ΑΡΧΑΙΩΝ ΓΝΩΜΕΣ

ΠΥΛ. οι γενναίοι άντρες τολμούν στα δύσκολα, ενώ οι δειλοί δεν αξίζουν τίποτα
ΟΡ. δεν υπάρχει δυσκολία που να φέρνει ενδοιασμό στα γενναίους νέους
ΠΥΛ. τούς πόνους γάρ ἀγαθοί τολμῶσι, δειλοί δ᾿ εἰσίν οὐδέν οὐδαμοῦ…
ΟΡ. μόχθος γάρ οὐδείς τοῖς νέοις σκῆψιν φέρειν

Όποιος είναι συνετός πρέπει ν᾿ αποφεύγει τον πόλεμο· αν, όμως, αναγκαστεί να πολεμήσει, πέφτοντας για την πατρίδα με τιμή, δόξα τρανή, αν άτιμα χαθεί, μεγάλη ντροπή
φεύγειν μέν οὖν χρή πόλεμον ὅστις εὖ φρονεῖ· εἰ δ᾿ ἐς τόδ᾿ ἔλθοι, στέφανος οὐκ αἰσχρός πόλει καλῶς ὀλέσθαι, μή καλώς δέ δυσκλεές

Γενναίος άντρας είναι αυτός που πάντοτε ελπίζει· οι δυσκολίες είναι για τους δειλούς
οὗτος δ᾿ ἀνήρ ἄριστος ὅστις ἐλπίσι πέποιθεν αἰεί· τό δ᾿ ἀπορεῖν ἀνδρός κακοῦ

γιατί βρήκα τη μεγαλύτερη δόξα περιφρονώντας τη ζωή μου, να πεθάνω δοξασμένα
εὕρημα γάρ τοι μή φιλοψυχοῦσ᾿ ἐγώ κάλλιστον ηὕρυκ, εὐκλεῶς λιπεῖν βίον

γιατί η ντροπή θεωρείται από τους γενναίους άντρες βάρος για τη ζωή τους
ἡ γάρ αἰσχύνη βάρος τοῦ ζῆν παρ᾿ ἐσθλοῖς ἀνδράσιν νομίζεται

Η γλώσσα των ανθρώπων δεν κρατιέται· γιατί είναι ελεύθερος ο λαός να μιλά, μόλις καταλύθηκε η βίαιη σκλαβιά
οὐδ᾿ ἔτι γλῶσσα βροτοῖσιν ἐν φυλακαῖς· λέλυται γάρ λαός ἐλεύθερα βάζειν, ὡς ἐλύθη ζυγόν ἀλκᾶς

Σπανίζουν οι γενναίοι, όταν η πολιτεία χτυπιέται μες στα άγρια κύματα του πελάγους
ἦ σπανία τις τῶν ἀγαθῶν, ὅταν ᾖ δυσάλιος ἐν πελάγει καί σαλεύῃ πόλις

Πράγματι νομίζω πως η ελευθερία είναι ισάξια με όλα τα αγαθά του κόσμου
καίτοι ἐλεύθερον εἶναι ἐγώ μέν οἶμαι ἀντάξιον εἶναι τῶν πάντων χρημάτων

Κάθε φορά που κάποιος έρχεται αντιμέτωπος με τον κίνδυνο, πρέπει να το κάνει χωρίς ντροπή· αυτό άλλωστε είναι το μόνο κέρδος στους ανθρώπους· καμία δόξα δε μπορείς να πεις πως βρήκες στα κακά και στην ατιμία
εἴπερ κακόν φέροι τις, αἰσχύνης ἄτερ ἔστω· μόνον γάρ κέρδος ἐν τεθνηκόσι· κακῶν δέ κᾀσχρῶν οὔτιν᾿ εὐκλείαν ἐρεῖς

Για έναν άντρα που έχει φρόνημα πιο οδυνηρός είναι ο εξευτελισμός που ακολουθεί τη δειλία παρά ο θάνατος που δεν θα τον αισθανθεί και θα επέλθει σε στιγμές δύναμης και κοινής ελπίδας
ἀλγεινοτέρα γάρ ἀνδρί γε φρόνημα ἔχοντι ἡ μετά τοῦ ἐν τῷ μαλακισθῆναι κάκωσις ἤ ὁ μετά ῥώμης καί κοινῆς ἐλπίδος ἅμα γιγνόμενος ἀναίσθητος θάνατος

