρώτο τέταρτο 5ου αι. π.Χ.

Ο μύθος που σώθηκε από τον Ξενοφώντα, μας διηγείται το περιστατικό εκείνο, όταν ο Ηρακλής καθισμένος σε κάποιο σταυροδρόμι, είδε να περνούν από μπροστά του δύο πανέμορφες κοπέλες. Η μια του έδειξε έναν εύκολο δρόμο, φαρδύ και ίσιο, που αν τον ακολουθούσε, θα χαιρόταν τη ζωή, αλλά θα έκανε ένα σωρό κακές πράξεις που θα τον καταδίκαζαν στην κρίση των ανθρώπων. Αυτή ήταν η Κακία. Η άλλη κόρη, η Αρετή, του έδειξε ένα δύσκολο δρόμο, γεμάτο κοφτερές πέτρες και αγκάθια, στενό και δύσβατο, που θα τον βάδιζε δύσκολα, αλλά θα κέρδιζε στο τέλος του την αναγνώριση από τους συνανθρώπους του. Έτσι ο Ηρακλής ακολούθησε την Αρετή, προτιμώντας να υποφέρει για να διαβεί το δύσβατο δρόμο της, αλλά να γνωρίσει τη δόξα και την τιμή με τις καλές του πράξεις και την αρετή του.

Ως έφηβος προκάλεσε τον πόλεμο μεταξύ της Θήβας με το βασίλειο του Ορχομενού. Ως ανταμοιβή για τη νίκη του εναντίον του Ορχομενού, πήρε για γυναίκα του τη Μεγάρα, κόρη του βασιλιά της Θήβας, με την οποία απέκτησε τρία (κατ’ άλλους περισσότερα) παιδιά. Η Ήρα όμως τον τρέλανε, με αποτέλεσμα να σκοτώσει τη γυναίκα του και τα παιδιά του. Όταν συνειδητοποίησε τι έκανε, αποφάσισε να πάει στο Μαντείο των Δελφών για να πάρει χρησμό, ώστε να μάθει με ποιον τρόπο θα μπορούσε να εξαγνισθεί. Σύμφωνα με τον χρησμό, έπρεπε να υπηρετήσει για δώδεκα χρόνια τον Ευρυσθέα, βασιλιά της Τίρυνθας, και να πραγματοποιήσει τους άθλους που θα του πρόσταζε εκείνος.

Ο Ηρακλής φονεύει τον κένταυρο Νέσσο. Mελανόμορφος αμφορέας του Ζωγράφου του Νέσσου, περ. 620-610 π.Χ.

Στο πλαίσιο των άθλων, ο Ηρακλής σκότωσε το λιοντάρι της Νεμέας, σκότωσε τη Λερναία Ύδρα, έπιασε το γοργό ελάφι της Κερύνειας, σκότωσε τον Ερυμάνθιο Κάπρο, καθάρισε τους στάβλους του Αυγεία, σκότωσε τις Στυμφαλίδες Όρνιθες, έπιασε τον άγριο ταύρο της Κρήτης, έκλεψε τα άγρια άλογα του Διομήδη, πήρε τη ζώνη της Ιππολύτης, έφερε τα βόδια του Γηρυόνη στον Ευρυσθέα, άρπαξε τα μήλα των Εσπερίδων, και τέλος έφερε τον Κέρβερο από τον Άδη.

Εκτός από τους άθλους, ο Ηρακλής πραγματοποίησε κι άλλα μυθικά κατορθώματα.

Πήρε μέρος στην Αργοναυτική εκστρατεία κι ελευθέρωσε την Ησιόνη, κόρη του Τρώα βασιλιά Λαομέδοντα, από ένα θαλάσσιο τέρας. Δεν συνέχισε όμως μέχρι τέλους την εκστρατεία.

Στη Λιβύη νίκησε τον γίγαντα Ανταίο, γιο του Ποσειδώνα και της Γης, ο οποίος ήταν πολύ δυνατός, επειδή έπαιρνε δύναμη πατώντας στη Γη, το κορμί της μητέρας του. Ο Ηρακλής, καταλαβαίνοντας σε τι οφειλόταν η δύναμή του, τον σήκωσε στον αέρα με τα δυνατά μπράτσα του και τον έπνιξε χωρίς δυσκολία.

Ύστερα από αυτό το κατόρθωμα, ο Ηρακλής, κουρασμένος, έπεσε να κοιμηθεί. Τότε οι Πυγμαίοι, ένας λαός νάνων, τον αλυσόδεσαν και τον κάρφωσαν στη γη. Όταν ξύπνησε ο Ηρακλής, τινάχτηκε επάνω κι αρπάζοντάς τους στη χούφτα του, τους τύλιξε όλους στο τομάρι του λέοντα της Νεμέας που φορούσε.

Ο Ηρακλής πιάνει το ελάφι της Κερύνειας. Αττικός μελανόμορφος αμφορέας περ. 530–520 π.Χ.

Ο Ηρακλής ελευθέρωσε ακόμα και τον Προμηθέα, που τον είχε δέσει ο Δίας στον Καύκασο για να τον τιμωρήσει επειδή είχε χαρίσει στους ανθρώπους το μυστικό της φωτιάς.

Αυτός έφερε την Άλκηστη από τον Άδη, αφού πάλεψε με τον Χάρο και την ελευθέρωσε. Η Άλκηστη ήταν γυναίκα του βασιλιά των Φερών Αδμήτου, η οποία, για να σώσει τον άντρα της, δέχτηκε να πεθάνει αντί γι’ αυτόν. Ο Ηρακλής έτυχε να περνά εκείνες τις μέρες από τις Φερές και πέρασε να επισκεφτεί τον φίλο του τον βασιλιά. Μαθαίνοντας τη μεγάλη συμφορά που είχε βρει το παλάτι του, έτρεξε και, προλαβαίνοντας τον Χάρο, πάλεψε μαζί του κι έφερε στη ζωή ξανά την όμορφη Άλκηστη.

Ο Ηρακλής σκότωσε, ακόμα, για να απαλλάξει τους ανθρώπους από την τυραννία, τον αιμοβόρο τύραννο της Αιγύπτου Βούσιρι.

Ελευθέρωσε τον Θησέα από τη φυλακή του βασιλιά των Μολοσσών στην Ήπειρο.

Το τελευταίο κατόρθωμα του Ηρακλή ήταν ο φόνος του κενταύρου Νέσσου, ο οποίος προσπάθησε να κλέψει τη γυναίκα του ήρωα, την όμορφη Δηιάνειρα.

Τη στιγμή που ο Νέσσος πέθαινε από τα δηλητηριασμένα βέλη του Ηρακλή, εκμυστηρεύθηκε στη Δηιάνειρα ότι ο σύζυγός της δεν την αγαπούσε πια, και ότι για να ξανακερδίσει την αγάπη του, έπρεπε να του δώσει να φορέσει έναν χιτώνα, αφού τον βουτήξει πρώτα μέσα στο αίμα του νεκρού κενταύρου.

Η Δηιάνειρα, η οποία δεν ήξερε ότι το αίμα του Νέσσου ήταν δηλητηριασμένο από τα βέλη, έδωσε τον χιτώνα στον ήρωα. Οι πόνοι του Ηρακλή ήταν τόσο φρικτοί, ώστε τρελάθηκε και, ανάβοντας φωτιά πάνω στην κορυφή του βουνού Οίτη, κάηκε ζωντανός. Ακόμα και σήμερα, η υψηλότερη κορυφή αυτού του βουνού ονομάζεται Πυρά.

Μετά το θάνατό του, ο Ηρακλής αποθεώθηκε, έγινε δηλαδή θεός της δύναμης και της ρώμης. Ο Δίας τον πήρε στον Όλυμπο και τον πάντρεψε με τη θεά της νιότης, την Ήβη.

Τον Ηρακλή οι αρχαίοι Έλληνες τον παρίσταναν συνήθως ντυμένο με τη λεοντή, να κρατά ένα ρόπαλο στο χέρι, με παράστημα γίγαντα και σώμα δυνατό, νεανικό και εύρωστο.

• Ο αστεροειδής 5143 Ηρακλής (5143 Heracles), που ανακαλύφθηκε το 1991, πήρε το όνομά του από τον ήρωα.

Προτομή του Δία.

Με τον όρο ελληνική μυθολογία εννοούμε όλο το πλέγμα των μύθων που σχετίζονται με την υπόθεση της ελληνικότητας, έτσι όπως παρουσιάζονται στα κείμενα της Αρχαιοελληνικής ή Βυζαντινής γραμματείας. Ως ελληνική μυθολογία ορίζεται επίσης η αφήγηση των ιστοριών που δημιουργήθηκαν από τους αρχαίους Έλληνες και αφορούσαν τους θεούς και τους ήρωες τους, τη φύση του κόσμου και τις τελετουργικές πρακτικές λατρείας τους.

Οι σύγχρονοι μελετητές αναφέρονται στους μύθους και τους μελετούν σε μία προσπάθεια να κατανοήσουν τους θρησκευτικούς και πολιτικούς θεσμούς των αρχαίων Ελλήνων και, γενικά, τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό.^[1] Οι χρονολογικά μεταγενέστεροι όμως μύθοι εντάσσονται συνήθως στους χώρους επικράτειας της Λαογραφίας και δεν αφορούν στη μυθολογία με τη στενή έννοια του όρου.

Η ελληνική μυθολογία συνίσταται, κατά ένα μέρος, από μια μεγάλη συλλογή αφηγημάτων που εξηγούν την προέλευση του κόσμου και εξιστορούν τη ζωή και τις περιπέτειες μιας ευρείας ποικιλίας θεών, ηρώων, ηρωίδων και άλλων μυθολογικών πλασμάτων. Αυτές οι ιστορίες αρχικά διαμορφώθηκαν και στη συνέχεια διαδόθηκαν από την προφορική-ποιητική παράδοση και γι΄ αυτό οι ελληνικοί μύθοι είναι γνωστοί σήμερα πρώτιστα από την ελληνική λογοτεχνία. Οι παλαιότερες γνωστές λογοτεχνικές πηγές είναι τα επικά ποιήματα Ιλιάδα και Οδύσσεια του Ομήρου, που εστιάζουν στα γεγονότα που περιβάλλουν τον τρωικό πόλεμο. Έπειτα δύο ποιήματα από τον Ησίοδο, η Θεογονία και το Έργα και Ημέραι, περιέχουν πολλές περιγραφές για τη γένεση του κόσμου, τη διαδοχή των θείων κυβερνητών, τη διαδοχή των ανθρώπινων εποχών, την προέλευση της ανθρώπινης θλίψεως και των θυσιαστικών πρακτικών. Διάφοροι μύθοι έχουν επίσης συντηρηθεί από: ομηρικούς ύμνους, τμήματα ποιημάτων του επικού κύκλου, λυρικά ποιήματα, έργα τραγωδών του 5ου αιώνα π.Χ., γραφές των μελετητών και των ποιητών της ελληνιστικής περιόδου και κείμενα από συγγραφείς των ρωμαϊκών χρόνων, όπως του Πλούταρχου και του Παυσανία.

Τα μνημειακά στοιχεία στις Μυκήνες και τη Μινωική Κρήτη βοήθησαν στην επίλυση πολλών ερωτημάτων που προέκυπταν από τα ομηρικά έπη και χορήγησαν αρχαιολογικές αποδείξεις για πολλές από τις μυθολογικές λεπτομέρειες που αφορούν τους Θεούς και τους ήρωες. Η ελληνική μυθολογία απεικονίστηκε επίσης σε χειροποίητα αντικείμενα. Τα γεωμετρικά σχέδια στην αγγειοπλαστική του 8ου αιώνα π.Χ απεικονίζουν σκηνές από τον τρωικό κύκλο, καθώς επίσης και τις περιπέτειες του Ηρακλή. Στην αρχαϊκή, κλασσική και ελληνιστική περίοδο, οι ομηρικές και διάφορες άλλες μυθολογικές σκηνές συμπληρώνουν τα υπάρχοντα λογοτεχνικά στοιχεία.^[2]

Η ελληνική μυθολογία είχε εκτενή επιρροή στον πολιτισμό, τις τέχνες και τη λογοτεχνία του δυτικού πολιτισμού και παραμένει μέρος της δυτικής κληρονομιάς. Είναι ένα μέρος του εκπαιδευτικού κύκλου από την παιδική ηλικία, ενώ οι ποιητές και οι καλλιτέχνες από τους αρχαίους χρόνους μέχρι σήμερα έχουν αντλήσει έμπνευση από την ελληνική μυθολογία και έχουν ανακαλύψει σύγχρονες έννοιες και σχετικότητα στα κλασσικά μυθολογικά θέματα. ^[3]

Πηγές της ελληνικής μυθολογίας

Ο Προμηθέας, έργο του Γκυστάβ Μορώ

Χειρόγραφα του Ρωμαίου ποιητή Βιργιλίου διατήρησαν λεπτομέρειες από ελληνικούς μύθους.

Ο Αχιλλέας σκοτώνει έναν Τρωαδίτη αιχμάλωτο ενώ ο Χάρων παρακολουθεί. Ερυθρόμορφο αγγείο του 4 αι. π.χ.

Η ελληνική μυθολογία είναι σήμερα γνωστή πρώτιστα από την ελληνική λογοτεχνία. Εκτός από τις γραπτές πηγές, υπάρχουν μυθικές μορφές οπτικοποιημένες σε διάφορα μέσα που χρονολογούνται από τη γεωμετρική περίοδο (900-800 π.Χ.) και έπειτα.^[4]

Λογοτεχνικές πηγές

Η μυθική αφήγηση είναι κυρίαρχη σχεδόν σε κάθε μορφή της ελληνικής λογοτεχνίας. Εντούτοις, το μοναδικό μυθογραφικό εγχειρίδιο που επέζησε από την αρχαιότητα είναι η Βιβλιοθήκη του Απολλόδωρου, η οποία προσπαθεί να συνδυάσει τις αντιφατικές ιστορίες των ποιητών και να παράσχει μια ενιαία εκδοχή της παραδοσιακής ελληνικής μυθολογίας.^[5]

Μεταξύ των λογοτεχνικών πηγών, χρονολογικά πρώτα, είναι τα δύο επικά ποιήματα του Ομήρου, η Ιλιάδα και η Οδύσσεια. Οι Ομηρικοί Ύμνοι, παρά το όνομά τους, δεν έχουν καμία σχέση με τον Όμηρο. Άλλοι ποιητές ολοκλήρωσαν τον συγκεκριμένο επικό κύκλο με μικρότερα ποιήματα, αλλά τα περισσότερα δεν έχουν διασωθεί. ^[6] Ο Ησίοδος, ένας σύγχρονος του Ομήρου, καταθέτει στη Θεογονία (προέλευση των Θεών) την πληρέστερη καταγραφή των πρώιμων ελληνικών μύθων. Οι μύθοι της Θεογονίας, που διαμόρφωσαν τις λαϊκές δοξασίες, προσπαθούν να ερμηνεύσουν τη δημιουργία του κόσμου, την προέλευση των Θεών, των τιτάνων, των γιγάντων και τον σχηματισμό των γενεαλογιών. Στο Έργα και Ημέραι του Ησίοδου, ένα διδακτικό ποίημα για τη αγροτική ζωή, περιλαμβάνει επίσης τους μύθους του Προμηθέα, της Πανδώρας και των τεσσάρων εποχών. Ο ποιητής δίνει συμβουλές ώστε να επιβιώσεις σε έναν επικίνδυνο κόσμο που καθίσταται ακόμα πιο επικίνδυνος από τους Θεούς.^[2]

