Ορισμός
Ένας εννοιολογικός χάρτης είναι ένα διάγραμμα που απεικονίζει γραφικά τη συσχέτιση μεταξύ διαφόρων εννοιών. Οι εννοιολογικοί χάρτες είναι ένας τρόπος αναπαράστασης της ανθρώπινης σκέψης ή πιο συγκεκριμένα, τρόπος αναπαράστασης ενός κάποιου πεδίου γνώσεων (πηγή: wikipedia).
Οι εννοιολογικοί χάρτες είναι ένα εξαιρετικό εργαλείο κατανόησης και οργάνωσης γνώσης.
Μπορούν να χρησιμοποιηθουν και ως οπτικό εργαλείο απομνημόνευσης για όσους μαθαίνουν γράφοντας ή κάνοντας σχήματα (οπτικοί τύποι).
Είναι ένα εργαλείο που μπορεί να βοηθήσει αρκετούς μαθητές στη μελέτη των μαθημάτων τους. Συνιστάται να γίνει τουλάχιστον μία άσκηση με χαρτί και μολύβι.
Παραδείγματα χρήσης:
- να οργανωθούν πολλές έννοιες που συσχετίζονται μεταξύ τους όπως ιδιότητες σχημάτων στη γεωμετρία, οι ήρωες ενός βιβλίου, τα χαρακτηριστικά ενός είδους στη βιολογία,
- να μπουν σε σειρά ονόματα, χρονολογίες, γεγονότα στο μάθημα ιστορίας,
- να οργανωθούν πληροφορίες σε κατηγορίες και υποκατηγορίες όπως τα είδη λογισμικού.
Εργαλεία σχεδίασης Εννοιολογικών χαρτών:
- Μικροεφαρμογή στο Φωτόδεντρο (Εικ. 1): Μια εκπαιδευτική εφαρμογή κατασκευής εννοιολογικών χαρτών. Προφανώς δωρεάν, πολύ εύκολη στη χρήση αλλά χωρίς πολλές δυνατότητες, ούτε δυνατότητα αποθήκευσης. Ικανοποιητική, πάντως για το δημοτικό ( Φωτόδεντρο)
- Βubbl.us (Εικ. 2): ακόμη ένα online εργαλείο. Και σε αυτό η δωρεάν έκδοση επιτρέπει μόνο την αποθήκευση του χάρτη με τη μορφή εικόνας. Έχει περισσότερες επιλογές από το mindmup, αλλά είναι και δυσκολότερο για χρήση (https://bubbl.us/).
- CmapTools (Εικ. 3): είναι δωρεάν και έχει δημιουργηθεί από το Institute for Human and Machine Cognition του Πανεπιστημίου της Φλόριντας. Μπορεί να εγκατασταθεί δωρεάν σε υπολογιστές με Windows, OSX και Linux ή μπορεί να χρησιμοποιηθεί η online έκδοση η οποία απαιτεί εγγραφή με email. Το πιο πλήρες εργαλείο δημιουργίας εννοιολογικών χαρτών και ξεπερνά σε δυνατότητες αρκετά επί πληρωμή λογισμικά. Το προτείνω για τους υπολογιστές του εργαστηρίου και για το σπίτι. (https://cmap.ihmc.us/)
- Μindmup (Εικ. 4): Μάλλον το πιο εύκολο online εργαλείo. Η δωρεάν έκδοση δεν δίνει δυνατότητα αποθήκευσης, μπορούμε όμως να ‘κατεβάσουμε’ ότι χάρτη σχεδιάσουμε, σαν εικόνα ή pdf αρχείο. https://www.mindmup.com/
- Εννοιολογικοί χάρτες με την εφαρμογή που υπάρχει στο eclass (Εικ. 5). Μέσα στο eclass υπάρχει δυνατότητα εύκολης σχεδίασης εννοιολογικών χαρτών. Ωστόσο η εφαρμογή αυτή έχει τις λιγότερες δυνατότητες από όλες τις άλλες, αν και επιτρέπει την αποθήκευση του χάρτη ως εικόνα ή ως αρχείο στα ‘Έγγραφα’ του eclass. Δεν δίνει ούτε καν τη δυνατότητα να μετακινήσουμε τους κόμβους, ενώ δεν μπορούμε να κάνουμε σμίκρυνση του χάρτη με αποτέλεσμα οι μεγάλοι εννοιολογικοί χάρτες να μην εμφανίζονται ολόκληροι.
- Μολύβι και χαρτί: Ο πιο εύκολος τρόπος δημιουργίας εν. χαρτών!!!
A] Δραστηριότητα: Συμπληρώνουμε τους χάρτες
Β] Δραστηριότητα : Ο χρόνος, οι εποχές και οι μήνες
Πατήστε εδώ για να ανοίξετε το Εργαλείο εννοιολογικής χαρτογράφησης από το φωτόδεντρο
Γ] Δραστηριότητα : Τα ζώα του αγροκτήματος.
Πατήστε εδώ για να ανοίξετε το Εργαλείο εννοιολογικής χαρτογράφησης από το φωτόδεντρο
i) Δημιουργώ χάρτη με τα ζώα του αγροκτήματος.
ii) Δημιουργώ χάρτη ταξινομώντας τα ζώα με βάση το μέγεθος τους (μεγάλα, μέτρια, μικρά).
Δ] Δραστηριότητα : Συμπληρώνουμε τους χάρτες
- για τα Φυτά και ζώα του τόπου μας (από φωτόδεντρο)
- για τα Μέσα συγκοινωνίας και μεταφοράς- ταξινόμηση (από φωτόδεντρο), μαθαίνω ποια είναι: Μελέτη Περιβάλλοντος Γ’ δημοτικού, Εν.3)
- για τα Τα μέσα συγκοινωνίας και μεταφοράς (από φωτόδεντρο)
- Συμπληρώνουμε τον Εννοιολογικό Χάρτη Ελλάδα – Η χώρα μας, Μελέτη Περιβάλλοντος Δ’ δημοτικού, Εν.1
- Συμπληρώνουμε τον Εννοιολογικό Χάρτη Γνωρίζουμε και προσέχουμε το σώμα μας, μαθαίνω ποια είναι: Μελέτη Περιβάλλοντος Δ’ δημοτικού, Εν.5
Ε] Δραστηριότητα :Δημιουργούμε τους χάρτες (Για την εφαρμογή πατήστε εδώ: Εργαλείο εννοιολογικής χαρτογράφησης)
- για τα ζώα του βουνού και του δάσους, μαθαίνω ποια είναι μελετώντας την παρουσίαση: Γνωρίζω τα ζώα του δάσους (από φωτόδεντρο)
- για τα απειλούμενα είδη ζώων στην Ελλάδα, μαθαίνω ποια είναι μελετώντας την παρουσίαση: Γνωρίζω μερικά από τα απειλούμενα είδη στην Ελλάδα (από φωτόδεντρο), Οι ταυτότητες των απειλούμενων ζώων (αντιστοίχιση) (από φωτόδεντρο), Μελέτη Περιβάλλοντος Δ’ δημοτικού, Εν.3, κεφ:12
