Αναδημοσίευση αποσπασμάτων ομιλιών για την Προστασία του Περιβάλλοντος

Πηγή: «Οικονομικός Ταχυδρόμος», 16 Μαΐου 1991

Ιωάννινα 1 Νοεμβρίου 2015
Βασίλης Τασινός

Στις 18 Απριλίου 1991, στο Μέγαρο Μουσικής, έγινε η απονομή των ετήσιων βραβείων του Κοινωφελούς Ιδρύματος Αλέξανδρος Ωνάσης, σε ανθρώπους με υψηλούς οραματισμούς και ξεχωριστή ποιότητα λόγου και έργων.
Μεταξύ των βραβευθέντων ήταν και ο Ντέιβιντ Μακτάγκαρτ, ιδρυτής και πρόεδρος της οργάνωσης για την Προστασία του Περιβάλλοντος Γκριν Πις (GREENPEACE), για το μεγάλο και πρωτότυπο αγώνα του για τη σωτηρία του Ανθρώπου και του Περιβάλλοντος.
Από το βήμα του Μεγάρου Μουσικής, ο καθηγητής Ουμπέρτο Κολόμπο, πριν λάβει το λόγο ο Ντέιβιντ Μακτάγκαρτ, διατύπωσε τον έπαινο προς τη βραβευθείσα οργάνωση GREENPEACE και τον πρόεδρο της, λέγοντας μεταξύ των άλλων: «Υπάρχει φόβος ότι με τη σημερινή σπατάλη των φυσικών πόρων στερούμε τις επερχόμενες γενεές από τα μέσα επιβίωσής τους ……
Εδώ και δύο δεκαετίες περίπου, η ανθρωπότητα βασίζεται στην απόλυτη πεποίθηση ότι το φυσικό περιβάλλον έχει απεριόριστη δυνατότητα απορροφήσεως όλων των τοξικών αποβλήτων τα οποία παράγει ο άνθρωπος. Δεν υπονοώ βεβαίως ότι ο άνθρωπος απλώς εκμεταλλεύτηκε το περιβάλλον χωρίς να μεριμνήσει για την προστασία του από τις φυσικές και τεχνητές εξελίξεις. Οι άνθρωποι ανέκαθεν κατασκευάζουν αναχώματα, αρδευτικά έργα και επιχωματώσεις, καλλιεργούσαν και αναφύτευαν δάση για την αύξηση της παραγωγής. Αυτό το οποίο άλλαξε είναι το μέγεθος της ανθρώπινης επέμβασης επάνω στο περιβάλλον και παράλληλα ευτυχώς, η ικανότητά μας να ελέγχουμε και να υπολογίζουμε σωστά την καταστροφή η οποία προξενείται, τόσο για το παρόν όσο και για το απώτερο μέλλον.
Ο παγκόσμιος πληθυσμός έχει αυξηθεί χίλιες φορές σε 10.000 χρόνια και ο μέσος όρος ζωής του ανθρώπου καθώς και το επίπεδο υλικών ανέσεων και πολιτισμού είναι υψηλότερο από άλλοτε. Υπάρχει όμως αντίτιμο για αυτή την ευημερία και αυτό έχει περιβαλλοντική συνισταμένη. Ενημερώνοντας την κοινή γνώμη ούτως ώστε να εκτιμά σωστά τη συναλλαγή ανάμεσα στην οικονομική ευρωστία και την ποιότητα του περιβάλλοντος, στην απολαβή των αγαθών σήμερα και στο τι αυτό μπορεί να συνεπάγεται για το μέλλον του πλανήτη, οι πιο υπεύθυνες οικολογικές οργανώσεις συμβάλλουν αποφασιστικά στην κοινωνική και πολιτιστική ενημέρωση του κοινού κατά το τέλος του 20ου αιώνα. Η φύση έπαψε να θεωρείται εχθρική, την αντιλαμβανόμαστε πλέον ως φίλη, επομένως είναι άξια υπερασπίσεως. Και εδώ φαίνεται η επιρροή των εκστρατειών όπως αυτές που οργανώνει η GREENPEACE INTERNATIONAL.
Η Οργάνωση GREENPEACE έγινε γνωστή από τους τίτλους των εφημερίδων, υιοθετώντας θέσεις οι οποίες αντιμετωπίστηκαν ως ακραίες, ενώ τώρα, κατά τις ενδείξεις, δεν θεωρούνται πλέον τέτοιες. Ενώ άλλοι οικολόγοι βασίστηκαν κυρίως στα λόγια, η GREENPEACE προτίμησε την άμεση δράση για να περάσει στο πλατύ κοινό ένα πολύ σκληρό μήνυμα: Έχουμε καταλάβει τον πλανήτη Γη, υπό ορισμένες προϋποθέσεις, όχι ως Άρχοντες της Δημιουργίας αλλά ως θεματοφύλακες επερχόμενων γενεών και είμαστε υπεύθυνοι για τη επιβίωση μυριάδων όντων που κατοικούν τον πλανήτη το καθένα πολύτιμο με τον τρόπο του, όσο και εμείς, και εξίσου αναντικατάστατο. Αυτή η ταπεινοφροσύνη είναι επίσης δωρεά της GREENPEACE προς εμάς».