Οι λυρικοί ποιητές εμπνέονταν συχνά από μύθους, αλλά η βαθμιαία επεξεργασία μετέτρεπε τα έργα σε λιγότερο αφηγηματικά και περισσότερο υπαινικτικά. Σαν αποτέλεσμα, ο Πίνδαρος, ο Βακχυλίδης, ο Σιμωνίδης, και οι βουκολικοί ποιητές, όπως ο Θεόκριτος και ο Βίων, παρέχουν μεμονωμένα μυθολογικά γεγονότα στα έργα τους.^[7] Απ’ την άλλη, οι μύθοι ήταν σε περίοπτη θέση στο κλασσικό αθηναϊκό δράμα. Οι τρεις μεγάλοι τραγικοί συγγραφείς Αισχύλος, Σοφοκλής και Ευριπίδης εμπνεύστηκαν πολλά έργα τους από την μυθική εποχή των ηρώων και του τρωικού πολέμου. Έτσι πολλές από τις μεγάλες μυθικές ιστορίες (π.χ. ο Αγαμέμνων και τα παιδιά του, ο Οιδίποδας, ο Ιάσων, η Μήδεια κ.λπ.) πήραν την κλασική μορφή τους μέσα από τραγικά θεατρικά έργα. Και ο κωμικός θεατρικός συγγραφέας Αριστοφάνης επίσης χρησιμοποίησε τους μύθους, π.χ. στους Όρνιθες και στους Βατράχους.^[8]

Οι ιστορικοί Ηρόδοτος και Διόδωρος Σικελιώτης, και οι γεωγράφοι Παυσανίας και Στράβων, που ταξίδεψαν σε όλο τον ελληνικό κόσμο και κατέγραψαν τις ιστορίες που άκουσαν, παρέχουν τους πολυάριθμους τοπικούς μύθους, σώζοντας έτσι τις λιγότερο γνωστές εναλλακτικές εκδόσεις.^[7] Ο Ηρόδοτος ειδικότερα, ερεύνησε τις διάφορες παραδόσεις που άκουσε και κατέληξε στις ιστορικές ή μυθολογικές ρίζες της αντιπαράθεσης μεταξύ Ελλάδας και ανατολής.^[9]

Η ποίηση της ελληνιστικής και ρωμαϊκής εποχής, περιέχει πολλές σημαντικές λεπτομέρειες που ειδάλλως θα χάνονταν. Σε αυτή την κατηγορία περιλαμβάνονται:

1. Οι ελληνιστικοί ποιητές Απολλώνιος ο Ρόδιος, Καλλίμαχος, Ερατοσθένης και Παρθένιος.
2. Οι ρωμαϊκοί ποιητές Οβίδιος, Αχιλλεύς Τάτιος, Βαλέριος Φλάκος, Σενέκας και Βιργίλιος με σχόλια του Σέρβιου.
3. Οι μεταγενέστεροι Έλληνες ποιητές Νόννος, Αντώνιος Λιμπεράλης και Κουΐντος της Σμύρνης.
4. Τα αρχαία μυθιστορήματα του Απουλήιου, του Πετρώνιου, του Λολλιανού και του Ηλιόδωρου.

Το Fabulae και το Astronomica του Ρωμαίου συγγραφέα Υγίνου είναι δύο σημαντικές, μη-ποιητικές επιτομές της ελληνικής μυθολογίας. Το Imagines του Φιλόστρατου του πρεσβύτερου και του νεότερου και οι περιγραφές του Καλλίστρατου, είναι άλλες δύο χρήσιμες πηγές. Τέλος, ο χριστιανικός συγγραφέας και φιλόσοφος Αρνόβιος αναφέρει κάποιες πρακτικές λατρείας προκειμένου να τις δυσφημήσει, ενώ και διάφοροι άλλοι βυζαντινοί συγγραφείς παρέχουν σημαντικές λεπτομέρειες για μύθους, που πηγάζουν από χαμένα ελληνικά έργα. Άλλα έργα που βοήθησαν σημαντικά στη συντήρηση των μύθων είναι το λεξικό του Ησύχιου, το Σούδα, και οι πραγματείες του Ιωάννη Τζέτζη και του Ευστάθιου.

Οι δευτερογενείς πηγές είναι άφθονες εξαιτίας του ιδιαίτερου ενδιαφέροντος που έδειξαν σύγχρονοι ερευνητές από όλους τους τομείς του επιστητού. Η χρονολογική τους κατάταξη, έτσι όπως αναπτύσσεται όχι μόνον από τις ημερομηνίες γέννησης αλλά και τα ιδιαίτερα ρεύματα ερμηνευτικής που ανέπτυξαν, θα μπορούσε να έχει ως εξής:

Αρχαιολογικές πηγές

Η ανακάλυψη του Μυκηναϊκού πολιτισμού από τον Γερμανό ερασιτέχνη αρχαιολόγο Ερρίκο Σλήμαν τον 19ο αιώνα, και η ανακάλυψη του Μινωικού πολιτισμού στην Κρήτη από τον Βρετανό αρχαιολόγο Άρθουρ Έβανς τον 20ό αιώνα, βοήθησαν στην εξακρίβωση πολλών στοιχείων από τα έπη του Ομήρου και παρείχαν αρχαιολογικά στοιχεία για πολλές μυθολογικές λεπτομέρειες, για τους Θεούς και για τους ήρωες. Δυστυχώς, τα στοιχεία για τους μύθους και τα τελετουργικά στις Μυκήνες και στην Μινωική Κρήτη είναι εξ ολοκλήρου μνημειακά, καθώς η Γραμμική Β χρησιμοποιούνταν κυρίως για καταγραφή καταλόγων. Παρόλα αυτά τα ονόματα των Θεών και των ηρώων που είχαν ήδη αποκαλυφθεί, εξακριβώθηκαν.^[2]

Γεωμετρικά σχέδια στην αγγειοπλαστική του 8ου αιώνα απεικονίζουν διάφορα μυθικά γεγονότα.^[2] Αυτές οι οπτικές αναπαραστάσεις των μύθων είναι σημαντικές για δύο λόγους: αφ’ ενός γιατί πολλοί μύθοι αποτυπώνονταν σε αγγεία πολύ νωρίτερα απ’ ότι σε λογοτεχνικά έργα και, αφ’ ετέρου γιατί οι οπτικές αναπαραστάσεις αντιπροσωπεύουν μερικές φορές μύθους ή μυθικές σκηνές που δεν καταγράφονται σε οποιαδήποτε άλλη υπάρχουσα λογοτεχνική πηγή. Για παράδειγμα, από τους δώδεκα άθλους του Ηρακλή, μόνο ο άθλος με τον Κέρβερο εμφανίζεται σε λογοτεχνικό κείμενο.^[10]

Έρευνα της μυθικής ιστορίας

Η μυθολογία έχει αλλάξει κατά τη διάρκεια του χρόνου για να προσαρμοστεί στην εξέλιξη του ελληνικού πολιτισμού . Οι πρώτοι κάτοικοι της βαλκανικής χερσονήσου, που ήταν γεωργικοί πληθυσμοί είχαν αντιστοιχίσει ένα πνεύμα σε κάθε φυσικό φαινόμενο. Με την πάροδο του χρόνου, αυτά τα ασαφή πνεύματα απέκτησαν ανθρώπινη μορφή και εντάχθηκαν στην μυθολογία ως Θεοί και Θεές. Κατά την κάθοδο φυλών από την βόρεια Βαλκανική, ήρθε και ένα νέο θεϊκό πάνθεον, βασισμένο στην κατάκτηση, τη δύναμη, την ανδρεία στη μάχη και τον ηρωισμό. Παλαιότερες θεότητες του γεωργικού κόσμου αφομοιώθηκαν με ισχυρότερες ή απαξιώθηκαν πλήρως.

Κατά το μέσο της αρχαϊκής περιόδου οι μύθοι αρχίζουν σταδιακά να ασχολούνται με τις σχέσεις μεταξύ των αρσενικών Θεών και των ηρώων, υποδεικνύοντας την παράλληλη ανάπτυξη της παιδεραστίας, όρος που εισάγεται περίπου το 630 π.χ. Μέχρι το τέλος του 5ου αιώνα π.χ., οι ποιητές είχαν αντιστοιχίσει τουλάχιστον έναν ερωμένο σε κάθε σημαντικό Θεό, εκτός από τον Άρη, και σε πολλές θρυλικές προσωπικότητες. Ήδη υπάρχοντες μύθοι, όπως αυτός του Αχιλλέα και του Πάτροκλου, εντάχθηκαν επίσης σε ένα παρόμοιο μοτίβο. Η διασκευή των ιστοριών της ελληνικής μυθολογίας ήταν ένα κοινό φαινόμενο, που εισήχθη αρχικά από τους αλεξανδρινούς ποιητές και συνεχίστηκε έπειτα από το σύνολο των λογοτεχνών της πρόωρης Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας.

Το επίτευγμα της επικής ποίησης ήταν να δημιουργηθούν οι ιστορικοί κύκλοι, και κατά συνέπεια να αναπτυχθεί μια αίσθηση μυθολογικής χρονολογίας. Έτσι η ελληνική μυθολογία εξελίσσεται παράλληλα με την ανάπτυξη του κόσμου και του ανθρώπου. Αν και οι αντιφάσεις στις ιστορίες καθιστούν μια απόλυτη χρονολόγηση αδύνατη, κατά προσέγγιση είναι εφικτή. Η μυθολογική ιστορία του κόσμου μπορεί να διαιρεθεί σε 3 ή 4 ευρύτερες περιόδους:

1. Η εποχή των Θεών ή Θεογονία(γέννηση των Θεών): μύθοι σχετικά με την προέλευση του κόσμου, των Θεών και της ανθρώπινης φυλής.
2. Η εποχή Θεών και Ανθρώπων: ιστορίες αλληλεπιδράσεων μεταξύ Θεών, ημίθεων, και θνητών.
3. Η εποχή των Ηρώων, όπου η θεία δραστηριότητα είναι περιορισμένη.
   Ο τελευταίος και μέγιστος των ηρωικών μύθων είναι του τρωικού πολέμου (θεωρείται από πολλούς ερευνητές ως ξεχωριστή τέταρτη περίοδος).

Ενώ η εποχή των Θεών παρουσιάζει συνήθως περισσότερο ενδιαφέρον για τους σύγχρονους σπουδαστές του μύθου, οι Έλληνες συγγραφείς των αρχαϊκών και κλασσικών εποχών είχαν μια σαφή προτίμηση για την εποχή των ηρώων. Παραδείγματος χάριν, η Ιλιάδα και η Οδύσσεια επισκίασαν τη θεόπνευστη Θεογονία και τους Ομηρικούς Ύμνους και σε έκταση αλλά και σε δημοτικότητα. Χάρις την επιρροή του Ομήρου η “λατρεία ηρώων” οδηγεί σε μια αναδόμηση της πνευματικής ζωής, που διαχωρίζει τους Θεούς από τους θεϊκούς ήρωες, τους Ολύμπιους και τους Χθόνιους. Στο Έργα και Ημέρες, ο Ησίοδος διακρίνει σε τέσσερα τμήματα (ή φυλές) την ιστορία του ανθρώπου: στην χρυσή, την ασημένια, την χάλκινη, και την σιδηρά εποχή. Αυτές οι εποχές (ή φυλές) είναι χωριστές δημιουργίες των Θεών. Έτσι, η χρυσή εποχή αντιστοιχεί στην κυριαρχία του Κρόνου, ενώ οι επόμενες εποχές στην βασιλεία του Δία. Ο Ησίοδος παρεμβάλλει την εποχή (ή τη φυλή) των ηρώων αμέσως μετά την εποχή του χαλκού. Η τελευταία εποχή είναι, σύμφωνα με τον ποιητή, η εποχή του σιδήρου, κατά τη διάρκεια της οποίας έζησε και ο ίδιος. Ο ποιητής την θεωρεί ως την χειρότερη και εξηγεί την παρουσία του κακού μέσω του μύθου της Πανδώρας. Στο Μεταμορφώσεις, ο Οβίδιος ακολουθεί τη θεωρία του Ησιόδου για τις τέσσερις εποχές.

Εποχή των Θεών

Κοσμογονία και κοσμολογία

Απεικόνιση του Θεού Έρωτα. Πίνακας του Καραβάτζιο, περ. 1600

Οι «μύθοι προέλευσης» ή οι «μύθοι δημιουργίας» αποτελούν μια προσπάθεια να καταστεί ο κόσμος κατανοητός και να εξηγηθεί η προέλευση του με απλούς όρους. Η ευρύτατα αποδεκτή άποψη για την αρχή των πραγμάτων όπως αναφέρεται από τον Ησίοδο στη Θεογονία, ξεκινά με το Χάος, την πραγματική ανυπαρξία των πάντων. Από το κενό προέκυψε η Γαία και μερικά άλλα αρχικά θεία όντα: ο Έρωτας, η Άβυσσος (τα Τάρταρα), και ο Έρεβος. Χωρίς αρσενική βοήθεια η Γαία γέννησε τον Ουρανό που έπειτα την γονιμοποίησε ξανά. Από εκείνη την ένωση γεννήθηκαν πρώτα οι τιτάνες: έξι αρσενικά και έξι θηλυκά όντα (Ωκεανός, Κοίος, Κρίος, Υπερίων, Ιαπετός και Κρόνος, Θεία, Ρέα, Θέμις, Μνημοσύνη, Φοίβη και Τηθύς), κατόπιν οι μονόφθαλμοι Κύκλωπες και οι Εκατόγχειρες. Ο Κρόνος (ο νεότερος, πολύ πανούργος και πιο φοβερός εκ των παιδιών της Γαίας) με την προτροπή της μητέρας του ευνούχισε τον πατέρα του Ουρανό και έγινε ο κυβερνήτης των Θεών με την αδελφή του Ρέα ως σύζυγο του ενώ οι άλλοι τιτάνες έγιναν αυλικοί του. Η σύγκρουση πατέρα γιου επαναλήφθηκε όταν ο Κρόνος ήρθε αντιμέτωπος με τον γιο του, Δία. Ο Δίας, με την βοήθεια της μητέρα του Ρέας, προκάλεσε τον Κρόνο σε πόλεμο για την βασιλεία των Θεών. Εν τέλει, με τη βοήθεια των Κυκλώπων, που ελευθέρωσε από τα Τάρταρα, ο Δίας και οι σύμμαχοί του νίκησαν, ενώ ο Κρόνος και οι τιτάνες φυλακίστηκαν στα Τάρταρα.

Η πιο πρώιμη ελληνική ποιητική γνώμη καθιέρωσε τη Θεογονία ως το πρωτότυπο ποιητικό είδος – ο πρωταρχικός μύθος – και του απέδωσαν σχεδόν μαγικές δυνάμεις. Ο Ορφέας, ο αρχαίος ποιητής, ήταν επίσης ο αρχέτυπος τραγουδιστής των θεογονιών, που τις χρησιμοποιεί για να ηρεμήσει τις θάλασσες και τις θύελλες στην Αργοναυτική εκστρατεία σύμφωνα με τον Απολλώνιο, και για να συγκινήσει τις πετρώδεις καρδιές των Θεών του κάτω κόσμου κατά την κάθοδό του στον Άδη. Όταν ο Ερμής εφηύρε τη λύρα, το πρώτο πράγμα που έκανε ήταν να τραγουδήσει για τη γέννηση των Θεών. Η θεογονία του Ησίοδου, είναι ο πληρέστερος διασωθείς απολογισμός των Θεών, αλλά και ο πληρέστερος διασωθείς καταγεγραμμένος τρόπος λειτουργίας του αρχαϊκού ποιητή, αναφέρει τη μακροχρόνια επίκλησή στις Μούσες για έμπνευση . Η θεογονία αποτέλεσε επίσης το θέμα πολλών χαμένων ποιημάτων και εδαφίων, που αποδίδονται στον Ορφέα, τον Μουσαίο, τον Επιμενίδη, τον Αβάρι και τα οποία χρησιμοποιούνταν σε τελετουργικά μυστήρια. Υπάρχουν ενδείξεις ότι ο Πλάτωνας ήταν γνώστης κάποιας εκδοχής της Ορφικής θεογονίας. Μερικά τμήματα αυτών των έργων έχουν διασωθεί από αναφορές Νεοπλατωνικών φιλοσόφων σε παπύρους που πρόσφατα ήρθαν στον φως. Ένας από αυτούς, ο πάπυρος Derveni αποδεικνύει ότι τον 5ο αιώνα π.χ. υπήρχε τουλάχιστον ένα θεογονικό-κοσμογονικό ποίημα του Ορφέα. Αυτό το ποίημα προσπάθησε να υπερκεράσει την θεογονία του Ησίοδου και πρόσθεσε στη γενεαλογία των Θεών την Νυξ (νύχτα) ως την προκάτοχο του Ουρανού, του Κρόνου και του Δία.

