ΑΡΧΑΙΩΝ ΓΝΩΜΕΣ

Είναι μεγάλο κακό για την πόλη, όταν ένας κακόγνωμος αλλά ευχάριστος ρήτορας πείθει το λαό· Όσοι, όμως, πάντα σωστά συμβουλεύουν, κι αν αμέσως δε φαίνονται χρήσιμοι, αργότερα ωφελούν την πόλη. Έτσι πρέπει να κρίνεται ο ηγέτης· γιατί τότε μόνο έχουν την ίδια αξία ρήτορας και ηγέτης
[ὅταν γὰρ ἡδύς τις λόγοις φρονῶν κακῶς πείθῃ τὸ πλῆθος, τῇ πόλει κακὸν μέγα• ὅσοι δὲ σὺν νῷ χρηστὰ βουλεύουσ’ ἀεί, κἂν μὴ παραυτίκ’, αὖθίς εἰσι χρήσιμοι πόλει. θεᾶσθαι δ’ ὧδε χρὴ τὸν προστάτην ἰδόνθ’• ὅμοιον γὰρ τὸ χρῆμα γίγνεται τῷ τοὺς λόγους λέγοντι καὶ τιμωμένῳ.]

Κακός ο λαός, όταν έχει κακούς ηγέτες
δεινὸν οἱ πολλοί, κακούργους ὅταν ἔχωσι προστάτας

Όταν ξεσπά ο λαός οργισμένα είναι σα να θέλεις να σβήσεις πυρακτωμένη φωτιά· αν, όμως, ηρεμήσεις επιζητώντας την κατάλληλη ευκαιρία, μπορεί να μετριάσει την ορμή του· κι αν ξεθυμάνει, εύκολα τότε μπορείς να πετύχεις ό,τι θέλεις. Υπάρχει φιλευσπλαχνία και ταυτόχρονα μεγάλος θυμός στο λαό, κι αν ξέρεις να περιμένεις την κατάλληλη στιγμή, δεν υπάρχει καλύτερο χάρισμα απ’ αυτό…
Κι αν ζορίζεις του καραβιού το πανί, βουλιάζει, ενώ αν το χαλαρώσεις, πλέει και πάλι ορθό. Γιατί ούτε ο θεός, ούτε όμως, και οι πολίτες αγαπούν το μεγάλο πάθος
ὅταν γὰρ ἡβᾷ δῆμος εἰς ὀργὴν πεσών, ὅμοιον ὥστε πῦρ κατασβέσαι λάβρον• εἰ δ’ ἡσύχως τις αὑτὸν ἐντείνοντι μὲν χαλῶν ὑπείκοι καιρὸν εὐλαβούμενος, ἴσως ἂν ἐκπνεύσειεν• ἢν δ’ ἀνῇ πνοάς, τύχοις ἂν αὐτοῦ ῥᾳδίως ὅσον θέλεις.
ἔνεστι δ’ οἶκτος, ἔνι δὲ καὶ θυμὸς μέγας, καραδοκοῦντι κτῆμα τιμιώτατον… καὶ ναῦς γὰρ ἐνταθεῖσα πρὸς βίαν ποδὶ ἔβαψεν, ἔστη δ’ αὖθις, ἢν χαλᾷ πόδα.
μισεῖ γὰρ ὁ θεὸς τὰς ἄγαν προθυμίας, μισοῦσι δ’ ἀστοί

το τέλος (της ζωής) στους ανθρώπους ο θεός το δίνει, και μάλιστα όποιο τέλος αυτός θέλει
τέλος ἔχει δαίμων βροτοῖς, τέλος ὅπᾳ θέλῃ

Κάθε άνθρωπος, ακόμη κι αν είναι δούλος, χαίρεται να βλέπει το φως (να ζει)
πᾶς ἀνήρ, κἂν δοῦλος ᾖ τις, ἥδεται τὸ φῶς ὁρῶν