Στη συνέχεια ανέβηκε στο βήμα ο Ντέιβιντ Μακτάγκαρτ και με ευαισθησία, ταπεινότητα και χιούμορ τόνισε: «Δεν είμαι απ` αυτούς που πιστεύουν στις Ουτοπίες. Δεν βλέπω ένα «νέο» αιώνα διαφώτισης να καταφθάνει, κάνοντάς μας να αγαπήσουμε ο ένας τον άλλον, να είμαστε ευσπλαχνικοί προς τα ζώα και να τραγουδάμε μαζί σε τέλεια αρμονία. Όσοι διαφωνούν μαζί μου με αποκαλούν κυνικό. Όσοι συμφωνούν με αποκαλούν ρεαλιστή. Αισθάνομαι ευτυχής όταν αποδειχθεί ότι σφάλλω. Αλλά είτε λέγεται νέα εποχή, νέα επιστήμη, νέα τάξη πραγμάτων ή σκέτο ανθρώπινο πείσμα αυτό το οποίο θα μας οδηγήσει στον 21ο αιώνα, σημασία έχει να φτάσουμε εκεί ακέραιοι, με έναν πολιτισμό σε θέση να επιβιώσει, και έναν κόσμο ο οποίος θα είναι σε θέση να επιβιώσει του πολιτισμού μας.
Η εμπειρία τού να βλέπω παιδιά να μεγαλώνουν, μαθαίνοντας από τα λάθη τους καθώς αγωνίζονται να υπερβούν τις αντιξοότητες της ζωής, με κάνει να αισιοδοξώ ως προς τις νέες συνθήκες του μέλλοντος. Όντως διδασκόμαστε από την ιστορία, πιστεύω, παρ` όλο που τα μαθήματα είναι σκληρά και η γνώση καθυστερεί. Κατά τη διάρκεια της κοπιαστικής συλλογικής ανάπτυξής μας ως είδους, ίσως μάθαμε αρκετά ώστε οι εμπειρίες όπως το Chernobil, το Bhophal, η Exxon Valdez, το Love Canal, και ο Πόλεμος στον Κόλπο, να μας έπεισαν ότι δημιουργείται ένα πρότυπο το οποίο θα πρέπει να αλλάξει αν ο σκοπός μας είναι να επιβιώσουμε.
Δεν είναι κάτι καινούριο αυτό. Είναι φαινόμενο που επαναλαμβάνεται στην ιστορία και τη φύση, το οποίο είναι κατανοητό. Όταν απειλείται η ύπαρξή σου, ή αλλάζεις συμπεριφορά ή κάνεις αυτό που έκαναν οι δεινόσαυροι. Εξαφανίζεσαι. Για την ακρίβεια, καθώς βρίσκομαι εδώ, ενθυμούμαι ένα πολύ γνωστό κινούμενο σχέδιο, όπου ένας δεινόσαυρος ανεβασμένος στο βήμα απευθύνεται σε ένα συνέδριο δεινοσαύρων. Η ομιλία του, ίσως θα πρέπει να προσθέσω, είναι πιο σύντομη από τη δική μου. Και λέει: “Εν ολίγοις κύριοι, δεν είναι καθόλου ρόδινα τα πράγματα. Η Γη ψύχεται , ο παγετός εξαπλώνεται, και τα μυαλά μας έχουν μέγεθος όσο ένα καρύδι.”
Μπορεί κανείς να γελάει, αλλά δυστυχώς η κατάσταση έχει ανησυχητικές ομοιότητες. Φαίνεται ότι η θερμοκρασία, παγκοσμίως, βρίσκεται σε άνοδο, οι κορυφές των παγόβουνων λιώνουν και τα μυαλά μας δεν είναι μεγαλύτερα από τις φράπες. Η διαφορά έγκειται στο ότι εμείς, θεωρητικά, είμαστε πιο έξυπνοι από τους δεινόσαυρους και αντιλαμβανόμαστε την επερχόμενη καταστροφή. Αλλά ποιος ξέρει; Ίσως οι δεινόσαυροι να ήταν όσο κι εμείς ευφυείς, και αποφάσισαν, όπως εμείς, να συστήνουν υποεπιτροπές, οι οποίες θα ορίσουν ομάδες εργασίας για την υποβολή αναφορών σχετικά με τις πιθανότητες περαιτέρω έρευνας της κατάστασης.