Οι πρώτοι κοσμολόγοι άλλοτε δρούσαν ενάντια και άλλοτε υποστήριζαν δημοφιλείς μυθικές εκδοχές που υπήρχαν στον ελληνικό κόσμο. Μερικές από αυτές τις δημοφιλείς εκδοχές ίσως έχουν εξαχθεί από την ποίηση του Ομήρου και του Ησίοδου. Στον Όμηρο, η γη περιγράφεται ως ένας επίπεδος δίσκος στην επιφάνεια του Ωκεάνιου ποταμού που επιβλέπεται από έναν ημισφαιρικό Ουρανό με ήλιο, φεγγάρι και αστέρια. Ο Ήλιος διέσχιζε τον ουρανό με το άρμα του τη μέρα και έπλεε γύρω από τη γη σε ένα χρυσό κύπελλο τη νύχτα. Ο ήλιος, η γη, ο ουρανός, οι ποταμοί και οι άνεμοι καλούνταν στις προσευχές ως προστάτες και στους όρκους ως μάρτυρες. Οι φυσικές σχισμές θεωρούνταν είσοδοι του κάτω κόσμου, το βασίλειο του Άδη.

Ελληνικό Πάνθεον

Οι Δώδεκα Ολύμπιοι, έργο του Monsiau, 18ος αιώνας

Σύμφωνα με την κλασική μυθολογία, μετά την ανατροπή των Τιτάνων, καθιερώθηκε το νέο Πάνθεο των θεών και θεοτήτων. Μεταξύ των κυριότερων ελληνικών θεοτήτων της ελληνικής μυθολογίας ήταν οι Δώδεκα Ολύμπιοι (ο περιορισμός του αριθμού τους σε δώδεκα αποτελεί μια σχετικά σύγχρονη καινοτομία), που κατοικούσαν στο όρος Όλυμπος υπό το βλέμμα του Δια. Εκτός από τους Ολύμπιους, οι Έλληνες λάτρευαν και θεότητες της υπαίθρου, τον τραγόμορφο Πάνα, τις Νύμφες (πνεύματα των ποταμών), τις Ναϊάδες (που κατοικούσαν σε πηγές), τις Νηρηίδες (που κατοικούσαν στη θάλασσα), θεϊκούς ποταμούς, Σάτυροι, και άλλοι. Επιπλέον, υπήρχαν και σκοτεινές δυνάμεις του κάτω κόσμου, όπως οι Ερινύες, που τιμωρούσαν αυτούς που διέπρατταν εγκλήματα κατά συγγενών τους. Προς τιμήν του αρχαίου ελληνικού Πανθέου, ποιητές συνέθεσαν τους Ομηρικούς Ύμνους (ένα σύνολο από τριάντα τρία τραγούδια).

Από την μεγάλη ποικιλία μύθων και θρύλων από όπου αποτελείται η ελληνική μυθολογία, οι γηγενείς θεότητες περιγράφονται ως έχουσες ιδανικά σώματα. Σύμφωνα με τον Walter Burkert, το χαρακτηριστικό γνώρισμα της ελληνικής ανθρωπομορφίας είναι ότι “οι θεοί είναι άτομα, και όχι αφηρημένες έννοιες, ιδέες η αντιλήψεις”. Ανεξάρτητα από τις υποκείμενες μορφές, οι αρχαίοι ελληνικοί θεοί έχουν πολλές φανταστικές ικανότητες. Για παράδειγμα, οι θεοί δεν επηρεάζονται από ασθένειες, και μπορούν να τραυματιστούν κάτω από εξαιρετικά ασυνήθιστες περιστάσεις. Οι Έλληνες θεωρούσαν την αθανασία ως διακριτικό χαρακτηριστικό των θεών. Η αθανασία, καθώς και η αιώνια νεότητα, προέκυπταν από την συνεχή χρήση αμβροσίας και νέκταρ, με τα όποια το θεϊκό αίμα ανανεωνόταν στις φλέβες τους.

Ο Δίας, μεταμορφωμένος σε κύκνο, αποπλανεί την Λήδα, την βασίλισσα της Σπάρτης

Κάθε θεός κατάγεται από το δικό του γενεαλογικό δέντρο, επιδιώκει διαφορετικούς στόχους, έχει μια ορισμένη περιοχή εμπειρογνωμοσύνης, και διέπεται από μια μοναδική προσωπικότητα. Ωστόσο, οι περιγραφές αυτές προκύπτουν από πληθώρα αρχαϊκών τοπικών παραλλαγών, οι οποίες δεν συμπίπτουν πάντα. Όταν οι θεοί προσφωνούνταν στην ποίηση, στις λατρευτικές τελετές ή τις προσευχές, η αναφορά γινόταν από το συνδυασμό του ονόματος τους και επίθετα, που τους προσδιόριζαν από άλλες εκφάνσεις του εαυτού τους (π.χ. Απόλλωνας Μουσηγέτης είναι ο Απόλλων ως ηγέτης των Μουσών). Εναλλακτικά ο χαρακτηρισμός μπορεί να προσδιορίσει μια συγκεκριμένη τοπική πτυχή του θεού.

Οι περισσότεροι θεοί σχετίζονται με συγκεκριμένες πτυχές της ζωής. Για παράδειγμα, η Αφροδίτη ήταν η θεά του έρωτα και της ομορφιάς, ο Άρης ήταν ο θεός του πολέμου, ο Άδης ήταν ο θεός των νεκρών, και η Αθηνά η θεά της σοφίας και του θάρρους. Ορισμένες θεότητες, όπως ο Απόλλων και ο Διόνυσος, ήταν πολύπλοκες προσωπικότητες και συνδύαζαν πολλές λειτουργίες, ενώ άλλες, όπως η Εστία και Ήλιος, ήταν κάτι παραπάνω από προσωποποιήσεις. Οι πιο εντυπωσιακοί ναοί έτειναν να είναι αφιερωμένοι σε έναν περιορισμένο αριθμό θεών, που ήταν το επίκεντρο της μεγάλης πανελλαδικής λατρείας. Ήταν, ωστόσο, κοινό για μεμονωμένες περιοχές και χωριά να αφιερώνουν τις δίκες τους λατρείες σε ελάσσονες θεούς. Πολλές πόλεις, επίσης τιμούσαν τους πιο γνωστούς θεούς με ασυνήθιστα τοπικά έθιμα και τους συνέδεαν με παράξενους μύθους που ήταν ευρύτερα άγνωστοι. Κατά την ηρωική εποχή, η λατρεία των ηρώων (ή ημίθεων) συμπληρώνει αυτή των θεών.

Εποχή Θεών και Ανθρώπων

Ο γάμος του Πηλέα με την Θέτιδα, έργο του Hans Rottenhammer

Ανάμεσα στην εποχή που οι θεοί ζούσαν απόμακροι και την εποχή που έπαψαν να παρεμβαίνουν στην ανθρώπινη ιστορία, εξελίχθηκε μια σύντομη μεταβατική εποχή στην οποία θεοί και θνητοί ζούσαν μαζί. Οι περισσότερες από αυτές τις ιστορίες περιλαμβάνονται στο Μεταμορφώσεις του Οβιδίου και διαιρούνται σε δύο θεματικές ενότητες: ιστορίες αγάπης, και ιστορίες θείας τιμωρίας.

Οι ιστορίες αγάπης συχνά συνεπάγονται αιμομιξία ή αποπλάνηση και ένωση μιας θνητής με θεό, με καρπούς του έρωτα ηρωικούς απογόνους. Δίδαγμα είναι ότι οι σχέσεις μεταξύ θεών και θνητών πρέπει να αποφεύγονται, γιατί σπάνια έχουν ευτυχή κατάληξη. Πιο σπάνια, μια θεά ζευγαρώνει με έναν θνητό, όπως στον ομηρικό Ύμνο για την Αφροδίτη, όπου η Θεά ενώνεται με τον Αγχίση και γεννά τον Αινεία.

Ο Διόνυσος και οι Σάτυροι, εσωτερικό ερυθρόμορφου αγγείου

Η δεύτερη ενότητα περιλαμβάνει την συσχέτιση σημαντικών πολιτιστικών καινοτομιών ή εφευρέσεων με μυθικά πρόσωπα. Για παράδειγμα, ο Προμηθέας κλέβει την φωτιά από τους Θεούς, ο Τάνταλος κλέβει το νέκταρ και την αμβροσία από το τραπέζι του Δια και το δίνει στους υπηκόους του αποκαλύπτοντας τα μυστικά της αθανασίας, η Δήμητρα διδάσκει τη γεωργία και τα Μυστήρια στον Τριπτόλεμο, ο Μαρσύας εφευρίσκει τον άυλο και διαγωνίζεται με τον Απόλλωνα. Οι περιπέτειες του Προμηθέα και η τιμωρία του οριοθετούν ένα σημείο αναφοράς ανάμεσα στην ιστορία των θεών και των ανθρώπων. Ένα τμήμα πάπυρου, από τον τρίτο αιώνα, απεικονίζει τον Διόνυσο να τιμωρεί τον βασιλιά της Θράκης, Λυκούργο, ο οποίος άργησε να τιμήσει τον νέο θεό, με αποτέλεσμα φρικιαστικές ποινές που επεκτάθηκαν μεταθανάτια. Η ιστορία της άφιξης του Διονύσου και η θεμελίωση της λατρείας του στη Θράκη ήταν επίσης το αντικείμενο μιας τριλογίας του Αισχύλου. Σε μια άλλη τραγωδία, στις Βάκχες του Ευριπίδη, ο βασιλιάς της Θήβας, Πενθέας, τιμωρείται από τον Διόνυσο, γιατί δεν σεβάστηκε τον θεό και κατασκόπευε τις Μαινάδες, τις λάτρεις του θεού.

Σε μια άλλη ιστορία, βασισμένη σε μια παλιά λαϊκή παράδοση, η Δήμητρα αναζητώντας την κόρη της, την Περσεφόνη, αφού πήρε τη μορφή μιας ηλικιωμένης γυναικάς, φιλοξενήθηκε από τον Κελεό, τον βασιλιά της Ελευσίνας. Ως δώρο για την φιλοξενία του, η Δήμητρα σχεδιάζει να κάνει το γιο του θεό, καίγοντας το θνητό πνεύμα του. Αλλά πριν ολοκληρωθεί το τελετουργικό, η γυναίκα του Κελεού, τρομοκρατημένη που είδε τον γιο της στη φωτιά έβγαλε μεγάλη κραυγή, εξοργίζοντας την Δήμητρα, που αναρωτήθηκε γιατί οι ανόητοι θνητοί δεν κατανοούν την τελετουργία.

Ηρωική Εποχή

Η εποχή στην όποια ζούσαν οι ήρωες είναι γνωστή ως ηρωική εποχή. Η επική ποίηση δημιούργησε κύκλους ιστοριών γύρω από συγκεκριμένα γεγονότα ή ήρωες και καθιέρωσε τις οικογενειακές σχέσεις μεταξύ των ηρώων στις διάφορες ιστορίες. Έτσι, προέκυψε και η χρονολογική διάταξη των ιστοριών. Σύμφωνα με τον Ken Dowden, “υπάρχει μια δομή αίτιο-αποτέλεσμα, μπορούμε δηλαδή να παρακολουθήσουμε την τύχη κάποιων οικογενειών σε βάθος χρόνου”.

Μετά την άνοδο της λατρείας των ηρώων, θεοί και ήρωες θεωρούνται εξίσου ιεροί και επικαλούνται από κοινού σε όρκους και προσευχές. Σε αντίθεση με την εποχή των θεών, κατά τη διάρκεια της ηρωικής εποχής, οι ήρωες δεν αποτελούν μια καθορισμένη κλειστή ομάδα. Μείζονες θεοί δεν γεννιούνται πλέον, αλλά νέοι ήρωες μπορούν πάντοτε να αναδειχθούν. Μια άλλη σημαντική διάφορα είναι ότι ο ήρωας προσδιορίζει την εθνολογική ταυτότητα της εκάστοτε τοπικής κοινωνίας. Αντίθετα, οι θεοί θεωρούνταν καθολικοί.

Οι μνημειώδες εκδηλώσεις προς τιμήν του Ηρακλή θεωρούνται ως η απαρχή της εποχής των ηρώων. Στην ηρωική εποχή έχουν επίσης αποδοθεί τρία μεγάλα στρατιωτικά γεγονότα, η Αργοναυτική εκστρατεία, ο Τρωικός καθώς και ο Θηβαϊκός πόλεμος.

Ηρακλής και Ηρακλείδες

Κύριο άρθρο: Ηρακλής

Κύριο άρθρο: Ηρακλείδες

Ο Ηρακλής με τον μικρό Τήλεφο, Μουσείο του Λούβρου, Παρίσι

Οι ερευνητές πιστεύουν ότι πίσω από την περιπλοκή μυθολογία του Ηρακλή υπήρξε ένας πραγματικός άνθρωπος, ίσως ένας υποτελής οπλαρχηγός του βασιλείου του Άργους. Μερικοί ερευνητές εξετάζουν την ιστορία του Ηρακλή ως μια αλληγορία της διέλευσης του Ήλιου από τις δώδεκα συνθέσεις του ζωδιακού κύκλου. Άλλοι εστιάζουν σε προγενέστερους μύθους, παρουσιάζοντας την ιστορία του Ηρακλή ως τοπική προσάρτηση ηρωικών μύθων που είχαν ήδη εδραιωθεί.

Παραδοσιακά, ο Ηρακλής ήταν γιος του Δια και της Αλκμήνης, εγγονή του Περσέα. Οι μυθικές μοναχικές περιπλανήσεις του, με πολλά στοιχεία λαϊκού παραμυθιού, ήταν πηγές πολλών δημοφιλών θρύλων. Συνήθως απεικονίζεται ως θυσιαστής γιατί θεωρείται ιδρυτής των βωμών, ενώ είχε και την φήμη του αδηφάγου. Με αυτόν ακριβώς τον ρόλο εμφανίζεται σε κωμωδίες, ενώ το τραγικό τέλος του είναι το κυρίαρχο θέμα σε αρκετές τραγωδίες. Το έργο Ηρακλής θεωρείται από την Θάλεια Παπαδοπούλου ως “ένα έργο εξέχουσας σημασίας για την εξέταση και των άλλων Ευριπίδειων δραμάτων”. Στην τέχνη και τη λογοτεχνία, ο Ηρακλής παρουσιαζόταν ως ένας εξαιρετικά ισχυρός άνδρας μετρίου αναστήματος. Χαρακτηριστικό του όπλο ήταν το τόξο, αλλά και το ρόπαλο. Σχέδια σε αγγεία αποδεικνύουν την απαράμιλλη δημοτικότητα του Ηρακλή, καθώς η μάχη με τον λέοντα απεικονίζετε πολλές εκατοντάδες φορές.

