ΑΡΧΑΙΩΝ ΓΝΩΜΕΣ

Ανακουφίζομαι από τις στενοχώριες, όταν σκέφτομαι τις φροντίδες των θεών· χάνω, όμως, την ελπίδα για την πρόνοιά τους, όταν βλέπω τις τύχες και τα έργα των ανθρώπων· κι αυτό γιατί η μία αλλαγή συναλλάσσεται με την άλλη και η ζωή των ανθρώπων είναι πάντοτε άστατη και πολυπλάνητη
ἦ μέγα μοι τὰ θεῶν μελεδήμαθ’, ὅταν φρένας ἔλθῃ, λύπας παραιρεῖ• ξύνεσιν δέ τιν’ ἐλπίδι κεύθων λείπομαι ἔν τε τύχαις θνατῶν καὶ ἐν ἔργμασι λεύσσων• ἄλλα γὰρ ἄλλοθεν ἀμείβεται, μετὰ δ’ ἵσταται ἀνδράσιν αἰὼν πολυπλάνητος αἰεί

Όταν το σπίτι σου το βρίσκουν συμφορές, μη φοβάσαι αν σέβεσαι τους θεούς· στο τέλος οι καλοί πάντα βρίσκουν το δίκιο τους, ενώ οι κακοί, όπως είναι φυσικό, ποτέ δεν ευτυχούν
ὅτῳ δ’ ἐλαύνεται συμφοραῖς οἶκος, σέβοντα δαίμονας θαρσεῖν χρεών• ἐς τέλος γὰρ οἱ μὲν ἐσθλοὶ τυγχάνουσιν ἀξίων, οἱ κακοὶ δ’, ὥσπερ πεφύκασ’, οὔποτ’ εὖ πράξειαν ἄν

Σε παινεύω, αφού άλλαξες γνώμη και τιμάς το θεό· μπορεί οι θεοί ν’ αργούνε πάντα, αλλά στο τέλος μόνο εκείνοι νικούν
ᾔνεσ’ οὕνεκ’ εὐλογεῖς θεὸν μεταβαλοῦσ’• ἀεὶ γὰρ οὖν χρόνια μὲν τὰ τῶν θεῶν πως, ἐς τέλος δ’ οὐκ ἀσθενῆ

Γιατί, γυναίκα, όσα αγαθά επιδιώκουμε με το ζόρι χωρίς τη θέληση των θεών, άχρηστα για μας είναι· όσα, όμως, μας δίνουν με τη θέλησή τους οι θεοί, μας ωφελούν
ἃν γὰρ βίᾳ σπεύδωμεν ἀκόντων θεῶν, ἄκοντα κεκτήμεσθα τἀγάθ’, ὦ γύναι• ἃ δ’ ἂν διδῶσ’ ἑκόντες, ὠφελούμεθα

Πολλές μορφές παίρνουν τα θεϊκά πράγματα και πολλά οι θεοί τα ολοκληρώνουν απροσδόκητα· κι όσα προσδοκούσαμε δεν έγιναν, ενώ βρήκε δρόμο για το απρόσμενο ο θεός
πολλαὶ μορφαὶ τῶν δαιμονίων, πολλὰ δ’ ἀέλπτως κραίνουσι θεοί• καὶ τὰ δοκηθέντ’ οὐκ ἐτελέσθη, τῶν δ’ ἀδοκήτων πόρον ηὗρε θεός

το τέλος (της ζωής) στους ανθρώπους ο θεός το δίνει, και μάλιστα όποιο τέλος αυτός θέλει
τέλος ἔχει δαίμων βροτοῖς, τέλος ὅπᾳ θέλῃ

Όμως, είναι ανάγκη οι άνθρωποι να υπομένουν τις συμφορές, όταν είναι θεόσταλτες
ὅμως, δ᾿ ἀνάγκη πημονάς βροτοῖς φέρειν θεῶν διδόντων

Μοιράζει ο θεός το δίκιο, όταν έρθει η ώρα
νέμει τοι δίκαν θεός, ὅταν τύχῃ

Δεν πρέπει άλλο να πιστεύεις στους θεούς, αν το άδικο νικήσει το δίκιο
χρή μηκέθ᾿ ἡγεῖσθαι θεούς, εἰ τἄδικ᾿ ἔσται τῆς δίκης ὑπέρτερα

Νομίζω πως κανείς από τους θεούς δεν είναι κακός
οὐδένα γάρ οἶμαι δαιμόνων εἶναι κακόν

Αν υπάρχουν θεοί και είσαι δίκαιος άνθρωπος, θα σε τιμήσουν· αν, όμως, δεν υπάρχουν, γιατί να ζούμε; [ματαιοπονούμε]
εἰ δ᾿ εἰσί θεοί, δίκαιος ὤν ἀνήρ ἐσθλῶν κυρήσεις· εἰ δέ μή, τί δεῖ πονεῖν;

Η σωφροσύνη και ο σεβασμός προς τους θεούς είναι σπουδαίο αγαθό· πιστεύω πως αυτό είναι το πιο σοφό απόκτημα για να το έχουν οι άνθρωποι
τό σωφρονεῖν δέ καί σέβειν τά τῶν θεῶν κάλλιστον· οἶμαι δ᾿ αὐτό καί σοφώτατον θνητοῖσιν εἶναι κτῆμα τοῖσι χρωμένοις

Μάταιος κόπος ν᾿ ανακαλύψεις την ουσία των θεών και να νομίζεις μάλιστα πως αυτό κάτι αξίζει, αφού η ιδέα για τους θεούς έχει καθιερωθεί μέσα στο χρόνο και προέρχεται από τη φύση
κούφα γάρ δαπάνα νομίζειν ἰσχύν τόδ᾿ ἔχειν, ὅ τι ποτ᾿ ἄρα τό δαιμόνιον, τό τ᾿ ἐν χρόνῳ μακρῷ νόμιμον ἀεί φύσει τε πεφυκός

παραμονεύουν οι θεοί τον ασεβή και καιροφυλακτούν· αργούν ποικιλοτρόπως αλλά τον πιάνουν τον ασεβή
κρυπτεύουσι [οἱ θεοί] δέ ποικίλως δορόν χρόνου καί θηρῶσιν τόν ἄσεπτον

Με τη βοήθεια των θεών θα μπορούσε να κερδίσει ακόμα και ο αδύναμος
θεοῖς μὲν κἂν ὁ μηδὲν ὢν ὁμοῦ κράτος κατακτήσαιτ’