ΑΡΧΑΙΩΝ ΓΝΩΜΕΣ

Πλούτε και βασιλεία, τέχνη των τεχνών, πόσος φθόνος για σας δημιουργείται μέσα στην πολυπόθητη ζωή του ανθρώπου
῏Ω πλοῦτε καὶ τυραννὶ καὶ τέχνη τέχνης ὑπερφέρουσα, τῷ πολυζήλῳ βίῳ ὅσος παρ’ ὑμῖν ὁ φθόνος φυλάσσεται

Γεμάτο ζήλια είναι το μυαλό των γυναικών και μισούν πολύ τις αντίζηλές τους
ἐπίφθονόν τοι χρῆμα θηλείας φρενὸς καὶ ξυγγάμοισι δυσμενὲς μάλιστ’ ἀεί

Γιατί άμα σημαδεύεις τους σπουδαίους ποτέ δεν αστοχείς· ό,τι, όμως, και να πούνε εναντίον μου (σε μένα που είμαι ταπεινός) δε θα γίνει πιστευτό· γιατί ο φθόνος προς τον δυνατό εξαπλώνεται γρήγορα και τον χτυπά
Τῶν γὰρ μεγάλων ψυχῶν ἱεὶς οὐκ ἂν ἁμάρτοις• κατὰ δ’ ἄν τις ἐμοῦ τοιαῦτα λέγων οὐκ ἂν πείθοι• πρὸς γὰρ τὸν ἔχονθ’ ὁ φθόνος ἕρπει•

Γνωρίζω πως οι τέτοιοι και όσοι ξεχώρισαν σε κάτι με τη λαμπρότητά τους στη ζωή τους είναι ενοχλητικοί πρώτα στους όμοιούς τους και έπειτα στους άλλους που σχετίζονται μαζί τους, μετά το θάνατό τους, όμως, αφήνουν τέτοιο όνομα, που κάποιοι να λένε πως ήταν συγγενείς τους, ενώ και η όποια πατρίδα τους καυχιέται γι ᾿ αυτούς και δεν τους θεωρεί ούτε ξένους ούτε κακούς, αλλά δικούς της πολίτες που έκαναν σπουδαία πράγματα
οἶδα δέ τούς τοιούτους, καί ὅσοι ἔν τινος λαμπρότητι προέσχον, ἐν μέν τῷ καθ᾿ αὑτούς βίῳ λυπηρούς ὄντας, τοῖς ὁμοίοις μέν μάλιστα, ἔπειτα δέ καί τοῖς ἄλλοις ξυνόντας, τῶν δέ ἔπειτα ἀνθρώπων προσποίησίν τε ξυγγενείας τισί καί μή οὖσαν καταλιπόντας, καί ἧς ἄν ὦσι πατρίδος, ταύτῃ αὔχησιν ὡς οὐ περί ἀλλοτρίων οὐδ᾿ ἁμαρτόντων, ἀλλ᾿ ὡς περί σφετέρων τε καί καλά πραξάντων

δεν έχει αξία όποιος δεν τον φθονούν
ὁ δ᾿ ἀφθόνητος γ᾿ οὐκ ἐπίζηλος πέλει

Στη φύση πολύ λίγων ανθρώπων υπάρχει αυτό, να αγαπούν δηλαδή το φίλο τους χωρίς φθόνο, όταν αυτός είναι ευτυχισμένος. Γιατί, όταν στάξει φαρμάκι ζήλιας στην καρδιά, διπλασιάζεται ο πόνος του αρρώστου· και με τις δικές του συμφορές βαρύνεται και στενάζει βλέποντας την ευτυχία των άλλων. Τα λέω αυτά, επειδή τα γνωρίζω· ξέρω πολύ καλά την ψεύτικη, θολής σκιάς, εικόνα αυτών που έδειχναν τόση φιλία σε μένα
παύροις γάρ ἀνδρῶν ἐστι συγγενές τόδε, φίλον τόν εὐτυχοῦντ᾿ ἄνευ φθόνων σέβειν. δύσφρων γάρ ἰός καρδίαν προσήμενος ἄχθος διπλοίζει τῷ πεπαμένῳ νόσον· τοῖς τ᾿ αὐτός αὑτοῦ πήμασιν βαρύνεται καί τόν θυραῖον ὄλβον εἰσορῶν στένει. εἰδώς λέγοιμ᾿ ἄν· εὖ γάρ ἐξεπίσταμαι ὁμιλίας κάτοπτρον, εἴδωλον σκιᾶς, δοκοῦντας εἶναι κάρτα πρευμενεῖς ἐμοί