Ο Ηρακλής επίσης εισχώρησε στην ετρουσκική και ρωμαϊκή μυθολογία και λατρεία. Στην Ιταλία, λατρεύτηκε ως θεός του εμπορίου, αν και μερικοί προσεύχονταν σε αυτόν για να έχουν καλή τύχη και να διαφεύγουν τον κίνδυνο.

Ο Ηρακλής κέρδισε υψηλό κοινωνικό κύρος, μέσω του διορισμού του ως επίσημος πρόγονος των Δωριέων βασιλιάδων. Αυτό μάλλον χρησίμευε ως νομιμοποίηση της μετανάστευσης τους στην Πελοπόννησο. Ο Ύλλος, γνωστός ήρωας δωρικής φυλής, έγινε γιος του Ηρακλή και ένας από τους Ηρακλείδες. Οι Ηρακλείδες κατέκτησαν τα Πελοποννησιακά βασίλεια, Μυκήνες, Σπάρτη και Άργος, επικαλούμενοι, σύμφωνα με το θρύλο, το δικαίωμα να κυβερνούν τα εδάφη του προγόνου τους. Η ανάδειξή τους στην εξουσία συχνά ονομάζεται “κάθοδος των Δωριέων“. Οι Λύδιοι και αργότερα οι Μακεδόνες βασιλείς, ως ηγεμόνες του ιδίου επιπέδου, ανακηρύχθηκαν και αυτοί ως Ηρακλείδες.

Άλλα μέλη αυτής της πρώιμης γενιάς ηρώων, όπως ο Περσέας, ο Δευκαλίωνας, ο Θησέας και ο Βελλεροφόντης, έχουν πολλά κοινά με τον Ηρακλή. Όπως αυτός, οι περιπλανήσεις τους είναι μοναχικές, φανταστικές και στο όριο του παραμυθιού, όπως για παράδειγμα όταν σκότωναν τέρατα όπως η Χίμαιρα και Μέδουσα. Οι περιπέτειες του Βελλεροφόντη, είναι κοινές και παρόμοιες με τις περιπέτειες του Ηρακλή και του Θησέα. Οδηγώντας έναν ήρωα στον φαινομενικό θάνατο του είναι επίσης ένα επαναλαμβανόμενο θέμα της πρώιμης ηρωικής παράδοσης, όπως στις περιπτώσεις του Περσέα και Βελλεροφόντη.

Αργοναυτική εκστρατεία

Κύριο άρθρο: Αργοναυτική εκστρατεία

Το μόνο διασωθέν ελληνιστικό έπος, το Αργοναυτικά του Απολλώνιου του Ρόδιου, εξιστορεί το ταξίδι του Ιάσονα και των Αργοναυτών στην Κολχίδα ώστε να ανακτήσουν το Χρυσόμαλλο Δέρας. Ο Ιάσων εξαναγκάζεται στην αναζήτηση αυτή από τον βασιλιά Πελία, ο οποίος γνώριζε από μια προφητεία ότι ένας άνθρωπος με ένα σανδάλι θα ήταν η καταστροφή του. Ο Ιάσων χάνει έναν σανδάλι σε ένα ποτάμι και φτάνει στην αυλή του Πελία, εκπληρώνοντας τον χρησμό.

Σχεδόν κάθε μέλος της επόμενης γενιάς ηρώων, όπως ο Ηρακλής, σάλπαρε με τον Ιάσονα και την Αργώ για να φέρει πίσω το Χρυσόμαλλο Δέρας. Σε αυτή τη γένια περιλαμβάνονται επίσης ο Θησέας, ο οποίος πήγε στην Κρήτη για να σφάξει τον Μινώταυρο, η ηρωίδα Αταλάντη και Μελέαγρος, ο οποίος κάποτε είχε έναν δικό του επικό κύκλο που ανταγωνιζόταν την Ιλιάδα και την Οδύσσεια.

Ο Πίνδαρος, ο Απολλώνιος και ο Απολλόδωρος προσπάθησαν να δώσουν πλήρη κατάλογο των Αργοναυτών. Παρόλο που ο Απολλώνιος έγραψε το ποίημα τον 3ο αιώνα π.Χ., η σύνθεση της ιστορίας των Αργοναυτών είναι παλαιότερη από την Οδύσσεια, η οποία δείχνει οικειότητα με τις περιπλανήσεις του Ιάσονα (περιπλανήσεις του Οδυσσέα ενδέχεται να βασίζονται εν μέρει σε αυτές). Στους αρχαίους χρόνους η εκστρατεία θεωρείτο ως ιστορικό γεγονός, το πρώτο βήμα της εξάπλωσης του ελληνικού εμπορίου και εποικισμού στην Μαύρη Θάλασσα. Ήταν επίσης σύνηθες φαινόμενο, η δημιουργία ενός κύκλου στον οποίο θα επισυνάπτονταν διάφοροι τοπικοί μύθοι. Η ιστορία της Μήδειας, πιο συγκεκριμένα, ενέπνευσε τους τραγικούς ποιητές.

Οίκος του Ατρέα και Θηβαϊκός Κύκλος

Ο Κάδμος σπέρνει τα δόντια του Δράκου, έργο του Maxfield Parrish

Μετά την Αργοναυτική εκστρατεία και πριν τον Τρωικό Πόλεμο, υπήρξε μια γένια που έγινε γνωστή επειδή διέπραξε φρικτά εγκλήματα. Σε αυτήν την γενιά ανήκουν ο Θυέστης και ο Ατρέας από το Άργος. Πίσω από τον μύθο του Οίκου του Ατρέα (μια από τις δυο βασικές ηρωικές δυναστείες μαζί με τον Οίκο του Λάβδακου) έγκειται το πρόβλημα της εκχώρησης εξουσίας και του θεσμού της διαδοχής στην κυριαρχία. Οι δίδυμοι Ατρέας και Θυέστης μαζί με τους απογόνους τους διαδραμάτισαν καθοριστικό ρολό στην αποκέντρωση της εξουσίας στην Μυκήνες.

Ο Θηβαϊκός Κύκλος ασχολείται κυρίως με τον Κάδμο, τον ιδρυτή της πόλης, ενώ περιγράφει και τις πράξεις του Λάιου και του Οιδίποδα. Οι περιπέτειες των τριών αυτών οδήγησαν στην λεηλασία της πόλης από τους Επτά επί Θήβας και τους Επιγόνους. Όσον αφορά τον Οιδίποδα, μια προγενέστερη επική εκδοχή περιγράφει μια διαφορετική ιστορία (σύμφωνα με την οποία συνέχισε να κυβερνάει στην Θήβα και μετά από την αποκάλυψη ότι η Ιοκάστη ήταν η μητέρα του ενώ στη συνεχεία παντρεύτηκε μια δεύτερη σύζυγο, που έγινε η μητέρα των παιδιών του) από την ευρύτερα γνωστή σήμερα μέσω τραγωδιών (π.χ. Οιδίπους Τύραννοςτου Σοφοκλή) και μεταγενέστερων μυθολογικών αφηγήσεων.

Τρωικός Πόλεμος και επακόλουθα

Κύριο άρθρο: Τρωικός πόλεμος

Στο έργο Η Οργή του Αχιλλέα του Giovanni Battista Tiepolo (1757, 300 x 300 cm, Villa Valmarana, Vicenza), ο Αχιλλέας εξοργισμένος επειδή ο Αγαμέμνων διεκδικεί της αιχμάλωτη Βρισηίδα τραβάει το σπαθί του για να τον σκοτώσει. Η ξαφνική εμφάνιση της θεάς Αθηνάς, που σε αυτήν την τοιχογραφία αρπάζει τον Αχιλλέα από τα μαλλιά, αποτρέπει την πράξη βίας.

Η Ελληνική μυθολογία κορυφώνεται με τον Τρωικό Πόλεμο, ένας πόλεμος μεταξύ Ελλήνων και Τροίας, και τα επακόλουθα του. Από τα έργα του Ομήρου διαμορφώθηκαν οι σημαντικές πτυχές της ιστορίας, ενώ επιμέρους ιστορίες εκπονήθηκαν αργότερα, ιδίως από δραματικά έργα. Ο Τρωικός Πόλεμος είχε επίσης μεγάλο ενδιαφέρον και για τον Ρωμαϊκό πολιτισμό, λόγο της ιστορίας του Αινεία, του οποίου το ταξίδι από την Τροία οδήγησε στην ίδρυση μιας πόλης, που αργότερα θα γινόταν γνωστή ως Ρώμη.

Ο Τρωικός κύκλος, μια συλλογή επικών ποιημάτων, ξεκινά με τα γεγονότα που οδήγησαν στον πόλεμο (η Έρις και το χρυσό μήλο των καλλιστείων, η επιλογή του Πάρη, η απαγωγή της Ελένης από τον Πάρη, η θυσία της Ιφιγένειας εν Αυλίδι). Για την ανάκτηση της Ελένης, επειδή ο Πρίαμος, βασιλιάς της Τροίας αρνήθηκε να την επιστρέψει, οι Έλληνες ξεκίνησαν μια μεγάλη εκστρατεία υπό την γενική αρχηγία του Αγαμέμνονα, αδερφός του Μενέλαου, που ήταν βασιλείς του Άργους και των Μυκηνών. Η Ιλιάδα, που εξιστορεί ενδελεχώς τον δέκατο χρόνο του πολέμου, περιγράφει την διαμάχη μεταξύ του Αγαμέμνονα και του Αχιλλέα, που ήταν ο καλύτερος Έλληνας πολεμιστής, που τελικά οδήγησε στο θάνατο του φίλου του Αχιλλέα, Πάτροκλου, και έπειτα στο θάνατο του πρεσβύτερου γιου του Πριάμου, Έκτορα. Μετά το θάνατο του Έκτορα οι Τρώες συμμαχούν με δύο εξωτικούς συμμάχους, την Πενθεσίλεια, βασίλισσα των Αμαζόνων, και τον Μέμνων, βασιλιά της Αιθιοπίας και ο γιος της θεάς Ηώς. Ο Αχιλλέας τους σκότωσε και τους δύο, αλλά στη συνέχεια ο Πάρις κατάφερε να τον σκοτώσει με ένα βέλος ή από βέλος καθοδηγούμενο από τον θεό Απόλλωνα. Πριν κατακτήσουν την πόλη, οι Έλληνες έπρεπε κλέψουν από την Ακρόπολη της Τροίας ένα ξύλινο ομοίωμα της Παλλάς Αθηνά, το Παλλάδιο. Τελικά, με την βοήθεια της Αθηνάς, κατασκεύασαν τον Δούρειο Ίππο. Παρά τις προειδοποιήσεις της κόρης του Πριάμου, Κασσάνδρας, οι Τρώες πείστηκαν από τον Σίνο, έναν Έλληνα που υποδυόταν τον λιποτάκτη, να φέρουν το άλογο εντός των τειχών της Τροίας ως προσφορά προς τους Θεούς. Το βράδυ ο ελληνικός στόλος επέστρεψε, και οι Έλληνες βγαίνοντας από το άλογο άνοιξαν τις πύλες της Τροίας. Στη μάχη που ακολούθησε, ολόκληρη η Τροία λεηλατήθηκε και καταστράφηκε, ο Πρίαμος και οι εναπομείναντες υιοί του μαζί με τον υπόλοιπο πληθυσμό σφαγιάσθηκαν ενώ οι γυναίκες της Τροίας έγιναν δούλες σε διάφορες πόλεις της Ελλάδας. Τα περιπετειώδη ταξίδια της επιστροφής των Ελλήνων ηγετών (συμπεριλαμβανομένων των περιπλανήσεων του Οδυσσέα και του Αινεία και το φόνο του Αγαμέμνονα) εξιστορούνται σε δύο έπη, στο Νόστοι και στην Οδύσσεια του Ομήρου. Ο Τρωικός κύκλος περιλαμβάνει επίσης τις περιπέτειες των τέκνων της Τρωικής γενιάς, όπως ο Ορέστης και ο Τηλέμαχος.

Ο El Greco εμπνεύστηκε την ελαιογραφία Λαοκόων (1608–1614, 142 x 193 εκ., National Art Gallery, Ουάσινγκτον) από τον γνωστό ιερέα της Τροίας που προσπάθησε να καταστρέψει τον Δούρειο Ίππο και τελικά σκοτώθηκε από θαλάσσια ερπετά.

Ο Τρωικός Πόλεμος παρέχει μια ποικιλία θεμάτων και αποτέλεσε βασική πηγή έμπνευσης για τους αρχαίους Έλληνες καλλιτέχνες. Η καλλιτεχνική προτίμηση για θέματα που απορρέουν από τον Τρωικό Κύκλο δείχνει τη σημασία του για τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό. Ο ίδιος μυθολογικός κύκλος επίσης ενέπνευσε μια σειρά από μεταγενέστερες ευρωπαϊκές λογοτεχνικές γραφές. Πιο συγκεκριμένα, Ευρωπαίοι συγγραφείς του Μεσαίωνα συχνά μελετούσαν τον Όμηρο και ανέσυραν από τους μύθους της Τροίας πάμπολλες ηρωικές και ρομαντικές αφηγήσεις που εύκολα προσάρμοζαν στο δικό τους περιβάλλον.

Ελληνικές και ρωμαϊκές αντιλήψεις του μύθου

Η Μυθολογία ήταν στο επίκεντρο της καθημερινής ζωής στην αρχαία Ελλάδα. Οι Έλληνες θεωρούσαν την μυθολογία ως μέρος της ιστορίας τους. Χρησιμοποιούσαν μύθους για να εξηγήσουν φυσικά φαινόμενα, πολιτιστικές διαφορές, παραδοσιακές έχθρες και φιλίες. Μάλιστα, η ανίχνευση και η ανάδειξη της προελευσης ενός ηγέτη από ένα μυθικό ήρωα ή θεό προσέδιδε μεγάλο κύρος. Λίγοι αμφέβαλαν για την ιστορικότητα του Τρωικού Πολέμου όπως περιγράφεται στην Ιλιάδα και την Οδύσσεια. Σύμφωνα με Βίκτορ Ντέιβις Χάνσον (στρατιωτικός ιστορικός, αρθρογράφος, πολιτικός δοκιμιογράφος και πρώην καθηγητής κλασικών σπουδών) και τον Τζον Χιθ (αναπληρωτής καθηγητής κλασικών σπουδών στο Πανεπιστήμιο της Σάντα Κλάρα), η βαθιά γνώση του Ομηρικού έπους κρίθηκε από τους Έλληνες ως βάση του πολιτισμού και της κουλτούρας τους. Ο Όμηρος ήταν γνωστός ως “Ελλάδος παίδευσις”, και η ποίησή του ως “το βιβλίο”.^[11]

Φιλοσοφία και μύθος

Ο Πλάτων στην Σχολή των Αθηνών (Νωπογραφία του Ραφαήλ). Ο φιλόσοφος εκδίωξε την μελέτη του Ομήρου, των τραγωδιών και των σχετιζόμενων μυθολογικών παραδόσεων από την ουτοπική του Πολιτεία.

