ΑΡΧΑΙΩΝ ΓΝΩΜΕΣ

Γιατί εγώ, και μάρτυράς μου ο Δίας ο παντεπόπτης, ούτε θα σιωπούσα βλέποντας τη συμφορά να πλησιάζει την πόλη αντί τη σωτηρία, ούτε ποτέ θα έκανα φίλο τον εχθρό της πατρίδας μου, γνωρίζοντας πως αυτή είναι η μόνη που μας σώζει και μόνο πάνω στης πόλης το καράβι, ορθό σαν πλέει, κάνουμε τις φιλίες μας
Έγώ γάρ, ἴστω Ζεύς ὁ πάνθ᾿ ὁρῶν ἀεί, οὔτ᾿ ἄν σιωπήσαιμι τήν ἄτην ὁρῶν στείχουσαν ἀστοῖς ἀντί τῆς σωτηρίας, οὔτ᾿ ἄν φίλον ποτ᾿ ἄνδρα δυσμενῆ χθονός θείμην ἐμαυτῷ, τοῦτο γιγνώσκων ὅτι ἥδ᾿ ἔστίν ἡ σώζουσα καί ταύτης ἔπι πλέοντες ὀρθῆς τούς φίλους ποιούμεθα

Και ποιοι άλλοι θρήνοι και οδυρμοί μεγαλύτεροι υπάρχουν από το να εγκαταλείπει κάποιος την πατρίδα του;
καί τίνες ἄλλαι στοναχαί μείζους ἤ γῆς πατρίας ὅρου ἐκλείπειν;

Η δύστυχη κατάλαβε από τις συμφορές της ποσό μεγάλο καλό είναι να μην εγκαταλείπεις ποτέ την πατρίδα σου
ἔγνωκε δ’ ἡ τάλαινα συμφορᾶς ὕπο οἷον πατρῴας μὴ ἀπολείπεσθαι χθονός

Ούτε μου φαίνεται πως είναι γνώρισμα δίκαιου πολίτη-πολιτικού να μηχανεύεται τέτοιες πολιτικές με τις οποίες ναι μεν εγώ θα γίνω άμεσα πρώτος πολίτης ανάμεσά σας, ενώ εσείς θα γίνετε τελευταίοι ανάμεσα στους άλλους (Έλληνες)· αντίθετα, η πόλη πρέπει να προοδεύει με τις πολιτικές των καλών πολιτών-πολιτικών, και όλοι οι πολίτες-πολιτικοί πρέπει πάντα να προτείνουν τις καλύτερες και όχι τις πιο εύκολες · γιατί προς τις δεύτερες θα βαδίσει η ίδια η φύση, αλλά ο καλός πολίτης-πολιτικός πρέπει με τη λογική να σας διδάσκει και να σας οδηγεί στις πρώτες
οὐδ’ ἔμοιγε δοκεῖ δικαίου τοῦτ’ εἶναι πολίτου, τοιαῦτα πολιτεύμαθ’ εὑρίσκειν ἐξ ὧν ἐγὼ μὲν πρῶτος ὑμῶν ἔσομαι εὐθέως, ὑμεῖς δὲ τῶν ἄλλων ὕστατοι• ἀλλὰ συναυξάνεσθαι δεῖ τὴν πόλιν τοῖς τῶν ἀγαθῶν πολιτῶν πολιτεύμασι, καὶ τὸ βέλτιστον ἀεί, μὴ τὸ ῥᾷστον ἅπαντας λέγειν• ἐπ’ ἐκεῖνο μὲν γὰρ ἡ φύσις αὐτὴ βαδιεῖται, ἐπὶ τοῦτο δὲ τῷ λόγῳ δεῖ προάγεσθαι διδάσκοντα τὸν ἀγαθὸν πολίτην.

Όποιος, όμως, προσδοκώντας στο καλύτερο εναντιώνεται πολλές φορές στις επιθυμίες σας και δεν μιλά για να σας ευχαριστήσει αλλά λέει πάντα το καλύτερο, και επιλέγει αυτή την πολιτική στην οποία κυρίαρχο ρόλο στα περισσότερα ζητήματα παίζει η τύχη και όχι οι υπολογισμοί, και που και για τα δύο αυτά αναλαμβάνει την ευθύνη απέναντί σας, αυτός είναι άνδρας γενναίος· και ένας τέτοιος άνδρας είναι χρήσιμος πολίτης, και όχι αυτοί που για τη δημοφιλία μιας ημέρας έχουν αφανίσει τα μεγαλύτερα συμφέροντα της πόλης· αυτούς τους άνδρες εγώ καθόλου δεν τους ζηλεύω ούτε τους θεωρώ πολίτες αντάξιους της πόλης μας
ὅστις δ’ ὑπὲρ τοῦ βελτίστου πολλὰ τοῖς ὑμετέροις ἐναντιοῦται βουλήμασι, καὶ μηδὲν λέγει πρὸς χάριν ἀλλὰ τὸ βέλτιστον ἀεί, καὶ τὴν τοιαύτην πολιτείαν προαιρεῖται ἐν ᾗ πλειόνων ἡ τύχη κυρία γίγνεται ἢ οἱ λογισμοί, τούτων δ’ ἀμφοτέρων ἑαυτὸν ὑπεύθυνον ὑμῖν παρέχει, οὗτός ἐστ’ ἀνδρεῖος, καὶ χρήσιμός γε πολίτης ὁ τοιοῦτός ἐστιν, οὐχ οἱ τῆς παρ’ ἡμέραν χάριτος τὰ μέγιστα τῆς πόλεως ἀπολωλεκότες, οὓς ἐγὼ τοσούτου δέω ζηλοῦν ἢ νομίζειν ἀξίους πολίτας τῆς πόλεως εἶναι

