ΑΡΧΑΙΩΝ ΓΝΩΜΕΣ

Στις συμφορές ο πιστός φίλος αξίζει περισσότερο απ᾿ όσο η γαλήνη για τους ναύτες
πιστός ἐν κακοῖς ἀνήρ κρείσσων γαλήνης ναυτίλοισιν εἰσορᾶν

Τους φίλους στις συμφορές πρέπει να τους βοηθούν οι φίλοι· όταν πάνε καλά τα πράγματα, τι ανάγκη υπάρχει για φίλους;
τούς φίλους ἐν τοῖς κακοῖς χρή τοῖς φίλοισιν ὠφελεῖν· ὅταν δ᾿ ὁ δαίμων εὐ διδῷ, τί δεῖ φίλων;

Όσοι με τα λόγια μόνο και όχι με πράξεις δε δείχνουν τη φιλία τους στους φίλους που τους χτυπούν οι συμφορές, δεν είναι πραγματικοί φίλοι
ὄνομα γάρ, ἔργον δ᾿ οὐκ ἔχουσιν οἱ φίλοι οἱ μή ᾿πι ταῖσι συμφοραῖς ὄντες φίλοι

Ανέλπιστο πράγμα να βρεις πιστό φίλο και στα καλά και στα κακά
εὕρημα γάρ τοι χρῆμα γίγνεται τόδε, κοινῆ μετασχεῖν τ᾿ ἀγαθοῦ καί τοῦ κακοῦ

Είναι μεγάλη ντροπή να ρίχνει κάποιος τους φίλους του σε συμφορές, για να σωθεί ο ίδιος
τά τῶν φίλων αἴσχιστον ὅστις καταβαλών ἐς ξυμφοράς αὐτός σέσωσται

Οι φίλοι πρέπει να συμπάσχουν με τους φίλους στα δύσκολα
ἐς κοινόν ἀλγεῖν τοῖς φίλοισι χρή φίλους

ο καλός άνθρωπος δε γίνεται στα μεγαλεία του ν᾿ αλλάζει τρόπους, αλλά οφείλει να μένει σταθερός στις φιλίες του και να βοηθά με τα αγαθά του όσο μπορεί
ἄνδρα δ᾿ οὐ χρεών τόν ἀγαθόνπράσσοντα μεγάλα τούς τρόπους μεθιστάναι, ἀλλά καί βέβαιον εἶναι τότε μάλιστα τοῖς φίλοις, ἡνίκ᾿ ὠφελεῖν μάλιστα δυνατός ἐστιν εὐτυχῶν

Γιατί όταν υπάρχουν τα νιάτα που φέρνουν την κούφια ανοησία τι υπάρχει έξω από κόπους πολλούς; ποια κούραση λείπει; φόνοι, ταραχές, διχόνοιες, διαμάχες και φθόνοι. Και στο τέλος μας βρίσκουν τα κακά γηρατειά που στέκονται αδύναμα, χωρίς φίλους και συντροφιές, μαζί με τα χειρότερα απ’ όλα τα κακά
῾Ως εὖτ’ ἂν τὸ νέον παρῇ κούφας ἀφροσύνας φέρον, τίς πλάγχθη πολὺ μόχθος ἔξω; τίς οὐ καμάτων ἔνι; φόνοι, στάσεις, ἔρις, μάχαι καὶ φθόνος• τό τε κατάμεμπτον ἐπιλέλογχε πύματον ἀκρατὲς ἀπροσόμιλον γῆρας ἄφιλον, ἵνα πρόπαντα κακὰ κακῶν ξυνοικεῖ.

Μόνο τους θεούς δεν τους βρίσκουν τα γηρατειά και ούτε πεθαίνουν, ενώ όλα τα άλλα τα συνταράσσει ο παντοκράτορας χρόνος. Η γονιμότητα της γης χάνεται, όπως και η δύναμη του σώματος. Πεθαίνει η πίστη, φυτρώνει η απιστία, και το ίδιο φρόνημα ποτέ δεν παραμένει ούτε στους φίλους ούτε ανάμεσα στις πόλεις. Γιατί σε άλλους τώρα, σε άλλους σε μεταγενέστερο χρόνο, τα ευχάριστα γίνονται πικρά και πάλι τα πικρά αγαπητά
μόνοις οὐ γίγνεται θεοῖσι γῆρας οὐδὲ κατθανεῖν ποτε, τὰ δ’ ἄλλα συγχεῖ πάνθ’ ὁ παγκρατὴς χρόνος• φθίνει μὲν ἰσχὺς γῆς, φθίνει δὲ σώματος. θνῄσκει δὲ πίστις, βλαστάνει δ’ ἀπιστία, καὶ πνεῦμα ταὐτὸν οὔποτ’ οὔτ’ ἐν ἀνδράσιν Φίλοις βέβηκεν οὔτε πρὸς πόλιν πόλει• τοῖς μὲν γὰρ ἤδη, τοῖς δ’ ἐν ὑστέρῳ χρόνῳ τὰ τερπνὰ πικρὰ γίγνεται καὖθις φίλα.

Κι άλλα παιδιά κακά και σε άλλους γονείς υπάρχουν, όπως και μεγάλος θυμός, αλλά ημερεύει η ψυχή τους (των γονιών) όταν ακούν τις συμβουλές φίλων
῎Αλλαι γονεῦσι χἀτέροις γοναὶ κακαὶ καὶ θυμὸς ὀξύς, ἀλλὰ νουθετούμενοι φίλων ἐπῳδαῖς ἐξεπᾴδονται φύσιν

Γιατί για τους γονείς, ακόμη κι αν κανείς κοπιάζει, ας μη θυμάται τους κόπους που έχει κάνει
τοῖς τεκοῦσι γὰρ οὐδ’ εἰ πονεῖ τις, δεῖ πόνου μνήμην ἔχειν

Όποιος γεννά άχρηστα παιδιά τι άλλο θα μπορούσες να του πεις παρά πως έκανε βάσανα γι’ αυτόν και γέλωτα για τους εχθρούς του;
Ὅστις δ᾿ ἀνωφέλητα φιτύει τέκνα, τί τόνδ᾿ ἄν εἴποις ἄλλο πλήν αὑτῷ πόνους φῦσαι, πολλοῖν δέ τοῖσιν ἐχθροῖσιν γέλων;

Περισσότερο αξίζει ένας γενναιόψυχος γέρος από πολλούς νέους· γιατί τι να το κάνεις να είσαι δυνατός αλλά δειλός;
πολλῶν νέων γάρ κἄν γέρων εὔψυχος ᾖ κρείσσων· τι γάρ δεῖ δειλόν ὄντ᾿ εὐσωματεῖν;

Οι ηλικιωμένοι δεν έχουν μέτρο στο θυμό τους κι αν οργιστούν δύσκολα μπορείς να γλιτώσεις
ἀνειμένον τι χρῆμα πρεσβυτῶν γένος καί δυσφύλακτον ὀξυθυμίας ὕπο

Για όλους τους ανθρώπους τα παιδιά είναι ζωή· όποιος δεν έχει παιδιά με μέμφεται και ίσως να νιώθει λιγότερο πόνο, αλλά “ευτυχεί” όντας δυστυχισμένος
πᾶσι δ᾿ ἀνθρώποις ἄρ᾿ ἦν ψυχήν τέκν᾿· ὅστις δ᾿ αὔτ᾿ ἄπειρος ὤν ψέγει, ἧσσον μέν ἀλγεῖ, δυστυχῶν δ᾿ εὐδαιμονεῖ