Με την ανάπτυξη της φιλοσοφίας, της ιστορίας, της πεζογραφίας και του ορθολογισμού στα τέλη του 5ου π.Χ. αιώνα, υπήρξε μεγάλη αμφισβήτηση της μυθολογίας ως ιστορική πηγή. Οι μυθικές γενεαλογίες αντικαταστάθηκαν από μια αντίληψη της ιστορίας που απέκλειε κάθε υπερφυσικό στοιχείο (όπως η Ιστορία του Θουκυδίδη).^[12] Αν και ποιητές και δραματικοί αναμόρφωναν τους μύθους, οι ιστορικοί και οι φιλόσοφοι άρχισαν να τους επικρίνουν. ^[13]

Μερικοί ριζοσπάστες φιλόσοφοι όπως ο Ξενοφάνης είχαν ήδη αρχίσει, από τον 6 π.Χ. αιώνα, να κατακρίνουν τις αφηγήσεις των ποιητών ως ψευδείς και βλάσφημες. Ο Ξενοφάνης υποστήριζε ότι ο Όμηρος και ο Ησίοδος απέδιδαν στους Θεούς «κάθε τι που είναι ντροπιαστικό και απαράδεκτο για τους ανθρώπους, όπως η κλοπή, η μοιχεία και η εξαπάτηση του ενός από τον άλλο».^[14] Αυτός ο τρόπος αντίληψης βρήκε το πιο ένθερμο υποστηρικτή του στα έργα του Πλάτωνα, στα «Πολιτεία» και «Νόμοι». Ο Πλάτων δημιούργησε δικούς αλληγορικούς μύθους, κατέκρινε τις παραδοσιακές ιστορίες με τα κόλπα, τις κλοπές και μοιχείες των Θεών ως ανήθικες και εξέφρασε την αντίθεσή του για τον ρόλο τον Θεών στην λογοτεχνία.^[6] Η κριτική του Πλάτωνα ήταν η πρώτη αξιόλογη πρόκληση για την Ομηρική μυθολογική παράδοση,^[11] που την χαρακτήρισε «φλυαρία γριάς συζύγου».^[15] Από την πλευρά του ο Αριστοτέλης επέκρινε την προ-Σωκρατική μυθικό-φιλοσοφική προσέγγιση και τόνισε ότι «ο Ησίοδος και οι θεολόγοι συγγραφείς ασχολήθηκαν μόνο με ότι φαινόταν αληθοφανές στους ίδιους, δεν είχαν κανένα σεβασμό για εμάς… Αλλά δεν αξίζει να λαμβάνονται σοβαρά υπόψη συγγραφείς που κάνουν επίδειξη μυθικής συγγραφής. Αντίθετα, αυτούς που έχουν προχωρήσει και αποδεικνύουν τους ισχυρισμούς τους, πρέπει να τους εξετάσουμε ξανά».^[12]

Ελληνιστικός και Ρωμαϊκός ορθολογισμός

Ο Κικέρων, παρά τον σκεπτικισμό του για την μυθολογία και την τάση να κατευθήνεται προς περισσότερο φιλοσοφικές αντιλήψεις της θεότητας, θεωρούσε τον εαυτό του υπερασπιστή των παραδόσεων.

Κατά τη διάρκεια της ελληνιστικής περιόδου, η μυθολογία απέκτησε το κύρος εξειδικευμένης γνώσης που κάτοχοι της ανήκουν σε συγκεκριμένη τάξη. Συγχρόνως, η σκεπτικιστική οπτική γωνία της κλασσικής εποχής έγινε ακόμη πιο ευρεία.^[16] Ο μυθογράφος Ευήμερος καθιέρωσε την αναζήτηση πραγματικών ιστορικών γεγονότων πίσω από κάθε μυθικό πλάσμα ή γεγονός.^[17] Αν και το πρωτότυπο έργο του, Ιερά Γραφή, έχει χαθεί, πολλά είναι γνωστά για αυτό από αναφορές σε έργα του Διόδωρου και του Λακτάντιου.^[18]

Οι ορθολογικές ερμηνείες των μύθων έγιναν ακόμη πιο δημοφιλής στα πλαίσια της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, χάρις τις θεωρίες της Στωικής και της Επικούρειας φιλοσοφίας. Οι υποστηρικτές της Στωικής φιλοσοφίας αντιστοιχούσαν τους θεούς και τους ήρωες σε φυσικά φαινόμενα, ενώ οι Επικούρειοι τους ορθολογικοποιούσαν ως ιστορικές μορφές. Συγχρόνως, οι Στωικοί και οι Νέοπλατωνικοί προήγαγαν την ηθική σημασία της μυθικής παράδοσης, που συχνά βασίζονταν σε ελληνικές ετυμολογίες.^[19] Μέσω του Επικούρειου μηνύματός του, ο Λουκρήτιος επεδίωξε να απομακρύνει τις δεισιδαιμονίες από την συνείδηση των συμπολιτών του.^[20] Ο Λίβιος, επίσης, είναι σκεπτικός σχετικά με την μυθολογική παράδοση και υποστηρίζει ότι δεν προτίθεται να κρίνει τους εν λόγω θρύλους.^[21] Η πρόκληση για τους Ρωμαίους, που είχαν βαθιά θρησκευτική παράδοση, ήταν να υπερασπιστούν την παράδοση ενώ αποδέχονταν ότι ήταν πρόσφορο έδαφος για δεισιδαιμονίες. Ο Varro, που θεωρούσε την θρησκεία ως ανθρώπινο θεσμό μεγάλης σημασίας για τη διατήρηση του καλού στην κοινωνία, αφοσιώθηκε στην μελέτη για να ανακαλύψει την προέλευση των θρησκευτικών λατρειών. Στο έργο του Antiquitates Rerum Divinarum (το οποίο δεν έχει διασωθεί, αλλά έχουμε μια γενική ιδέα από το έργο Πόλη του Θεού του Αυγουστίνου) ο Varro υποστηρίζει ότι ενώ ο δεισιδαίμων άνθρωπος φοβάται τους θεούς, ο πραγματικά θρησκευόμενος τους αντιμετωπίζει ως γονείς.^[20] Στο έργο του, διακρίνονται τρία είδη θεών:

1. Οι θεοί της φύσης: προσωποποιήσεις των φαινομένων όπως η βροχή και πυρκαγιές.
2. Οι θεοί των ποιητών: εισήχθησαν από βάρδους για να αναζωογονούν το πάθος.
3. Οι θεοί της πόλης: εισήχθησαν από σοφούς νομοθέτες να εξευγενίσουν και να διαφωτίσουν τον πληθυσμό.

Ελληνικά Μυθολογικά Πλάσματα

Μυθικά Τέρατα

• Κέρβερος,γιγάντιο τρικέφαλο κυνηγόσκυλο που φρουρούσε τις πύλες του Άδη.
• Χάρυβδη, ένα θαλάσσιο τέρας του οποίου οι εισπνοές σχημάτιζαν μια θανάσιμη δίνη.
• Έμπουσα, Το πρόσωπο της Έμπουσας έλαμπε σαν πύρινο και είχε είτε ένα μόνο πόδι, είτε ένα χάλκινο και ένα γαϊδουρινό.
• Γοργόνες, τερατώδεις αδελφές με φτερά από χρυσό, χάλκινα νύχια και φίδια για μαλλιά.Όταν κάποιο τις κοίταγε κατάματα μεταμορφωνόταν σε πέτρα
  • Ευρυάλη
  • Μέδουσα
  • Σθενώ
• Γραίες, Είχαν ένα μάτι κι ένα δόντι το οποίο μοιράζονταν αναμεταξύ τους.
  • Δεινό
  • Ενυώ
  • Πεφρηδώ
• Άρπυιες, τρία φτερωτά τέρατα με τα σώματα πουλιών και κεφαλές και κορμούς γυναικών
  • Αελλώ
  • Νικοθόη
  • Ωκυπέτη
  • Ποδάργη
• Κόβαλος, ένα είδος πονηρών πλασμάτων, λάτρης της εξαπάτησης και της εκφόβισης των ανθρώπων
• Μορμώ, ένα πλάσμα βαμπίρ που δάγκωνε τα παιδιά
• Ταράξιππος, ήταν Δαίμονας των αρχαίων που ενέδρευε κυρίως στους ιππoδρόμους
• Λάμια, ήταν βασίλισσα της Λιβύης που έγινε δαίμονας

Μυθικά Υβρίδια

Αυτά τα πλάσματα συνδυάζουν ανθρώπους και ζώα, ή τα χαρακτηριστικά των διαφόρων ζώων.

• Κένταυροι, πλάσματα μισοί άνθρωποι, μισοί άλογα
  • Άσβολος
  • Χαρικλώ, σύζυγος του Κενταύρου Χείρωνα
  • Χείρων, ο μεγαλύτερος και ο σοφότερος των Κενταύρων
  • Ευρυτίων
  • Νέσσος, ένας βαρκάρης στον Έβινο ποταμό
  • Φόλος
• Χίμαιρα, εξέπνεε φωτιά, είχε σώμα κατσίκας, κεφάλι λιονταριού, και ουρά του κατέληγε σε φίδι. Σύμφωνα με άλλες περιγραφές, είχε περισσότερα από ένα κεφάλια, συνηθέστερα τρικέφαλος (κεφαλή λέοντα, κατσίκας και δράκοντα).
• Ιππαλεκτρυών, ένα πλάσμα με τα μπροστινά μέρη ενός κόκορα και το σώμα ενός αλόγου
• Ιππόκαμπος, πλάσμα της θάλασσας με τα μπροστινά μέρη των αλόγων και οι ουρές των ψαριών
• Ιχθυοκένταυρος, ένα ζευγάρι των θαλάσσιων Κενταύρων με τα ανώτερα σώματα των ανθρώπων, κάτω μέτωπα των αλόγων, και οι ουρές των ψαριών
• Iπποτης λέως, μια φυλή μισoί άλογα, μισοί άνθρωποι
• Μαντιχώρας, ένα τέρας με το κεφάλι ενός άνδρα, το σώμα ενός λιονταριού και ένα εμβολιασμένο πυραύλων ρίψη ουρά
• Μινώταυρος, ένα τέρας με κεφάλι ταύρου και το σώμα ενός άνδρα
• Οφιόταυρος, ένα πλάσμα που ήταν μισό ταύρος και μισό φίδι
• Όρθρος, ένα δικέφαλο σκυλί,αδερφός του κέρβερου ,σκοτώθηκε από τον Ηρακλή
• Πάνας, μια φυλή των πνευμάτων της φύσης
• Σάτυροι και Σάτιρες, μια φυλή των πνευμάτων της φύσης με τους φορείς των ανδρών, οι ουρές των αλόγων και τα αυτιά των γαϊδουριών
• Σειληνοί, μια φυλή των ηλικιωμένων Σατύρων με τους φορείς των παλαιών-άνδρες, πατημασιά, μύτες, οι ουρές των αλόγων, και τα αυτιά από γαϊδούρια
• Σειρήνες, φτερωτές γυναίκες των οποίων το ακαταμάχητο τραγούδι δελέαζε τους ναύτες
• Σφίγγα, ένα πλάσμα με το σώμα ενός λιονταριού και το κεφάλι μιας γυναίκας
• Τελχίνες, ειδικευμένοι εργάτες μετάλλου με κεφάλια σκύλων και βατραχοπέδιλα φώκιας στη θέση των χεριών

Γίγαντες

Οι γίγαντες ήταν μια κατηγορία αφύσικα μεγάλων και συχνά τερατωδών ανδρών που είχαν στενή σχέση με τους θεούς.

• Ἑκατόγχειρες, θεοί των σφοδρών καταιγίδων και τυφώνων. Τρεις γιοί του Ουρανού και της Γαίας, ο καθένας με τη δική του ξεχωριστή προσωπικότητα .
  • Βριάρεως, ο Σθεναρός
  • Κόττος, ο Λυσσαλέος
  • Γύγης, ο μεγαλόμελος(Αυτός με τα μεγάλα μέλη)
• Ἄγριος, ένας ανθρωποφάγος Θρακιώτης γίγαντα ο οποίος ήταν μισός άνθρωπος και μισή αρκούδα
• Ἀλκυονεύς, ο βασιλιάς των Θρακικών γιγάντων, ο οποίος σκοτώθηκε από τον Ηρακλή
• Αλοάδαι, δύο γίγαντες που επιχείρησαν να εισβάλουν στον ουρανό
  • Ότος
  • Εφιάλτης
• Ανταίος,γίγαντας της Λιβύης , που πάλευε με όλους τους επισκέπτες μέχρι θανάτου μέχρι που σκοτώθηκε από τον Ηρακλή
• Ἄργος Πανόπτης,ο γίγαντας με τα εκατό μάτια αναγκασμένος για τη φύλαξη της νήσους Io
• Κύκλωπες (Οι Γέροντες), τρεις μονόφθαλμοι γίγαντες που σφυρηλάτησαν τον κεραυνό του Δία
  • Ἄργης
  • Βρόντης
  • Στερόπης
• Κύκλωπες(Οι Νεότεροι), μια φυλή μονόφθαλμων σαρκοβόρων γιγάντων που ποιμαινόταν κοπάδια προβάτων στο νησί της Σικελίας
  • Πολύφημος, ένας Κύκλωπας ο οποίος κατέλαβε για λίγο τον Οδυσσέας και τους άντρες του.
• Εγκέλαδος, ένας από θρακιώτες γίγαντες που έκαναν πόλεμο κατά των θεών
• Οι Γεγενεες, μια φυλή γιγάντων με έξι χέρια που αγωνίστηκαν με τους Αργοναύτες για το Bear Mountain στη Μυσία
• Γηρυών,γίγαντες με τρία σώματα, και τέσσερα φτερά που στάθηκαν στο κόκκινο νησί Ερύθεια
• Οι Λαιστρυγόνες, μια φυλή ανθρωποφάγων γιγάντων που αντιμετωπίζουν τον Οδυσσέα στα ταξίδια του
• Ωρίων, ένας γίγαντας κυνηγός τον οποίο ο Δίας τοποθετείσαι ανάμεσα στα αστέρια, ως τον αστερισμό του Ωρίωνα
• Πορφυρίων, ο βασιλιάς των γιγάντων ο οποίος, χτυπημένος από τον Ηρακλή και του Δία με βέλη και αστραπές αφού προσπάθησε να βιάσει την Ήρα
• Τάλως, ένας γίγαντας κατασκευασμένος από ορείχαλκο από τον Ήφαιστο, και δοσμένος από τον Δία στην ερωμένη του,Ευρώπη ως προσωπικός προστάτης της
• Τίτυος, ένας γίγαντας που σκοτώθηκε από τον Απόλλωνα και την Άρτεμης, όταν επιχείρησε να βιάσει την μητέρα τους Λητώ .
• Τυφῶν, ένας τερατώδες, αθάνατος, γίγαντας της θύελλας που νικήθηκε και φυλακίστηκε από τον Δία στον λάκκο των Τάρταρων

Σημειώσεις

Προτεινόμενη βιβλιογραφία

• Burkert Walter, Ελληνική Μυθολογία και Τελετουργία Μ.Ι.Ε.Τ., (Αθήνα, 1993).
• Frazer, James George, The Golden Bough: a Study in Magic and Religion, Macmillan, (New York, 1992) e-book on BARTLEBY.COM
• Graves Robert, Οι ελληνικοί μύθοι 1955.
• Harrison Jane Ellen, Προλεγόμενα στη μελέτη της ελληνικής θρησκείας, Ιάμβλιχος, (Αθήνα 1994-1997).
• Kerenyi, Karl, The Gods of the Greeks 1951.
• Kerenyi, Karl, The Heroes of the Greeks 1959.
• Kerenyi Karl, Ελευσίς, Μυστήρια και Λατρεία Ιάμβλιχος, (Αθήνα 1999).
• Kerenyi Karl, Dionysos: Archetypal Image of Indestructible Life, 1976
• Ruck Carl and Staples Danny, The World of Classical Myth, 1994.
• Κερενυϊ, Κάρολος, Η μυθολογία των Ελλήνων Βιβλιοπωλείον της Εστίας

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• The Medea of the modern times
• Carlos Parada, Γενεαλογικός οδηγός στην ελληνική μυθολογία
• Θεογονία, βάση δεδομένων για τη μελέτη του αρχαίου κόσμου και των μύθων

Οι Θεοί του Ολύμπου. Αναπαράσταση σε σαρκοφάγο. Μουσείο του Λούβρου.

