ΑΡΧΑΙΩΝ ΓΝΩΜΕΣ

μόνο ο χρόνος φανερώνει τον δίκαιο άντρα· τον κακό καιμια μέρα φτάνει για να τον μάθεις
χρόνος δίκαιον ἄνδρα δείκνυσιν μόνος• κακὸν δὲ κἂν ἐν ἡμέρᾳ γνοίης μιᾷ

Αυτά που αποκτούνται με δόλο και όχι με τι δίκιο δεν είναι βέβαια
τὰ γὰρ δόλῳ τῷ μὴ δικαίῳ κτήματ’ οὐχὶ σῴζεται

Ποιο τέλος θα έχει η τόλμη και το θράσος; Γιατί αν μεγαλώνουν οι γενιές μ’ αυτά, ο τελευταίος ξεπερνώντας σε πανουργία τον προηγούμενο, τότε οι θεοί πρέπει σ’ αυτή τη γη να προσθέσουν μια νέα που να χωρέσει τους άδικους και από τη φύση τους κακούς
τί τέρμα τόλμης καὶ θράσους γενήσεται; εἰ γὰρ κατ’ ἀνδρὸς βίοτον ἐξογκώσεται, ὁ δ’ ὕστερος τοῦ πρόσθεν εἰς ὑπερβολὴν πανοῦργος ἔσται, θεοῖσι προσβαλεῖν χθονὶ ἄλλην δεήσει γαῖαν, ἣ χωρήσεται τοὺς μὴ δικαίους καὶ κακοὺς πεφυκότας

Πολλές φορές στις μεγάλες νύχτες σκέφτηκα πώς έχουν χαλάσει οι άνθρωποι τη ζωή τους. Και νομίζω πως δεν είναι στη φύση τους να δυστυχούν, αφού έχουν μυαλό οι περισσότεροι· αλλά έτσι πρέπει να σκεφτούμε γι’ αυτό· γνωρίζουμε όλοι πάρα πολύ καλά το σωστό, αλλά δεν το κάνουμε, άλλοι γιατί βαριούνται και άλλοι γιατί προτιμούν κάτι άλλο που τους αρέσει αντί για το καλό. Υπάρχουν πολλές ηδονές μες στη ζωή μας
ἤδη ποτ’ ἄλλως νυκτὸς ἐν μακρῷ χρόνῳ θνητῶν ἐφρόντισ’ ᾗ διέφθαρται βίος. καί μοι δοκοῦσιν οὐ κατὰ γνώμης φύσιν πράσσειν κάκιον• ἔστι γὰρ τό γ’ εὖ φρονεῖν πολλοῖσιν• ἀλλὰ τῇδ’ ἀθρητέον τόδε• τὰ χρήστ’ ἐπιστάμεσθα καὶ γιγνώσκομεν, οὐκ ἐκπονοῦμεν δ’, οἳ μὲν ἀργίας ὕπο, οἳ δ’ ἡδονὴν προθέντες ἀντὶ τοῦ καλοῦ ἄλλην τιν’. εἰσὶ δ’ ἡδοναὶ πολλαὶ βίου

Καλύτερο είναι να μη νικά κανείς με άνομο τρόπο ή καταπατώντας το δίκαιο με το φθόνο. Ευχάριστο είναι αυτό πρόσκαιρα για τους ανθρώπους, στο πέρασμα των χρόνων, όμως, φέρνει ντροπή και πίκρα στα σπίτια. Τέτοια ζωή ποθώ και τέτοια επιθυμώ, να μην κυβερνά η βία το δίκαιο στο σπίτι μήτε και στην πόλη
κρεῖσσον δὲ νίκαν μὴ κακόδοξον ἔχειν ἢ ξὺν φθόνῳ σφάλλειν δυνάμει τε δίκαν. ἡδὺ μὲν γὰρ αὐτίκα τοῦτο βροτοῖσιν, ἐν δὲ χρόνῳ τελέθει ξηρὸν καὶ ὀνείδεσιν ἔγκειται δόμων. ταύταν ᾔνεσα ταύταν καὶ φέρομαι βιοτάν, μηδὲν δίκας ἔξω κράτος ἐν θαλάμοις καὶ πόλει δύνασθαι

Δεν πρέπει να εξουσιάζουν οι δυνατοί πέρα από το δίκαιο, ούτε να θεωρούν, όταν είναι ευτυχισμένοι, πως αυτό θα κρατήσει για πάντα
οὐ τοὺς κρατοῦντας χρὴ κρατεῖν ἃ μὴ χρεών, οὐδ’ εὐτυχοῦντας εὖ δοκεῖν πράξειν ἀεί

Η νύχτα είναι για τους κλέφτες, ενώ η αλήθεια θέλει φως
κλεπτῶν γάρ ἡ νύξ, τῆς δ᾿ ἀλήθείας τό φῶς

Ο χρυσός και η ευτυχία παρασύρουν το μυαλό των ανθρώπων οδηγώντας τους στη βία της αδικίας. Κανείς δεν μπορεί να δει πως ο χρόνος κύκλους κάνει
ὁ χρυσός ἅ τ᾿ εὐτυχία φρενῶν βροτούς ἐξάγεται, δύνασιν ἄδικον ἐφέλκων. Χρόνου γάρ οὔτις τό πάλιν εἰσορᾶν ἔτλα

Δεν πρέπει άλλο να πιστεύεις στους θεούς, αν το άδικο νικήσει το δίκιο
χρή μηκέθ᾿ ἡγεῖσθαι θεούς, εἰ τἄδικ᾿ ἔσται τῆς δίκης ὑπέρτερα

Ο Δίας…μοιράζοντας σωστά το άδικο στους κακούς τα δίκαια στους νομοταγείς
Ζεὺς νέμων εἰκότως ἄδικα μὲν κακοῖς, ὅσια δ’ ἐννόμοις.

