ΑΡΧΑΙΩΝ ΓΝΩΜΕΣ

Έπρεπε, Αθηναίοι, όλοι οι ρήτορες να μην εκφωνούν κανένα λόγο παρασυρόμενοι ούτε από έχθρα ούτε για την ευχαρίστηση των ακροατών, αλλά αυτό που κάθε ρήτορας θεωρεί καλύτερο αυτό και να προτείνει, και μάλιστα όταν συνεδριάζετε για τα κοινά και για σπουδαίας σημασίας ζητήματα. Επειδή, όμως, μερικοί ρητορεύουν παρασυρόμενοι είτε από φιλόνικη διάθεση είτε από οποιαδήποτε άλλη αιτία , πρέπει εσείς, Αθηναίοι, απομακρύνοντας όλα τα άλλα, αυτά που νομίζετε πως συμφέρουν στην πόλη, αυτά και να αποφασίσετε και να πράξετε
῎Εδει μέν, ὦ ἄνδρες ᾿Αθηναῖοι, τοὺς λέγοντας ἅπαντας μήτε πρὸς ἔχθραν ποιεῖσθαι λόγον μηδένα μήτε πρὸς χάριν, ἀλλ’ ὃ βέλτιστον ἕκαστος ἡγεῖτο, τοῦτ’ ἀποφαίνεσθαι, ἄλλως τε καὶ περὶ κοινῶν πραγμάτων καὶ μεγάλων ὑμῶν βουλευομένων• ἐπεὶ δ’ ἔνιοι τὰ μὲν φιλονικίᾳ, τὰ δ’ ᾑτινιδήποτ’ αἰτίᾳ προάγονται λέγειν, ὑμᾶς, ὦ ἄνδρες ᾿Αθηναῖοι, τοὺς πολλοὺς δεῖ πάντα τἄλλ’ ἀφελόντας, ἃ τῇ πόλει νομίζετε συμφέρειν, ταῦτα καὶ ψηφίζεσθαι καὶ πράττειν

Γιατί πολλά θυσιάσαμε γι’ αυτή (την ειρήνη), τα οποία, αν τα είχαμε, τότε ο πόλεμος θα ήταν για μας ασφαλέστερος και ευκολότερος απ’ ότι τώρα
πολλὰ γὰρ προείμεθα, ὧν ὑπαρχόντων τότ’ ἂν ἢ νῦν ἀσφαλέστερος καὶ ῥᾴων ἦν ἡμῖν ὁ πόλεμος

Αλλά όταν, όπως ακριβώς σε μια ζυγαριά, βάλεις στη μια μεριά χρήματα, τότε το βάρος τους συμπαρασύρει προς το μέρος τους τη λογική κρίση, κι αυτός που κάνει αυτό, δεν μπορεί ούτε να σκεφτεί σωστά ούτε κι ανεπηρέαστα
ὅταν δ’ ἐπὶ θάτερ’ ὥσπερ εἰς τρυτάνην ἀργύριον προσενέγκῃς, οἴχεται φέρον καὶ καθείλκυκε τὸν λογισμὸν ἐφ’ αὑτό, καὶ οὐκ ἂν ἔτ’ ὀρθῶς οὐδ’ ὑγιῶς ὁ τοῦτο ποιήσας περὶ οὐδενὸς λογίσαιτο

Ένα πράγμα, Αθηναίοι, η καλή μου τύχη, την οποία θεωρώ πως είναι ανώτερη από κάθε ικανότητα και σοφία που υπάρχει στους ανθρώπους
ἓν μέν, ὦ ἄνδρες ᾿Αθηναῖοι, δι’ εὐτυχίαν, ἣν συμπάσης ἐγὼ τῆς ἐν ἀνθρώποις οὔσης δεινότητος καὶ σοφίας ὁρῶ κρατοῦσαν

Αν θελήσετε να μ’ ακούσετε απέχοντας από αποδοκιμασίες και φιλόνικη διάθεση, όπως ταιριάζει σε ανθρώπους που συνεδριάζουν για να αποφασίσουν για την πόλη και για τόσο σημαντικά ζητήματα, θα μου δώσετε τη δυνατότητα και να σας μιλήσω και να σας συμβουλεύσω, και μ’ αυτά που θα σας πω και η παρούσα κατάσταση θα βελτιωθεί και να διασωθούν αυτά που αφήσατε στην τύχη τους.
ἂν ἐθελήσητε τοῦ θορυβεῖν καὶ φιλονικεῖν ἀποστάντες ἀκούειν, ὡς ὑπὲρ πόλεως βουλευομένοις καὶ τηλικούτων πραγμάτων προσήκει, ἕξειν καὶ λέγειν καὶ συμβουλεύειν δι’ ὧν καὶ τὰ παρόντ’ ἔσται βελτίω καὶ τὰ προειμένα σωθήσεται.

Γιατί (Αθηναίοι) όλοι οι άλλοι άνθρωποι συνηθίζουν να παίρνουν αποφάσεις πριν από αυτά που θα γίνουν, ενώ εσείς μετά απ’ αυτά. Αυτό πάντοτε, απ’ όσα εγώ γνωρίζω, έχει ως αποτέλεσμα αυτόν που σας κατακρίνει για τα λάθη σας να τον επαινείτε και να τον θεωρείτε καλό ρήτορα, ενώ τα γεγονότα και αυτά για τα οποία πρέπει να πάρετε αποφάσεις έχουν ήδη ξεφύγει από τον έλεγχό σας.
οἱ μὲν γὰρ ἄλλοι πάντες ἄνθρωποι πρὸ τῶν πραγμάτων εἰώθασι χρῆσθαι τῷ βουλεύεσθαι, ὑμεῖς δὲ μετὰ τὰ πράγματα. ἐκ δὲ τούτου συμβαίνει παρὰ πάντα τὸν χρόνον ὃν οἶδ’ ἐγώ, τὸν μὲν οἷς ἂν ἁμάρτητ’ ἐπιτιμῶντα εὐδοκιμεῖν καὶ δοκεῖν εὖ λέγειν, τὰ δὲ πράγματα καὶ περὶ ὧν βουλεύεσθ’ ἐκφεύγειν ὑμᾶς.