Οι δώδεκα Θεοί του Ολύμπου είναι οι κύριοι θεοί της Ελληνικής μυθολογίας που κατοικούσαν στην κορυφή του Ολύμπου. Οι Ολύμπιοι θεοί κέρδισαν την εξουσία νικώντας τους Τιτάνες στην Τιτανομαχία. Στην πραγματικότητα οι αρχαίοι Έλληνες δεν είχαν κάποιο συγκεκριμένο δωδεκάθεο, αλλά υπήρχαν μεγάλοι και μικρότεροι θεοί και άλλοι που λατρεύονταν τοπικά π.χ. ο Δίας, ο Ποσειδώνας και ο Άδης ήταν οι μεγαλύτεροι θεοί, ενώ ο Διόνυσος ήταν μικρότερος θεός. Το δωδεκάθεο είναι έννοια που σχηματίστηκε από δυτικούς λόγιους τον 16ο-17ο αιώνα και έχει εμφανιστεί με διάφορες συνθέσεις ανάμεσα σε 14 θεούς.

Οι θεότητες που, κατά παράδοση, αποτελούσαν το δωδεκάθεο είναι:

Ζευς ή Δίας		Ο πατέρας των Θεών και ο σπουδαιότερος από αυτούς. Θεός των καιρικών φαινομένων, προστάτης των ξένων, της οικογένειας και της γονιμότητας. Λατρευόταν ως ο σοφός θεός που καθόριζε τις τύχες των ανθρώπων και ρύθμιζε την ηθική τάξη του κόσμου.
Ήρα		Αδελφή και σύζυγος του Δία. Ήταν προστάτιδα του γάμου και της συζυγικής πίστης.
Ποσειδώνας		Θεός της θάλασσας, των ποταμών, των πηγών των πόσιμων νερών και γενικά του υγρού στοιχείου.
Δήμητρα		Θεά της γης, της γεωργίας , της χλωρίδας, της τροφής, του γάμου και προστάτιδα των γεωργών.
Εστία		Θεά της οικογένειας, της οικίας, της φωτιάς και των υφαντικών τεχνών.
Αφροδίτη		Θεά της ομορφιάς και του έρωτα.
Απόλλων		Θεός της μαντικής τέχνης, της μουσικής και του χορού, της ηθικής τάξης και της λογικής. Ήταν ακόμα θεραπευτής θεός.
Άρης		Θεός της μάχης και του πολέμου
Άρτεμις		Θεά της άγριας φύσης, του κυνηγιού, των ζώων και της γονιμότητας.
Αθηνά		Θεά της Σοφίας, των τεχνών και του σώφρονος πολέμου
Ήφαιστος		Θεός της φωτιάς, των ηφαιστείων, της μεταλλουργίας και προστάτης των τεχνιτών. Ήταν ακόμα ο κατασκευαστής των όπλων των θεών.
Ερμής		Ήταν ο αγγελιαφόρος των θεών, κήρυκας και ψυχοπομπός, προστάτης του εμπορίου, των ταξιδιωτών αλλά και των ληστών.

Άλλες θεότητες της ελληνικής μυθολογίας

Άλλες θεότητες της ελληνικής μυθολογίας είναι:

• Πλούτωνας ή Άδης : Θεός του Κάτω και του Αόρατου Κόσμου.
• Γαία : Θεά της Γης.
• Διόνυσος : Θεός του κρασιού και των σαρκικών απολαύσεων.
• Εκάτη : Θεά της μαγείας.
• Έρως : Θεός του έρωτα.
• Ήβη : Θεά της νεότητας.
• Ιασώ : Θεά της ίασης.
• Παν : Θεός της πανίδας και των ποιμένων.
• Περσεφόνη : Θεά του Κάτω Κόσμου.

Κατά τόπους το Δωδεκάθεο άλλαζε: Στην θέση της Εστίας τοποθετούνταν ο Πλούτωνας, στην θέση της Δήμητρας ο Διόνυσος, ενώ σε κάποιες περιοχές στο Δωδεκάθεο έμπαιναν και τοπικές θεότητες, κυρίως ποταμών, επειδή διαδραμάτιζαν ουσιαστικό ρόλο στην επιβίωση των ανθρώπων^[1]

Πηγές

1. ↑ Ν. Ρούσσος, “Οι δώδεκα Θεοί” στο: επιμ. Ι. Κακριδή, Ελληνική Μυθολογία, τόμ. 2ος, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1986

Εξωτερικές συνδέσεις

• Ντοκιμαντέρ: Οι θεοί του φωτός (προβολή) (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)

O Άτλας ήταν η μυθική μορφή που κρατούσε στους ώμους του το θόλο του Ουρανού πάνω από τη Γη. Ήταν γιος Τιτάνα ή Τιτάνας ο ίδιος, ενώ μπορεί να ήταν και ο αρχηγός των Τιτάνων, κατά μία εκδοχή. Πατέρας του ήταν ο Ιαπετός ή ο Ουρανός ή ο Αιθέρας ή ο Ποσειδώνας. Μητέρα του ήταν η Ωκεανίδα Κλυμένη ή η Ασία ή η Ημέρα ή η Λιβύη. Αδέρφια του Άτλαντα ήταν ο Προμηθέας, ο Επιμηθέας και ο Μενοίτιος, ενώ ως σύζυγοί του αναφέρονται η Αίθρα, που ήταν κόρη του Ωκεανού, ή η Πλειόνη, επίσης Ωκεανίδα, ή ακόμη η Εσπερίδα, η κόρη του Έσπερου, που θεωρούνταν επίσης αδερφός του. Από τα παιδιά του Άτλαντα, τα περισσότερα ήταν αστέρια του Ουρανού: ο Υάς, οι Υάδες, καθώς και οι εφτά Πλειάδες, τ’ αστέρια της Πούλιας. Γιος του ήταν επίσης ο Έσπερος, γνωστός για την ευσέβεια του χαρακτήρα του. Ο Άτλαντας είχε και δύο κόρες που δεν ήταν αστέρια: την Πασιφάη, που έγινε μητέρα του Άμμωνα, και την Καλυψώ, που αγάπησε τον Οδυσσέα και προσπάθησε να τον κρατήσει για πάντα κοντά της. Ας δούμε όμως ποιες ήταν οι Πλειάδες. Λέγονταν επίσης και Ατλαντίδες ή Εσπερίδες και ζευγάρωσαν με μεγάλους θεούς. Έφεραν στον κόσμο θεούς ή γενάρχες και μάλιστα οι τέσσερις απ’ αυτές έσμιξαν με τον Δία. Οι Πλειάδες ήταν οι εξής: η Αλκυόνη, η Μερόπη, η Στερόπη, η Κελαινώ, η Ηλέκτρα, η Ταϋγέτη και η Μαία. Η Μαία ήταν η πιο ξακουστή, γιατί έγινε η μητέρα του Ερμή, του πονηρού φτερωτού θεού. Βλέποντας τη γενιά του καθώς και τους απογόνους του, είναι φανερό ότι είχε συγγένεια με πολλά ουράνια σώματα και φαινόμενα. Πρόκειται λοιπόν για ένα θεό του Ουρανού.

Μετά την Τιτανομαχία, ο Δίας τιμώρησε τον Άτλαντα. Ο πιθανότερος λόγος για τον οποίο καταδικάστηκε, ήταν μάλλον γιατί συμμάχησε με τους αντιπάλους του Δία, τους Τιτάνες, είτε γιατί μαζί με τα τρία αδέρφια του κρατούσαν γενικά περιφρονητική στάση απέναντι στον Δία ποτέ δεν τον αποδέχτηκαν ως βασιλιά των θεών.
Μια άλλη πιθανή εξήγηση είναι ότι ο Δίας τον εκδικήθηκε, γιατί κατασπάραξε τον Διόνυσο, μαζί με τους άλλους Τιτάνες.
Μετά την επικράτηση των Ολυμπίων οι τέσσερις γιοι του Ιαπετού εισέπραξαν την τιμωρία τους: ο Επιμηθέας και ο Μενοίτιος κατακεραυνώνονται και γκρεμίζονται από τον Δία στο Έρεβος. Ο Προμηθέας καρφώνεται στον Καύκασο στο ανατολικό άκρο της Γης. Ο Άτλαντας βυθίζεται στα Τάρταρα βαθιά κάτω από τη Γη στο δυτικό άκρο, κοντά στα σύνορα του Χάους, εκεί όπου οι Εσπερίδες φυλάνε τα χρυσά μήλα και στο σημείο που βρίσκονται οι ρίζες της Γης, του Πόντου, του Ουρανού και του Τάρταρου.

Στο εξής θα ήταν καταδικασμένος να στηρίζει με τη δύναμή του τον Ουρανό πάνω από τη Γη.
Οι άνθρωποι πίστευαν εκείνη την εποχή πως ο Κόσμος ήταν σαν ένα τεράστιο κτίριο με θεμέλια, κίονες και οροφή. Ο Άτλας θα κρατούσε την κολόνα ή τις κολόνες, όπου πατά ο Ουρανός στη Γη ή τον άξονα του Κόσμου.
Άλλοι πάλι φαντάζονταν πως θα σήκωνε στους ώμους του το θόλο του Ουρανού ή τον Ουρανό και τη Γη μαζί.
Το καθήκον του Άτλαντα και ο ρόλος του αντικατοπτρίζεται και στο όνομά του: συγγενεύει με το επίθετο “αταλάντευτος”, που σημαίνει στερεός, σταθερός, ανθεκτικός, αυτός που υπομένει να σηκώνει βάρη. Οι ποιητές τον χαρακτήριζαν πνεύμα ισχυρό και ακλόνητο.
Επιπλέον, ο Άτλαντας, λόγω της θέσης του κατείχε απέραντη σοφία και γνώση οικουμενική! Ηξερε όλα τα βάθη της θάλασσας και τα περίεργα που κρύβονται στις αβύσσους του Ωκεανού. Γνώριζε τα μυστικά του Ουρανού, όπως και το ότι ο Κόσμος είναι μια μεγάλη σφαίρα.
Κάποτε ο Ηρακλής έρχεται σ’ αυτά τα μακρινά μέρη για να πάρει τα μήλα των Εσπερίδων και να πραγματοποιήσει έτσι έναν από τους δώδεκα άθλους του. Συναντά τον Άτλαντα, που πηγαίνει ο ίδιος να φέρει τα μήλα από τον κήπο των Εσπερίδων, αφήνοντας για λίγο το φορτίο του στους ώμους του Ηρακλή. Ο Άτλας όμως σκέφτηκε πονηρά, θέλησε ν’ αρπάξει την ευκαιρία και ν’ απαλλαγεί από τα βάσανά του, προτείνοντας στον Ηρακλή να πάει ο ίδιος τα μήλα στον Ευρυσθέα, βασιλιά του Άργους, που τα είχε ζητήσει από τον ήρωα. Εκείνος, ευτυχώς, ήταν προσεκτικός -όπως τον είχε συμβουλέψει ο Προμηθέας- τον οποίο είχε ήδη ελευθερώσει ο Ηρακλής από τα δεσμά του στον Καύκασο. Έτσι κατάλαβε το τέχνασμα του Άτλαντα και προσποιήθηκε πως δέχεται. Ζήτησε τότε από τον Τιτάνα να ξαναπάρει για μια στιγμή το φορτίο, ώστε ο ίδιος να βάλει στον ώμο του, που δήθεν πονούσε από το βάρος, ένα μαξιλαράκι. Ο Άτλας τον πίστεψε, το ξαναφορτώθηκε τάχα για λίγο και ο Ηρακλής μπόρεσε να επωφεληθεί από την αλλαγή πήρε τα μήλα κι έφυγε, αφήνοντας πίσω του τον Άτλαντα, αιώνια καταδικασμένο.
Υπάρχει και μια διαφορετική εκδοχή. Ληστές είχαν αρπάξει τις κόρες του Άτλαντα, τις Εσπερίδες. Ο Ηρακλής καταφέρνει να τους σκοτώσει και να ξαναφέρει τις κόρες πίσω στον πατέρα τους. Εκείνος τότε, για να τον ανταμείψει, του μεταφέρει τις απέραντες γνώσεις του, τα μυστικά του Ουρανού και την αστρονομία.

Κάποτε και ο Περσέας έφτασε στα μέρη του Άτλαντα. Αυτός όμως του φέρθηκε εχθρικά και προσπάθησε να εξοντώσει τον Περσέα. Ο Περσέας κρατούσε μαζί του τη φοβερή κεφαλή της Μέδουσας, που απολίθωνε όποιον την κοιτούσε. Μ’ αυτόν τον τρόπο εξουδετερώνει τον Άτλαντα και τον μετατρέπει σε ψηλό βράχο, είναι από τότε ένα πελώριο βουνό που αλλιώς το έλεγαν κολόνα του Ουρανού και που, σύμφωνα με την παράδοση, βρισκόταν στη σημερινή Λιβύη της Αφρικής έξω από τη Μεσόγειο, προς την πλευρά του Ωκεανού, γι’ αυτό και ο Ωκεανός ονομάζεται Ατλαντικός. Άλλοι τον τοποθετούσαν σε χώρα ακόμα πιο μακρινή.
Ένας άλλος μύθος μας πληροφορεί ότι ο Άτλαντας ήταν ο πρωτότοκος γιος του Ποσειδώνα. Ο ίδιος τον είχε ορίσει βασιλιά σ’ ένα παραμυθένιο νησί, πέρα από τον Ωκεανό. Το νησί αυτό ονομάστηκε από τον ίδιο Ατλαντίδα.