Η Γη έχει ηλικία περίπου 4.600 εκατομμυρίων ετών. Ας πούμε όμως ότι είναι 46 ετών. Ένας σαρανταεξάρης βράχος. Η ζωή δεν εμφανίστηκε παρά στα 33 του χρόνια. Οι δεινόσαυροι ήλθαν και έφυγαν πέρυσι. Τα ανθρώπινα όντα έφθασαν εδώ και μια εβδομάδα. Μια ώρα πριν, ανακάλυψαν τη γεωργία. Η βιομηχανική επανάσταση άρχισε προ ενός λεπτού. Μέσα σε αυτό το λεπτό κατορθώσαμε να αλλάξουμε ριζικά τη μορφή του πλανήτη και τις προοπτικές του για το μέλλον. Δημιουργήσαμε πολιτισμό, ο οποίος κατάντησε ένας βρικόλακας με φλογισμένη ανάσα υδρογονάνθρακα, που ρουφάει πετρέλαιο ή άλλα καύσιμα από το υπέδαφος, και τα εκπνέει με απίστευτη ταχύτητα στην ατμόσφαιρα μολύνοντας τον αέρα, το νερό και τη γη. Τη βάση δηλαδή κάθε ζωής. Αλλαγές στη θερμοκρασία της γης, οι οποίες αναμένεται να συμβούν σε μερικές δεκαετίες. Τα παιδιά μας αντιμετωπίζουν την πιθανότητα τρομακτικών μεταβολών στο κλίμα, ευρεία εξάπλωση των ασθενειών, μαζικούς θανάτους και τελικά άνοδο της στάθμης της θάλασσας, πράγμα το οποίο θα αλλάξει τη γεωγραφία του πλανήτη.
Φυσικά υπάρχουν σημεία διαφωνίας στην επιστημονική κοινότητα όσον αφορά την παγκόσμια άνοδο της θερμοκρασίας. Όχι τόσο για το ΑΝ θα γίνει. Σε αυτό συμφωνούν όλοι. Το θέμα είναι ΠΟΤΕ θα συμβεί αυτό, και ΠΟΣΗ ΕΚΤΑΣΗ θα έχει. Αλλά είτε πιστεύει κανείς στις απαισιόδοξες προβλέψεις για την άνοδο της θερμοκρασίας, ή απλώς παρακολουθεί τα αποθέματα πετρελαίου που απομένουν στον κόσμο και το κόστος της διένεξης και του πολέμου στον Περσικό Κόλπο, ή περπατάει στην παραλία της Κρήτης όπου φαίνονται οι αποδείξεις των 65.000 τόνων πετρελαίου τα οποία εσκεμμένα χύνονται στη Μεσόγειο κάθε χρόνο, θα καταλήξει στο ίδιο συμπέρασμα. Πρέπει να αλλάξει ο τρόπος που χρησιμοποιούμε και παράγουμε την ενέργεια.
Αλλά η ενέργεια είναι ένα μόνο παράδειγμα. Ακόμη και δίχως τη μετατροπή του παγκοσμίου κλίματος, αν συνεχίσουμε έτσι θα φθείρουμε σιγά-σιγά τα νήματα που συγκρατούν τον ιστό της ζωής, επιφέροντας αλλοιώσεις στη γη και μολύνοντας τον αέρα και το νερό. Οι συνέπειες θα είναι οι ίδιες, όσον αφορά στην ανθρώπινη συμφορά και στην οικολογική καταστροφή. Όταν οι προγονοί μας κατέστρεφαν ένα μέρος, πήγαιναν σε άλλο. Σήμερα δεν έχουμε πλέον που να πάμε.
Αντιμετωπίζουμε τη μεγαλύτερη ίσως πρόκληση, που αντιμετώπισε ποτέ η κοινωνία μας. Πρέπει να αλλάξουμε και μάλιστα με ταχύτητα την οποία ποτέ έως τώρα δεν επιχειρήσαμε ως πολιτισμός και ως είδος. Θα χρειαστεί παγκόσμια ανταπόκριση και διεθνής συνεργασία, πέρα από κάθε προηγούμενο, για να επανεξεταστεί η κοινωνική, τεχνολογική και οικονομική μας δομή. Η GREENPEACE μας παροτρύνει να διαβάσουμε τα μαθήματά μας για να μπορέσουμε να επιτύχουμε στις εξετάσεις».
Η σταχυολόγηση των πιο πάνω ομιλιών έγινε από το δημοσιογράφο και διευθυντή τότε του «Οικονομικού Ταχυδρόμου» Γιάννη Μαρίνο, μέσα από τη στήλη του «η άποψή μας», την οποία έκλεισε με τα λόγια του Νίκου Καζαντζάκη: «Να αγαπάς την ευθύνη. Να λες: Εγώ μονάχος μου έχω χρέος να σώσω τη γη. Αν δε σωθεί εγώ θα φταίω».