και πιο γενναιόψυχοι δίκαια θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν εκείνοι που ενώ γνωρίζουν ξεκάθαρα τα δεινά και τα ευχάριστα, παρ᾿ όλα αυτά δεν προσπαθούν ν᾿ αποφύγουν τους κινδύνους
κράτιστοι δ᾿ ἄν τήν ψυχήν δικαίως κριθεῖεν οἱ τά τε δεινά καί ἡδέα σαφέστατα γιγνώσκοντες καί διά ταῦτα μή ἀποτρεπόμενοι ἐκ τῶν κινδύνων

Χωρίς όμως γενναιοψυχία καμία πολεμική εμπειρία δεν έχει αξία μπρος στους κινδύνους. Κι αυτό γιατί ο φόβος παραλύει τη μνήμη, ενώ και η πολεμική τέχνη χωρίς θάρρος δεν ωφελεί σε τίποτα
ἄνευ δέ εὐψυχίας οὐδεμία τέχνη πρός τούς κινδύνους ἰσχύει. φόβος γάρ μνήμην ἐκπλήσσει, τέχνη δέ ἄνευ ἀλκῆς οὐδέν ὠφελεῖ

Και έπεσαν πολλά δεινά κατά τη διάρκεια των εμφύλιων πολέμων στις πόλεις, δεινά που γίνονταν και θα γίνονται πάντα, όσο θα παραμένει ίδια η φύση των ανθρώπων, περισσότερο ή λιγότερο φοβερά και με διαφορετική μορφή, ανάλογα με τις μεταβολές των περιστάσεων· την περίοδο της ειρήνης και της ευημερίας τα κράτη και οι πολίτες έχουν καλύτερες τις γνώμες τους, γιατί δεν τους πιέζουν οι ανάγκες, ενώ ο πόλεμος που αφαιρεί καθημερινά ευκολίες ζωής γίνεται δάσκαλος της βίας στους ανθρώπους και εξομοιώνει τον ψυχισμό του πλήθους με την παρούσα κατάσταση
καί ἐπέπεσε πολλά καί χαλεπά κατά στάσιν ταῖς πόλεσι, γιγνόμενα μέν καί αἰεί ἐσόμενα, ἕως ἄν ἡ αὐτή φύσις ἀνθρώπων ᾖ, μᾶλλον δέ καί ἡσυχαίτερα καί τοῖς εἴδεσι διηλλαγμένα, ὡς ἄν ἕκασται αἱ μεταβολαί τῶν ξυντυχιῶν ἐφιστῶνται, ἐν μέν γάρ εἰρήνῃ καί ἀγαθοῖς πράγμασιν αἵ τε πόλεις καί οἱ ἰδιῶται ἀμείνους τάς γνώμας ἔχουσι διά τό μή ἐς ἀκουσίους ἀνάγκας πίπτειν· ὁ δέ πόλεμος ὑφελών τήν εὐπορίαν τοῦ καθ᾿ ἡμέραν βίαιος διδάσκαλος καί πρός τά παρόντα τάς ὀργάς τῶν πολλῶν ὁμοιοῖ

Ωραία δόξα για τα κράτη ο αγώνας για την εκπλήρωση ενός ιερού χρέους· χαρίζει για πάντα ευγνωμοσύνη
καλόν δ᾿ ἄγαλμα πόλεσιν εὐσεβής πόνος· χάριν τ᾿ ἔχει τάν ἐς αἰεί

Γιατί κανείς δεν αναγκάζεται να κάνει πόλεμο, λόγω άγνοιας
, ούτε από φόβο, αν νομίζει ότι θα κερδίσει κάτι περισσότερο, δεν τον διεξάγει. Ο πόλεμος γίνεται, όταν η μια πλευρά διαβλέπει πως τα οφέλη θα είναι περισσότερα από τα δεινά, ενώ η άλλη πλευρά αναγκάζεται-προτιμά να πολεμήσει, προ του κινδύνου να υποστεί έστω και την παραμικρή ζημιά στα συμφέροντά της
οὐδείς γάρ οὔτε ἀμαθίᾳ ἀναγκάζεται αὐτό δρᾶν, οὔτε φόβῳ, ἤν οἴηται τι πλέον σχήσειν, ἀποτρέπεται. ξυμβαίνει δέ τοῖς μέν τά κέρδη μείζω φαίνεσθαι τῶν δεινῶν, οἱ δέ τούς κινδύνους ἐθέλουσιν ὑφίστασθαι πρό τοῦ αὐτίκα τι ἐλασσοῦσθαι