ΧΟ. Πρέπει να φοβάται κανείς τις κακές πράξεις,
αλλά μέχρι να ολοκληρωθούν δεν πρέπει να χάνει κάθε ελπίδα
ΔΗ. Δεν είναι δυνατόν, όταν κάποιος δεν παίρνει συνετές αποφάσεις,
να δώσει θάρρος η ελπίδα
ΧΟ. Αλλά γι’ αυτούς που σφάλλουν ακούσια
αρμόζει ήρεμος θυμός, το ίδιο πρέπει και σε σένα
ΧΟ. Ταρβεῖν μὲν ἔργα δείν’ ἀναγκαίως ἔχει,
τὴν δ’ ἐλπίδ’ οὐ χρὴ τῆς τύχης κρίνειν πάρος.
ΔΗ. Οὐκ ἔστιν ἐν τοῖς μὴ καλοῖς βουλεύμασιν
οὐδ’ ἐλπὶς ἥτις καὶ θράσος τι προξενεῖ.
ΧΟ. ᾿Αλλ’ ἀμφὶ τοῖς σφαλεῖσι μὴ ‘ξ ἑκουσίας
ὀργὴ πέπειρα, τῆς σε τυγχάνειν πρέπει.

Πράξεις κακές ούτε τις ξέρω ούτε θέλω να τις μάθω, κι αυτές που τολμούν τέτοιες πράξεις τις μισώ
Κακὰς δὲ τόλμας μήτ’ ἐπισταίμην ἐγὼ μήτ’ ἐκμάθοιμι, τάς τε τολμώσας στυγῶ.

Με τέτοια τιμωρία θα έπρεπε να πάνε όλοι όσοι επιθυμούν να καταπατούν τους νόμους, δηλαδή με θάνατο· έτσι θα περιορίζονταν και οι κακούργοι
χρῆν δ᾿ εὐθύς εἶναι τήνδε τοῖς πάσιν δίκην , ὅστις πέρα πράσσειν γε τῶν νόμων θέλει, κτείνειν· τό γάρ πανοῦργον οὐκ ἄν ἦν πολύ

Νομίζω πως στη ζωή όλων των ανθρώπων, ευτυχισμένων και δυστυχισμένων, υπάρχει ένα τέλος και κάποια μεταβολή· και για τον ευτυχισμένο μέχρι αυτό το σημείο τα πράγματα πηγαίνουν καλά, όσο χρόνο μπορεί να αντέχει την καλή του τύχη, χωρίς να κάνει αδικίες· αν, όμως, παρασυρθεί από την πλεονεξία για πλούτο και γίνει άδικος, τότε οδηγείται στη δυστυχία
εἶναι νομίζω πᾶσιν ἀνθρώποις ἐγώ τοῖς τ᾿ εὐτυχοῦσιν τοῖς τε πράττουσιν κακῶς πέρας τι τούτου καί μεταλλαγήν τινά, καί τῷ μέν εὐτυχοῦντι μέχρι τούτου μένειν τά πράγματ᾿ εὐθενοῦντ᾿ ἀεί τά τοῦ βίου ὅσον ἄν χρόνον φέρειν δύνηται τήν τύχην μηδέν ποιήσας ἄδικον· εἰς δέ τοῦθ᾿ ὅταν ἔλθηι προαχθείς τοῖς ἀγαθοῖς, ἐνταῦθά που τήν μεταβολήν τήν εἰς τό χεῖρον λαμβάνει.

Από τη φύση τους όλοι και στην ιδιωτική και στη δημόσια ζωή κάνουν λάθη, και δεν υπάρχει νόμος που να τους εμποδίζει απ᾿ αυτό, αφού οι άνθρωποι έχουν δοκιμάσει ως τώρα όλες τις ποινές, αυξάνοντας συνεχώς το μέγεθός τους, στην απέλπιδα προσπάθειά τους να βλαφτούν όσο το δυνατόν λιγότερο από τους εγκληματίες. Και είναι πιθανό παλιότερα οι ποινές να ήταν ελαφρύτερες για τα πιο βαριά αδικήματα, αλλά με την πάροδο του χρόνου, επειδή οι παρανομίες συνεχίζονταν, να έφτασαν οι περισσότερες – ποινές – να είναι ο θάνατος· αλλά και πάλι τα εγκλήματα συνεχίζονται. Ή, λοιπόν, θα πρέπει να βρούμε μεγαλύτερο φόβητρο από το θάνατο ή θα πρέπει να αποδεχτούμε πως τίποτα δε μπορεί να σταματήσει το έγκλημα
πεφύκασί τε ἅπαντες καί ἰδίᾳ καί δημοσίᾳ ἁμαρτάνειν, καί οὐκ ἐστι νόμος ὅστις ἀπείρξει τούτου, ἐπεί διεξεληλύθασί γε διά πασῶν τῶν ζημιῶν οἱ ἄνθρωποι προστιθέντες, εἴ πως ἧσσον ἀδικοῖντο ὑπό τῶν κακούργων. καί εἰκός τό πάλαι τῶν μεγίστων ἀδικημάτων μαλακωτέρας κεῖσθαι αὐτάς, παραβαινομένων δέ τῷ χρόνῳ ἐς τόν θάνατον αἱ πολλαί ἀνήκουσιν· καί τοῦτο ὅμως παραβαίνεται. ἤ τοίνυν δεινότερόν τι τοῦτο δέος εὑρετέον ἐστίν ἤ τόδε γε οὐδέν ἐπίσχει