Γιατί εγώ βέβαια θεωρώ πλούτο για την πόλη τους συμμάχους, την αξιοπιστία, την καλή διάθεση
πόλεως γὰρ ἔγωγε πλοῦτον ἡγοῦμαι συμμάχους, πίστιν, εὔνοιαν

Όποιος είναι συνετός πρέπει ν᾿ αποφεύγει τον πόλεμο· αν, όμως, αναγκαστεί να πολεμήσει, πέφτοντας για την πατρίδα με τιμή, δόξα τρανή, αν άτιμα χαθεί, μεγάλη ντροπή
φεύγειν μέν οὖν χρή πόλεμον ὅστις εὖ φρονεῖ· εἰ δ᾿ ἐς τόδ᾿ ἔλθοι, στέφανος οὐκ αἰσχρός πόλει καλῶς ὀλέσθαι, μή καλώς δέ δυσκλεές

Ωραία δόξα για τα κράτη ο αγώνας για την εκπλήρωση ενός ιερού χρέους· χαρίζει για πάντα ευγνωμοσύνη
καλόν δ᾿ ἄγαλμα πόλεσιν εὐσεβής πόνος· χάριν τ᾿ ἔχει τάν ἐς αἰεί

Αυτός που γνωρίζει τι πρέπει να γίνει και δεν το αναλύει στους άλλους είναι ίδιος μ᾿ εκείνον που δεν το ξέρει· εκείνος πάλι που τα ᾿χει και τα δύο, αλλά διάκειται αρνητικά απέναντι στη πόλη, όμοια δε θα μιλήσει για το καλό της· αν, από την άλλη, είναι φιλόπατρις, αλλά νικιέται από το χρήμα, τότε τα πάντα θα μπορούσε να πωλήσει για χάρη του
ὅ τε γάρ γνούς καί μή σαφῶς διδάξας ἐν ἴσῳ καί εἰ μή ἐνεθυμήθη· ὅ τε ἔχων αμφότερα, τῇ δέ πόλει δύσνους, οὐκ ἄν ὁμοίως τι οἰκείως φράζοι· προσόντος δέ καί τοῦδε, χρήμασι δέ νικωμένου, τά ξύμπαντα τούτου ἐνός ἄν πωλοῖτο

Γιατί πιστεύω πως μια πόλη ωφελεί περισσότερο τους πολίτες της, αν στο σύνολό της προοδεύει, παρά αν ευτυχεί σ᾿ αυτή ο κάθε πολίτης χωριστά, ενώ στο σύνολό της η ίδια δυστυχεί. Γιατί όσο κι αν ευτυχεί ένας πολίτης στις ιδιωτικές του υποθέσεις, αν καταστρέφεται η πατρίδα του, καταστρέφεται όχι λιγότερο και ο ίδιος, ενώ αν ο πολίτης δυστυχεί σε πατρίδα που ευημερεί, τις περισσότερες φορές σώζεται
ἐγώ γάρ ἡγοῦμαι πόλιν πλείω ξύμπασαν ὀρθουμένην ὠφελεῖν τούς ἰδιώτας ἤ καθ᾿ ἕκαστον τῶν πολιτῶν ευπραγούσαν, ἁθρόαν δέ σφαλλομένην. καλῶς μέν γάρ φερόμενος ἀνήρ τό καθ᾿ ἑαυτόν διαφθειρομένης τῆς πατρίδος οὐδέν ἧσσον ξυναπόλληται, κακοτυχῶν δέ ἐν εὐτυχοῦσῃ πολλῷ μᾶλλον διασῴζεται

Και πιστεύουμε πως, όταν ο μακρινός μας συμπολίτης καταστραφεί πριν από μας, δε θα ᾿ρθει και στον ίδιο τον καθένα μας η συμφορά, αλλά πως όποιος παθαίνει το κακό νωρίτερα θα δυστυχεί μόνος του;
καί οἰόμεθα τοῦ ἄπωθεν ξυνοίκου προαπολλυμένου, οὐ καί ἐς αὐτόν τινα ἥξειν το δεινόν, πρό δέ αὐτοῦ μᾶλλον τόν πάσχοντα καθ᾿ αὐτόν δυστυχεῖν;

Γιατί, αν έκανε ο καθένας από τη μεριά του ό,τι καλό μπορούσε και το πρόσφερε στην πατρίδα για να την ωφελήσει, θα υπέφεραν λιγότερο όλα τα κράτη και στο εξής θα ζούσαν περισσότερο ευτυχισμένα
εἰ γάρ λαβών ἕκαστος ὅ,τι δύναιτο, τις χρηστόν διέλθοι τοῦτο κἀς κοινόν φέροι πατρίδι, κακῶν ἄν αἱ πόλεις ἐλασσόνων πειρώμεναι τό λοιπόν εὐτυχοῖεν ἄν

Γιατί μόνοι εμείς αυτόν που δε μετέχει καθόλου στα κοινά τον θεωρούμε όχι φιλήσυχο, αλλά άχρηστο.
μόνοι γάρ τόν τε μηδέν τῶνδε μετέχοντα οὐκ ἀπράγμονα, ἀλλά ἀχρεῖον νομίζομεν