ΑΡΧΑΙΩΝ ΓΝΩΜΕΣ

Να τιμάς την ισότητα που ενώνει φίλους, πόλεις και συμμάχους· γιατί η ισότητα είναι στη φύση των ανθρώπων, το παραπάνω, όμως, πάντοτε θα είναι αντίθετο στο λιγότερο και θα το πολεμά. Και γιατί η ισότητα έβαλε στους ανθρώπους μέτρα και σταθμά και όρισε αριθμούς, και το κλεισμένο μάτι της νύκτας και το φως του ήλιου κάνουν κάθε χρόνο τον ίδιο κύκλο και κανένα δεν έχει φθόνο για το άλλο επειδή νικιέται
ἰσότητα τιμᾶν ἥ φίλους ἀεί φίλοις πόλεις τε πόλεσι συμμάχους τε συμμάχοις συνδεῖ· τό γάρ ἴσον μόνιμον ἀνθρώποις ἔφυ, τῷ πλέονι δ᾿ ἀιεί πολέμιον καθίσταται τοὔλασσον ἐχθρᾶς θ᾿ ἡμέρας κατάρχεται. καί γάρ μέτρ᾿ ἀνθρώποισι καί μέρη σταθμῶν ἰσότης ἔταξε κἀριθμόν διώρισε, νυκτός τ᾿ ἀφεγγές βλέφαρον ἡλίου τε φῶς ἴσον βαδίζει τόν ἐνιαύσιον κῦκλον, κοὐδέτερον αὐτῶν φθόνον ἔχει νικώμενον

είναι αδύνατο μια δημοκρατική χώρα να εξουσιάζει άλλους
δημοκρατίαν ὅτι ἀδύνατόν ἐστιν ἡ ἑτέρων ἄρχειν

Κι είναι όλοι οι πολίτες απέναντι στους νόμους, όσον αφορά στις ιδιωτικές τους διαφορές, ίσοι· κι ο καθένας, ανάλογα με την πρόοδο του στον τομέα του, προτιμάται στα δημόσια αξιώματα όχι τόσο από τυχαία επιλογή όσο από την προσωπική του ικανότητα· κι ούτε πάλι κάποιος εξαιτίας της φτώχειας του, ενώ έχει τη δυνατότητα να προσφέρει κάτι καλό στην πόλη, εμποδίζεται λόγω της ασημότητας της κοινωνικής του θέσης
μέτεστι δέ κατά μέν τούς νόμους πρός τά ἴδια διάφορα πᾶσι τό ἴσον, κατά δέ τήν ἀξίωσιν, ὡς ἑκαστος ἔν τῳ εὐδοκιμεῖ, οὐκ ἀπό μέρους τό πλέον ἐς τά κοινά ἤ ἀπ᾿ ἀρετῆς προτιμᾶται, οὐδ᾿ αὖ κατά πενίαν, ἔχων γέ τι ἀγαθόν δρᾶσαι τήν πόλιν, ἀξιώματος ἀφανείᾳ κεκώλυται

Εγώ, όμως, ισχυρίζομαι πρώτα απ᾿ όλα πως η έννοια δημοκρατία περιλαμβάνει όλο το λαό, ενώ η ολιγαρχία ένα μέρος του· έπειτα, ναι μεν οι πλούσιοι είναι οι καλύτεροι διαχειριστές των χρημάτων, στις συμβουλές, όμως, καλύτεροι είναι οι συνετοί, ενώ και ο λαός, αν ακούσει τα σωστά, είναι ο καλύτερος κριτής· και όλοι αυτοί – πλούσιοι, συνετοί και λαός – η κάθε τάξη ξεχωριστά κι όλες μαζί έχουν στη δημοκρατία τα ίδια δικαιώματα
ἐγώ δέ φημί πρῶτα μέν δῆμον ξύμπαν ὠνομάσθαι, ὀλιγαρχίαν δέ μέρος, ἔπειτα φύλακας μέν ἀρίστους εἰναι χρημάτων τούς πλουσίους, βουλεῦσαι δ᾿ ἄν βέλτιστα τους ξυνετούς, κρῖναι δ᾿ ἄν ἀκούσαντας ἄριστα τούς πολλούς, καί ταῦτα ὁμοίως καί κατά μέρη καί ξύμπαντα ἐν δημοκρατία ἰσομερεῖν

Ψέματα λένε οι γέροι πως θέλουν να πεθάνουν, κατηγορώντας τα γηρατειά και το μακρύ χρόνο ζωής τους· όταν, όμως, πλησιάσει ο θάνατος, κανείς γέρος δε θέλει να πεθάνει κι ούτε τα γηρατειά γι ᾿ αυτούς είναι βάρος
μάτην ἄρ᾿ οἱ γέροντες εὔχονται θανεῖν, γῆρας ψέγοντες καί μακρόν χρόνον βίου· ἤν δ᾿ ἐγγύς ἔλθῃ θάνατος, οὐδείς βούλεται θνῄσκειν, τό γῆρας δ᾿ οὐκέτ᾿ ἔστ᾿ αὐτοῖς βαρύ

Αχ, δυσπολέμητα γηρατειά, πόσο σας μισῶ· μισώ, όμως, και όσους προσπαθούν να μακρύνουν τη ζωή τους με ξόρκια, μαντζούνια και μαγικά, κόντρα στο ρεύμα, για να μην πεθάνουν· αυτοί πρέπει, αφού δεν ωφελούν σε τίποτα τη χώρα τους, να πεθαίνουν και να δίνουν τη θέση τους στους νέους
ὦ δυσπάλαιστον γῆρας, ὡς μισῶ σ᾿ ἔχων, μισῶ δ᾿ ὅσοι χρῄζουσιν ἐκτείνειν βίον, βρωτοῖσι καί ποτοῖσι καί μαγεύμασι παρεκτρέποντες ὀχετόν ὥστε μή θανεῖν· οὕς χρῆν, ἐπειδάν μηδέν ὠφελῶσι γῆν, θανόντας ἔρρειν κἀκποδών εἰναι νέοις

Αλίμονο· γιατί να μη μπορούν οι άνθρωποι να γίνουν δύο φορές νέοι και πάλι δύο φορές γέροι; Αλλά ενώ στο σπίτι, αν δεν πάει καλά κάτι, με μια δεύτερη σκέψη το διορθώνουμε, στη ζωή αυτό δε μπορεί να γίνει. Αν ήμαστε δυο φορές νέοι και γέροι, έχοντας διπλή ζωή μπροστά μας, θα μπορούσε κάποιος να διορθώσει, αν έκανε κάπου λάθος, τα σφάλματά του
οἴμοι· τί δή βροτοῖσιν οὐ ἐστιν τόδε νέους δίς εἶναι καί γέροντας αὖ πάλιν; ἀλλ᾿ ἐν δόμοις ἐν ἤν τι μή καλῶς ἔχῃ, γνώμαισιν ὑστέραισιν ἐξορθούμεθα, αἰῶνα δ᾿ οὐκ ἔξεστιν. εἰ δ᾿ ἦμεν νέοι δίς καί γέροντες, εἰ τις ἐξημάρτανε, διπλοῦ βίου λαχόντες ἐξωρθούμεθ᾿ ἄν