Ο μεγάλος πλούτος και η ευτυχία δεν κρατούν για πάντα στους ανθρώπους
ὁ μέγας ὄλβος οὐ μόνιμος ἐν βροτοῖς

εύλογα, ο κακής γυναίκας άντρας γίνεται κακός
εἰκότως, κακῆς γυναικός ἄνδρα γίγνεσθαι κακόν

Πάντοτε οι γυναίκες στις συμφορές κάνουν τους άνδρες ευτυχέστερους
αἰεί γυναῖκες ἐμποδών ταῖς συμφοραῖς ἔφυσαν ἀνδρῶν πρός τό δυστυχέστερον

Αν οι γάμοι είναι ευτυχισμένοι, είναι ευτυχισμένοι και οι άνθρωποι· σε όσους, όμως, δεν πάει καλά ο γάμος, τότε η δυστυχία τους μεταφέρεται και έξω από το σπίτι
γάμοι δ᾿ ὅσοις μέν εὖ καθεστᾶσιν βροτῶν, μακάριος αἰών· οἷς δέ μή πίπτουσιν εὖ, τά τ᾿ ἔνδον εἰσί τά τε θύραζε δυστυχεῖς

Δεν υπάρχει κανένα κακό, όπως λέει ο λόγος, μήτε βάσανο μήτε συμφορά θεόσταλτη που να μη μπορεί ν᾿ αντέξει η ανθρώπινη φύση
οὐκ ἔστιν οὐδέν δεινόν ὧδ᾿ εἰπεῖν ἔπος οὐδέ πάθος οὐδέ ξυμφορά θεήλατος, ἧς οὐκ ἄν ἄραιτ᾿ ἄχθος ἀνθρώπου φύσις

Δεν υπάρχει τίποτα που να αξίζει περισσότερο από έναν πιστό φίλο, ούτε τα πλούτη, ούτε η βασιλεία· άμυαλος είναι όποιος προτιμά το πλήθος από ένα γενναίο φίλο
οὐκ ἔστιν οὐδέν κρεῖσσον ἤ φίλος σαφής, οὐ πλοῦτος, οὐ τυραννίς· ἀλόγιστον δέ τι τό πλῆθος ἀντάλλαγμα γενναίου φίλου

Καλά το λένε, φρόντισε να έχεις φίλους και όχι μόνο συγγενείς· γιατί όποιος συμπάσχει μαζί σου στις συμφορές, αυτός ο φίλος αξίζει περισσότερο από μύριους συγγενείς
τοῦτ᾿ ἐκεῖνο, κτᾶσθ᾿ ἑταίρους, μή τό συγγενές μόνον· ὡς ἀνήρ ὅστις τρόποισι συντακῇ, θυραῖος ὤν μυρίων κρείσσων ὁμαίμων ἀνδρί κεκτῆσθαι φίλος

Στις συμφορές ο πιστός φίλος αξίζει περισσότερο απ᾿ όσο η γαλήνη για τους ναύτες
πιστός ἐν κακοῖς ἀνήρ κρείσσων γαλήνης ναυτίλοισιν εἰσορᾶν

Τους φίλους στις συμφορές πρέπει να τους βοηθούν οι φίλοι· όταν πάνε καλά τα πράγματα, τι ανάγκη υπάρχει για φίλους;
τούς φίλους ἐν τοῖς κακοῖς χρή τοῖς φίλοισιν ὠφελεῖν· ὅταν δ᾿ ὁ δαίμων εὐ διδῷ, τί δεῖ φίλων;

Όσοι με τα λόγια μόνο και όχι με πράξεις δε δείχνουν τη φιλία τους στους φίλους που τους χτυπούν οι συμφορές, δεν είναι πραγματικοί φίλοι
ὄνομα γάρ, ἔργον δ᾿ οὐκ ἔχουσιν οἱ φίλοι οἱ μή ᾿πι ταῖσι συμφοραῖς ὄντες φίλοι