ΑΡΧΑΙΩΝ ΓΝΩΜΕΣ

Φαίνεται να μη σκέφτεσαι σωστά, αν λές σοφά πράγματα σ᾿ έναν απαίδευτο
δόξει τις ἀμαθεῖ σοφά λέγων οὐκ εὖ φρονεῖν

το σοφό που ξεπερνά σε υπεροψία και των θνητών τα μέτρα δεν είναι σοφία
τό σοφόν δ᾿ οὐ σοφία τό τε μή θνητά φρονεῖν

Δεν πρέπει ο άνθρωπος να περηφανεύεται πέρα από το μέτρο. Κι αυτό γιατί, όταν η αλαζονεία ωριμάσει, καρπίζει των συμφορών το στάχυ, απ᾿ όπου τρυγάει καρπούς γεμάτους δάκρυα
οὐχ ὑπέρφευ θνητόν ὄντα χρή φρονεῖν. ὕβρις γάρ ἐξανθοῦσ᾿ ἐκάρπωσεν στάχυν ἄτης, ὅθεν πάγκλαυτον ἐξαμᾷ θέρος

Όμως, είναι ανάγκη οι άνθρωποι να υπομένουν τις συμφορές, όταν είναι θεόσταλτες
ὅμως, δ᾿ ἀνάγκη πημονάς βροτοῖς φέρειν θεῶν διδόντων

Μοιράζει ο θεός το δίκιο, όταν έρθει η ώρα
νέμει τοι δίκαν θεός, ὅταν τύχῃ

Δεν πρέπει άλλο να πιστεύεις στους θεούς, αν το άδικο νικήσει το δίκιο
χρή μηκέθ᾿ ἡγεῖσθαι θεούς, εἰ τἄδικ᾿ ἔσται τῆς δίκης ὑπέρτερα

Νομίζω πως κανείς από τους θεούς δεν είναι κακός
οὐδένα γάρ οἶμαι δαιμόνων εἶναι κακόν

Η ζωή είναι γλυκιά στους ανθρώπους, ενώ ο θάνατος μαύρο σκοτάδι· είναι τρελός όποιος εύχεται να πεθάνει. Καλύτερα μια πικρή ζωή παρά ένας καλός θάνατος
τό φῶς τόδ᾿ ἀνθρώποισιν ἥδιστον βλέπειν, τά νέρθε δ᾿ οὐδέν· μαίνεται δ᾿ ὅς εὔχεται θανεῖν. κακῶς ζῆν κρεῖσσον ἤ καλῶς θανεῖν

Αν υπάρχουν θεοί και είσαι δίκαιος άνθρωπος, θα σε τιμήσουν· αν, όμως, δεν υπάρχουν, γιατί να ζούμε; [ματαιοπονούμε]
εἰ δ᾿ εἰσί θεοί, δίκαιος ὤν ἀνήρ ἐσθλῶν κυρήσεις· εἰ δέ μή, τί δεῖ πονεῖν;

Η σωφροσύνη και ο σεβασμός προς τους θεούς είναι σπουδαίο αγαθό· πιστεύω πως αυτό είναι το πιο σοφό απόκτημα για να το έχουν οι άνθρωποι
τό σωφρονεῖν δέ καί σέβειν τά τῶν θεῶν κάλλιστον· οἶμαι δ᾿ αὐτό καί σοφώτατον θνητοῖσιν εἶναι κτῆμα τοῖσι χρωμένοις

Μάταιος κόπος ν᾿ ανακαλύψεις την ουσία των θεών και να νομίζεις μάλιστα πως αυτό κάτι αξίζει, αφού η ιδέα για τους θεούς έχει καθιερωθεί μέσα στο χρόνο και προέρχεται από τη φύση
κούφα γάρ δαπάνα νομίζειν ἰσχύν τόδ᾿ ἔχειν, ὅ τι ποτ᾿ ἄρα τό δαιμόνιον, τό τ᾿ ἐν χρόνῳ μακρῷ νόμιμον ἀεί φύσει τε πεφυκός

παραμονεύουν οι θεοί τον ασεβή και καιροφυλακτούν· αργούν ποικιλοτρόπως αλλά τον πιάνουν τον ασεβή
κρυπτεύουσι [οἱ θεοί] δέ ποικίλως δορόν χρόνου καί θηρῶσιν τόν ἄσεπτον

νομίζω πως λίγο ενδιαφέρει τους νεκρούς, αν θα τύχουν πλούσιων προσφορών· αυτό δεν είναι τίποτα άλλο παρά μια κούφια ψωροπερηφάνια των ζωντανών
δοκῶ δέ τοῖς θανοῦσι διαφέρειν βραχύ, εἰ πλουσίων τις τεύξεται κτερισμάτων· κενόν δέ γαύρωμ᾿ ἐστί τῶν ζώντων τόδε

Από το να ζεις μια δυστυχισμένη ζωή καλύτερος ο θάνατος. Με το θάναο κανείς δε νιώθει τις συμφορές
τοῦ ζῆν δέ λυπρῶς κρεῖσσόν ἐστι κατθανεῖν. ἀλγεῖ γάρ οὐδέν τῶν κακῶν ᾔσθημένος

Δεν είναι το ίδιο, παιδί μου, η ζωή και ο θάνατος· στο θάνατο υπάρχει το τίποτα, ενώ στη ζωή οι ελπίδες
οὐ ταὐτόν, ὦ παῖ, τῷ βλέπειν τό κατθανεῖν· τό μέν γάρ οὐδέν, τῷ δ᾿ ἔνεισιν ἐλπίδες