Η λήψη μιας απόφασης είναι από τη φύση της δύσκολη και προβληματική
δυσκόλου δ’ ὄντος φύσει καὶ χαλεποῦ τοῦ βουλεύεσθαι

Αν βέβαια έχετε το μυαλό σας στο κεφάλι και όχι στις φτέρνες να το πατάτε
εἴπερ ὑμεῖς τὸν ἐγκέφαλον ἐν τοῖς κροτάφοις καὶ μὴ ἐν ταῖς πτέρναις καταπεπατημένον φορεῖτε

Γιατί βλέπω πως τις περισσότερες φορές μερικοί εκδηλώνουν την οργή τους όχι στους υπεύθυνους αλλά σ’ αυτούς που είναι του χεριού τους
ὁρῶ γὰρ ὡς τὰ πόλλ’ ἐνίους οὐκ εἰς τοὺς αἰτίους, ἀλλ’ εἰς τοὺς ὑπὸ χεῖρα μάλιστα τὴν ὀργὴν ἀφιέντας

Εγώ θα σας πω την αλήθεια με παρρησία και δε θα σας αποκρύψω τίποτα
ἐγὼ τἀληθῆ μετὰ παρρησίας ἐρῶ πρὸς ὑμᾶς καὶ οὐκ ἀποκρύψομαι

Επειδή τώρα, χωρίς να το καταλάβετε, δεν κάνετε τίποτα, θα υποστείτε τα πάντα· τόσο πολύ υπερισχύουν η εφήμερη ευχαρίστηση και νωθρότητά σας απ’ αυτό που πρόκειται να σας ωφελήσει κάποτε στο μέλλον
ἐκ τοῦ μηδὲν ἤδη ποιῆσαι λήσεθ’, ὡς ἐμοὶ δοκεῖ, πάνθ’ ὑπομείναντες• οὕτως ἡ παραυτίχ’ ἡδονὴ καὶ ῥᾳστώνη μεῖζον ἰσχύει τοῦ ποθ’ ὕστερον συνοίσειν μέλλοντος.

Κάθε βασιλιάς και κάθε τύραννος είναι εχθρός της ελευθερίας και ενάντιος στους νόμους
βασιλεὺς γὰρ καὶ τύραννος ἅπας ἐχθρὸς ἐλευθερίᾳ καὶ νόμοις ἐναντίος

Για τις πόλεις έχουν βρεθεί κάθε είδους μέσα προστασίας, όπως τα χαρακώματα, τα τείχη, οι τάφροι και τα όσα άλλα παρόμοια. Και όλα αυτά είναι χειροποίητα και απαιτούνται επιπλέον δαπάνες· ένα κοινό μέσο ασφαλείας, όμως, έχει αποκτήσει η φύση των συνετών ανθρώπων, το οποίο είναι καλό και σωτήριο για όλους, και κυρίως για την προστασία των λαών από τους τυράννους. Ποιο είναι αυτό; Η δυσπιστία! Να την φυλάτε και να την κρατάτε σφιχτά· αν τη διατηρείτε, δεν θα πάθετε κανένα κακό
παντοδαπὰ εὑρημένα ταῖς πόλεσιν πρὸς φυλακὴν καὶ σωτηρίαν, οἷον χαρακώματα καὶ τείχη καὶ τάφροι καὶ τἄλλ’ ὅσα τοιαῦτα. καὶ ταῦτα μέν ἐστιν ἅπαντα χειροποίητα καὶ δαπάνης προσδεῖται• ἓν δέ τι κοινὸν ἡ φύσις τῶν εὖ φρονούντων ἐν αὑτῇ κέκτηται φυλακτήριον, ὃ πᾶσι μέν ἐστ’ ἀγαθὸν καὶ σωτήριον, μάλιστα δὲ τοῖς πλήθεσι πρὸς τοὺς τυράννους. τί οὖν ἐστι τοῦτο; ἀπιστία. ταύτην φυλάττετε, ταύτης ἀντέχεσθε• ἂν ταύτην σῴζητε, οὐδὲν μὴ δεινὸν πάθητε

Γιατί είναι σπουδαιότερα τα κατορθώματα εκείνων από το να μπορεί κάποιος να τα εκφράσει με λόγια
ἔστι γὰρ μείζω τἀκείνων ἔργα ἢ ὡς τῷ λόγῳ τις ἂν εἴποι

Αλλά όλοι σας, και οι ρήτορες και οι ακροατές, πρέπει να προτιμάτε τα καλύτερα και τα σωτήρια και όχι τα πιο εύκολα και τα πιο ευχάριστα
ἀλλὰ καὶ τοῖς λέγουσιν ἅπασι καὶ τοῖς ἀκούουσιν ὑμῖν τὰ βέλτιστα καὶ τὰ σώσοντα τῶν ῥᾴστων καὶ τῶν ἡδίστων προαιρετέον.