Η πλειοψηφία των παιδιών στην Ελλάδα ενημερώνονται για τα νέα μέσα από τα κοινωνικά δίκτυα – 42% είτε δεν μπορεί να ξεχωρίσει μια ψεύτικη είδηση είτε την ξεχωρίζει μόνο όταν είναι εμφανής.
Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης διαδραματίζουν ολοένα και αυξανόμενο παρεμβατικό ρόλο στην καθημερινότητά μας κατά συνέπεια η αξιολόγηση των ειδήσεων που προβάλλουν αποκτά όλο και μεγαλύτερη σημασία. Ανυπόστατες ειδήσεις αποκτούν υπόσταση και γίνονται πιστευτές από μεγάλη μερίδα κοινού καθώς μεταδίδονται πολύ γρήγορα και σε ευρύ κοινό μέσω των κοινωνικών δικτύων.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας σε 14.000 μαθητές από 400 σχολεία της Ελλάδας ηλικίας από 10-18 ετών που πραγματοποίησε το Ελληνικό Κέντρο Ασφαλούς Διαδικτύου το Νοέμβριο-Δεκέμβριο του 2018 σε συνεργασία με το Υπουργείο παιδείας, το 58% των παιδιών ενημερώνεται από δημοσιεύσεις σε κοινωνικά δίκτυα, το 26% μαθαίνει τα νέα από δημοσιογραφικά site και ένα 16% από αλλού (τηλεόραση, ραδιόφωνο, εφημερίδα, φίλους, γονείς). Το 58% των παιδιών πιστεύει ότι μπορεί να ξεχωρίσει μια ψεύτικη είδηση στο διαδίκτυο, το 30% απαντά ότι την ξεχωρίζει μόνο όταν είναι πολύ εμφανής και ένα 12% δεν μπορεί να τη ξεχωρίσει.
Οι ψευδείς ειδήσεις (fake news) είναι ιστορίες οι οποίες παρουσιάζονται κυρίως ως δημοσιογραφικές, είναι όμως κατασκευασμένες εσκεμμένα για να εξυπηρετήσουν κάποιο σκοπό. Οι ψευδείς ειδήσεις μπορούν να περιέχονται σε ψηφιακό ή έντυπο περιεχόμενο. Επίσης, μπορεί να λάβουν τη μορφή ολόκληρων ιστοσελίδων που έχουν σχεδιαστεί με τέτοιο τρόπο ώστε να μοιάζουν με αξιόπιστα ειδησεογραφικά sites. Ο σκοπός των «ψευδών ειδήσεων» είναι είτε εμπορικός όπως η προώθηση ενός προϊόντος ή η δημιουργία κίνησης (traffic) προς μία ιστοσελίδα (clickbait), είτε πολιτικός (παραπληροφόρηση-διαμόρφωση κοινής γνώμης).Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης διαδραματίζουν ολοένα και αυξανόμενο παρεμβατικό ρόλο στην καθημερινότητά μας κατά συνέπεια η αξιολόγηση των ειδήσεων που προβάλλουν αποκτά όλο και μεγαλύτερη σημασία.
Αναπτύξτε κριτική σκέψη και εμπιστευθείτε το ένστικτο και τη λογική σας. Αν κάτι σας φαίνεται απίστευτο, τότε είναι πολύ πιθανό να είναι ψέμα ή να περιέχει μεγάλες ανακρίβειες.
Πως να καταλάβετε αν μια ανάρτηση είναι ψευδής;
- Αν το κείμενο σας προτρέπει να το αναπαράγεται αυτό θα πρέπει να σας υποψιάσει.
- Αν έχει μη λειτουργικά – ενεργά λινκ.
- Υπερβολικοί τίτλοι ή τίτλοι που δεν έχουν σχέση με το κείμενο της ανάρτησης.
- Όσο πιο απίστευτοι ισχυρισμοί υπάρχουν σε ένα κείμενο, τόσο πιο ατράνταχτες αποδείξεις και στοιχεία θα πρέπει να το συνοδεύουν.
- Αν το κείμενο συνοδεύεται από φωτογραφίες άσχετες με το θέμα, ή αν το θέμα της ανάρτησης, είναι η φωτογραφία/ες και αυτή/ες έχουν κακή ανάλυση είναι μια ένδειξη ότι κάτι δεν πάει καλά.
- Αν το κείμενο είναι προϊόν αυτόματης μετάφρασης.
- Αν δεν υπάρχει συντάκτης.
- Αν στο κείμενο υπάρχουν πολλά ορθογραφικά λάθη είναι μια ακόμη ένδειξη.
- Αν αντί για ημερομηνία το κείμενο μας δίνει το χρόνο της ιστορίας που περιγράφει με λέξεις, όπως χθες, προχθές, την προηγούμενη βδομάδα κτλ.
Παίξε το παιχνίδι και μάθε τα πάντα για τα ψεύτικα νέα!