επιθυμώ την ευτυχία που δεν προκαλεί φθόνο
κρίνω δ᾿ ἄφθονον ὄλβον

Αναμφισβήτητα, συνήθως ο άνθρωπος φθονεί και μισεί το γείτονά του, και δεν του δίνει τις καλύτερες συμβουλές που θα τον βοηθήσουν πραγματικά, όταν το ζητήσει, εκτός και αν είναι εξαιρετικά ενάρετος· τέτοιοι άνθρωποι είναι, όμως, σπάνιοι
καί τῷ ἐόντι, ὅτι πολιήτης μέν πολιήτῃ εὖ πρήσσοντι φθονέει καί ἔστι δυσμενής τῇ σιγῇ οὐδ᾿ ἄν συμβουλευομένου τοῦ ἀστοῦ πολιήτης ἀνήρ τά ἄριστά οἱ δοκέοντα εἶναι ὑποθέοιτο, εἰ μή πρόσω ἀρετῆς ἀνήκοι· σπάνιοι δέ εἰσι οἱ τοιοῦτοι

Οι Έλληνες μ᾿ αυτό τον τρόπο συνηθίζουν να συμπεριφέρονται· να φθονούν αυτούς που ευτυχούν και να μισούν εκείνους που είναι ισχυρότεροι απ᾿ αυτούς
καί τρόποισι τοιούτοισι χρεώμενοι Έλληνες χαίρουσι· τοῦ τε εὐτυχέειν φθονέουσι και τό κρέσσον στυγέουσι

Βλέπεις ότι απ᾿ όλα τα πλάσματα ο θεός χτυπά με κεραυνό αυτά που υπερέχουν, από φθόνο για τη μεγαλοπρέπειά τους, ενώ τα μικρά δεν τα πειράζει, γιατί δεν τον ενοχλούν· βλέπεις ότι οι κεραυνοί χτυπούν πάντα τα μεγάλα κτίρια και τα ψηλά δέντρα. Γιατί αρέσει στο θεό να ταπεινώνει αυτούς που ξεχωρίζουν
Ὁρᾷς τά ὑπερέχοντα ζῷα ὡς κεραυνοῖ ὁ θεός οὐδέ ἐᾷ φαντάζεσθαι, τά δέ σμικρά οὐδέν μιν κνίζει· ὁρᾷς δέ ὡς ἐς οικήματα τά μέγιστα αἰεί καί δένδρεα τά τοιαῦτα ἀποσκήπτει τά βέλεα. Φίλέει γάρ ὁ θεός τά ὑπερέχοντα πάντα κολούειν

η συγγένεια γνωρίζει καλά και το φθόνο
τό συγγενές γάρ καί φθονεῖν ἐπίσταται

Όταν είσαι μακριά, οι φίλοι σε φθονούν και σε κακολογούν
φίλοισιν ἐν μάκεσι πίστις φθονερά γενέσθαι δόξα τ᾿ ἀεικής

Και των ανθρώπων ο φονιάς, ο φθόνος, εξοργισμένος από την αλαζονεία τους, ψηλά θ᾿ αφήσει τους θεούς και θά ᾿ρθει
ἐναροκτάντας δε φθόν{ος } κοτος ὑψοῦ τέλος ἀθανάτων ἀπολείψει

Γιατί κανείς δε θα προτιμούσε από την ευσέβεια την εκδίκηση και από τη δικαιοσύνη το κέρδος, αν δεν είχε μια καταστροφική δύναμη ο φθόνος
οὐ γάρ ἄν τοῦ τε ὁσίου τό τιμωρεῖσθαι προυτίθεσαν τοῦ τε μή ἀδικεῖν τό κερδαίνειν, ἐν ᾧ μή βλάπτουσαν ἰσχύν εἶχε τό φθονεῖν

Γιατί οι έπαινοι που λέγονται για τους άλλους γίνονται ανεκτοί μόνο ως εκεί που ο καθένας νομίζει πως είναι ικανός να κάνει κάτι απ’ αυτά που άκουσε. Γι’ αυτά που ξεπερνούν τις δυνάμεις του, επειδή ζηλεύει, δεν τα πιστεύει.
μέχρι γάρ τοῦδε ἀνεκτοί οἱ ἔπαινοι εἰσί περί ἑτέρων λεγόμενοι, ἐς ὅσον ἄν καί αὐτός ἕκαστος οἴηται ἱκανός εἶναι δρᾶσαι τί ὧν ἤκουσεν · τῷ δέ ὑπερβάλλοντι αὐτῶν φθονοῦντες ἤδη καί ἀπιστοῦσιν