Στην προσχολική ηλικία, τα παιδιά αναπτύσσουν τη φαντασία τους και δεν έχουν ακόμη την πλήρη δυνατότητα να ξεχωρίζουν τη φαντασία από την πραγματικότητα. Αυτός ο παράγοντας μπορεί να κάνει τα παιδιά ιδιαίτερα ευάλωτα σε διάφορους φόβους.
Μερικοί συνηθισμένοι φόβοι στα Παιδιά Προσχολικής Ηλικίας είναι ο :
- Φόβος του σκοταδιού
- Φόβος του αποχωρισμού
- Φόβος για άγνωστα άτομα
- Φόβος για δυνατούς ήχους
- Φόβος για φανταστικά πλάσματα
Οι φόβοι ή οι φοβίες στην ηλικία του νηπιαγωγείου οφείλονται κάποιες φορές στην αυξημένη φαντασία που διαθέτουν, η οποία κάνει τα παιδιά ευάλωτα σε ανεξήγητα γεγονότα, καθώς και η έλλειψη κατανόησης του πραγματικού κόσμου. Έρχονται να προστεθούν οι αποχωρισμοί και αλλαγές όπως είναι η είσοδος τους στον παιδικό σταθμό ή στο νηπιαγωγείο, αλλά και οποιαδήποτε διαφοροποίηση της καθημερινής τους ρουτίνας, ως παράγοντες άγχους. Τα παιδιά επίσης, συνηθίζουν να μιμούνται τους φόβους που παρατηρούν στους γονείς ή σε άλλα παιδιά που συναναστρέφονται συχνά.
Όταν ένα νήπιο νιώθει φόβο για κάτι χωρίς να μπορεί να εκφράσει τι το φοβίζει, μπορεί να οφείλεται σε διάφορους παράγοντες, οι οποίοι σχετίζονται με την ανάπτυξη του λόγου, της συναισθηματικής ωριμότητας και της κατανόησης του περιβάλλοντος. Τα νήπια συχνά δυσκολεύονται να αναγνωρίσουν ή να εκφράσουν τους φόβους τους με λόγια, είτε επειδή δεν έχουν αναπτύξει αρκετά την ικανότητα της γλωσσικής έκφρασης, είτε επειδή οι φόβοι τους είναι ασαφείς ή δύσκολο να περιγραφούν.
Είναι σημαντικό να συζητούνται οι φόβοι του παιδιού με απλά λόγια, βοηθώντας το να κατανοήσει τι συμβαίνει γύρω του.
Εάν ένα παιδί φοβάται κάτι συγκεκριμένο, όπως έναν δυνατό ήχο, η σταδιακή έκθεση σε αυτό με ασφάλεια μπορεί να βοηθήσει.
Χρειάζεται παρατήρηση για το πότε και πού εκδηλώνεται ο φόβος. Η αγκαλιά, το χάδι ή η σωματική παρουσία των ενηλίκων του προσφέρει αίσθημα ασφάλειας και άνεσης, ακόμα και όταν δεν είναι σε θέση να εξηγήσει τι το φοβίζει. Είναι σημαντικό να δείχνουμε κατανόηση και υπομονή. Με τον χρόνο και την υποστήριξη, το νήπιο θα μπορέσει να εκφράσει καλύτερα τους φόβους του ή να τους ξεπεράσει. Σταδιακά, καθώς το παιδί αναπτύσσεται και αποκτά εμπειρίες, αυτοί οι φόβοι συνήθως μειώνονται και αντικαθίστανται από πιο ώριμες αντιδράσεις στο περιβάλλον.
Στην τάξη μας συζητήσαμε για τυχόν φόβους μας. Κάποια παιδιά εξέφρασαν κάτι συγκεκριμένο και άλλα κάτι πιο αόριστο. Εστιάσαμε σε τρόπους αντιμετώπισής τους. Έτσι τα παιδιά πρότειναν:
- Φυσάμε τον φόβο μακριά
- Κτυπάμε με δύναμη το πόδι μας στο πάτωμα να τον τρομάξουμε και να φύγει
- Με γροθιές στα χέρια και έντονη έκφραση στο πρόσωπο του δείχνουμε ότι δεν φοβόμαστε
- Του λέμε “Ξου ξου”
- Με μια κίνηση του χεριού μας τον διώχνουμε μακριά