Ο ρόλος του Άτλαντα είναι, όπως είδαμε, να κρατά τον Ουρανό, καθώς στέκεται ανάμεσα σ’ αυτόν και στη Γη. Μ’ αυτή την έννοια, ο Άτλαντας είναι ένας τρόπος να συμβολίζεται η πράξη της δημιουργίας του Κόσμου. Ο Κόσμος προέκυψε από το Χάος, που μέχρι τότε επικρατούσε και όπου όλα ήταν ανακατεμένα μεταξύ τους. Κάποια στιγμή τα στοιχεία του Σύμπαντος χωρίστηκαν και ο Κόσμος διακρίθηκε στα μέρη του. Έτσι και ο Άτλαντας χωρίζει τον Ουρανό από τη Γη, κάτι δηλαδή σαν αυτό που είχε πράξει ο Κρόνος για πρώτη φορά.
Φαίνεται πως για τους αρχαίους ο Άτλας και οι τέσσερις γιοί του Ιαπετού συμβόλιζαν τους ακρογωνιαίους λίθους στο οικοδόμημα του κόσμου, καθώς και τα σημεία προσανατολισμού τους. Επίσης, με τη θέση και τις απέραντες γνώσεις που είχε θεωρούνταν δικαιολογημένα ο εφευρέτης και πρώτος δάσκαλος της αστρονομίας.

http://mythologia.8m.com/atlas.html

O Βελλεροφόντης είναι ένας ήρωας της ελληνικής μυθολογίας που γνωρίζει στη ζωή του τη δόξα και την ευτυχία, υψώνεται στη σφαίρα του θεϊκού μεγαλείου, απ’ όπου όμως διώκεται παρασυρμένος από τις ανθρώπινες αδυναμίες του. Στον ποιητικότατο μύθο του Βελλεροφόντη αναγνωρίζουμε την αδυναμία του ανθρώπινου γένους να ορίσει τη ζωή του. Ο άνθρωπος είναι υποχρεωμένος να παραμείνει στα όρια των δυνάμεών του, που με κανέναν τρόπο, κανείς θνητός, δεν μπορεί να ξεπεράσει. Ούτε ακόμη κι ο Βελλεροφόντης, ο ευνοούμενος και αγαπητός στους θεούς. Η αγάπη και η συμπάθειά τους γρήγορα μεταβάλλεται σε θυμό κι οργή, που οδηγεί τον ήρωα στο τραγικό τέλος.
Γεννημένος στην Κόρινθο, γιος του Γλαύκου, εγγονός επομένως του τραγικού Σίσυφου, αναγκάστηκε να παλέψει με αιμοβόρα θηρία και ανελέητους ανθρώπους. Το πρώτο του σημαντικό κατόρθωμα ήταν όταν κατάφερε να επιβληθεί στον Πήγασο. Το πανέμορφο φτερωτό άλογο, γεννημένο από τη Μέδουσα και τον Ποσειδώνα, θα συντροφεύει για πάντα τον ήρωα.
Θα του παρασταθεί σ’ όλες τις δύσκολες στιγμές, θα τον βοηθήσει να ξεπεράσει τις δοκιμασίες, είναι όμως αυτός που θα τον “γκρεμίσει” από την ευδαιμονία στη μοναξιά και τη δυστυχία.
Μολονότι θνητός ο Βελλεροφόντης, ήταν τόσο όμορφος και γεροδεμένος που οι αρχαίοι Έλληνες δεν μπορούσαν παρά να συνδέσουν το όνομά του με τους αθάνατους θεούς του Ολύμπου. Έτσι η παράδοση τον θέλει γιο του Ποσειδώνα να γεννιέται από το λαιμό της αποκρουστικής Μέδουσας τη στιγμή που την αποκεφαλίζει ο Περσέας. Με την αστείρευτη φαντασία τους οι Έλληνες συνέδεσαν τον Βελλεροφόντη και τον Πήγασο, το περήφανο άλογο και τον πανέμορφο αναβάτη του και με συγγένεια αίματος.
Κάποιος φόνος που διέπραξε ο Βελλεροφόντης, τον ανάγκασε να εγκαταλείψει την πατρίδα του την Κόρινθο και να καταφύγει στο βασιλιά της κοντινής πόλης, της Τίρυνθας. Ο Προίτος τον δέχτηκε και τον εξάγνισε από το έγκλημά του. Με τον ερχομό του στον Προίτο, το κουβάρι που του έπλεξε η μοίρα του αρχίζει να ξετυλίγεται κι ο Βελλεροφόντης είναι υποχρεωμένος να το ακολουθήσει.Η θεϊκή ομορφιά του δεν άφησε ασυγκίνητη τη γυναίκα του Προίτου. Με τα κάλλη του σαγήνεψε άθελά του την Άντεια που αποφάσισε να τον κατακτήσει. Ευθύς και τίμιος, όμως, ο όμορφος Βελλεροφόντης δε δέχτηκε τον έρωτά της κι αρνήθηκε να ενδώσει. Η βασίλισσα τυφλωμένη από πάθος για εκδίκηση, με πονηριά και πανουργία που χαρακτηρίζει τη γυναίκα που δεν κατάφερε να κερδίσει τον εκλεκτό της, τον συκοφάντησε στον άνδρα της: “Πρέπει να πεθάνεις εσύ Προίτε ή να σκοτώσεις τον Βελλεροφόντη· θέλησε να με παρασύρει σ’ έρωτα χωρίς τη θέληση μου”. Η οργή του Προίτου μεγάλη. Στην κοινωνία των αρχαίων Ελλήνων υπήρχαν κάποιοι ιεροί και απαράβατοι νόμοι. Πώς μπορούσε ο Προίτος να παραβιάσει το θεσμό της φιλοξενίας και να φονεύσει αυτόν που ο ίδιος εξάγνισε από φόνο;
Η λύση που σοφίστηκε για να τον εξοντώσει ήταν να τον στείλει στον πεθερό του, στη Λυκία. Μαζί, του έδωσε ένα γράμμα όπου του έλεγε να σκοτώσει τον απεσταλμένο.
Ο Βελλεροφόντης ωστόσο για καλή του τύχη ξέχασε να δώσει το γράμμα στο βασιλιά από την αρχή. Έτσι έγινε δεκτός με όλες τις τιμές που αρμόζουν σ’ ένα φιλοξενούμενο. Για το βασιλιά της Λυκίας, ο όμορφος νέος, που του έστειλε ο Προίτος, ήταν επίσημος προσκαλεσμένος του, που έπρεπε, όπως ορίζει ο Ξένιος Δίας, να τον σέβονται και να τον περιποιούνται· πόσο διαφορετική ήταν όμως η πραγματικότητα; Ο Βελλεροφόντης είχε έρθει όχι ως επισκέπτης αλλά ως μελλοθάνατος. Όταν τη δέκατη μέρα της παραμονής του διάβασε ο βασιλιάς την επιθυμία του γαμπρού του, βρέθηκε σε δύσκολη θέση· δεν μπορούσε ο ίδιος να σκοτώσει το φιλοξενούμενό του. Μπορούσε όμως να τον οδηγήσει στο θάνατο ζητώντας του το ακατόρθωτο: να εξοντώσει τη Χίμαιρα, ένα φοβερό τέρας με τρία κεφάλια, ένα από λιοντάρι, ένα από κατσίκα και ένα από δράκοντα, και σώμα που συνδύαζε αυτές τις τρεις φύσεις. Ο υπάκουος Βελλεροφόντης έπρεπε να παλέψει και να εξοντώσει το αιμοβόρο αυτό τέρας, σε μια δοκιμασία που από τη μια έθετε σε κίνδυνο τη ζωή του, από την άλλη όμως του έδινε την ευκαιρία ν’ αποδείξει τη γενναιότητά του και τη θεϊκή καταγωγή του. Κι αυτό γιατί κανείς θνητός δε θα μπορούσε να εξοντώσει το ανελέητο θηρίο μόνος του, χωρίς τη βοήθεια των θεών.
Οι παντοκράτορες θεοί γνωρίζοντας την άδικη κατηγορία της Άντειας και ξέροντας καλά τα ευγενικά συναισθήματα του συνεσταλμένου Βελλεροφόντη, του πρόσφεραν με προθυμία τη βοήθειά τους. Ο πατέρας του ο Ποσειδώνας του χάρισε ως πολύτιμο βοηθό το γιο του, τον Πήγασο. Ήταν όμως δύσκολο να ημερέψει το ατίθασο άτι και δεν τα κατάφερε παρά μόνο με τη βοήθεια της Αθηνάς που του έδωσε ένα χρυσό χαλινάρι. Μ’ αυτό συγκράτησε την επιθετική ορμή του αλόγου και το εκπαίδευσε για να το οδηγεί σε νικηφόρες μάχες.
Με το φτερωτό Πήγασο δεν ήταν δύσκολο να εξοντώσει την τρομερή Χίμαιρα, στέλνοντας το θάνατο από ψηλά με τα βέλη του. Κατορθώνοντας να βγει ζωντανός απ’ αυτή τη δοκιμασία, ο βασιλιάς τον έστειλε ενάντια στο φοβερό λαό των Σολύμων και έπειτα ενάντια στις πολεμοχαρείς Αμαζόνες. Γυρίζοντας δοξασμένος κι από τις δυο εκστρατείες αντιμετώπισε τους πιο άξιους πολεμιστές της Λυκίας που του είχαν στήσει ενέδρα για να τον σκοτώσουν.
Βγαίνοντας πανηγυρικά νικητής ο Βελλεροφόντης απ’ όλες αυτές τις δοκιμασίες δεν μπορούσε ο βασιλιάς παρά να υποκλιθεί στο ατρόμητο παλικάρι, αναγνωρίζοντας πως είναι απόγονος θεών. Μη έχοντας τώρα το θάρρος να κοιτάξει στα μάτια το θεϊκό ήρωα, του διάβασε το γράμμα του Προίτου, που είχε σταθεί αιτία για όλες τις περιπέτειές του. Μετανιωμένος του πρόσφερε την κόρη του Φιλονόη για γυναίκα και το μισό του βασίλειο.
Αναπόφευκτη είναι όμως η μοίρα των ανθρώπων να δεσμεύονται και να μην μπορούν να ξεφύγουν από τις αδυναμίες και τα πάθη τους. Μέσα τους πάντα φωλιάζουν συναισθήματα, όπως η αγάπη, η ζήλια, το μίσος, η εκδίκηση. Θέλοντας να εκδικηθεί τον Προίτο ο τολμηρός Βελλεροφόντης, απήγαγε την Άντεια με σκοπό να τη μεταφέρει στο βασίλειό του. Της είπε πως δέχεται τον εαυτό της, την άρπαξε στην αγκαλιά του, την έβαλε πάνω στο φτερωτό άτι και το διέταξε να ξεκινήσει. Την ώρα που ταξίδευαν πάνω από τη θάλασσα η Άντεια έπεσε και βυθίστηκε στην αγκαλιά του απέραντου θαλάσσιου κόσμου. Ήταν άραγε αυτή η τιμωρία του Προίτου και της συζύγου του για τις περιπέτειες που του δημιούργησαν; Ή μήπως ήταν τιμωρία των θεών για την παράνομη πράξη των δυο ερωτευμένων νέων;
Ξαφνικά δείχνει πως αλλάζει η διάθεση των θεών απέναντι στον ήρωα. Πριν ήταν συμπαραστάτες του, τώρα εμφανίζονται ως τιμωροί του. Ακόμη και το αγαπητό του άλογο, ο αθάνατος Πήγασος, σημαδεύει τα τραγικά γεγονότα που οδηγούν τη ζωή του σ’ όλο και πιο άσχημη εξέλιξη: η πτώση της Άντειας θυμίζει τη δική του πτώση.
Ίσως τα κατορθώματα του “φούσκωσαν” τον εγωισμό και την περηφάνια του και τον έκαναν να πιστέψει πως μπορεί αυτός, ένας θνητός, να πλησιάσει τη μακρινή ουράνια κατοικία των αθανάτων. Ίσως να ήταν η πίκρα και η απογοήτευση που ώθησαν τη ψυχή του σ’ αυτό το τόλμημα.
Σκληρή και ανελέητη ήταν η θεϊκή τιμωρία. Παράφορη μανία, σταλμένη από τον πατέρα των θεών Δία, κατέλαβε τον Πήγασο. Το θεϊκό άλογο γκρέμισε τον τολμηρό Βελλεροφόντη την ώρα που πετούσε στ’ ανεφέλωτα ουράνια.
Το φοβερό γκρέμισμα ανάγκασε τον άλλοτε πανέμορφο καβαλάρη να περιφέρεται μέχρι το τέλος της ζωής του κουτσαίνοντας, χωρίς τη συντροφιά των ανθρώπων, που άλλοτε τόσο απλόχερα του δινόταν.

