ΑΡΧΑΙΩΝ ΓΝΩΜΕΣ

Γιατί, αν έκανε ο καθένας από τη μεριά του ό,τι καλό μπορούσε και το πρόσφερε στην πατρίδα για να την ωφελήσει, θα υπέφεραν λιγότερο όλα τα κράτη και στο εξής θα ζούσαν περισσότερο ευτυχισμένα
εἰ γάρ λαβών ἕκαστος ὅ,τι δύναιτο, τις χρηστόν διέλθοι τοῦτο κἀς κοινόν φέροι πατρίδι, κακῶν ἄν αἱ πόλεις ἐλασσόνων πειρώμεναι τό λοιπόν εὐτυχοῖεν ἄν

Άνθρωποι, μάταια κάνετε τόσα λάθη, και από τη μια μεριά διδάσκετε χιλιάδες τέχνες και μηχανεύεστε και βρίσκετε τα πάντα, και από την άλλη, ένα μόνο πράγμα δε γνωρίζετε και δε ζητάτε ακόμη, να διδάσκετε δηλαδή τη φρόνηση σ’ αυτούς που δεν έχουν μυαλό;
ὦ πόλλ᾿ ἁμαρτάνοντες ἄνθρωποι μάτην, τί δή τέχνας μέν μυρίας διδάσκετε καί πάντα μηχανᾶσθε κἀξευρίσκετε, ἕν δ᾿ οὐκ ἐπίστασθ᾿ οὐδ᾿ ἐθηράσασθε πω, φρονεῖν διδάσκειν οἷσιν οὐκ ἔνεστι νοῦς;

Δεν είναι δυνατόν όσοι θέλουν να κυριαρχούν να μην απαλλάσσονται απ’ αυτούς που έχουν τη μεγαλύτερη ικανότητα να τους εμποδίσουν.
οὐκ ἐγχωροίη τοῖς πλεονεκτεῖν βουλομένοις μή οὐκ ἐκποδών ποιεῖσθαι τούς ἱκανωτάτους διακωλύειν.

Πολλές φορές χάθηκε ολόκληρη πόλη από κακό άνδρα που σφάλλει και μηχανεύεται άδικα έργα.
πολλάκις καί ξύμπασα πόλις κακοῦ ἀνδρός ἐπηῦρεν, ὅς τίς ἀλιτραίνῃ καί ἀτάσθαλα μηχανάαται

Αυτός που κυβερνά το καράβι της χώρας πρέπει να μιλά στοχαστικά στην κρίσιμη ώρα.
χρή λέγειν τά καίρια ὅστις φυλάσσει πρᾶγος ἐν πρύμνῃ πόλεως

Γιατί μόνοι εμείς αυτόν που δε μετέχει καθόλου στα κοινά τον θεωρούμε όχι φιλήσυχο, αλλά άχρηστο.
μόνοι γάρ τόν τε μηδέν τῶνδε μετέχοντα οὐκ ἀπράγμονα, ἀλλά ἀχρεῖον νομίζομεν

Γιατί όσοι στους ίσους δεν υποχωρούν, στους δυνατότερους φέρονται με φρόνηση και στους κατώτερους με μετριοπάθεια, αυτοί τις περισσότερες φορές σώζονται και προοδεύουν.
ὡς οἵτινες τοῖς μέν ἴσοις μή εἴκουσι, τοῖς δέ κρείσσοσι καλῶς προσφέρονται, πρός δέ τούς ἥσσους μέτριοί εἰσι, πλεῖστ’ ἄν, ὀρθοῖντο

Είναι φυσικό να εξουσιάζουν τους βαρβάρους οι Έλληνες και όχι οι βάρβαροι τους Έλληνες. Γιατί οι μεν (βάρβαροι) είναι δούλοι, οι δε (Έλληνες) ελεύθεροι.
βαρβάρων δ’ Ἕλληνας ἄρχειν εἰκός, ἀλλ’ οὐ βαρβάρους Ἑλλήνων· τό μέν γάρ δοῦλον, οἵ δ’ ἐλεύθεροι

Δεν υπάρχει πιο δυσπολέμητο θηρίο από τη γυναίκα. Καίει πιο πολύ από τη φωτιά, αλλά και η λεοπάρδαλη ακόμη είναι λιγότερο αιμοβόρα απ’ αυτήν.
Οὐδέν ἐστί θηρίον γυναικός ἀμαχώτερον, οὐδέ πῦρ, οὐδ’ ὧδ’ ἀναιδής οὐδεμία πάρδαλις

Φριχτό πράγμα για τις γυναίκες οι πόνοι της γέννας, γι’ αυτό και όλες αγαπάνε τα παιδιά τους.
δεινόν γυναιξίν αἱ δ’ ὠδίνων γοναί, καί φιλότεκνόν πως πᾶν γυναικεῖον γένος

Η γυναίκα από τη φύση της είναι κακόγλωσση, και την παραμικρή αφορμή να βρει για λόγια, λέει ακόμη περισσότερα. Μεγάλη ευχαρίστηση δίνει στις γυναίκες να κουτσομπολεύει η μια την άλλη.
φιλόψογον δέ χρῆμα θηλειῶν ἔφυ, σμικρός τ’ ἀφορμάς ἤν λάβωσι τῶν λόγων, πλείους ἐπεσφέρουσιν· ἡδονή δέ τις γυναιξί μηδέν ὑγιές ἀλλήλας λέγειν

Πάρε γυναίκα παρθένα, για να της μάθεις εσύ αυτά που πρέπει. Μάλιστα, να παντρευτείς κάποια γειτονοπούλα κοντά στο σπίτι σου, όλα της να τα γνωρίζεις, μην παντρευτείς “χαρά” για τους γείτονες. Γιατί τίποτα καλύτερο δεν αποκτά ο άντρας απ’ την καλή γυναίκα, αλλά και τίποτα χειρότερο απ’ την κακιά και τη λαίμαργη, που και τον πιο δυνατό άντρα τον ψήνει χωρίς δαυλί και τον γερνά πρόωρα.
παρθενικήν δέ γαμεῖν, ὥς κ’ ἤθεα κεδνά διδάξῃς. τήν δέ μάλιστα γαμεῖν, ἥτις σέθεν ἐγγύθι ναίει, πάντα μάλ’ ἀμφιιδών, μή γείτοσι χάρματα γήμῃς. οὐ μέν γάρ τι γυναικός ἀνήρ ληίζετ’ ἄμεινον τῆς ἀγαθῆς, τῆς δ’ αὖτε κακῆς οὐ ῥίγιον ἄλλο, δειπνολόχης · ἥ τ’ ἄνδρα καί ἴφθιμόν περ ἐόντα εὔει ἄτερ δαλοῖο καί ὠμῷ γήραϊ δῶκεν

Πρώτα απ’ όλα σπίτι να ‘χεις, και γυναίκα και βόδι για τ’ όργωμα -κτήμα σου και όχι με γάμο να ‘χεις τη γυναίκα, για ν’ ακολουθεί και τα βόδια.
οἶκον μέν πρώτιστα γυναῖκα τε βοῦν τ’ ἀροτῆρα, [κτητήν οὐ γαμετήν, ἥτις καί βουσίν ἕποιτο]

Γιατί όποιος εμπιστεύεται γυναίκα, πιστεύει σε κάτι ψεύτικο.
ὅς δέ γυναικί πέποιθε, πέποιθ’ ὁ γε φηλῄτησιν