http://papasavas.blogspot.com/2007/04/blog-post_937.html

ΔΑΙΔΑΛΟΣ
Ο Δαίδαλος αποτελεί την προσωποποίηση της εξέλιξης της τέχνης στα αρχαιότατα χρόνια. Πρώτος αρχιτέκτονας, γλύπτης, άριστος τεχνίτης και εφευρέτης, επινόησε πολλά γνωστά εργαλεία, όπως το πριόνι, το τσεκούρι, το νήμα της στάθμης, το τρυπάνι, τον κεραμικό τροχό, αλλά και τους ιστούς και τις κεραίες των πλοίων. Κατά το μύθο, ο Δαίδαλος ήταν γιος του Ευπάλαμου ή Παλαμάονα (που δείχνει τον άνθρωπο που έχει επιτήδεια παλάμη, το δεξιοτέχνη) και της Αλκίππης ή Φρασιμήδης, που ανήκε στο γένος των Ερεχθειδών. Ήταν ξακουστός στην εποχή του για τα θαυμαστά έργα του, απαράμιλλης αρχιτεκτονικής τέχνης, και τα περίφημα γλυπτά του, που προκαλούσαν το θαυμασμό για τη μοναδική ομορφιά τους.
Οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν ότι πολλά απ’ αυτά έμοιαζαν με ζωντανά και διηγούνταν μάλιστα ότι κάποια νύχτα ο ημίθεος Ηρακλής στην Κόρινθο, αποκεφάλισε ένα από τα αγάλματα του Δαίδαλου, νομίζοντας ότι έχει να κάνει με πραγματικό εχθρό. Στο εργαστήρι του Δαίδαλου μαθήτεψαν πολλοί γνωστοί καλλιτέχνες, γλύπτες, ζωγράφοι και τεχνίτες. Μεταξύ άλλων και ο νεαρός Τάλως, γιος της αδερφής του Δαίδαλου Πέρδικας. Ο νεαρός εξελισσόταν σε εξαιρετικό τεχνίτη και γλύπτη, ενώ είχε ήδη εφεύρει τον τόρνο και το διαβήτη. Κατ’ άλλους μάλιστα, και το πριόνι ήταν δική του εφεύρεση και όχι του Δαίδαλου. Ο δάσκαλος φοβήθηκε ότι ο μαθητής του θα τον ξεπερνούσε σε φήμη και δόξα.
Η ΕΞΟΡΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΘΗΝΑΛέγεται, λοιπόν, ότι κάποτε ο Δαίδαλος, θέλοντας να ξεφορτωθεί τον επικίνδυνο αντίπαλο, γκρέμισε το δύστυχο νέο από τα βράχια της Ακρόπολης. Η τραγική μητέρα του Τάλου, όταν πληροφορήθηκε το χαμό του γιου της, κρεμάστηκε. Οι Αθηναίοι δεν άφησαν ατιμώρητο το έγκλημα. Το Ανώτατο Δικαστήριο των Αθηνών, ο Άρειος Πάγος, καταδίκασε τον Δαίδαλο σε εξορία. Ο Δαίδαλος εγκατέλειψε την Αθήνα και κατέφυγε στην Κρήτη. Ο βασιλιάς της, ο Μίνωας, γιος του Δία και της Ευρώπης, δέχτηκε με μεγάλες τιμές τον ξακουστό καλλιτέχνη, του ανέθεσε, μάλιστα, να κατασκευάσει τα ανάκτορά του στην Κνωσό.
Ο ΛΑΒΥΡΙΝΘΟΣ
Έτσι χτίστηκε ο περίφημος Λαβύρινθος, ένα μνημειώδες έργο, μεγάλης αρχιτεκτονικής αξίας, που είδε το φως μετά τις ανασκαφές του Έβανς στην Κνωσό. Πρόκειται για ένα τεράστιο κτίριο με 1300 αίθουσες, αυλές και αποθήκες, διακοσμημένο με θαυμάσιες τοιχογραφίες, μερικές από τις οποίες σώζονται μέχρι σήμερα. Στον Δαίδαλο, επίσης, αποδίδονταν το περίφημο ανάγλυφο της Αριάδνης στην Κνωσό, καθώς και πολυάριθμα αγάλματα στις πόλεις Ελούντα, Κνωσό και στη χώρα της Καρίας. Σύντομα όμως ο Δαίδαλος έπεσε στη δυσμένεια του βασιλιά της Κρήτης. Δυο είναι οι επικρατέστερες εκδοχές για τους λόγους για τους οποίους ο Αθηναίος καλλιτέχνης προκάλεσε την οργή του Μίνωα. Σύμφωνα με την πρώτη, όταν ο Μίνωας διεκδικούσε το θρόνο της Κρήτης, μετά το θάνατο του βασιλιά της Αστερίου, συζύγου της μητέρας του Ευρώπης, παρακάλεσε τον Ππσειδώνα να τον βοηθήσει. Τότε ο θεός της θάλασσας έκανε να αναδυθεί μέσα από τα κύματα ένας πανέμορφος ταύρος, σημάδι θεϊκό για την εύνοιά του προς τον Μίνωα. Τον ταύρο αυτόν υποσχέθηκε ο Μίνωας να θυσιάσει προς τιμή του Ποσειδώνα, όταν θα γινόταν βασιλιάς.
Η ΦΥΓΗ ΑΠΟ ΤΗ ΚΝΩΣΟ
Όταν όμως κέρδισε το θρόνο, ο Μίνωας ξέχασε την υπόσχεσή του. Άφησε τον ταύρο να βόσκει στα λιβάδια του και θυσίασε κάποιον άλλο στη θέση του. Τον ωραίο αυτόν ταύρο ερωτεύτηκε η Πασιφάη, γυναίκα του Μίνωα, κόρη του Ήλιου και της Πέρσης. Τον παράφορο έρωτα ενέπνευσε στην Πασιφάη η θεά Αφροδίτη θέλοντας να την τιμωρήσει γιατί δεν της απέδιδε τις ανάλογες τιμές. Απελπισμένη η Πασιφάη παρακάλεσε τον Δαίδαλο να τη βοηθήσει για να ικανοποιήσει τον πόθο της. Ο Δαίδαλος κατασκεύασε ξύλινο ομοίωμα αγελάδας, κούφιο από μέσα (η περίφημη “Δάμαλις”), το οποίο σκέπασε με δέρμα φρεσκοσφαγμένης αγελάδας. Μέσα στο ομοίωμα μπήκε η Πασιφάη. Ο ταύρος εξαπατήθηκε. Ενώθηκε με την “αγελάδα” και από την παράδοξη αυτή ένωση γεννήθηκε ο Μινώταυρος, φοβερό τέρας με κεφάλι ταύρου και σώμα ανθρώπου, που κατοικούσε στα υπόγεια του Λαβύρινθου και τρεφόταν με ανθρώπινη σάρκα. Ο Μίνωας εξοργίστηκε τρομερά όταν πληροφορήθηκε ότι ο Δαίδαλος διευκόλυνε την Πασιφάη να ικανοποιήσει τις ερωτικές της ορέξεις.
Η άλλη εκδοχή αναφέρει ότι ο Δαίδαλος έπεσε σε δυσμένεια, επειδή εκείνος έδωσε στην Αριάδνη, κόρη του Μίνωα και της Πασιφάης, τον περίφημο μίτο με τον οποίο ο βασιλιάς της Αθήνας Θησέας κατόρθωσε να βγει σώος μέσα από τον Λαβύρινθο, αφού πρώτα σκότωσε το φοβερό Μινώταυρο .Οργισμένος ο Μίνωας έκλεισε τον Δαίδαλο στον Λαβύρινθο, μαζί με το νεαρό γιο του Ίκαρο.
ΙΚΑΡΟΣ
Τον Ίκαρο είχε αποκτήσει ο Δαίδαλος με τη Ναυσικράτη, μια από τις δούλες του Μίνωα. Στη φυλακή ο Δαίδαλος άρχισε να μηχανεύεται τρόπους για την απόδρασή τους. Η φυγή από θάλασσα ήταν αδύνατη. Αρματωμένα πλοία περιπολούσαν τα κρητικά παράλια. Μόνο από αέρα θα ήταν δυνατή η απόδρασή τους. Αλλά πώς; Το εφευρετικό μυαλό του Δαίδαλου δεν άργησε να βρει τη λύση. Κατασκεύασε γιγάντια φτερά από κλαριά λυγαριάς και πανί και τα κόλλησε με κερί. Συμβούλεψε το γιο του πώς να πετάει, στερέωσε με κερί τα φτερά στους ώμους και πέταξαν μαζί πάνω από τα ψηλά βουνά της Κρήτης για την ελευθερία. Το θέαμα που αντίκρισαν ήταν μοναδικό και το ταξίδι στους αιθέρες ανεπανάληπτο. Για πρώτη φορά ο άνθρωπος έσχιζε το γαλάζιο ορίζοντα και κατακτούσε τους ουράνιους δρόμους. Άφηναν πίσω τους τη σκλαβιά και ταξίδευαν για τόπους μακρινούς, αγαπημένους κι ονειρεμένους.
Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΤΟΥ ΙΚΑΡΟΥ
Σαν νιόβγαλτο πουλί, πλημμυρισμένο από ευτυχία, ο Ίκαρος πετούσε πότε ψηλά καλημερίζοντας τον ολόλαμπρο Ήλιο και πότε χαμηλά, δροσίζοντας τις φτερούγες του στα γαλανά νερά της θάλασσας. Μάταια ο πατέρας του του φώναζε να μην πλησιάζει τον ολόφωτο δίσκο του Ήλιου. Το κακό ήρθε γρήγορα. Οι καυτές αχτίδες του Ήλιου μαλάκωσαν το κερί και έλιωσαν τα δεσίματα των φτερών. Ο άτυχος νέος έπεσε στα βαθιά νερά της θάλασσας και πνίγηκε. Η μοίρα στάθηκε σκληρή για τον άμυαλο και απερίσκεπτο νέο. Από τότε η θάλασσα του ανατολικού Αιγαίου ονομάζεται Ικάριο πέλαγος, ενώ το κοντινό νησάκι Ικαρία.
Απαρηγόρητος ο Δαίδαλος εγκαταστάθηκε αρχικά στην Κύμη, όπου έχτισε ναό προς τιμή του θεού Απόλλωνα, στον οποίο αφιέρωσε τα φτερά που του χάρισαν την ελευθερία. Έπειτα εγκαταστάθηκε στη Σικελία, όπου ο βασιλιάς της Καμικού Κόκκαλος του ανέθεσε την κατασκευή υδραγωγείου, αποχετευτικού συστήματος και την κατασκευή των τειχών του Ακράγαντα. Ο Μίνωας, κατά το μύθο, καταδίωξε το δραπέτη και έφτασε μέχρι τη Σικελία. Ζήτησε από τον Κόκκαλο να του παραδώσει τον Μίνωα. Εκείνος προσποιήθηκε ότι δέχεται, ζήτησε μάλιστα από τις θυγατέρες του να προσφέρουν στο φιλοξενούμενο ένα θερμό λουτρό. Το νερό όμως ήταν τόσο καυτό, ώστε ο βασιλιάς της Κρήτης πνίγηκε στο μπάνιο του.
Μια άλλη εκδοχή αναφέρει ότι ο Δαίδαλος ζήτησε καταφύγιο στα ανάκτορα του βασιλιά των Αθηνών Θησέα, ο οποίος ήταν ξάδερφός του. Ο Μίνωας απαίτησε από τον Θησέα να του παραδώσει τον Δαίδαλο, εκείνος όμως αρνήθηκε. Μετά το θάνατο του Μίνωα ανέλαβε στο θρόνο ο γιος του Δευκαλίωνας, τον οποίο νίκησε σε μεγάλη ναυμαχία ο Θησέας. Ο βασιλιάς της Αθήνας κατέλαβε την Κνωσό, σκότωσε το Δευκαλίωνα και εγκατέστησε στην Κρήτη βασίλισσα την Αριάδνη. Την εκστρατεία αυτή των Αθηναίων λέγεται ότι ακολούθησε ο Δαίδαλος ως οδηγός. Σε σχέση με το τέλος του Δαίδαλου υπάρχουν πολλές εκδοχές. Η επικρατέστερη αναφέρει ότι ο Δαίδαλος πέθανε στην Αίγυπτο. Οι Αιγύπτιοι τον έθαψαν σ’ ένα νησάκι του ποταμού Νείλου, ενώ τον λάτρευαν σαν θεό.
ΓΕΝΙΚΑ
Οι Αθηναίοι προς τιμή του ονόμασαν έναν από τους μικρότερους δήμους της Αττικής, που ανήκε στην Κεκροπίδα φυλή, δήμο των Δαιδαλιδών, γιατί εκεί, κατά την παράδοση, δικάστηκε και καταδικάστηκε ο μεγάλος καλλιτέχνης από τον Άρειο Πάγο. Η ύπαρξη παρόλα αυτά του Δαίδαλου αμφισβητείται. Η άποψη αυτή ενισχύεται από το γεγονός ότι τα πολυάριθμα έργα τέχνης που αποδίδονται σ’ αυτόν βρίσκονται διάσπαρτα σε διάφορα μέρη της Ελλάδας, της Ιταλίας και της Σικελίας και απέχουν μεταξύ τους πάρα πολύ, τόσο τοπικά όσο και χρονικά. Επίσης, από το γεγονός ότι το όνομά του συνδέεται με επώνυμους καλλιτέχνες μεταγενέστερων εποχών, οι οποίοι λογικά δε θα μπορούσαν να είχαν καμιά σχέση με τον Δαίδαλο.

http://papasavas.blogspot.com/2007/04/blog-post_9544.html

Ο Θησέας κυβερνούσε με τον πατέρα του πολύ σοφά και συνετά. Λίγο μετά την ανάληψη της βασιλείας του, ο Θησέας συνόδεψε τον Ηρακλή στην εκστρατεία του για να αρπάξει την περίφημη ζώνη της Αμαζόνας Ιππολύτης. Η ζώνη της Ιππολύτης, σύμβολο της βασιλικής της εξουσίας και δώρο από τον πατέρα της Άρη, έγινε αντικείμενο πόθου (object of desire) για τον Ευρυσθέα, ο οποίος ζήτησε από τον Ηρακλή να του τη φέρει, για λογαριασμό της κόρης του Αδμήτης. Ο Ηρακλής μαζί με άλλους ήρωες, ανάμεσά τους και ο Θησέας απέπλευσαν για να την αρπάξουν. Όμως εκεί, ο Θησέας ερωτεύτηκε μια άλλη Αμαζόνα, τη βασίλισσά τους, Αντιόπη, την οποία πήρε μαζί του στην Αθήνα και την έκανε γυναίκα του. Μαζί της γέννησε τον Ιππόλυτο, έναν πανέμορφο και ρωμαλέο νέο, του οποίου την ομορφιά και τη ρώμη ζήλεψε η Φαίδρα.. Οι Αμαζόνες, όμως, για να εκδικηθούν την αρπαγή της συντρόφισσάς τους, κατευθύνθηκαν με εχθρικές διαθέσεις προς την Αθήνα. Ο Θησέας τις νίκησε, αλλά η Αντιόπη πέθανε, μαχόμενη στο πλευρό του άνδρα της.

Λίγο μετά, ο Θησέας θέλησε να τερματίσει το βαρύτιμο φόρο αίματος που πλήρωνε η πόλη του στην Κρήτη, το οποίο και αναφέραμε σε προηγούμενο άρθρο. Έτσι, εθελοντικά, συμπεριλήφθηκε στους 7 νέους που θα πήγαιναν στην Κρήτη, τροφή για το Μινώταυρο. Όταν σάλπαρε, το πλοίο είχε μαύρα πανιά – σημάδι της μελαγχολίας – ενώ ο Αιγέας τους είχε δώσει και πανιά λευκού χρώματος, τα οποία θα χρησιμοποιούσαν όταν και εάν επέστρεφαν νικηφόροι, δίνοντας το σήμα της χαράς και του θριάμβου στο λαό της Αθήνας, πριν ακόμη προσαράξουν.

Ο Θησέας έφτασε στην Κρήτη και οδηγήθηκε προς το Λαβύρινθο μαζί με τα άλλα 13 παιδιά· εκεί τον είδε η Αριάδνη, κόρη του Μίνωα, και τον ερωτεύτηκε, μετά από θαύμα της θεάς Αφροδίτης. Τόσο πολύ τον ποθούσε που, λίγο πριν οι νέοι οδηγηθούν στο Λαβύρινθο, τον έβαλε να υποσχεθεί ότι θα την παντρευόταν και του έδωσε ένα κουβάρι από κλωστή (ο μίτος της Αριάδνης), συμβουλεύοντάς τον να δέσει το ένα άκρο του στην είσοδο του Λαβύρινθου και, καθώς προχωρούσε, να ξετυλίγει το κουβάρι, για να βρει το δρόμο του στην έξοδο.

Ο Θησέας υπάκουσε στη συμβουλή της και ξετύλιγε το μίτο όσο προχωρούσε πιο βαθιά. Όταν έφτασε στη φωλιά του Μινώταυρου, τον αιφνιδίασε και τον σκότωσε με μόνο όπλο τις μπουνιές και τις γροθιές του. Αμέσως μετά, ελευθέρωσε τους συντρόφους του και, τυλίγοντας τώρα το μίτο, κατόρθωσε να βρει το δρόμο του για την έξοδο από το Λαβύρινθο. Μαζί με τους συντρόφους του, την Αριάδνη και την αδελφή της, Φαίδρα, απέπλευσαν μυστικά από το λιμάνι της Κνωσού, κατευθυνόμενοι προς την Αθήνα.

Στο δρόμο τους σταμάτησαν στο νησί Νάξος, όπου απ’ εκεί έφυγε χωρίς την Αριάδνη. Για τους λόγους της εγκατάλειψης υπάρχουν δύο εκδοχές: Η πρώτη μας λέει ότι στο νησί βρισκόταν ο θεός Διόνυσος που, βλέποντας την Αριάδνη, την ερωτεύτηκε κεραυνοβόλα και ζήτησε από τον ήρωα να του την χαρίσει για να την παντρευτεί αυτός. Η δεύτερη, όμως, αναφέρει πως ο Θησέας την άφησε ενώ κοιμόταν σε μια ακρογιαλιά του νησιού, όπου τη βρήκε ο θεός Διόνυσος, την ερωτεύτηκε και τη νυμφεύτηκε.

Όλα πήγαιναν καλά, ενώ ο Θησέας και οι σύντροφοί του έπλεαν σε πελάγη ευτυχίας για τη νίκη τους. Όμως, πάνω στο γλέντι και τη χαρά, κανένας δεν θυμήθηκε να αλλάξει τα μαύρα πανιά του πλοίου και να βάλει τα λευκά. Έτσι, το πλοίο συνέχισε να ταξιδεύει με μαύρα πανιά. Ο κακόμοιρος Αιγέας, που είχε ανεβεί στην ακρογιαλιά του βράχου του Σουνίου για να αγναντέψει την επιστροφή του γιου του, βλέποντας το πλοίο να φτάνει με μαύρα πανιά, συμπέρανε πως ο γιος του ήταν πεθαμένος· μη αντέχοντας τον αβάστακτο πόνο για τον άδικο χαμό του γιου του, έπεσε και γκρεμοτσακίστηκε στο πέλαγος και τους βράχους. Οι Αθηναίοι, προς τιμήν του, ονόμασαν το πέλαγος που φιλοξένησε το άψυχο κορμί του ΑΙΓΑΙΟ. Είναι το σημερινό Αιγαίο Πέλαγος, του οποίου τα νησιά και τις βραχονησίδες επιβουλεύονται οι Τούρκοι, αλλά και το πέλαγος πάνω από το οποίο γίνονται καθημερινά αερομαχίες μεταξύ ελληνικών και τούρκικων μαχητικών αεροσκαφών.

Αργότερα, ο Θησέας έλαβε πρωταγωνιστικό ρόλο στο κυνήγι του Καλυδώνιου Κάπρου, τον οποίο αποστάληκε από τη θεά Άρτεμη, στην περιοχή του Καλυδώνα, κοντά στην Αιτωλία, ως τιμωρία για την ασέβεια του βασιλιά Οινέα να παραλείψει να προσφέρει θυσία. Για αντιμετώπιση του φοβερού αυτού κακού κλήθηκαν όλοι οι περίφημοι ήρωες, από το Μελέαγρο, γιο του Οινέα και της Αλθέας μέχρι και την Αταλάντη, κόρη του Σχοινέα. Τον σκότωσε η Αταλάντη και ο Μελέαγρος, ενώ στο κυνήγι του συμμετείχαν πολλοί ένδοξοι ήρωες, όπως ο Θησέας, ο Ιάσονας, ο Πηλέας κτλ.

http://www.typos.com.cy/nqcontent.cfm?a_id=5642